Morgunblaðið - 10.09.1980, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 1980
11
RSHA og þaö var hann sem
undirbjó, lagöi fyrir Hitler og fram-
kvæmdi síöan „hina endanlegu
lausn á Gyöingavandamálinu" eins
og þaö var orðaö, en þýddi
einfaldlega útrýmingu þeirra. Hann
stjórnaöi því af röggsemi og harö-
fylgi aö dauöaklefunum við Ausch-
witz var komið uþþ, þar sem
fórnardýrin voru drepin í gasklef-
um. Hann fylgdist meö og lét sér
vel líka alls konar tilraunir sem
voru geröar á heilbrigðum ein-
staklingum og allar áttu aö miöa
aö því að halda hreinum stofni aría
Hitlerslands. Hann lét einnig gott
heita aö sápa, hármottur og fleira
væri framleitt úr líkamsleifum Gyö-
inga. Viö réttarhöldin í Nurnberg
reyndi verjandi Kaltenbrunners yf-
irmanns SS aö varpa sem allra
mestri skuld á Eichmann og sagöi
aö Kaltenbrunner heföi reyndar
aldrei gert annaö en hlýöa skipun-
um Eichmanns. Eins og allir þeir
vita sem hafa lesiö um sögu
Nurnbergréttarhaldanna varö það
aöalvörn nazistanna, þeir voru
saklausir sjálfir, því í raun voru þeir
aöeins aö gegna skipunum frá
einhverjum hærra settum.
Um æsku og uppvaxtarár Adolfs
Eichmanns er furöu lítiö vitaö.
Hann fæddist þann 19. marz 1906
í bænum Solingen, í grennd viö
Dusseldorf. Hann var fyrsta barn
foreldra sinna og var gefiö nafn
eftir fööur sínum. Síöar eignuðust
foreldrar hans þrjá syni til viöbótar
og eina dóttur sem fæddist áriö
1916. Móöir hans náöi sér ekki
eftir barnsburöinn og lézt nokkru
síöar. Þá var Adolf yngri tíu ára.
Fjölskyldan flutti til Austurríkis þar
sem faöir yngra Eichmanns óx í
augum aö annast sjálfur og einn
fimm börn. Settist hann aö hjá
systur sinni. Margir hafa oröiö til
aö skýra gerðir Adolfs Eichmanns
síöar meö því að hann hafi átt
erfiöa bernsku, alizt upp viö örygg-
isleysi og minnimáttarkennd sem
hafi síöan brotizt út í stórmennsku-
brjáli sem í raun hafi aðeins átt aö
dylja viökvæma lund hans. Hafi
hann veriö viökvæmur og tilfinn-
inganæmur viröist það aö minnsta
kosti ekki hafa komiö fram þegar
hann horföi upp á Gyðingana
drepna í milljónatali. En þeim ber
saman um þaö sem þekktu hann á
unglingsárum, aö pilturinn hafi átt
erfitt meö aö hafa eölileg sam-
skipti viö annað fólk, einangraö sig
og veriö hjárænulegur nokkuö.
Hann var mótmælendatrúar og
sumir vilja einnig nota þá staö-
reynd til aö skýra þá umbreytni
sem geröi venjulegan nazista í
stríösglæpamann. Ekki þó svo aö
saklaus
Viö upphaf réttarhaldanna í ísrael.
Ég hlýddi
aðeins
skipunum..
skilja aö mótmælendur hafi frekar
oröiö stríösglæpamenn en kaþól-
ikkar — hafa ber í hug aö Hitler,
Himmler og Göbbels voru allir
kaþólikkar. En þaö er pólitísk
afstaða mótmælendakirkjunnar í
Þýzkalandi í fjögur hundruö ár og
áhrif þeirrar afstööu á almúga
manna í Þýzkalandi sem verður aö
setja upp í réttum hlutföllum ef á
að reyna aö skilja atferli Eich-
manns og fjölda annarra þýzkra
herforingja sem geröust ötulir
stríösglæpamenn.
Á bernskuárum Eichmanns var
honum iöulega strítt á gyöinglegu
útliti sínu. En hann var ekki
Gyðingur og hann neitaöi því af
ofstopa og réöst iöulega á þá sem
höfðu slíkt t flimtingum. þegar
hann kom síðar til Vínarborgar
varð hann þess áskynja sér til
óblandins hryllings, að Gyöingar
þar álitu hann oft einn úr hópnum
vegna útlits síns, einkum var nefiö
gyöinglegt. Á einhvern sjúklegan
máta heillaöist þó Eichmann aö
Gyöingum á yngri árum og í hópi
fárra kunningja hans voru margir
Gyöingar. Hann sótti í aö heim-
sækja þá, borðaði mat þeirra og
kynnti sér trúarsiði þeirra, læröi
meira aö segja hrafl í hebresku.
Og andúö hans á Gyðingum virðist
hafa vaxiö æ meira eftir því sem
hann haföi meiri samgang við þá
og því meira sem hann fyrirleit þá,
því meira umgekkst hann þá!
Eichmann gekk í flokk nazista
upp úr 1932, þegar vegur þeirra
fór vaxandi og gerðist hann at-
hafnasamur. Hann var rekinn frá
Austurríki og gekk í Totenkopfs-
sveitirnar, sem voru eins konar
dauöa- eöa aftökusveitir. Hann lét
mjög að sér kveöa, fékk á sig orö
sem ofurhugi sem svifist einskis og
honum tókst aö vekja athygli
æöstu manna í flokknum á sé_r. Þar.
meö var framtíö hans á valdatíma
nazista tryggð og upp úr því varð
hann fljótlega einn af áhrifamestu
mönnum. Hann lagöi sig meira
fram en flestir aörir, vegna þess
oröróms, sem jafnan fylgdi honum
aö hann væri sjálfur meö Gyö-
ingablóö í æöum. Aöfarir hans
voru hamslausar og trylltar, sjúk-
legt hatur hans á Gyöingum og
blind trú hans á því aö nauösynlegt
væri aö útrýma þeim öllum er ekki
á neinn hátt skiljanleg né skýran-
leg.
Eichmann bjó í Argentínu í tíu
ár, eöa til ársins 1960, aö nazista-
veiðarinn Simon Wiesenthal hafði
upp á honum og hann var fluttur
meö mikilli leynd til ísraels. Þar var
réttur settur yfir honum voriö 1961
eftir mikinn og vandlegan undir-
búning. Það þótti sýnt viö upphaf
réttarhaldanna aö Eichmann iöf-
aöist ekki geröa sinna, hafi hann
gert þaö duldi hann þaö. Hann var
þóttafullur og sýndi ekki svipbrigöi
þegar vitni sem höföu veriö í
útrýmingar- eöa tilraunabúöum og
lifað af, lýstu reynslu sinni. Þó var
sagt aö stöku sinnum heföi hann
fölnað viö. Réttarhöldin stóðu
lengi og vöktu heimsathygli. Aö
þeim loknum var hann dæmdur til
dauöa og tekinn af lífi í raf-
magnsstólnum. Jaröneskar leifar
hans voru brenndar. Fram til
síöustu stundar haföi hann verið
keikur og hress. „Ég hlýddi aðeins
skipunum. Ég er saklaus" sagöi
hann og ítrekaði kunningsskap
sinn við Gyðinga á yngri árum,
sem átti aö vera sönnun þess aö
honum heföi síöur en svo verið kalt
til Gyöinga. En þeir sem fylgdust
meö aöförum hans í útrýmingunni
eiga væntanlega erfitt meö aö
leggja trúnaö á þær staöhæfingar.
(h.k. tók •aman. Heimildir Mbl. 1961
og Eichmann — His Career and
Crimat, eftir C. Wighton).
menn. Út hafa komið sex slík
fréttabréf er hafa gefið góða raun.
Að endingu viljum við vitna í
orð dr. med. Gunnars Guðmunds-
sonar (Þjv. 17. jan. 1978) í enda
viðtals við tvo mígrensjúklinga er
voru þá að undirbúa stofnun
félagsins (annar sjúklingurinn
lést fyrir aldur fram, 40 ára, 1.
sept. sl. vegna höfuðsjúkdóms) en
Gunnar segir m.a.:
„Öll viðleitni, sem miðar að því
að bæta aðstöðu og líðan mí-
grensjúklinga er góð og lofsverð.
Menn vita ekki enn orsakir þessa
sjúkdóms, sem er kvalafullur,
langvinnur og krónískur kvilli.
Sumir telja hann ganga nokkuð í
ættir. Við vitum að hann versnar í
streitu, þó að hún sé ekki orsökin,
heldur getur hún leitt kast yfir
sjúklinginn... Göngudeild væri
mikil umbót fyrir þetta fólk. Og
svo tel ég að fræðsla um sjúkdóm-
inn, að því leyti, sem hann er
þekktur, ætti að vera mjög veiga-
mikill þáttur í starfsemi svona
félags... Rétt greining er mjög
þýðingarmikil...“
Mígrensamtökin fara fram á
fjárhagsaðstoð, það væri hagræð-
ing ekki síður fyrir þjóðfélagið en
okkur.
Með von um skjót viðbrögð,
mikið er í húfi — líf er í húfi.
Með vinsemd og virðingu f.h.
stjórnar Mígrensamtakanna,
Vilhjálmur Hjálmarsson:
Ríkisútvarp - ríkisvald
í
Morgunblaðið skýrði frá því á
laugardaginn að afgreiðsla á ýms-
um þáttum í vetrardagskrá sjón-
varps hafi tafist hjá útvarpsráði.
Þetta er rétt. Einnig það, að þetta
hafi verið bagalegt fyrir sjónvarp-
ið og sjónvarpsfólkið.
Á hinn bóginn tel ég að ekki
komi nægilega skýrt fram hvað
olli þessu.
2
Uppgjör Ríkisútvarpsins fyrir
jan.—júní 1980 sýnir mikinn
halla. Óvissa ríkti um ákvörðun
afnotagjalda á síðari árshelmingi.
Umfangsmikil verkefni eins og t.d.
gcrð kvikmyndar um Snorra
Sturluson hafa reynst miklu dýr-
ari en ætlað var og binda því fé
umfram fyrirhugað. Þegar afnota-
gjöld voru ákveðin varð ljóst að
enn stefnir í mikinn halla, enda
þótt auglýsingaverð sé stórhækk-
að. — þetta eru meginástæðurnar
íyrir umræddri töf. •
3
Fyrst ég sting niður penna vil ég
bæta þessu við:
Þegar Útvarpið hóf göngu sína
var því ætlað að hafa í tekjur sem
svaraði liðlega áskriftarverði
dagblaðs. Svo kemur sjónvarpið,
sem er miklu dýrari miðill.
Nú greiða notendur fyrir útvarp
og litasjónvarp samtals VA
blaðgjalds afnotagjald RUV kr.
6.867 á mán. áskrift dagbl. kr.
5.500 á mán. Þetta er svo fráleitt
að engu tali tekur. — Það hrekkur
skammt þótt auglýsingatekjur
vaxi. Og takmörk eru fyrir því
hvað menningarmiðill þolir af
slíku efni.
4
Nauðsynlegt er að gæta aðhalds
í opinberum rekstri, rétt eins og á
öðrum póstum. Samanburðurinn
við blaðgjöldin bendir ekki til þess
að Ríkisútvarpið sé rekið verr en
gerist og gengur. Að sjálfsögðu er
leitast við að auka hagræðingu.
En ytri skilyrði eru óhagstæð að
ekki sé meira sagt.
5
Ríkisútvarpið fékk tolltekjur af
sjónvarpstækjum til að greiða
framkvæmdir við dreifikerfi. Það
var svipt þessum tekjustofni án
þess að annar kæmi í staðinn.
hefir reynst ógerningur að halda
uppi bráðnauðsynlegum endurnýj-
unum í dreifikerfi — og aðkall-
andi úrbótum. Áform um endur-
byggingu langbylgjustöðvarinnar
á Vatnsenda eru strand.
6
Langt er síðan áformað var að
reisa hús handa útvarpinu, en það
á hálfrar aldar afmæli í vetur. Fé
hefir verið lagt til hliðar oftar en
einu sinni — og síðan varið til
annars. Alþingi stofnaði bygg-
ingarsjóð með lögum. Hús var
hannað og teiknað. „Samstarfs-
nefnd“ samþykkti tilhögun.
Menntamálaráðune.vtið ákvað að
hefjast handa. Ríkisstjórnin gaf
sitt samþykki 20. júní 1978.
Grunnur var grafinn það vor.
Alþingi ákvað að tvöfalda sk.vldu-
framlagið í byggingarsjóðinn árið
eftir. Má ætla að sjóðurinn verði
fær um að greiða nýtt hús með
búnaði á um það bil 12 árum. En
ekkert er aðhafst.
Vilhjálur lljalmarsMin.
7
Ríkisútvarpið þjónar öllum
landsmönnum. F.nginn miðill
frétta, fróðleiks og menningar
jafnast á við það. Það er og
öryggisvörður. — Fyrsta kall
almannavarna í neyð er: hlustið á
útvarp.
Afstaöa ríkisvaldsins til Ríkis
utvarpsins er í senn heimskuleg
og til háborinnar skammar.
Vilhjálmur Hjálmarsson.