Morgunblaðið - 27.09.1981, Page 48

Valur
Aston Villa
Eftir 4 daga
SUNNUDAGUR 27. SEPTEMBER 1981
J _ • «s
t 1 ,
* l4 -
llorra SÍKurhjörn
Kinarsson
Biskup
settur í
embætti
SERA Pétur SÍKurKcirsson verður i
daií srttur í emha-tti hiskups fs-
lands. viA hátídleKa athiifn i Dóm-
kirkjunni í Revkjavík. FormleKa
mun hinn nýi hiskup svo taka við
emha-tti á fimmtudaKÍnn. hinn 1.
októher. ok þá lætur herra Si)?ur-
hjiirn Einarsson. hiskup, af emh-
ætti. Viðstaddir athiifnina í Dóm-
kirkjunni verða kirkjumálaráð-
herra. fulltrúar erlendra ríkja.
ýmsir opinherir Kostir aðrir. hisk-
upar frá systurkirkjunum á hinum
Norðurlöndunum ok prestar og aðr-
ir starfsmenn íslensku þjókirkj-
unnar.
Athöfnin hefst með því að prestar
og guðfræðikennarar ganga skrýddir
úr Alþingishúsinu til Dómkirkjunn-
ar, þar sem guðsþjónusta hefst
klukkan 11 árdegis. Fráfarandi bisk-
up, herra Sigurbjörn Einarsson,
stjórnar guðsþjónustunni framan af,
en síðan prédikar verðandi biskup og
lýkur athöfninni. Stefán Snævarr,
prófastur Eyjafjarðarprófastsdæmis
og séra Ólafur Skúlason, dómpróf-
astur, munu lesa pistil og guðspjall,
en biskuparnir Bertil Wiberg frá
Hróarskeldu í Danmörku, Kristen
Kyrre Bremer frá Niðarósi í Noregi,
Tore Turberg frá Visby og Mikko Ju-
va frá Turku í Finnlandi munu lesa
úr Heilagri ritningu.
Marteinn Friðriksson stjórnar
tónlistarflutningi, þar sem meðal
annars verður frumflutt verk eftir
Þorkel Sigurbjörnsson og Halldór
Vilhelmsson syngur einsöng. I kvöld
heldur Friðjón Þórðarson, kirkju-
málaráðherra, veislu á Hótel Sögu
til heiðurs biskupshjónunum.
Ljúsmynd Mbl. Ragnar Axelsson.
65 ára gamall rostungur
Strákarnir halda þarna á uppstoppuðum rostungshaus með
vigalegar tennur. all slitnar, en samkvæmt upplýsingum frá
Konunglega danska náttúrugripasafninu, er hér um að ræða
elzta rostung sem vitað er til að veiðst hafi, 64 eða 65 ára
gamall. Hausinn er í einkaeign á íslandi. Sjá bls. 2.
Árið 1980:
Tekjur af erlend-
unt ferðamönnum
23 milljarðar gkr.
Á ÁRINU 1980 voru bcinar og
óbeinar gjaldeyristrkjur vegna er-
lendra ferðamanna samkvæmt
upplýsingum Seðlahanka fslands
um 23 milljarðar gkróna, en árið
áður námu trkjurnar liðlega 21,6
milljörðum króna. Hækkunin milli
ára er því 6,6%.
Til samanburðar til að sýna hvað
ferðamannaþjónustan er gjaldeyris-
skapandi þáttur í þjóðabúskapnum,
þá er vert að geta þess, að heildar-
verðmæti útflutnings landsmanna í
landbúnaði er ríflega 7,7 milljarðar
gkróna, tæplega 42,5 miljarðar
gkróna í iðnaði, liðlega 54 milljarðar
gkróna í ál og álmelmi. Sjávarafurð-
ir eru sem áður langstærsti liðurinn
í útflutningi landsmanna. Verðmæti
útflutnings var á árinu 1980 tæplega
334 milljarðar gkróna, eða um 75%,
en verðmæti útflutnings á síðasta
ári var tæplega 446 milljarðar
gkróna.
Gjaldeyristekjur af erlendum
ferðamönnum voru eins og áður
sagði um 23 milljarðar gkróna, sem
samsvarar um 5,15% af tekjum af
útflutningi.
Sambærilegt hlutfall fyrir árið
1979 er 5,7%. Auk þess sem að fram-
an greinir má geta beinna tekna rík-
issjóðs af ferðamannaþjónustunni,
sem þekktar eru að frátöldum sölu-
skatti og öllum öðrum opinberum
gjöldum.
Úrfelli á Austfjörðum:
Skriða olli tjóni
á tveimur hús-
um á Eskifirði
TÖLUVERT tjón varð á Eskifirði 1
fyrrinótt þegar aurskriða féll 1
svoncfnda Lambeyrará og harst
niður í kaupstaðinn. Vatn og leir
komust inn í cinhýlishús og nýja
grunnskólahúsið sem enn er 1 hygg-
ingu. Þá skcmmdust vegir á Eski-
firði nokkuð. en þegar Morgunblað-
ið fór í prentun í gær var cnn verið
að kanna skemmdir.
Miklar rigningar hafa vcrið á
Austfjörðum í septembermánuði og
það svo að fólk hefur átt i mestu
vandræðum með að ná upp úr kart-
öflugörðum. í fyrrinótt var algjört
Hvaða nýyrði getur leyst „video“ af hólmi:
Myndband, sjónband,
víðsjá, myndvarp?
„JÚ. ÞETTA orð er okkur þyrnir
í augum og ég tcl. að ekki verði
undan því vikist að finna orð í
staðinn. en hingað til hefur hara
staðið á því að mönnum dytti jafn
snjallt orð í hug og til dæmis út-
varp og sími í stað orðanna radio
og telefon.“ sagði Gísli Jónsson.
menntaskólakennari á Akureyri.
í samtali við Morgunhlaðið i gær.
Gísli var spurður hvort orðið „vi-
deo“ væri íslenskumönnum ekki
þyrnir i augum. og hvort ekki
væru uppi ráðagerðir um að finna
islenskt orð í þess stað.
Gísli sagði orðið „video" vera
ómengaða latínu, sem þýddi ein-
faldlega ég sé. og með það í huga
fyndist sér eðlilegast að búa til orð
út frá að sjá eða sjón. Myndsegul-
band væri margsamansett og ekki
nægilega gott, en Gísli sagði sér
hafa dottið í hug að notast mætti
við sjónband, þar til annað betra
fyndist. „Ég hef hugleitt þetta um
hríð, án þess þó að hafa lagt mig í
lima,“ sagði Gísli, „og ég hef rætt
þetta við ýmsa menn. Enn stendur
á því að nægilega gott orð finnist,
en þegar það verður, mun video-
orðið vafalaust hverfa, það er enn
ekki of seint. Góð orð hafa rutt sér
til rúms í íslensku, líkt og útvarp,
sem ég nefndi fyrr, en það er lík-
lega eina nýyrðið sem samþykkt
var með lögum frá Alþingi, er
menn greiddu atkvæði um hvort
radio skyldi kallast útvarp eða víð-
varp á íslensku. En mér þykir vænt
um að fólk er að hugsa um þessi
mál, og nú er bara að vona að gott
orð finnist," sagði Gísli að lokum.
Halldór Halldórsson prófessor
sagði í gær, að hann hefði mikið
hugsað þessi mál, og sér virtist
orðið myndhand best þeirra er
hann hefði heyrt. Orðið myndseg-
ulhand hefði verið notað, en
myndband væri styttra, og þó al-
veg ljóst. Ekki væru nein bönd
önnur, sem mynd væri á. Sagðist
Halldór hafa rætt þetta við Guð-
mund Magnússon háskólarektor
nýlega, og hefði þeim báðum virst
sem þetta væri besta orðið. Hall-
dór tók þó fram, að hugmyndin
væri ekki sín, heldur hefði hann
rekist á orðið á prenti einhvers
staðar. Ekki taldi hann myndband
jafngott orð og sími og útvarp, en
slík orð sagði hann tæpast komast
inn í málið nema með lagasetningu
eða valdboði. Útvarp hefði verið
samþykkt á Alþingi í atkvæðagr-
eiðslu og Hannes Hafstein hefði
tekið orðið sími upp í lög um sím-
ann á sínum tíma.
Guðni Kolbeinsson magister
sagði í gær, að víst þætti sér video
afleitt orð, en því miður hefði sér
ekki dottið neitt nógu snjallt í hug
í staðinn, og sennilega væri það svo
hér eins og oftar, að auðveldara
væri að gagnrýna en koma fram
með nýtt orð. Guðni sagðist hafa
leitað eftir orði, er hann var með
daglegt mál í útvarpinu, en ekki
hefðu komið fram nógu góðar
hugmyndir þrátt fyrir góðan vilja
margra hlustenda.
Jakob Benediktsson dr. phil.
sagðist geta tekið undir að video
væri afleitt orð í íslensku, og hið
sama sagði Jón Aðalsteinn Jónsson
orðabókarritstjóri. Hvorugur hafði
þó á takteinum nýyrði í staðinn.
Baldur Jónsson, formaður mál-
nefndar, sagði Þórhall Vilmund-
arson prófessor hafa gaukað að sér
orðinu víðsjá í samtali, og gæti það
eflaust komið til greina. Baldur
sagði orðin myndband og mynd-
segulband ágæt, þó samsett væru,
en einnig yrði að finna orð sem
næði til þess þegar myndir væru
sýndar í lokuðum stöðum milli
húsa, videostöðvar. Yfir það sagi
Baldur vanta orð, en auðveldara
væri að komast af með mynd-
bandstæki og myndsegulbandstæki
yfir tækið sjálft eða myndspólurn-
ar. I stað videostöðvar sagði Bald-
ur sér detta í hug að nota mætti
orðið myndvarp. sem upphaflega
hefði verið rætt um í stað sjón-
varps. Þá gæti fólk talað um að
hafa séð eitt eða annað efni í
myndvarpinu, og skildu þá allir
hvað við væri átt. Baldur sagði
ekki ósennilegt að málið yrði tekið
til umræðu á fundi málnefndar
hinn 20. næsta mánaðar.
úrfelli á Austfjörðum og munu vcg-
ir víða hafa spili.st og lækir og ár
renna yfir bakka.
Áskell Jónsson, bæjarstjóri á
Eskifirði sagði í samtali við Morgun-
blaðið í gær, að skriðan sem féli í
Lambeyrará hefði komið efst úr
fjallinu og borið með sér mikinn aur,
sérstaklega þó leir. Við Lambeyr-
arbraut komst vatn og leir inn í ein-
býlishús og er Ijóst að innbú í húsinu
er töluvert skemmt. Þá komst mikið
vatn og leir inn í nýja grunnskóla-
húsið, en að sögn Áskels er ekki ljóst
hvort verulegar skemmdir hafi orðið
á húsinu, en það er enn á bygg-
ingarstigi.
Það var seint í fyrrakvöld sem
skriðan kom í Lambeyrará og kvað
Áskell að strax hefðu verið kallaðir
úr vinnuflokkar og til þess að
hreinsa ánna og koma henni í réttan
farveg á nýjan leik, hefðu verið not-
aðar fjórar stórar vinnuvélar. Um
hádegisbil í gær höfðu vinnuvélarn-
ar hreinsað árfarveginn það vel við
Lambeyrarbraut að áin rann ekki
lengur yfir veginn.
Víðast hvar á Austfjörðum rigndi
enn mikið síðari hluta dags í gær, en
þó ekki eins mikið og í fyrrinótt.
Sextán ára
stúlka
beið bana
Akurevri 26. septemht'r.
SEXTÁN ára stúlka, ólöf Rún
Hjálmarasdóttir. Glerárgiítu 16,
beið bana i umferðarslysi norðar-
lega í Skaröshlíð í gærkvöldi. Hún
var fótgangandi á leið norður göt-
una og gekk á vestari helmingi
hennar á móti umferðinni, þar scm
engin gangstétt var á þessum kafia.
Stúlkan var þá fyrir jeppa sem kom
úr gagnstæðri átt og mun hafa lát-
ist samstundis.
Stúlkan var dökkklædd og kann að
hafa brugðið úlpuhettu sinni fram
yfir höfuðið vegna úrhellisrigningar.
Haustmyrkur grúfði yfir og skyggni
var afar lélegt, en götulýsing er að-
eins við austurbrún götunnar.