Morgunblaðið - 24.10.1981, Blaðsíða 21

20
MORGIJNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1981
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1981
21
pítrgrn; Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 85 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 5 kr. eintakiö.
Myntbreyting og
brostnar vonir
Það vakti alþjóðarathynli í umræðu um stefnuræðu forsætisráðherra,
að m.vnthreytinf; sú, sem núverandi ríkisstjórn jjekkst fyrir, þ.e.
framkvæmd hennar án nauðsynlej'ra hliðarráðstafana, hlaut haröa Kaj?n-
rýni, ekki einunjíis úr hendi stjórnarandstæðinj;a, heldur ekki síður úr liði
stjórnarsinna. „Vonirnar, sem bundnar vóru við myntbreytinj;una eru nú
brostnar,“ saj;ði Kjartan Jóhannsson, formaður Alþýðuflokksins. „Auj;-
Ijóst er að jyaldmiðilsbreytinj;in hefur haft umtalsverð áhrif til hækkunar
verðlaj;s,“ saj;ði Guðrún Helj;adóttir, þinj;maður Alþýðubandalaj;s.
Myntbreytinj;in er mesta svindl í efnahaj;smálum, sem nokkur ríkisstjórn
hefur leikið, saj;ði Sij;hvatur Björj;vinsson, og bætti við, að nýkrónan hefði
á 10 mánuðum hrapað um 30%.
Það skiptir oft meira máli en töluð orð, hvað látið er ósagt. Enj;inn
stjórnarsinni, ekki einu sinni forsætisráðherra, tíundaði það „ágæti“
mynthreytinj;arinnar, sem kunnjyört var af ráðherrum, er hún var boðuð.
Sú þoj;n talaði sínu máli.
Stjórnarsinnar veitast
að forsætisráðherra
Forsætisráðherra fór um það stórum orðum, að tekist hefði að tryggja
verðmæti sparifjár í bankakerfinu. Um þetta efni saj;ði Guðrún
Helj;adóttir, þinj;maður Alþýðubandalaj;s: „Hæstvirtur forsætisráðherra
saj;ði hér áðan, að nú lej;ði almenninj;ur j;laður fé sitt í banka í öruj;gri
vissu um ávöxtun, en þessi almenninj;ur hefur ekkert fé til að ávaxta ...“
Þetta var sannleikurinn að baki j;lansmyndar forsætisráðherra séður með
auj;um hennar.
Kjartan Jóhannsson dró upp nokkrar myndir af kjarastöðu láj;launa-
fólks á yfirstandandi valdatíma Alþýðubandalaj;sins í skjóli forsætis-
ráðherra. Undir þá gaj;nrýni á j;lansmynd forsætisráðherra tók Guðrún
Helj;adóttir er hún sagði: „Upplestur Kjartans Jóhannssonar hér áðan úr
Nýju landi er auðvitað sannleikanum samkvæmur."
Ekki bætti Stefán Jónsson úr skák, er hann afsakaði starfsleysi Hjör-
leifs Guttormssonar í iðnaðarráðuneytinu með því, að hann hefði haft við
ærinn vanda að j;líma þar, vej;na slæms arfs frá forverum sínum, en
forsætisráðherra gegndi störfum iðnaðarráðherra fjögur ár á undan
Hjörleifi. Hvers á forsætisráðherra, forveri Hjörleifs í iðnaðarráðuneýti,
að jyalda, að sæta slíkum aðdróttunum úr stuðningsliði?
Framsóknartær
og kærleiksdramað
Ein af meginástæðum fyrir því, að Alþýðubandalagið tekur á sig þá
ábyrgð að sitja í núverandi ríkisstjórn og öðrum áður,“ upplýsti
Guðrún Helgadóttir í útvarpsumræðunum, „er einmitt það vald, sem sú
þátttaka veitir okkur yfir alrangri stefnu í utanríkismálum ...“! Hvaða
vald yfir utanríkismálum hefur Alþýðubandalagið í núverandi ríkisstjórn,
sem Guðrún telur hvorki meira né minna en réttlæta stjórnaraðild þess?
Felst það e.t.v. í margumtöluðu neitunarvaldi, sem virðist feimnismál á
stjórnarheimilinu?
Upphafsorð Tómasar Árnasonar, viðskiptaráðherra, í þessari umræðu,
að Framsóknarflokkurinn treysti Ólafi Jóhannessyni öðrum betur til
stjórnunar í utanríkisráðuneytinu, munu töluð af tilefni þessarar upp-
Ijóstrunar Guðrúnar Helgadóttur. Hélt viðskiptaráðherra í alvöru áð ein-
hver efaðist um það traust?
Guörún Helgadóttir sagði ennfremur, „að við Alþýðubandalagsmenn
höfum orðið að standa á tánum á forystumönnum Framsóknarflokksins
til að hindra síauknar framkvæmdir og umsvif bandaríska hersins hér í
landinu". Spurning er, hvern veg hinar pólitísku framsóknartær verða
leiknar um það er bil er kærleiksdrama ríkisstjórnarinnar lýkur?
Eru Ólafslög orsök vandans?
Svavar Gestsson, formaður Alþýðubandalagsins og margfaldur ráð-
herra, sagði orðrétt í útvarpsumræðunum um hinn skerta kaupmátt
láglaunafólks: „Skerðingin, sem svokölluð Ólafslög höfðu í för með sér á
kaupi, var samtals í kringum 15%. Það er þessi vandi, það eru þessi kjör
sem launamenn á Islandi núna takast á við.“
Svo mörg vóru þau orð. Með nafngiftinni, Ólafslög, reynir Svavar að
koma kaupmáttarskerðingu, sem vaxið hefur með hverjum ráðherramán-
uði hans sjálfs, yfir á Ólaf Jóhannesson, þáverandi forsætisráðherra, og
Framsóknarflokkinn. Unr hitt þagði Svavar, að hann sjálfur, og allir
þáverandi þingmenn Alþýðubandalagsins stóðu að og samþykktu Ólafslög.
„Það eru ekki allir viðhlæjoendur verkafólks vinir þess,“ bætti hann við.
Sjálfur er hann og forysta Alþýðubandalagsins öll, sterkasta sönnunin á
sannleiksgildi þeirra orða.
Myntbreytingin skálkaskjól
áframhaldandi verðbólguvaxtar
Hér fer á eftir í heild ræða
sú, sem Geir Hallgrímsson,
formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, flutti við umræður um
stefnuræðu forsætisráðherra
í fyrrakvöld:
Herra forseti.
Góðir áheyrendur.
Víst væri það ánæjyulegt, ef
taka mætti allt gilt, sem síðasti
ræðumaður sagði. Allt í lagi, slétt
og fellt, tæpast skýhnoðrar við
sjóndeildarhringinn. Það er ekki
amalegt að geta varpað þannig öll-
um áhyggjum af sér. En því mið-
ur. Stefnuræða forsætisráðherra
einkennist af sjálfshóli, sjálfs-
ánæjdu og sjálfsblekkingu.
Hælst var um, að full atvinna
væri tryggð. En atvinnuleysi, hvað
sem öðrum löndum líður, hefur
ekki þekkst hér á landi í hálfan
annan áratug, jdaldeyristekjur
okkar minnkuðu um nær helming,
og stóð þó, stutt, þótt brottflutn-
ingur úr landi teljist óneitanlega
að hluta til dulbúið atvinnuleysi.
F'rammistaða ríkisstjórnarinnar í
atvinnumálum er því ekki afrek.
Atvinnufyrirtækin
standa á brauðfótum
Síðasti ræðumaður minntist
ekkert á það, að allur síldarflotinn
var bundinn í höfn meira en viku
nú á hávertíðinni — að tvívegis lá
við stöðvun loðnuflotans, — að
bolfiskverö, sem gilda á frá 1.
október til áramóta, hefur ekki
verið ákveðið enn. Og hvernig var
síldar- og loðnuverð ákveðið? Og
hvaða ráðagerðir eru um almenna
fiskverðákvörðun?
Þegar fiskverð á erlendum
mörkuðum er í hámarki tæmist
sjóður hverrar fiskvinnslugreinar
á fætur annarri í verðjöfnunar-
sjóði og til stórfelldra skulda er
stofnað.
Milljón nýrra króna í síldina, 46
milljón kr. lántaka í loðnudeild-
ina, 24 milljónir vantar í frysti-
deildina frá því fyrr á árinu.
Frysting er rekin með 6,7% tapi
nú fyrir fiskverðshækkun, sem
verður um 9%, ef sjómenn eiga að
fá sömu hækkun og launþegar í
landi, eftir að hafa þolað skerð-
ingu við loðnu- og síldarverðs-
ákvörðun.
Upplýst er, að samkeppnisiðn-
aður er rekinn með 8—10% halla.
Menn kunna að yppta öxlum og
láta sér fátt um finnast, eins og
ráðherrunum, þegar helstu út-
flutningsgreinar okkar eru reknar
með slíkum halla. En slíkar stað-
reyndir bera ekki vitni um at-
vinnuöryggi heldur hættu á at-
vinnuleysi og fullkomið kæruleysi
stjórnvalda.
Þótt stjórnvöld virðist heyrn-
arlaus og skilningssljó, þá leggja
menn við hlustirnar, þegar fréttir
berast um stöðvun togara og
frystihúsa á Raufarhöfn, Keflavík
og víðar, fyrirmyndarfrystihús á
Suðureyri er selt, rekstri Skjaldar
á Patreksfirði hætt. Verksmiðjum
SÍS á Akureyri er lokað um miðj-
an dag til að aðvara fólkið um yf-
irvofandi uppsagnir og rekstur
fjölmargra saumastofa víða um
land hefur þegar stöðvast. 27
frystihús eru í sérstakri athugun
vegna hættu á stöðvun og rekstur
19 togara, skrásettra 1977—80
sýnist vonlaus að óbreyttum skil-
yrðum.
Slíkar fréttir sýna, að atvinnu-
fyrirtækin standa á brauðfótum
og eru rekin með tapi vegna þess
fyrst og fremst hvaða skilyrði
þeim eru búin af hálfu stjórn-
valda.
Fólkið, sem býr við þetta örygg-
isleysi, veit hvað klukkan slær,
þótt stjórnvöld geri sér þess ekki
grein.
Verður gengið fellt
eftir landsfund?
Og forsætisráðherra var að
hrósa sér af stöðugu gengi ís^
lensku krónunnar hér áðan. í
stefnuræðu sinni í fyrra áfelldist
hann forvera sína í ríkisstjórn
með þessum orðum: „í lok síðasta
árs (þ.e. 1979) var verðhækkunum
innanlands og stöðnun fiskverðs á
Bandaríkjamarkaði ekki mætt
með nauðsynlegri aðlögun gengis,"
og hrósar sér síðan af að hafa m.a.
með miklu gengissigi undanfarnar
vikur kippt hlutunum í lag. Þetta
var í fyrra. Nú hrósar ríkisstjórn-
in sér af stöðugu gengi, en boðar
um leið nýja gengisfellingu, ef
miða á gengisskráningu við, „að
rekstrargrundvöllur útflutnings-
atvinnuveganna og þeirra at-
vinnugreina, sem eiga í samkeppni
við innflutning v.erði tryggður",
eins og við heyrðum forsætisráð-
herra segja hér áðan. Það er vissu-
lega með eindæmum, að forsætis-
ráðherra skuli með góðum fyrir-
vara boða gengisfellingu og gefa
kaupmennsku byr undir báða
væagi. Það er raunar ekkert
leyndarmál, að af hálfu ríkis-
stjórnarinnar eru ákvörðunaraðil-
ar að síldar- og loðnuverði fengnir
til að sætta sig við verðákvörðun,
sem felur í sér hallarekstur með
því fyrirheiti, að gengið verði fellt
áður en framleiðslan fer úr landi í
nóvember og desember. Og það
sama er reynt við almenna fisk-
verðsákvörðun.
Sem dæmi má nefna, að loðnu-
mjölsframleiðendur telja hallann
vera 14%> í rekstri til viðbótar 42
millj. lántöku, sem ríkissjóður
skuldbindur sig til að greiða eftir
2 ár, ef mjölverð í dollurum hefur
ekki hækkað þá um 30%.
Jafnvel ráðherrar hafa í flimt-
ingum að gengið verði fellt fljót-
lega í nóvember eða desember eft-
ir landsfund Sjálfstæðisflokksins.
Og önnur ástæða til þess að
draga gengisfellinguna á langinn
er, að áhrifa hennar gæti ekki við
útreikning kaupgjaldavísitölu 1.
des. nk. og um áramótin, til að
velta verðhækkunum fram yfir
þau.
Verdbólgan og Reagan
Og þá erum við komin að sýnd-
armennsku ríkisstjórnarinnar í
baráttu gegn verðbólgu. Eftir
nákvæmlega engan árangur á
fyrsta starfsári í fyrra hreykja
menn sér af að koma verðbólgunni
úr 60% í 40% frá byrjun til loka
þessa árs.
í þeim efnum getur ríkisstjórn-
in fyrst og fremst þakkað Reagan
Bandaríkjaforseta hækkun á
gengi dollarsins, sem fróðir menn
telja, að hafi dregið úr verðhækk-
unum hér, er nemi 10—15%. Að
öðru leyti getur ríkisstjórnin að-
eins hrósað sér af 7% kaupskerð-
ingu 1. marz sl., falsi á vísitölu
með tilfærslum á niðurgreiðslum
og verðhækkunum fyrir og eftir
útreikningsdag vísitölu og frest-
unum á óhjákvæmilegum verð-
hækkunarþörfum opinberra fyrir-
tækja og einkafyrirtækja.
17 ára gömul úrelt framfærslu-
vísitala er ekki góður mælikvarði
á verðbólguvöxtinn. í fyrra sagði
forsætisráðherra að ný vísitala
yrði tilbúin um síðustu áramót.
Nú er ekki minnst á hana lengur,
sú gamla vísitala þjónar víst betur
í blekkingarleiknum.
En við höfum annan mæli-
kvarða á verðbólguvöxtinn. í grg.
fjárlagafrv. segir, að útgjöld ríkis-
ins hafi aukist yfir 60% fyrstu 9
mánuði þessa árs miðað við sama
tíma í fyrra. Ætli heimilin í land-
inu hefðu ekki þurft á svipaðri
hækkun að halda og fjármála-
ráðherra.
Peningabudda fólksins er besti
mælikvarðinn á verðbólguna. Eg
hySK það samdóma álit manna, að
eftir myntbreytinguna endist 100
nýkrónu seðill eða 10 þús. gkr.
ekki lengur en 5000 kr. seðill áður.
I stað þess að myntbreytingin
gat verið öflugt tæki í baráttu
gegn verðbólgu, ef stjórnvöld
hefðu þekkt sinn vitjunartíma og
gert viðeigandi ráðstafanir, þá
hefur myntbreytingin því miður
jafnvel reynst skálkaskjól áfram-
haldandi verðbólguvexti.
í stjórnarsáttmála er markmið-
ið að koma verðbólgunni niður á
sama stig og í viðskiptalöndum
þegar á árinu 1982, í stefnuræðu
nú „svo fljótt sem kostur er“. Vit-
að er að ætlunin var að segja í
stefnuræðu að koma verðbólgu
niður í 25% en Alþýðubl. ráðherr-
ar strikuðu það út, enda verður
verðbólgan meira en tugfalt það,
ef ekkert er að gert.
Ríkisstjórnin er komin á undan-
hald í verðbólgumálum og trúir
ekki lengur á eigin markmið og
árangur eigin aðgerða. Ríkis-
stjórnin hrósar sér af jafnvægi í
ríkisfjármálum og peningamálum,
þegar slíku jafnvægi er ekki til að
dreifa. Það er lítill vandi að hrósa
sér af greiðsluafgangi hjá ríkis-
sjóði, þegar skattálögur eru aukn-
ar og útgjöldum er velt yfir í
lánsfjáráætlun. Það er ekki nóg að
hrósa sér af því, að skuld við
Seðlabanka lækki í hlutfalli við
þjóðarframleiðslu, ef ríkissjóður
eykur erlendar lántökur um hærri
upphæð. Gísli Blöndal fyrrverandi
hagsýslustjóri hefur bent á í grein
í Fjármálau'ðindum, að rétt mynd
af afkomu ríkisstjóðs og þenslu-
áhrifum ríkisfjármála fáist ekki
nema að taka slíkar lántökur með
í reikninginn. Ef greiðsluaðstaða
samkvæmt fjárlagafrumvarpi
1982 er leiðrétt á þessum forsend-
um sýnist við fljótlega athugun
verða nær 300 milljón kr. greiðslu-
halli á ríkissjóði á næsta ári í stað
greiðsluafgangs. Það eru fyist og
fremst erlendar lántökur ríkis-
sjóðs, sem snúa dæminu við, en
þær eiga að aukast um 90% á
næsta ári.
Erlendar lántökur
Innlánsaukning í lánastofnun-
um á einnig rætur sínar að rekja
m.a. til innflutnings erlends fjár-
magns. Það stoðar lítið að binda
innlánsfé bankanna til að draga
úr þenslu og verðbólgu innan-
lands, ef jafnóðum er flutt inn er-
lent fjármagn, ef opinberum fyrír-
tækjum eins og Landsvirkjun,
Rafmagnsveitu Reykjavíkur,
Hitaveitu Reykjavíkur og fleiri
fyrirtækjum er bannað að hækka
taxta sína, og bent á að taka millj-
arða gkr. að láni erlendis, sem
viðskiptamenn þeirra verða auð-
vitað að greiða fyrr en seinna að
viðbættum vöxtum um leið og
þjónusta þessara fyrirtækja er
stefna í voða. Með þessu er hægt
að draga úr vexti verðbólgu í bili
en með þeirri afleiðingu, að verð-
Ræða Geirs
Hallgríms-
sonar, formanns
Sjálfstæðis-
flokksins í út-
varpsumræðum
í fyrrakvöld
hækkanir og verðbólguvöxtur
verða því meiri síðar.
Fyrir stuttu heimilaði ríkis-
stjórnin Framkvæmdasjóði að
taka erlent lán til að greiða úr
fjárþörf og hallarekstri atvinnu-
fyrirtækja víðs vegar um land.
Ætli það auki ekki peningaþensl-
una og virki þannig eins og olía á
verðbólgubálið?
Sjálfsblekkingin er svo alger, að
fé er bundið hjá innlendum lána-
stofnunum og viðskiptavinum vís-
að á erlendar lánastofnanir. Það
er að vissu marki verið að flytja
bankastarfsemina út úr landinu
eins og gerst hefur í heild-
versluninni áður vegna óraun-
hæfra verslunarhafta. Þó er inn-
lend bankastarfsemi og innlend
verslun forsenda sjálfstæðis
okkar. Með þessari stjórnarstefnu
er verið að flytja okkur öld aftur í
tímann. Ríkisstjórnin lifir á aukn-
ingu erlendra lána. Greiðslubyrði
afborgana og vaxta á næsta ári
hefur aldrei verið meiri og er
áætluð 18%.
F'orsætisráðherra sagði, að
vextir hafi tvívegis verið lækkaðir
á þessu ári, en sannleikurinn er sá,
að víxilvextir eru prósentustigi
hærri en þegar núverandi stjórn
tók við og þar sem vextir af vaxta-
aukalánum hafa lækkað hafa
vextir af skuldabréfum hækkað.
Alþýðubandalagið lofaði vaxta-
lækkun en fjármagnskostnaður
hefur aldrei hækkað meira en á
valdatíma þess.
Hver er stefna
Alþýðubandalags í
kaupgjaldsmálum ?
Alþýðubandalagið lofaði að
tr.Vggja kaupmátt launa. En frá
því það komst til valda í sept. 1978
og til nóv. nk. rýrnar kaupmáttur
kauptaxta um 9% þótt þjóðartekj-
ur á mann séu þær sömu og
20—30% kauphækkun þurfti í
raun til að efna loforðið „Sam-
ningana í gildi“.
Ef launþegasamtökin gerðu
jafnvirði 100 þús. kr. mánaðar-
launa að kröfu sinni í dag, eins og
þau gerðu á ASÍ þingi 1976, þá
þyrftu mánaðarlaun nú að vera
6632 kr. Það þýðir kröfu um 35%
hækkun á grunnkaupi í dagvinnu.
Samkvæmt þessu eru bæði
minnihluti og meirihluti'Verka-
mannasambandsins með hóflega
kröfugerð miðað við það sem
formaður þess og núverandi for-
seti ASÍ kröfðust 1976.
En hver er stefna Alþýðubanda-
lagsins í kaupgjaldsmálum? Eg
spyr fulltrúa þess í umræðunum
hér í kvöld og raunar alla ráð-
herra. Standa þeir með meirihluta
eða minnihluta Verkamannasam-
bandsins? Telja þeir kröfugerð
ASÍ og BSRB sannjyarna?
Skiptar skoðanir um kröfugerð
innan Verkamannasambandsins
sýna annars vegar hráskinnaleik
kommúnista í kjaramálum og hins
vegar að fínu Alþýðubandalags-
ráðherrarnir eru nú í verulegri
hættu að missa völd sín innan
verkalýðshreyfingarinnar.
Reynslan sýnir, að Alþýðubanda-
lagsráðherrar eru tilbúnir að
beita launþegum fyrir vagn sinn
og fórna hagsmunum þeirra, ef því
er að skipta, til að kaupa sér völd
og ráðherrastóla, að því marki, að
þeir geti haldið áfram að blekkja
launþega, rýra kjör þeirra og mis-
nota valdaaðstöðu sína í verka-
lýðshreyfingunni.
Launþegar sýna nú þess merki,
að ráðherrar Alþýðubandalagsins
hafa ekki ráð þeirra í hendi sér.
Og þá fara Alþýðubandalagsráð-
herrar að ókyrrast jafnvel í ráð-
herrastólum.
Samstarfsmenn Alþýðubanda-
lagsins í ríkisstjórn hafa verið
þeim ótrúlega leiðitamir og and-
varalausir. Alþýðubandalagið er
markvisst að gera einstaklinga,
fjölskyldur, heimili, atvinnufyr-
irtæki og sveitarfélög háða náð-
arbrauði úr hendi valdhafanna.
Einum er „reddað" í dag, öðrum
á morgun, enn aðrir detta upp
fyrir að vilja valdhafanna.
Stungid upp í SÍS
í bili er stungið upp í SÍS til að
hafa Framsóknarmenn góða. Og
þótt Sambands hraðfrystihúsið
stöðvist í Keflavík er SÍS lánað
100%' í hraðfrystihús á Patreks-
firði og gert kleift að kaupa annað
á Suðureyri og steypustöð á ísa-
firði, þar sem kaupfélagið hefur
rambað á barmi gjaldþrots. Þótt
SÍS verksmiðjum á Akureyri liggi
við stöðvun, kaupir KEÁ hvert
fyrirtækið á fætur öðru.
En þetta er Framsóknar-
mönnum skammgóður vermir, því
að til lengdar lifa samvinnufélög-
in ekki ef atvinnufyrirtækjum al-
mennt eru búin þau skilyrði sem
núverandi ríkisstjórn telur sér
sæma.
Samstarfsmenn kommúnista í
ríkisstjórn voru þeim einnig svo
leiðitamir og fíknir í valdastólana
að þeir skrifuðu undir leynisamn-
ing og veittu kommúnistum neit-
unarvald í öllum meiriháttar mál-
um. Alþýðubandalagið ber það nú
fyrir sig til að þvælast fyrir og
stöðva svo sjálfsagðar fram-
kvæmdir, sem byggingu eldsneyt-
isge.vma og flugstöðvar á Kefla-
víkurflugvelli.
Geta má nærri, að engin skil-
yrði eru til þess meðan núyerandi
ríkisstjórn situr, að við íslend-
ingar tökum virkari þátt í ákvörð-
unum er varða öryggi og varnir
okkar sjálfra eins og nauðsyn ber
til á viðsjárverðum tímum, enda
er lítið fjallað um þessi mikilvægu
mál, utanríkis- og öryggismál í
stefnuræðu forsætisráðherra. Þau
eru feimnismál í núverandi ríkis-
stjórn.
Ríkisstjórnin hefur notið góð-
æris, viðskiptakjör farið heldur
batnandi og fiskafli verið í há-
marki. F'rá útfærslu efnahagslög-
sögunnar í 200 sjómílur hefur
þorskaflinn nálægt tvöfaldast, en
þótt við höfum haft úr meiri verð-
mætum að vinna er hagvöxtur nú
að stöðvast. Ekki er búist við að
fiskstofnar umhverfis landið þoli
öllu meiri veiði og þótt upnt sé að
auka framleiðni með bættum
tækjabúnaði eins og tölvuvæðingu
þá verðum við að sækja í vaxandi
mæli einnig á önnur atvinnumið
en fiskmiðin umhverfis landið.
Auk gróður jarðar verðum við að
nýta orkulindir okkar, virkja fossa
og hitann í iðrum jarðar.
Engin ákvörðun
í orkumálum
Ríkisstjórnin hefur enn enga
ákvörðun tekið. í meira en 3 ár
hefur iðnaðarráðherra verið að
hugsa en ekkert gerst. Eina afrek
iðnaðarráðherra var að tefja
Hrauneyjafossvirkjun um eitt ár
og blasti alvarleg rafmagns-
skömmtun við í vetur, ef þau
áform hefðu tekist.
En þótt nauðsynlegt sé að nýta
orkulindir okkar til að auka ha-
gvöxt, þá verðum við að koma
orkunni í verð, nýta hana. Það er
ekki þörf á nýrri virkjun, jafnvel
allan þennan áratug, ef einginn er
kaupandi orkunnar, ef orkufrekur
iðnaður kemst ekki í gagnið.
Þótt sagt sé að iðnaðarráðherra
hafi 43 starfshópa í kringum sig,
þá er eins og þeir flækist hver
fyrir öðrum og rugli ráðherra og
ríkisstjórn í ríminu, svo að engin
ákvörðun er tekin um orkufrekan
iðnað.
Síðustu 3 árin hafa farið til lít-
ils í þessum efnum. Afleiðingin er
sú, nú þegar Hrauneyjarfossvirkj-
un er komin í gagnið, renna 8
millj. dollara í hafið eða 64 millj.
kr. á hverju ári næstu árin, vegna
þess að enginn kaupandi er að
orkunni.
Gerir ríkisstjórnin sér grein
fyrir því, að sá alvarlegi dráttur,
sem hefur orðið á ákvörðun í
virkjunarmálum veldur því, að
sérþekking sú, sem safnast hefur
saman við virkjanaframkvæmdir í
Þjórsá í einn og halfan áratug, er
að tvístrast og dreifast og þar með
getum við misst hana niður?
Okkur íslendingum er brýn
nauðsyn að marka stórhuga at-
vinnumálastefnu, er byggist á
orkuframkvæmdum og iðnaði,
jafnframt stefnumótun í sjávar-
útvegi og landbúnaði, sjávarútvegi
og samgöngum.
Við leysum ekki vandamál
stöðnunar og verðbólgu með úr-
ræðum sósíalista, auknum ríkis-
umsvifum, skattaálögum, höftum,
boðum og bönnum. Iæið sósíalista
er fullreynd í Póllandi og austan
tjalds. Við íslendingar kjósum
ekki slíka hörmung yfir okkur. Við
verðum aftur á móti að draga úr
ríkisumsvifum og skattheimtu,
nýta frumkvæði, framtak og hug-
vit einstaklinganna og búa at-
vinnuvegunum almenn skilyrði til
að bæta lífskjör í landinu og fé-
lagslegt öryggi allra landsins
barna.
Við finnum okkur þá fyrst út úr
vanda verðbólgu og skertra lífs-
kjara, ef við höfum skilning á því
að hvetja menn til aukinnar verð-
mætasköpunar en letja ekki.
Kjaramálaráðstefna VSÍ:
Kaupkröfugerð
ASÍ og verka-
lýðsfélaganna
er órökstudd
Hér fer á eftir samþykkt kjara-
málaráðstefnu Vinnuveitendasam-
bands Islands, sem samþykkt var í
gær samhljóða, svo og ályktun ráð-
stefnunnar:
1. Almennur efnahags-
grundvöllur samninga
Vinnuveitendasamband íslands
leggur áherslu á, að grundvöllur
kjarabóta við endurnýjun kjara-
samninga ræðst fyrst og fremst af
aukningu þjóðartekna á mann og af-
komu atvinnuvega. Á þessu ári er
reiknað með innan við 2% aukningu
þjóðartekna. Við ríkjandi aðstæður
eru undirstöðuatvinnugreinar lands-
manna reknar með verulegum halla.
Viðræður um endurnýjun kjara-
samninga eru tilgangslausar, ef þær
fara ekki fram á grundvelli þessara
efnahagslegu staðreynda.
2. Afstaöa til kröfugerðar
ASI og verkalýðsfélaganna
2.1. Kaupmáttur hefur haldist
óbreyttur frá því að síðustu kjara-
samningar voru gerðir. Á samninga-
tímanum hefur enginn bati átt sér
stað í efnahagslífinu. Efnahagslegar
forsendur gildandi samninga hafa
fremur veikst en styrkst frá því að
þeir voru gerðir. Kaupkröfugerð ASÍ
og verkalýðsfélaganna er þó
órökstudd og á sér enga efnahags-
lega stoð. Hún getur af þeim sökum
ekki orðið grundvöllur samninga-
viðræðna.
2.2. VSÍ fagnar á hinn bóginn sam-
stöðu um tvegjya ára samningstíma
og að samningagerð allra félaga
fylgist að, þannig að einstakir hópar
geti ekki samið eftir á hagstæðara
en almennt gerist.
2.3. VSÍ vísar algerlega á bug kröf-
um um afturvirkni samninga. Vænt-
anlegir samningar eiga að gilda frá
undirskriftardegi svo sem venja er
til um heildarkjarasamninga. Ljóst
er að með kröfu um afturvirkni er
einasta verið að gera tilraun til að
velta ábyrgð verkalýðshreyfingar-
innar af drætti á samningaumleit-
unum yfir á vinnuveitendur.
Samningaviðræður geta ekki haf-
ist af alvöru fyrr en kröfugerð liggur
fyrir í heild af hálfu ASÍ og allra
sérsambanda þess. Allur dráttur á
samningaumleitunum er því á
ábyrgð verkalýðshreyfingarinnar.
2.4. VSÍ hafnar kröfum um breytt
vísitölukerfi, sem ekki tekur tillit til
viðskiptakjara þjóðarbúsins og
hamlar í engu gegn víxlhækkunum
kaupjyalds og verðlags. Verðbóta-
kröfur ASÍ geta því ekki orðið um-
ræðugrundvöllur í samningaviðræð-
um.
3. Tillögur VSÍ ad
umrædugrundvelli
3.1. Samið verði til tvegjya ára frá
undirskrift.
3.2. Kaupbre.vtingar fari ekki fram
yfir mörk aukningar þjóðartekna á
mann. í því sambandi verði tekið til-
lit til þeirra launahækkana, sem orð-
ið hafa umfram samninga á samn-
ingstímabilinu.
3.3 Kaupliðir samninga verði endur-
skoðaðir 1. mars 1983 innan þeirra
marka, sem breyting á þjóðartekjum
á mann árið 1982 segir til um.
3.4. Kaupgjaldsvísitalan verði
endurskoðuð i tengslum við nýjan
grundvöll framfærsluvísitölu. Megin
áhersla verði lögð á:
3.4.1. Að samið verði um nýjan
grundvöl! í fullu samræmi við
breytta neyslusamsetningu.
3.4.2. Að tekið verði tillit til við-
skiptakjara þjóðarbúsins á samn-
ingstímabilinu.
3.4.3. Að hamlað verði gegn vixl-
hækkunum verðlags og launa með
því að láta launaþátt verðbreytinga
innlendrar vöru og þjónustu engin
áhrif hafa á verðbætur svo sem gilt
hefur um búvöruhækkanir.
3.5. Haldið verði áfram umræðum
um endurskoðun ákvæða kjarasamn-
i nj;a og laga varðandi veikinda- og
slysaforföll. Markmið þeirrar endur-
skoðunar verði að trygjya afkomu og
hagsmuni launþega, er verða fyrir
langvarandi forföllum vegna slysa
eða veikinda með launagreiðslum í
allt að 12 mánuði. Jafnframt því
verði sett þak á greiðslu svonefndra
staðgengilslauna og iðgjöld til
sjúkrasjóða miðuð við greiðslubyrði
sjóðanna að teknu tilliti til aukinna
greiðslna vinnuveitenda.
3.6. Settar verði verklagsreglur um
endurnýjun kjarasamninga, er
trvggi að kröfur aðila um breytingar
á samningum liggi fyrir með hæfi-
legum fyrirvara, þannig að unnt
verði að ljúka samningagerð um leið
og eldri samningar falla úr gildi.
Uppsagnar- og gildistímaákvæðum
samninga verði breytt í samræmi
við þetta markmið.
3.7. Samningar gildi undantekn-
ingarlaust frá undirskriftardegi.
3.8. Samningar allra aðila, þ.m.t.
sérsamningar, fylgist að eftir því
sem föng eru á.
3.9. Tillögur um breytingar á sér-
ákvæðum í einstökum samningum
verði settar fram í viðræðum við ein-
stök landssamtök verkalýðsfélag-
anna.
4. Tillögur gagnvart
ríkisstjórn
4.1. Lögin um verðlag og samkeppn-
ishömlur taki gildi eins og þau voru
samþykkt vorið 1978.
4.2. Skattar á atvinnufyrirtæki verði
lækkaðir. I því sambandi er eðli-
legast að afnema launaskatt, að-
stöðujyald og ýmiss konar stimpil-
jyöld.
4.3. Aðflutningsgjöld, þ.m.t. sölu-
jyöld af hráefnum, vélum, tækjum,
svo og efni til mannvirkjagerðar og
varahlutum og tækjum, þ.m.t. raf-
eindatækjum, til framleiðslu og
þjónustustarfsemi verði felld niður
eða lækkuð. Aðgerðir á þessu sviði
miði markvisst að því að auka mögu-
leika fyrirtækja á tæknivæðingu
þannig að unnt verði að legjya
grundvöll að aukinni framleiðni.
4.4. Engin lög verði sett né heldur
reglugerðir eða reglur um starfsemi
atvinnuf.vrirtækja, nema fyrir liggi
fullnæjyandi kostnaðarútreikningar.
Stjórnvöld beiti sér fyrir því, að á
næstu tveimur árum komi ekki til
framkvæmda kostnaðarlega íþynjy-
andi reglur um starfsemi atvinnu-
fyrirtækja.
Alyklun kjaramálarád-
stei'nu VSI 23. október 1981
A fundi samninganefndar ASÍ 20.
október sl. var óskað eftir því að
verkalyðsfélögin öfluðu verkfalls-
heimilda fyrir 1. nóvember. Þessi
verkfallshótun er send út áður en
kröfur ligjya fyrir af hálfu verka-
lýðsfélaganna og áður en fyrsti við-
ræðufundur samningsaðila hefur
farið fram. Hér er um fáheyrð
vinnubrögð að ræða og af þessu
gefna tilefni felur ráðstefnan fram-
kvæmdastjórn VSÍ að hefja þegar
undirbúning að nauðsynlegum varn-
araðgerðum.