Morgunblaðið - 27.09.1981, Page 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. SEPTEMBER 1981
Síðustu mánuði hafa talsmenn
ok áróðursmeistarar ríkisstjórn-
arinnar gert því skóna, að verð-
bólga hafi snarminnkað á valda-
tíma ríkisstjórnarinnar og þá
gjarnan talað um 60% verðbólgu
1980, en nú stefni hún í 40% í ár!
Hafi þeim tekist að setja Is-
landsmet í verðbólgu á 1. ári
„niðurtalningarinnar", eins og
þeir játa með þessum málflutn-
ingi, þá hefur þeim tekist að setja
íslandsmet í skrumi og blekking-
um með þessum fráleita áróðri,
þar sem um algerlega ósambæri-
legar tölur er að ræða.
Kaldur veruleikinn er sá, að
verðbólgan er ekki minni síðari
hluta þessa árs en hún var þegar
ríkisstjórnin tók við. Hækkun
vísitölu framfærslukostnaðar er
nú 9% eftir hverja 3 mánuði eins
og í febr. 1980. Síðustu 12 mánuði
hinn 1. nóv. nk. er hækkunin skv.
rauntölum og spá Þjóðhagsstofn-
unar 46,6% en á sama tímabili ár-
ið áður 50,8%. Þannig má færa
töluleg rök á pappírum fyrir ör-
litlum slaka í verðhækkunum frá
því í fyrra í kjölfar 7% kaupskerð-
ingar 1. marz ef borin eru saman
12 mánaða tímabil á sambæri-
legum grunni. Sé tekið tillit til
þess að frestað hefur verið gífur-
legum verðhækkunartilefnum,
sem valda því að fyrirtæki og
stofnanir eru að sökkva í skulda-
fen og veruleg leiðrétting geng-
isskráningar verður ekki umflúin
fyrr eða síðar, blasir sú staðreynd
við, að verðbólgan er í raun ill-
kynjaðri og magnaðri en áður.
Skollaleikur að
vísitölum
Vísitölur eiga að vera mæli-
kvarði á hækkanir ákveöinna vara
og þjónustu á ákveðnu tímabili.
Þessir mælikvarðar eru því aðeins
réttir, að forsendur útreikningsins
séu ekki brenglaðar. Flestar
svonefndar aðgerðir núverandi
ríkisstjórnar i efnahagsmálum
hafa frá upphafi beinzt að þvi að
skekkja mælikvarða verðbólg-
unnar en ekki ráðast að rótum
hennar. Þessi aðferð minnir einna
helzt á krakka í skollaleik.
Forystumenn þjóðarinnar binda
fyrir augu hinna aðskiljanlegustu
vísitalna — einkum þó fram-
færsluvísitölunnar — og rugla
hana svo í ríminu, að hún verður
ekki mælikvarði eða loftvog á
veruleika verðbólgu eða efna-
hagslífsins yfirleitt heldur mark-
leysa — ein allsherjar kompás-
skekkja, sem villir um í stað þess
að geta verið til leiðbeiningar um
réttar áttir.
Þetta gerist með ýmsu móti og
skulu tilfærð nokkur dæmi úr
þessum blindingsleik:
1) Opinberum verðhækkunum
hefur verið frestað þar til
nokkrir dagar eru liðnir frá út-
reikningi vísitölunnar, t.d.
benzínhækkunum sem voru á
döfinni 1. maí og 1. ágúst sl.
2) Allar vörur og þjónusta, sem
vísitalan á að mæla hversu
mikið hækkar, er undir alveg
sérstöku pólitísku miðstýrðu
verðlagseftirliti. I ár hefur ver-
ið bundið rækilega fyrir augun
á framfærsluvísitölunni með
þessum hætti. Leyft verð er
oftast í engu samræmi við
raunkostnað framleiddrar vöru
eða þjónustu. Afleiðingin verð-
ur m.a. sú, að ein beztu orku-
fyrirtæki þjóðarinnar sökkva í
skuldafen, sbr. risafyrirsagnir
úr stjórnarblaðinu Tímanum:
„Kassinn er tómur". Sements-
verksmiðja ríkisins á ekki fyrir
til þess að hafa áhrif á vísitöl-
una. Þar má minna á ólíka
hluti eins og auknar niður-
greiðslur búvara og að undan-
þ'ggja ýmsan kostnað heimila
vísitöluútreikningi, t.d. álagn-
ingu 114% orkugjalds, sem er
söluskattur í raun.
Nýtt tilbrigði
í vísitöluleiknum
anno 1981
Aikunna er að ýmsar ríkis-
stjórnir hafa beitt keimlíkum að-
gerðum í vísitöluleiknum eins og
hér hefur verið lýst. Athyglisvert
er, að þessi skollaleikur er verstur
þegar áhrif vinstri manna eru
mest í ríkisstjórn og að í ár kastar
tólfunum í þessum efnum, enda
hafa áhrif Alþýðubandalagsins og
Framsóknar aldrei verið meiri í
íslenzkri pólitík síðustu áratugi en
nú. Þetta sýnir í raun álit þessara
flokka á óskeikulleik vísitölukerf-
isins til þess að vernda kaupmátt
launafólks.
Núverandi ríkisstjórn hefur auk
þess að beita fáránlegri verðlags-
höftum, gengisskráningu og verð-
hækkunarfrestunum en nokkru
sinni fyrr, komið sér upp nýju til-
brigði í vísitöluleiknum. Hún
leyfði gífurlegar hækkanir á öllum
vísitöluvörum og þjónustu í nóv-
ember og desember í fyrra. Auk
þess tilkynnti hún á gamlársdag
að eigin frumkvæði sérstaka 10%
hækkun opinberrar þjónustu.
Þessar hækkanir voru allar
reiknaðar á almanaksárið 1980.
Þetta varð til þess, að á fyrsta
„niðurtalningarári" verðbólgunn-
ar náðist nýtt íslandsmet á frið-
artímum, 60% verðbólga, ef reikn-
að er frá ársbyrjun til ársloka. Svo
sannariega var hleypt út úr verð-
bólgugáttinni þennan sögulega
gamlársdag.
Á árinu 1981 er svo byrjað að
reikna á nýjan leik. Þá eru lokurn-
ar aftur settar fyrir stífluna,
skollaleikurinn að vísitölunni
magnaður í slíkan algleyming, að
allir atvinnuvegirnir eru komnir í
greiðsluþrot, svo jafnvel Samband
ísl. samvinnufélaga sendir frá sér
neyðaróp, en vísitalan frá áramót-
um verður laglegri á pappírnum
og þar við situr.
Verðbólgu-
veruleikinn
Með slíkum reikningskúnstum
er samanburður á skollablindri
vísitölu almanaksárið 1981 við Is-
landsmet „niðurtalningarinnar"
1980 gerður hagstæður fyrir ríkis-
stjórnina í blekkingaráróðri, en
hann er marklaus. Hér er að
Frá vígslu hins nýja félagsheimilis í Helgafellssveit. í ræðustól er Jón
Bjarnason núverandi skólastjóri á Hólum.
Nýtt félagsheimili
í Helgafellssveit
ÞEIR í Helgafellssveit á Snæ-
fellsnesi hafa eignast nýtt og
reisulegt félagsheimili og er það
staðsett þar sem heitir að Skildi á
jörðinni Skjöldur.
Að sögn Björns Jónssonar bónda
á Innra-Kóngsbakka var félags-
heimilið vígt nú fyrr í september.
Húsið er byggt sem íþróttahús og
tómstunda-, auk J>ess sem það er
skemmtistaður. I því er einnig
staðsett bókasafn.
Framkvæmdir við byggingu fé-
lagsheimilisins hófust fyrir þremur
árum, en það er hreppsfélagið,
ungmennafélagið og kvenfélagið í
Helgafellssveit sem stóðu að bygg-
ingunni.
V í sitölu-
leikur -
veruleiki -
verðbólga
eftir Lárus Jónsson alþm.
„Kaldur veruleikinn
er sá, að verðbóljían er
ekki minni síðari hluta
þessa árs en hún var
þegar ríkisstjórnin tók
við. Ilækkun vísitölu
framfærslukostnaðar er
nú 9% eftir hverja 3
mánuði eins og í febrú-
ar 1980. Síðustu 12 mán-
uði hinn 1. nóvember
nk. er hækkunin skv.
rauntölum og spá Þjóð-
hagsstofnunar 46,6% en
á sama tímabili árið áð-
ur 40,8%.“
olíu á stundum og stöðvast, og
kaupmenn eru í þann veginn að
hætta að selja „vísitöluvörur".
Dylst nokkrum, að verið er að
búa til gerviverðlag um stund-
arsakir í ákveðnum tilgangi á
sumum nauðsynjum almenn-
ings með þessum hætti?
3) Skráningu á gengi íslenzku
krónunnar hefur verið hagað
þannig undanfarið, að innflutt-
ar vörur sem koma frá evrópu-
löndum að miklum meirihluta,
eru á nánast sama eða lægra
innkaupsverði frá útlöndum en
þær voru um áramótin, þótt
kostnaður við að framleiða
sömu vörur innanlands hafi
hækkað milli 20—30% á sama
tíma.
Auðvitað eru áhrifin af þess-
ari gengisskráningu hagstæð í
bili, þegar vísitalan er reiknuð
og innfluttar vörur hækka ekki
í verði, en hér er gengið svo
langt að greiða niður launa-
kostnað erlendra verkamanna í
samkeppni við íslenzka og
koma útfl.iðnaðinum á vonar-
völ. Þetta hefur einnig virkað
nánast sem rothögg á útflutn-
ingsiðnaðinn eins og meðfylgj-
andi úrklippur úr Tímanum
sýna. Auðvitað standast ekki
slíkar kúnstir til lengdar, enda
er slík gengisskráning ein meg-
inorsök þess, að allir atvinnu-
vegir landsmanna — ekki ein-
vörðungu iðnaðurinn — eru að
sökkva í botnlaust skuldafen,
þrátt fyrir gengishækkun doll-
arans og einstætt góðæri til
sjávarins. AHt verður undan að
láta. Vísitalan verður vitlaus-
ari verðmælir en hún verður
fallegri í bili, og því skal öllu
fórnað, jafnvel atvinnuöryggi
fólksins.
4) Niðurgreiðslur og millifærslur
á margvíslegum sviðum eru svo
notaðar meira og minna í bland
LjUSDAIS
FURUGÓLFBORÐIÐ
nm.

Massiv

kajmar
innréttingar hf

SKEIFAN S. REYKJAVIK
SIMI
Verö kr. 269.- per fm
Breidd 18 cm.
Lengdir 220—480 cm.
Þykkt 14 mm.
Fyrirliggjandi á lager.
Til afgreidslu strax.