Morgunblaðið - 24.10.1981, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBP]R 1981
26
Steingrímur Davíðs-
son fyrrverandi
skólastjóri - Minning
Kæddur 17. núvember 1891
Dáinn 9. nklúbor 1981
St»*int;rinnir Davíösson er allur.
Þá <*r stormasornu lífi lokið. hann
var orðinn háaldraður og æví-
starfið húið fvrir lonj'u. Þejjar
þannij; er konrið er dauðinn ka*r
hreði nranninum sjálfum oj; að-
standendum oj; ekki ásta*ða til
hryjö;ðar, (rútt auðvitað sé soknuð-
ur nánum ættinjyum.
Kj; ætla ekki að rekja æviferil
Steinj;ríms. Það j;era vafalaust
aðrir. Éj; vil aðeins minnast hans
sem j;amals kennara míns, skóla-
stjúra, oddvita hér á Blúnduúsi,
vej;averkstjúra í sýslunni oj; bar-
áttu oj; huj;sjúnamanns fyrir svo
morj;um framfaramálum hér á
Blonduúsi oj; í sýsiunni allri.
St»*inj;rímur tilheyrði aldamúta-
kynslúðinni, sem túk við fátækri
|)j»ið í vannýttu landi, en skilaði af
sér bjarj;álna fúlki í landi, sem er
að vakna til lífsins.
Steinj;rímur trúði á íslensku
|)júðina oj; hafði brennandi áhuj;a
á úllum málum, er hann taldi
horfa til framfara. Þess vej;na var
hann síunj;ur í an»Ia oj; frjúr í
huj;sun, jnitt árin færðust yfir.
Líkaminn hr»»rnaði en huj;urinn
ekki.
N'ú jn*j;ar Steinj;rímur er kvadd:
ur hinstu kveðju rifjast upp mörj;
atvik um jiennan skapmikla til-
finninj;an)ann. Yfir honuni var
ekki nein hálfveljya. Annað hvort
voru hlutirnir hvítir eða svartir.
Kf hann túk ní> sér mál var unnið
að |)ví með oddi oj; »*j;j;, oj; ekki
verið að hlífa sér. Oj; j>au voru
morj; barát tumálin, sem hann
beitti sér fyrir. Suni eru nú svo
sjálfsöj;ð, að við skiljum ekki j)á
baráttu, sem að baki lá. Sem dæmi
um slík mál má nefna, að hann
beitti sér fyrir j)ví, að Blönduús-
hrep|»ur keypti allar lúðir vestan
Blöndu af rikissjúði. Þá f.vrir
j;eypiverð, svo mörj;um þútti núj;
um. Ilann hlustaði ekki á úrtölu-
menn oj; keypti. Nú j;eta allir
jiakkað honum að Blönduús á allar
lúðir í kauptúninu.
Það má líka minna á, að hann
réð j)ví að sveitarsjúður keypti
nokkrar trjáplöntur, sem við j;rúð-
ursettum í Hrútey vorið 1942. Síð-
ar j;áfu hjúnin, Helj;a oj; Stein-
j;rímur Skúj;ræktarfélaj;i Austur
Húnavatnssýslu föðurleifð Helj;u,
Gunnfríðarstaði, til skúj;ræktar.
Fyrir áhuj;a hans á skúj;ræktar-
máluni heiðraði Sk»>j;ræktarfélaj;
íslands hann á aðalfundi félaj;s-
ins, sem haldinn var hér fyrir um
áratuj; síðan.
Éj; j;æti talið upp mörj; mál,
sem voru baráttumál hans, en það
yrði bara leiðijyörn upptalninj;.
Auðvitað j;at honum missýnt eins
oj; öllum öðrum, en j)að breytir
ekki þeirri staðreynd, að Stein-
j;rímur setti svip á staðinn oj; hér-
aðið oj; mútaði á marj;an hátt.
Þ»*j;ar Blönduúskauptún átti
hundrað ára afmæli árið 1976 var
haldið upp á j>að í vísi að skrúð-
jíarði neðan við Blöndubrú. Svo
skemmtilej;a vildi til að sveitar-
stjúrinn, seni þá var, var í hópi
jæirra skúlaharna undir stjúrn
Steinj;ríms, sem j;irtu þarna smá-
reit oj; plöntuðu út fyrstu trjá-
plöntunum. Steinjfrímur oj; Helj;a
j;áfu peninj;a til j>essa væntanlej;a
skrúðj;arðs oj; fylj;dust vel með
viðj;anj;i hans. Þeim hjúnum var
boðið á j>»*ssa afmælishátíð sem
heiðursj;estum, en heilsa Stein-
j;ríms var farin oj; j;átu þau ekki
komið.
Steinj;rímur var kvæntur Helj;u
Jónsdúttur. Vafalítið hefir hann
stundum verið erfiður í sambúð
með sitt mikla skap oj; tilfinn-
inj;ahita. Én Heljja var athvarfið,
sem bar smyrsl á sáriri, sem jafn-
framt hvatti til nýrra dáða oj; að
láta ekki mútlætið buj;a sij;. Helj;a
úl manni sínum 14 börn, en það sér
ekki á henni nú, að hún hafi átt
erfiðan vinnudaj;.
Þau hjún fluttu suður fyrir
rúmuni tveimur áratuj;um, en
huKurinn var hér fyrir norðan oj;
fylj;st var með öllum málum hér
af lifi oj; sál. Nú að loknu lífsstarfi
fær hann að hvíla í húnvetnskri
mold.
Baráttumaður er fallinn, en
merki hans verður enn við hún í
fararbroddi. Ilúnvetninj;ar drúpa
höfði til minninj;ar um mikilhæf-
an mann oj; votta konu hans, niðj-
um oj; öðrum ættinj;jum samúð
sína.
Jún fsberg
Kveðja frá dúttursyni.
Mij; lanj;ar í fáum orðum að
ntinnast afa míns, Steinj;ríms
Davíðssonar, fyrrverandi skúla-
stjúra barnaskúlans á Blönduúsi
oj; vej;averkstjúra í Húnavatns-
sýslum, er lést þann 9. oktúber sl.
að Súlvanj;i, Hafnarfirði.
Éj; mun ekki rekja æviatriði
afa, heldur lýsa honum eins og
hann horfir nú við tnér í minninj;-
unni. Afi var um marj;t sérstæður
persúnuleiki oj; setti sterkan svip
á mannlíf í Húnaþinj;i, meðan
hans naut þar við.
Afi var frekar láj;vaxinn, en
jtrekinn oj; limaður vel. Hann mun
snemma hafa orðið sköllúttur.
Höfuðið var stúrt oj; svipmikið.
Yfir snjúhvítu ræktarlej;u yfir-
skej;j;i, skaj;aði tíj;ulej;t arnarnef,
dij;urt. Undir hvössum brúnum oj;
háu enni láj;u blá íhugul augu.
Hér um bil jafn lönj; nefinu skaj;-
aði hakan en j;af andlitinu svolít-
inn „Napúleon-svip“. Er afi hlú
skein í sterklej;ar tennurnar oj;
skemmtilej;ur svipur færðist yfir
andlitið.
Er éj; var snáði heima á Blöndu-
úsi, heyrði éj; menn oft hafa yfir
ýmis orðatiltæki oj; setninj;ar, er
afi mun hafa mælt við ýmis tæki-
færi, t.d. á fundum eða í öðrum
samræðum. Marjjar þessara setn-
inj;a eru nú málshættir norður
þar. Skulu hér nefnd tvö dæmi:
„Það þýðir ekki að spara oj; spara
oj; spara svo aldrei neitt.“ „Farðu
bara út á tún oj; bíttu j;ras.“ Síðari
setninKuna mun afi hafa saKt í
ræðu við mann, er ekki féllst á
rökstuðninK hans. Afi var kverk-
mæltur ok er menn höfðu yfir
(>»*ssar setninKar hans, hermdu
|>eir eftir honum. Ein er sú saga,
er oft er sökö. Afi var eitt sinn að
hlýða yfir nemanda sínum, er
kverkmæltur var eins ok hann, ok
saKði: „Því seKÍrðu alltaf r(eK). Þú
átt ekki að sejya r(eg), heldur
r(eK).“ En hann Kat verið mjög
gamansamur ok þoldi vel Krín.
Ek man fyrst eftir afa heima á
Svalbarði á Blönduúsi, en húsið
Svalbarð stendur á falleKum stað
norðan Blöndu. Austan við húsið
voru fjárhús, fjús, hlaða og
hænsnahús, er tenKdust íbúðar-
húsinu með skjúlveKK- Sunnan við
skjúlvegginn var grúðurhús
ömmu. Suður af húsinu í slakka
niður að Blöndu var lítill trjáKarð-
ur. Þetta var heimili afa og ömmu
í j>á tíð, eða um 1957 til 1958, er éK
byrja að muna eftir mér að ráði.
Þarna var ætíð margt um mann-
inn: Börn afa og ömmu, með sín
!>örn. Gamalmenni er amma hafði
tekið upp á arma sína. Kennarar
við skúlann ok vinnukona. Gest-
kvæmt var mjöK að Svalbarði í þá
tíð.
Að sumri til kom afi oft seint
heim á kvöldin. Voru þá aðrir bún-
ir að borða. Hafði þá amma haldið
matnum heitum <>k bar fyrir hann
ýmsar krásir, en afi var matmað-
ur mikill. Man éK hve afi kyssti
ömmu alltaf innileKa fyrir hverja
|>á máltíð er hún eldaði honum. Á
jæssum árum labhaði afi mikið um
KÚIf í þunKum þönkum, sem ef-
laust hafa stafað af stússi hans í
hinum ýmsu málum innan héraðs.
Ekki talaði hann mikið við okkur
barnabörn sín. Sagt er, að það hafi
hann ekki Kert, fyrr en hann Kat
deilt við okkur um púlitík. Þetta er
j>ú ekki alls kostar rétt ok oft túk
afi okkur barnabörn sín með, er
hann fúr að huga að rollum sínum.
Ef þær sáust ekki við húsið, var
ekið af stað í Willys-jeppanum og
raulað út um glugKann (gibba,
gibba, gibb) á rollurnar. Er þær
síðan sáu jeppann komu þær
hlaupandi með jarmi miklu. Sté
afi þá oft út úr jeppanum, klapp-
aði þeim og gaf þeim brauðmola.
Það brást aldrei að rollurnar
fylgdu jeppanum heim í hlað, sem
einn maður. Ég frétti síðar að roll-
urnar hans afa hafi verið hinar
verstu túnrollur og stokkið í fögr-
um boga inní rúsagarða staðarins.
En aldrei stukku þær inní garðinn
hennar ömmu.
Til þess var tekið hve dýr hænd-
ust að afa, það var eins og þau
skildu hann og að hann væri „fyrir
utan hinn skammsýna markaða
baug“. Á Svalbarði forðum tíð
voru ætíð dúfur, en þær áttu bú-
stað uppi á efsta lofti og var á
rjálfri hússins sunnanverðu op
fyrir þær til að komast inn. Það
brást sjaldan, að er afi kom ak-
andi heim að Svalbarði, sté út úr
jeppanum og gekk heim gangstétt-
ina, að dúfurnar flugu á múti hon-
um. Talaði hann þá til þeirra litla
stund, fúr síðan inn, náði í kurl og
stráði á gangstéttina. Ég held
reyndar að afi hafi ætíð byrjað
morguninn á því að gefa dúfunum
sínum.
Afi bar mikla virðingu fyrir far-
fuglunum, er hann kallaði skáldin
sín. Það vakti með honum mikla
gleði, er hann sá þá fyrst á vorin.
Sérstakt dálæti hafði afi á þrest-
inum og maríuerlunni, er honum
fannst mikil dama.
„Maríucrlu mjoj» t*i» kvs,
miAlar sont»num lania.
Ilún t r vorsins hoilladís,
hlv oj» n»i»ur dama."
(SI.IK)
Á heimili afa og ömmu í
Reykjavík, var fuglahús úti á svöl-
um, og gaf afi smáfuglunum
reglulega, bæði sumar og vetur.
Túk ég eftir því að þeir sátu kyrr-
ir, þú afi færi út á svalir og gæfi
þeim, en þá tautaði hann jafnan
fyrir munni sér, einkar hlýlega
(dibba, dibba, dibb) en flugu strax
ef aðrir birtust. Afi þekkti nokkra
þessara smáfugla frá öðrum í
húpnum. Einkum þrestina, en þá
hafði hann skýrt ýmsum nöfnum.
Afa þútti gott að fá sér í staup-
inu, en hann mun hafa verið kom-
inn vel á fimmtugs aldur er hann
fyrst smakkaði vín og sá mikið
eftir að hafa ekki byrjað fyrr. Man
ég eftir því eitt haust, er ég var
með afa og föður mínum í fjár-
ragi, þá innan við tíu ára, að menn
voru að staupa sig og buðu afa
drykk og að hann sagði þá, nei
takk, þagði litla stund, en sagði
síðan, heyrðu annars nafni minn,
má ég ekki fá mér sopa. Jú, afi
minn var svarið.
Þó afi jg amma flyttust suður,
er afi var um sjötugt, kom afi allt-
af norður í land að sumri til, vann
hann þá hjá föður mínuia við
vegaverkstjúrn víða í sýslunni.
Hann dvaldi þá á heimili foreldra
minna. Tvö vor var hann úvenju
snemma á ferðinni, og var skúla
þá ekki lokið. Hlýddi afi mér þá
yfir, fyrir vorprúfin. Þútti mér
hann gúður og sérlega þolinmúður
leiðbeinandi, skýrði vel út með lif-
andi dæmum. Eru þetta liklega
ein af fáum vorum undirritaðs, er
honum hefur gengið vel í prúfum.
En afi var orðlagður gúður kenn-
ari og minnast hans nú margir,
sem slíks.
Það var einmitt á þessum árum,
einn gúðviðrisdag, er ég var að
fútboltaleik á kvennaskúlatúninu,
með jafnöldrum mínum, að afi
kemur akandi á moskanum sínum,
er hann nefndi Krússa. Hann kall-
ar á mig og spyr, hvort ég vilji
koma með sér, út að Höfnum á
Skaga, en hann þurfi að setja þar
út fyrir vegi. Ég var á báðum átt-
um, þar sem um spennandi fút-
boltaleik var að ræða. Þú varð úr,
að ég fór með afa út á Skaga. Um
er að ræða „strönd þá við ysta
haf“ er Davíð Stefánsson lýsir svo
vel j byrjun búkar sinnar, um Súl-
on Islamlus. það var alltaf nokkuð
sérkennileg lykt í þessum gömlu
moskúvítum, er mér þútti við-
kunnanleg. I bíl afa blandaðist
hún lykt af skroi og blóðbergi, er
afi tíndi oft og hafði í bílnum. En
blúðbergið túk hann í vörina. Er
komið var út fyrir Refasveitina,
byrjaði afi að lýsa fyrir mér stað-
háttum og örnefnum ýmsum.
hann benti á Dynfjall. Hann sagð-
ist muna eftir því sem lítill dreng-
ur á Neðstabæ í Norðurárdal, að,
ef hvasst var að norð-austri, þá
heyrðist dynur mikill og dimmur
frá fjallinu. Því héti fjallið liklega
Dynfjall. Er komið var út að
Syðri-Ey, stansaði afi Krússa og
við gengum niður að sjónum. Afi
sagði mér, að á þennan bæ, hefði
honum verið komið í fústur á ung-
um aldri, til frænda síns. Hann
átti gúðar endurminningar frá
þessum stað. Sérstöku ástfústri
virtist hann hafa bundist fjör-
unni, en þar heilsaði hann steinum
og klettum, eins og gömlum vin-
um. Á leiðinni upp að veginum
benti afi mér á fjöllin og hæðirnar
fyrir ofan. Syðri-Ey, en þangað
gekk hann um tíu ára aldur sem
smali. Undi hann þar heilu dag-
ana, einn með hundinum sínum,
Lappa, og kindahúp. Afi minntist
þessara stunda, sem sinna bestu
stunda. „Þá hugarflugið leið um
loftin blá/er litli smalinn gætti
fjár í haga.“ Segir hann á einum
stað. Áfram var haidið för og er
komið var út að Höfðakaupstað,
benti afi mér á Spákonufellsborg,
eitt sérkennilegasta fjallið við
austanverðan Húnaflúa. Kvað afi
þetta vera sitt uppáhaldsfjall og
sagði mér sögu eina tengda því.
Hann benti mér líka á örnefni í
fjallinu, sem miðað er við, til að
komast á fengsæl mið, utar í flú-
anum. Þessi örnefni kvað afi, að
væru lykill sá, sem i sögunni
greinir að finna þurfi, til að ná
gullkistu þeirri, er þar er nefnd.
Eftir að afi hafði sett út fyrir veg-
inum, við Hafnir, þáðum við gúðan
beina af Júni búnda Benediktssyni
og konu hans. En þeir Jún og afi
voru miklir mátar. Kváðust þeir
einatt á, er þeir hittust. Ein visa
þeirra minnir mig, að sé eitthvað
á þessa leið, en þá höfðu þeir lokið
veglagningu upp torfæra brekku
við Múlann: „Útaf hallast brekku-
brún/ buguð snjöllum rökum/
Þær hafa fallið fleiri en hún/ fyrir
karlmannstökum."
Ég fúr margar svipaðar ferðir
þessari, með afa um Húnaþing. Þú
ekki væru þetta löng ferðalög í
kílúmetrum talið, voru þau löng á
annan mælikvarða. Afi fræddi
mig vel um sögu hinna einstöku
byggða og náttúru þeirra. Sagði
sögur af mönnum og málefnum.
Minning:
Kristinn Jónsson
fv. fiskimatsmaöur
Kristinn Júnsson, -fyrrverandi
fiskimatsmaður, lést á Hrafnistu
11. okt. sl. I lann var fædílur 7. júní
1891. Ilann giftist Guðríði Júns-
ilúttur, s»*m er látin. Þau áttu
heima í Grindavík meðan
starfskraftar leyfðu, en síðustu
árin ilvöldú j>au á Hrafnistu. Þau
eignuðust þrjú mannvænleg börn,
tva*r »la*tur, Hildi »>g Sigríði, og
Hermann sem fúrst ungur að ár-
um með bátnum Grindvíkingi,
einnig úlst upp hjá j>eim systur-
sonur Guðríðar, Guðmundur
Kristjánsson.
Mér er sérstaklega kært að
minnast þessa manndúmsmanns,
sem ég átti samleið með um ára-
hil, j>ar sem ég var giftur dúttur
hans, Sigríði. Heiðarleiki og
hreinskilni var fastmútað í lífs-
formi hans. Kristinn var dugnað-
ar- og kjarkmaður og hafði ein-
arðlega framkomu. Þessir eðlis-
lægu þættir komu ríkulega fram í
störfum hans, en hvergi hefur
j>eirra notið betur en þegar hann
var skipstjúri á unga aldri á
opnum smábátum. Mér hefur ver-
ið skýrt frá einstökum kjarki,
áræðni og lagni Kristins við stjúrn
slíkra báta. Þegar þessi mál voru
rædd við hann og þær miklu hætt-
ur sem oft steðjuðu að, var hann
vanur að sejya: “Þetta komst upp í
vana, ég hafði úrvalsmenn með
mér á sjúnum, þeir kunnu allir vel
til verka." Kristinn kunni að meta
samferðamenn sína að verðleikum
enda jákvæður að eðlisfari.
Hann var sannur Alþýðuflokks-
maður alla tíð og gegndi fjölmörg-
um trúnaðarstörfum fyrir flokk-
inn í heimab.vggð sinni. Með
Kristni er genginn gúður jafnað-
armaður, hann var heill í skoðun-
um og virtur jafnt af flokksbræðr-
um og andstæðingum. Kristinn og
Guðríður létu kirkjumál mikið til
sín taka og m.a.sungu þau áratug-
um saman í kirkjukúr Grindavík-
ur. Gaman var að hlusta á Kristin
synjya með sinni kraftmiklu og
djúpu bassarödd, einkanlega naut
röddin sín vel í gömlu kirkjunni í
Grindavík, enda fannst mér
stundum kirkjan og Kristinn vera
úrjúfanleg heild. Þau hjúnin voru
trúhneigð, þau skildu vel gildi trú-
arinnar á mannlífið, og gaf þeim
aukinn sálarstyrk á erfiðum tím-
um.
Börnin okkar flytja ástkærum
afa sínum hugheilar þakkir fyrir
kærleiksríkar samverustundir.
Friður og blessun varði veg
hans.
Kristján l'étursson
Leiðrétting
I minningargrein um Birnu
Bjarnadóttur frá Vallholti, í
Mbl. á sunnudaginn var, féllu
niður setningar í einni máls-
grein. — Málsgreinin átti að
hljóða á þessa leið:
Daglega var hún kölluð
Birna amma í fjölskyldunni,
enda ömmu- og langömmu-
börnin orðin mörg. Sjáíf eign-
aðist hún sex börn, sem öll eru
á lífi. — Þar að auki ól hún upp
tvö börn, sem alla tíð voru sem
hen.iar eigin. — Svo komu
barnabörnin, sem hún annaðist
mörg, um lengri eða skemmri
tíma, þegar þannig stóð á.
Velvirðingar er beðið á mis-
tökunum.