Morgunblaðið - 24.10.1981, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1981
27
Hygg ég að ferðir þessar hafi gert
mig að meiri Húnvetningi en ella
hefði orðið. Einkar eru þær ljúfar
í minningunni. Sama var á hvaða
bæ um var áð: Bólstaðarhlíð,
Hvammi í Svartárdal, Grund í
Svínadal, Saurbæ í Vatnsdal,
Leysingjastöðum eða Þingeyrum,
alls staðar var afa tekið með mik-
illi hlýju og vinsemd.
Afi var mikill ræktunarmaður.
Hann kvað:
„(•öni'um með (iuði að siarfi,
er gaf okkur landið fra‘ða.
Stcfnum til stórra dáða.
Strengjum þess heit að græða
sár lands og sollnar undir
svíðandi þjóð er mæða.
Ljósvakinn lömun sigri,
lífi sé stefnt til ha-ða.
Vaxtarsprotana verndum,
vágleg þá næðir kylja.
Skruggur á tíðum skella,
skin er þo milli bylja.
Valdið í vorum höndum
verður því glöggt að skilja.
(iróska í legi og láði
er lífið að drottins vilja.
Óbifandi, trú og ódrepandi
áhuga hafði afi fyrir skógrækt á
íslandi. Taldi það eina brýnustu
skyldu okkar að skila landinu aft-
ur þeim trjágróðri, er við höfum
rænt því á umliðnum öldum. Afa
þóttu tré allra plantna, merki-
legust og göfugust og táknræn
mjög. „Laufkrónan sýnir hve ljós-
ið. má/ lyfta moldinni jörðu frá,“
segir í einu ljóði hans. Afi sagði
mér frá því, að er hann var lítill
drengur hafði hann eitt sinn reynt
að setja spelkur við hrísrunna, til
að hann yxi upp en ekki með jörðu,
en það hafi lítið gagnað.
Stuttu eftir að amma og afi
fluttu til Reykjavíkur gáfu þau
skógrækt ríkisins jörðina,
Gunnfríðarstaði á Asum, til
skógræktar. Þar hefur verið unnið
þarft verk og eru nú víða að koma
upp myndarlegir trjálundir. Sér-
staklega hefur lerkið þrifist þar
vel. Þar í landinu er einn fimmtán
ára lerkilundur, sem víðast hvar
er orðinn um fjögurra metra hár.
Birki dafnar þarna vel og brodd-
fura, þar sem nægur raki er í
jörðu. Eftir að landið var friðað
hefur víðir á fjölmörgum stöðum
vaxið upp í háa runna. Á síðustu
árum afa, var það hans mesta
kappsmál að koma norður og
planta trjám. Til þess keypti hann
plöntur fyrir eigin reikning. Fyrir
ofan rústirnar á Gunnfríðarstöð-
um plantaði hann fjölmörgum,
eins og hálfs metra reyniviðar-
trjám, sem nú eru orðin mjög fal-
leg, auk fleiri trjátegunda. Það var
von hans, að Gunnfríðarstaðar-
skógur yrði fólki framtíðarinnar
unaðsreitur og sönnun þess að
hægt er að rækta skóg í Húna-
vatnssýslu, „þó vágleg oft næði
kylja“.
Eg minnist þess eitt sinn að
hausti til, að afi benti á reynivið-
artré í garði sínu, að Hofteig 18,
en tréð nefndi hann Hertogann.
Tréð hafði fellt lauf sitt á undan
öðrum trjám. Greinar þess teygð-
ust uppí gráan hausthimininn eins
og margar grannar hendur. „Nú er
Hertoginn að biðjast fyrir, vegna
okkar mannanna. Enga vini eigum
við betri hér á jörð, en blessuð
trén,“ sagði afi.
Afi var pólitískur mjög og það
sjálfstæður í skoðunum, að hann
þurfti ekki að lesa forystugreinar í
dagblöðum eða kynna sér viðhorf
annarra, til að taka afstöðu til
mála. Ekki trúi ég að hann hafi
rekist vel í flokki. Þó var afi síðari
helming ævi sinnar mikill sjálf-
stæðisflokksmaður. Hann hafði af
því miklar áhyggjur hve sósíal-
isminn var í miklum uppgangi, en
hann taldi sósíalismann af hinu
illa. Þá þótti honum ungdómurinn
alinn upp við alltof mikla linkind.
Uppúr 1970 orti hann:
„Yinstri villan sigrar senn,
sundrast vígður strcn^ur.
okkar völdu vökumenn,
vörd ei halda k*ngur.“
Og gerðist eftilvill spámaður.
Á námsárum mínum hér í
Reykjavík, var ég fastagestur á
heimili afa og ömmu, að Hofteig
18. Þar ríkti mikil friðsæld og var
sérstaklega róandi að koma þang-
að, taka sér bók í hönd, setjast inn
í stofu og lesa. Margan veturinn
kom ég þangað ætíð í sunnu-
dagsmat. Var þá tíðum hlustað á
messu, áður en gengið var að mat-
borði. Eftirtektarvert var, hve
mikla virðingu þau báru hvort
fyrir öðru, amma og afi. Voru þau
bæði jafn rétthá í hjónabandinu,
þó verkaskipting væri á heimilinu.
Amma er góður hagyrðingur og
kváðust þau oft á, hún og afi. Þá
voru þau bæði mjög andlega sinn-
uð og dreymdi oft fyrir daglátum.
Var gaman að ræða við þau saman
um húnverskar vísur og annan
skáldskap. Held ég að afi hefði
ekki getað verið heppnari með
sinn lífsförunaut.
Afi hélt allgóðri heilsu þar til á
83. og 84. aldursári, en sjón hans
hrakaði þá mjög. hann hafði þá
stundum á orði, að hann hefði get-
að gegnt störfum sínum fyrir
norðan mun lengur, en varð.
Fannst honum það eigi gott fyrir-
komulag, að mönnum væri skipað
út í horn til að drepast, þótt þeir
yrðu sjötugir. En það væri nú eftir
öðru í þessu sósíalíska þjóðfélagi.
Er afa dapraðist sjónin var eins
og honum færi líkamlega aftur um
leið og yfir hann færðist nokkuð
vonleysi. Reikaði hugur hans þá til
horfinnar æsku, og hann kvað:
„Aldinn verður aftur barn/ elskar
bernsku haga./ Lyppar þá sitt
ljóðagarn/ löngu farna daga.“
Áttatíu og fimm ára kveður hann:
„Nú er vakan næsta dimm/ næðir
silfurhárin./ Lokatugsins farin
fimm/ frá mér blessuð árin.“ Ellin
og sá, fylgifiskur hennar að verða
ósjálfbjarga og öðrum háður, ollu
afa miklum kvíða. En skömmu áð-
ur en hann varð ósjálfbjarga og
fluttur að Sólvangi i Hafnarfirði,
orti hann: „Ellin færir meinin
mörg/ má um lítið sýsla./
Skammdegis við skuggabjörg/
skelf ég eins og hrísla."
Afi dvaldi að Sólvangi í tæplega
þrjú ár, en þar andaðist hann
áttatíu og níu ára að aldri, en
hann hefði orðið níræður þann 17.
nóvember næstkomandi. Allan
þennan tíma heimsótti amma
hann reglulega og hlúði að honum.
Nefndi hann hana þá „góðu kon-
una“. Ekki held ég, að hann hafi
þekkt aðra þá, er í heimsókn
komu. Ömmu þótti ætíð verra að
geta ekki haft afa hjá sér, en hafði
eigi lengur þá heilsu, að hún gæti
veitt honum þá hjúkrun, er hann
þarfnaðist.
Vertu sæll afi minn.
Steingrímur Þormóðsson
Minn gamli góði vinur Stein-
grímur Davíðsson skólastjóri frá
Blönduósi er genginn á fund feðra
sinna. Hann andaðist á Sólvangi í
Hafnarfirði þann 9. október.
Steingrímur var Húnvetningur
að ætt og uppruna og í Húna-
vatnssýslu dvaldi hann sín bestu
manndómsár. Héraði sínu unni
hann mjög og helgaði því krafta
sína við margvísleg störf. Skóla-
stjóri var hann á Blönduósi um
áratugaskeið við miklar vinsældir
og virðingu nemenda sinna.
Verkstjóri hjá Vegagerð ríkisins
var hann mjög lengi, einnig þar
ávann hann sér traust, bæði hjá
yfirboðurum sínum og einnig
he;ma í héraði.
Steingrímur var framfarasinn-
aður hugsjónamaður með stórt
skap og næmar tilfinningar. Hann
hugsaði oft hærra og sá lengra
fram í tímann en aðrir menn.
Um uppbyggingu og verklegar
framkvæmdir í sínu heimahéraði
var hann mjög áhugasamur, enda
oft tilkvaddur af samferða-
mönnum að vera í fararbroddi
þegar um slík framfaramál var að
ræða og mun ég þar sérstaklega
nefna til Laxárvirkjun fyrir
Blönduóshrepp, sem var stór-
framkvæmd á þeim tíma, enda var
áhugi hans fyrir orkumálum mik-
ill alla tíð.
Of langt mál væri að telja upp
öll nefndarstörf sem hann var
kjörinn til. Steingrímur tók mik-
inn þátt í landsmálum svo sem
vænta mátti af slíkum áhuga-
manni, var þá barist bæði á
heimavelli og einnig á víðari
vettvangi fyrir framgangi skoðana
hans og var þá oft ærið harður í
horn að taka.
Margir undra sig á því hve
miklu Steingrímur gat afkastað
við hin fjölþættu störf, en þegar
betur er að gáð var hann ekki einn
í lífsbaráttunni, við hlið hans stóð
eiginkona hans, Helga Jónsdóttir
frá Gunnfríðarstöðum, vitur kona
og væn, sem tók drjúgan þátt í
opinberum störfum bónda síns og
studdi hann með ráðum og dáð,
þegar mest á reyndi.
Verksvið Helgu var umfangs-
mikið, heimilið var stórt og börnin
mörg og gestkvæmt bæði vegna
vinsælda þeirra hjóna og starfa
Steingríms, en bæði voru þau sér-
lega gestrisin og undu menn sér
vel við góðar veitingar og glaðvær-
ar umræöur.
Margrét Runólfsdóttir, Furu-
grund 26, Kópavogi, andaðist hinn
24. júlí sl. 85 ára gömul, en hún
var fædd í Roðgúl á Stokkseyri 6.
júní 1896. Foreldrar hennar voru
hjónin Runólfur Jónasson og Sól-
rún Guðmundsdóttir, sem fyrst
bjuggu um aldarfjórðungsskeið á
Stokkseyri, en fluttu svo til Vest-
mannaeyja og áttu þar heima til
æviloka.
Margrét var uppkomin stúlka
þegar fjölskyldan fór til Vest-
mannaeyja, en unnið hafði hún á
ýmsum stöðutn því á þeim árum
þekkti þurrabúðarfólk í þorpum
og kaupstöðum ekki annað sér til
bjargræðis, en vinna hvert það
verk, sem bauðst. Margréti kippti í
kynið til foreldra sinna, að hafa
ríka sjálfsbjargarhvöt og sparaði
hvorki vilja sinn né orku, varð hún
því eftirsótt hvort heldur var til
kaupavinnu í sveit eða fiskvinnu,
sem þá var fiskþvottur, oftast
undir berum himni, hvernig sem
veður var og fiskburður og
breiðsla á stakkstæðum. Þá var og
mjög algengt að stúlkur réðust til
húsverka á heimilum, þar sem
þær unnu við hverskonar inni-
störf, svo sem matseld, þvotta,
ræstingu og hvað annað sem fyrir
kom. Að öllum slíkum verkum
vann Margrét og kom sér vel
vegna vandvirkni, dugnaðar og
glaðlyndis.
Rúmlega tvítug giftist Margrét,
Eyjólfi Gíslasyni á Búastöðum í
Vestmannaeyjum, kunnum önd-
Steingrímur og Helga áttu mörg
sameiginleg áhugamál, má þar
nefna til skógrækt, sem þau undir-
strikuðu með því að gefa A-Húna-
vatnssýslu eignarjörð sína,
Gunnfríðarstaði, til skógræktar.
Þá voru þau bæði miklir dýra-
vinir og kemur það meðal annars
fram í Ijóðum og vísum sem þau
sömdu um það efni. Skáldmælt
voru þau og gerðu sér oft til gam-
ans að ræða saman í bundnu máli.
Þegar vinir og kunningjar
hverfa af hinu jarðneska sjón-
arsviði, er það jafnan svo, að þeir
sem standa eftir um stund á bakk-
anum hérna megin rifja upp í
huga sér góð kynni við þann sem
farinn er og það mun ég gera nú
þegar Steingrímur er allur, þótt
fátt komi fram af því í þessum
orðum. Eg vil þakka honum allar
stundir, er við áttum sameiginleg-
ar. Helgu og öllum þeirra mörgu
afkomendum vil ég færa innilegar
samúðarkveðjur frá mér og konu
minni við fráfall hins mikla ætt-
arhöfðingja.
Jón Benediktsson,
Höfnum.
Gamall vinur minn og fjöl-
skyldu minnar er látinn. Það er
kannski ekki sorgarfregn, þegar
níræður maður andast, eitir lang-
varandi veikindi. Hvíldin er kær-
komin.
Þó er það svo að lát hans vekur
hjár mér angurværar endurminn-
ingar frá æsku um kennarann
góða, sem öllum nemendum þótti
vænt um og virtu.
Steingrímur Davíðsson var
Húnvetningur að uppruna, sonur
hjónanna Sigríðar Jónsdóttur og
Davíðs Jónatanssonar, bónda á
Neðri-Mýrum. Hann lauk kenn-
araprófi 1915 og hóf þá strax
kennslu.
Steingrímur var kosinn í ótal
trúnaðarstöður í sínu heimahéraði
auk aðalstarfa. Hann var skóla-
stjóri Barnaskólans á Blönduósi í
næstum 40 ár og verkstjóri hjá
Vegagerð ríkisins í 45 ár og hefur
því stjórnað vegalögnum á öllum
vegum Húnavatnssýslu árin
1917-62.
Þegar ég kom barn til Blönduóss
var barnaskólanum aðeins skipt í
tvær deildir. Var frú Þuríður
Sæmundsen kennari í yngri deild-
inni en Steingrímur í þeirri eldri. í
þá daga voru kennarar ekki sér-
hæfðir í einni grein. Þeir þurftu að
kenna allt sem til féll, sem í þessu
vegisformanni í marga áratugi.
Þau skildu eftir fá ár. Einn son
eignuðust þau: Erlend Eyjólfsson
járnsmið í Reykjavík. Margrét
giftist aftur Dagbjarti Gíslasyni
múrarameistara, ættuðum úr
Kjós. Bjuggu þau fyrst í Vest-
mannaeyjum, en fluttu svo til
Reykjavíkur og skildu eftir nokk-
urra ára sambúð. Þau eignuðust
þrjá syni: Runólf múrarameistara
í Vestmannaeyjum, Jónas Þóri
hljóðfæraleikara í Reykjavík og
Kristin Helga verslunarmann í
Reykjavík, sem látinn er fyrir
fáum árum. Þeir Erlendur og Jón-
as Þórir ólust upp hjá Jónasínu
systur Margrétar og Þórarni
tilfelli var allt til svokallaðs fulln-
aðarprófs. Steingrímur var mjög
góður kennari og jafnvígur á allar
greinar. Fyrir mörgum árum
minnti hann mig á bréf, sem ég
hafði skrifað honum 10 ára gömul.
Hann lá þá á sjúkrahúsi í Re.vkja-
vík og bréfið var eitthvað á þessa
leið:
„Elsku Steingrímur, það er svo
leiðinlegt þegar þú ert ekki hér.
Reyndu að láta þér batna fljótt.“
Þetta sýnir hugarfarið til hans því
ekki voru oft skrifuð sendibréf í þá
daga.
Steingrímur var skarpgáfaður
hugsjónamaður, dagfarsprúður en
undir niðri var brátt skap og harð-
fylginn var hann ef um áhugamál,
t.d. þjóðfélagsmál var að ræða.
Hann og faðir minn voru á önd-
verðum meiði í stjórnmálum fyrr
á árum og leiddu þá stundum sam-
an hesta sína í heitum umræðum
á stjórnmálafundum, létu þá
margt fjúka, báðir miklir skap-
menn. Fljótlega varð þó hin besta
vinátta milli heimila þeirra, sem
endist enn.
Gæfan kom til Steingríms í líki
konu hans, Helgu D. Jónsdóttur
Hróbjartssonar á Gunnfríðarstöð-
um. Þau giftu sig 14. júlí 1918.
Helga er mikilhæf gáfukona,
elskuleg og ljúf. Ó1 hún manni sín-
um 14 börn. Þar af dóu tvö ung en
hin 12 lifa öll, allt ágætisfólk eins
og þau eiga kyn til. Nærri má geta
að mikla útsjónarsemi og dugnað
hefur þurft til að fæða og klæða
svo stórt heimili og var það gert á
þann hátt að alltaf var eins og til
væri nóg af öllu. Húsið þeirra var
ekki stórt fyrir svo marga og
bókabúð ráku þau í kjallaranum.
Seinna b.vggðu þau nýtt hús og
voru þar árum saman hjá þeim
fjögur gamalmenni, sem hvergi
áttu höfði sínu að halla. Slíkt var
hjartarúm þeirra Helgu og
Steingríms. Hjónaband þeirra var
hið ástúðlegasta alla tíð og oftast
voru þau nefnd í sömu andrá, svo
samtengd voru þau í hugum
manna.
Nú þegar Steingrímur er kom-
inn yfir móðuna miklu, þar sem
hann hefur eflaust fengið góðar
móttökur, sendi ég, systur mínar
og mágar, Helgu og hennar stóru
fjölskyldu, innilegar samúðar-
kveðjur.
1‘erla Kolka
Steingrímur verður jarðsettur á
Blönduósi í dag 24. okt.
manni hennar á Jaðri í Vest-
mannaeyjum, Erlendur að öllu
leyti og Jónas frá sjö ára aldri, en
þeir Runólfur og Kristinn voru
með móður sinni, sem alltaf hélt
heimili í Reykjavík þar til nokkur
síðustu ár, að hún átti heima í
Kópavogi. Kristinn var sá eini
þeirra bræðra sem ekki kvæntist
og dvaldi jafnan á heimili móður
sinnar. Átti hann við mikið heilsu-
leysi að stríða í mörg ár.
Margrét vann um fjölda ára hjá
Loftleiðum og síðar Flugleiðum og
hafði umsjón með ræstingastörf-
um og vann að þeim sjálf á
skrifstofum. Þótti hún þar vand-
virkur og trúr starfsrrtaður, og
naut bæði trausts og vináttu yfir-
boðara sinna.
Margrét var fríð kona og hinn
mesti skörungur að allri gerð,
jafnan glöð í viðmóti og hress í
anda, skapstór nokkuð og föst
fyrir og lét ekki hlut sinn, en hlý
og velviljuð í garð vina sinna, og
mjög frændrækin. Trúkona var
hún og heitar tilfinningar hennar
treystu jafnan á forsjón Guðs
þrátt fyrir erfiðleika og vonbrigði,
sem urðu á vegi hennar. Margrét
sótti fast að bjarga sér sjálf og
verða ekki öðrum til byrði, og það
tóksi henni. Hún mætti alltaf á
vinnustað til 84 ára aldurs og skil-
aði dagsverki sínu, en beita varö
hún sjálfa sig mikilli hörku síð-
ustu árin því þá var elli og heilsu-
bilun orðin henni mikill fjötur um
fót. En hetjulundin brást ekki.
Þar sem ég, er þetta rita, er gift-
ur systur Margrétar hafði ég og
fjölsk.vlda mín náin kynni af henni
og er þar tnargs góðs að minnast
og þakka nú að leiðarlokum.
Rlessuð sé minning hinnar
skörulegu mágkonu ntinnar.
Ragnar Þorvaldsson
t
Innilegustu þakkir fyrir auösýnda samúð vegna andláts og útfarar
móður minnar, fósturmóður, tengdamóður og ömmu,
JAKOBÍNU JÓNSDÓTTUR
frá Hjarðarbóli,
Fagurhólstúni 4, Grundarfirði.
Kristin Pálsdóttir, Einar Skarphéðinsson,
Dagmar Árnadóttir, Þorsteinn Einarsson
og barnabörn.
t
Þökkum innilega samúð og vinarhug við andlát og jarðarför móður
okkar,
RAGNHEIOAR MAGNÚSDÓTTUR
frá Hvítárbakka.
Sérstakar þakkir til oddvita og hreppsnefndar Andakílshrepps,
sem helöruöu minningu hennar meö rausnarlegum veitinnum
Brún eftir útförina. jón Guðmundsson,
Magnús Guðmundsson.
Margrét Runólfs-
dóttir - Minning