Morgunblaðið - 10.10.1981, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 1981
13
RANNSÓKNIR
BRAUÐ
Haraldur J. Matthíasson og kona hans Kristin Ólafsdóttir. Harald-
ur er kennari i sðgu við Menntaskólann á Laugarvatni, en hann er að
mennt cand. mag. i islensku, og hefur skrifað doktorsritgerð um
setningarfræði og stilfræði. Rannsóknir hans á Landnámu og landinu
eru nú að koma út i tveimur bindum, samtals milii 6 og 7 hundruð
blaðsiður. Bækurnar verða prýddar fjölda mynda, korta og teikninga
er snerta efni Landnámu.
Útilokað að Landnáma
sé eins manns verk
- segir dr. Harald-
ur J. Matthíasson,
sem gert hefur rann-
sóknir á Landnámu
og landinu
„Landið og Landnáma“ heitir
ný bók, sem væntanlega mun
koma út hjá Erni og Öriygi i
haust, eftir dr. Harald J.
Matthíasson kennara við Mennta-
skólann á Laugarvatni. Tiðinda-
maður Hlaðvarpans sló á þráðinn
til Haraldar i vikunni og spurðist
fyrir um verkið.
„Já, það er rétt, að ég hef verið
að vinna að þessu verki, og nú sér
fyrir endann á því,“ sagði Harald-
ur. „Þetta er eins konar úttekt á
Landnámu, fjallar um staðfræði
Landnámabókar, og er saman-
burður á landi og Landnámu. Mér
telst til að hér hafi sest að um það
bil 415 landnámsmenn. Oftast er
sagt frá landnámsmörkum og
bústað þeirra, og það sem ég hef
gert er að bera saman frásögnina í
Landnámabók, og landið sjálft.
Sumarið 1977 byrjuðum ég og kon-
an mín, Kristin Ólafsdóttir, að
ferðast um landið, og á fjórum
sumrum höfum við skoðað nær
alla þá staði, sem sagan segir að
landnámsmenn hafi sest að á. Við
ferðuðumst um með kort í annarri
hendi og Landnámu í hinni, og
bókin verður niðurstaða þessara
ferða.“
Haraldur sagði erfitt að segja
til um hvort um einhverja eina
niðurstöðu væri að ræða í bókinni,
en þó gæti hann sagt það, að
greinilegt væri að staðháttaþekk-
ing höfundar eða höfunda væri
ótrúlega mikil. „Það er útilokað
annað en að þarna hafi fleiri en
einn maður unnið, þetta getur
ekki verið eins manns verk. Heim-
ildarmenn hafa verið höfundi eða
höfundum til aðstoðar, en líkleg-
ast er að einn eða tveir menn hafi
síðan skráð söguna. Sennilega að-
eins einn, en hafi þeir verið tveir
hafa þeir samræmt verkið vand-
lega. — Þetta eru að vísu ekki nýj-
ar kenningar hjá mér, þær hafa
áður komið fram, en ég tel mig
renna sterkum stoðum undir
þessa kenningu," sagði Haraldur
að lokum.
Bestu brauðin koma
úr ganila steinoíninum
Ljósmynd: Kmilia Bj. Björnsdóttir.
Sigurður og annar meðeigandi hans, Jóhannes Jónsson, við
ofninn góða. Bernhöftsbakarí er elsta bakarí landsins, stofnað
1834, og er því um leið elsta iðnfyrirtæki landsins.
Litið við í Bern-
höftsbakaríi, sem tók
til starfa árið 1934
Hlaðvarpinn frétti að i Bern-
höftsbakaríi við Bergstaðastræti
í Reykjavík væri enn notaður
gamall forláta steinofn, þar sem
btikuð eru brauð daglega upp á
gamla móðinn. t Bernhöftsbak-
aríi hittum við fyrir Sigurð bak-
ara Bergsson, sem þar hefur
lengi ráðið húsum. og spyrjum
hvort þetta sé rétt.
„Já, það er nú líklega," segir Sig-
urður, og sýnir blaðamanni og Em-
ilíu ljósmyndara hinn forláta
gamla ofn. „Það er kannski erfitt
að útskýra það fyrir leikmönnum,"
heldur Sigurður áfram, „en við telj-
um að úr þessum ofni fáist betri
brauð en úr járnofnum. Þess vegna
höfum við ekki viljað henda honum
út, þó vissulega sé hann stór og
fyrirferðarmikill, og hafi verið
sumum þyrnir í augum. Meirihlut-
inn vill þó hafa hann, einfaldlega
vegna þess að okkur finnst brauðið
úr honum betra. I honum bökum
við allt brauð, og auk þess ýmsar
kökur. — Meðal kosta ofnsins má
einnig nefna, að hann er ekki frek-
ur á orku, og hann heldur mjög vel
hita. Færi rafmagnið til dæmis af
nú síðdegis, eftir að við erum búnir
að baka í allan morgun, þá myndi
hann vera svo heitur á morgun, að
við gætum bakað í honum þá! Þetta
er aðeins einn af kostum ofnsins."
Eigendur Bernhöftsbakarís eru
nú, auk Sigurðar Bergssonar, Jó-
hannes Jónsson og Reynir Þorleifs-
son. Bakaríið er fyrsta bakarí á
landinu, og jafnframt það elsta
starfandi. Sigurður segir það byggt
1834, en líklega hafi Bernhöft keypt
það 1845. Þá var það starfandi í
Bakarabrekkunni, einmitt þar sem
nú er verið að gera upp hið gamla
hús þess. Bakarabrekkur eru
þekktar víða erlendis, eins og nöfn
á borð við Bakerstreet benda til.
„En þegar bankinn kom þótti.þetta
nú ekki nógu fínt,“ segir Sigurður,
„og gatan varð að heita Banka-
stræti."
Sigurður byrjaði í Bernhöftsbak-
aríi 1942, og síðar rak hann það í
samstarfi við Daniel Bernhöft, af-
komanda gamla Bernhöfts. Síðar
rak Sigurður það svo í samstarfi
við ekkju Bernhöfts, og Vilhelm
sonur þeirra vann þar um skeið, en
síðan hafa engir af ættinni unnið
þar. Sigurður rak bakaríið svo einn
til 1977, er félagar hans Jóhannes
og Reynir komu inn í reksturinn.
„Nei, ég óttast ekki erlenda sam-
keppni," segir Sigurður að lokum,
er talið berst að harðnandi sam-
keppni. „Innflutningur gerir okkur
að vísu erfitt fyrir, en þar koma
aðrir hlutir til en gæði vörunnar.
Við þurfum að greiða mun hærri
gjöld en hinir erlendu samkeppnis-
aðilar, og það finnst okkur órétt-
læti, sem ekkert á skylt við frjálsa
samkeppni."
Bræðurnir á Sólvöllum á Flateyri við dúfnakofann:
Björn Ingi, Jakob og Gunnar.
Gunnar og Margrét með eina dúfuna. Milli þeirra er labra-
dortíkin Tinna. Hún er þung á sér eins og sjá má, og ekki
að furða, þvi nokkrum dögum siðar lagðist hún á sæng og
átti fimm hvolpa!
Jakob Hrafnsson við dúfnahús systkinanna á SólvöIIum.
LjÓKm.: Anders Ilan.son.
um, og mun þaðan vera komið
nafnið á þeim.
Gunnar Bjarki sagðist verða í
vetur við nám í Reykjaskóla í
Hrútafirði, og gæti hann því ekki-
litið eftir dúfunum næstu mánuði.
Það kæmi þó ekki að sök sagði
hann, því yngri systkinin munu
gæta þeirra á meðan stóri bróðir
er í burtu.
Gunnar á allar dúfurnar að und-
anskildum tveimur er þeir Jakob
og Björn Ingi eiga, en Margrét
systir þeirra hafði selt sína dúfu.
Að sögn Gunnars eru dúfurnar
mjög misjafnar í hegðan, eftir
tegundum, og eins eru þær mis-
dýrar. Bréfdúfur kosta milli 150
og 200 krónur stykkið segir hann,
og þaér eru rennilegri að sjá, með
stórt nef, yfirleitt gráar á litinn,
og greindar vel, og eiga því auðvelt
með að rata og fara með bréf með
rétti þjálfun. Hojarar eru með
stórt stél, reigja sig gjarna, og eru
alla vega litir, rembingslegir líkt
og kalkúnar. Isarar eru alla vega
litir, með loðnar lappir, og kosta
100 til 150 krónur hver fugl, en
hojarar eru á sama verði og bréf-
dúfurnar. Elbingar kosta einnig
100 til 150 krónur, þeir eru með
hvítan haus, hvítt stél og hvítar
flugfjaðrir, en alla vega á litinn að
öðru leyti. Skræpur nefnast aftur
á móti hinar venjulegu dúfur, og
þær eru ekki sérlega hátt skrifað-
ar hjá þeim er til þekkja. Verð á
þeim er líka lágt, frá 5 til 50 krón-
ur. Trommarar eru hins vegar eft-
irsóknarverðastir, enda dýrir, 500
krónir stykkið, eða 1000 krónur
parið. Gunnar sagðist ekki haft
haft efni á að fá sér slíkar dúfur,
þó hann langaði óneitanlega í þær.
Þær eru með kraga um hálsinn,
loðnar lappir og fjaðrir fram úr
fótunum, ekki ólíkt trommukjuð-