Morgunblaðið - 13.12.1981, Page 10

58
MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 13. DES^MBER 1981
Ekkjan stökk síðan kvein-
andi niður í gröfína
Ásgeir Ingibergsson er maður fjölbreytilegrar lífsreynslu: Hann fædd-
ist inn í verkamannafjölskyldu árið 1928, og fór í langskólanám þegar
slíkt var ekki enn algengt í þeirri stétt. Hann tók sér írska konu, og
gerðist síðan prestur í Dalasýslu. Næst varð hann hjúskaparráögjafi á
Keflavíkurvelli, en flutti síðan sem prestur til byggðar Vestur-íslend-
inga í Kanada. Þar segir hann frá sambýli þeirra við indíána. Loks
endurmenntast hann þar vestra, og er nú bókavörður.
Blaðam. náði tali af Ásgeiri þegar hann var í heimsókn á íslandi fyrir
skömmu, og innti hann ævifrétta. Sagan er látin hefjast þegar hann er
nýbakaður guðfræðingur:
Rætt við
síra Asgeir
Ingibergsson
Námsárið í Dyflinni
Ég lauk guðfræðiprófinu frá Hi
árið 1957. Síöan fékk ég styrk til
eins árs náms í írlandi. Þessi styrk-
ur var frá Alkirkjuráöinu, sem er
samband flestra kirkna heims
nema hinnar rómversk-kaþólsku.
Nú dvaldist ég í eitt ár viö Trinity
College í Dublin, á stúdentagaröi
sem rekinn var af ensku Biskupa-
kirkjunni. Ég kynntist landinu vel,
bæði innan og utan skólans. ís-
lendingar voru sjaldséðir fuglar í
Dublin í þá tíð, og því var ég oft
beöinn um aö segja frá Islandi á
kirkjusamkomum.
í Dublin kynntist ég konu minni,
írskri stúlku aö nafni Janet. Hún
var þá í félagsfræöinámi viö há-
skóla. Viö giftumst síöar, í Belfast,
hjá foreldrum hennar, áriö 1959,
þegar ég var búinn aö fá brauö
heima á íslandi. Síöan kom hún
meö mér út til íslands til aö gerast
prestsfrú úti í sveit.
Auður djúpúðga
snýr aftur
Ég haföi fengiö brauð aö
búöaferöa meö henni, þar sem ég
kenndi henni heiti söluvarningsins
meö því aö benda á hann.
Prestskona í
samkomumiðstöð
Sem prestskona þurfti Janet aö
venjast því aö prestssetriö var
einnig samkomustaöur: Þar þurfti
aö bjóöa öllum kirkjugestum upp á
kaffi eftir messu. í kosningum skil-
uöu menn atkvæðum sínum í
boröstofunni hennar. Og sýslu-
maöurinn kom á hverju vori í full-
um embættisskrúða, boröalögöum
og gylltum, til aö nota stofuna sem
þinghússal. Fólkiö dreif þá aö til aö
heyra þinglýsingar. Haföi svo lengi
veriö í Hvammi og setti sýslumað-
ur ávallt þingiö meö tilvitnunum í
forn lög, þar sem hann „lýsti þá
griðum í veiðistöövunrT ... o.s.frv.
Hjúskaparráðgjafi á
Keflavíkurflugvelli
Áriö 1966 kallaöist ég til Kjal-
arnessprófastsdæmis, til þess aö
þjóna islendingum á Keflavikur-
um hvers konar líf biöi þeirra í
Bandaríkjunum. Sumar þeirra
kunnu ekki einu sinni aö tala
ensku. Ég útskýröi fyrir þeim hve
erfitt yröi fyrir þær aö vera fjarri
sínum eigin ættingjum. Þær gaetu
oröiö ofurseldar ættingjum eig-
inmannsins, sem gat veriö af mjög
ólíkri stétt eöa þjóöfélagshópi.
Flestir hermannanna, óbreyttir
hermenn, voru lítiö menntaöir.
Ég haföi það aö fastri venju aö
draga fram galla í heimilisástandi
eiginmannsins, svo sem skilnaöi.
(Einn hermannanna sagöi t.d. aö
hann ætti 8 uppeldismæöur, faöir
hans hefði veriö giftur 5 sinnum.
Þó sagöist hann hafa mjög náiö og
gott samband viö allar eiginkonur
fööurins.)
Ég lét parið alltaf gera ímyndaö-
an efnahagsreikning til eins árs,
þar sem þau áttu aö sýna fram á
hvernig þau ætluöu aö framfleyta
sér á hinum fátæklegu launum her-
mannsins.
— Hvernig entust þessi hjóna-
bönd?
Eins og viö mátti búast entust
sum þessara hjónabanda lítiö eftir
Setið að snæðingi eftir hjónavígslu í Little Saskatchewan, Manitoba, 1970. Brúðhjónin voru bæði nokkuð við aldur og
áttu uppkomin börn.
Hvammi í Dölum. Söfnuöurinn tók
Janet mjög vel. Þaö var mál sumra
aö Auður djúpúöga, landnámskon-
an, væri snúin aftur, en sú skör-
ungskona haföi búiö á Hvammi, og
haföi komið frá Dyflinni.
í þá daga kunnu fáir aö tala
ensku þar í prestakallinu, aörir en
presturinn, sýslumaöurinn og
læknirinn. Því var erfitt að kenna
konu minni islensku. Ég minnist
flugvelli sem prestur og sem
æskulýösfulltrúi. Þar var ég í eitt
og hálft ár.
Ég lenti oft í því aö reyna aö tala
um fyrir íslenskum konum sem
vildu giftast bandarískum her-
mönnum. Reyndi ég því, í samráöi
viö bandaríska vallarprestinn, aö
svipta hulu hins rómantíska
óraunsæis frá augum paranna.
íslensku konurnar vissu oft lítið
að út var komiö, en aörar stúlkur
kláruðu sig stórvel. Sumar fluttu
þó aftur til Islands, og þá meö eöa
án eiginmanna sinna. Þaö væri
gaman aö vita heildartölurnar yfir
varanleika þessara hjónabanda.
Til Vestur-íslendinga
í Manitoba.
Næsta kalliö mitt var til Kanada,
Séra Asgeir og fjölskylda: Frá vinstri til hægri: I)avíð, Elísabct, Janet, Ásgeir,
Margrét og Ragnar.
og fór ég þangaö áriö 1968. Þaö
atvikaöist þannig, aö ég haföi hitt
forseta Lútherska heimssam-
bandsins á fundi þess í Reykjavík,
og haföi ég þá nefnt, aö gaman
gæti veriö aö vera prestur í
Norður-Ameríku um tíma. Síöar
geröi hann mér boö um að koma
til Kanada, fyrir hönd safnaöar í
Ashern, í Siglunessbyggö í Manit-
oba. Vildi þaö fólk gjarnan fá ís-
lenskan prest, af því söfnuöurinn
samanstóö af íslendingum auk
Þjóöverja. Komst ég reyndar aö
því síöar, aö íslendingar voru þar í
miklum minnihluta, og aö þaö var
aö undirlagi Þjóöverja aö fá ís-
lenskan prest, til aö draga íslend-
ingana meira inn í safnaðarstarfið.
Viö fórum út til Kanada í janúar
1968. Ég man enn eftir fyrsta
morgninum í Winnipeg-borg í
Manitoba: Ég leit út um hótel-
gluggann, og sá konur íklæddar
minipilsum vera aö flýta sér fram-
hjá. Þó var þá 30—40° C frost.
Kvenfólkiö var berleggjaö, en lifði
h etta þó af.
Ég var óviöbúinn vetrarkuldan-
um: Stuttu eftir komuna til Manit-
oba kól mig lítillega á nefi og eyr-
um. Þaö gerðist þegar ég var aö
ganga meö eitthvert af okkar þrem
börnum í skólann. Ég haföi látið
glepjast, af því þaö var glampandi
sólskin, en þaö reyndist einnig
vera 20—30° C frost.
Ashern, Manitoba
Ashern var um 600 manna bær,
og var hann þjónustumiöstöö fyrir
bændurna í kring. Um þriöjungur
íbúanna í nágrenninu voru Vest-
ur-íslendingar.
íslendingar bjuggu flestir meö-
fram Manitoba-vatni, og stunduöu
aöallega holdanautarækt (eöa
„griparækt", eins og þeir kölluöu
þaö). Þjóðverjar bjuggu hins vegar
aöallega lengra inni í landinu, og
stunduöu kornrækt. Þessi búferla-
mismunur stafaöi af því aö íslend-
ingar höföu komiö fyrr á vettvang,
og þá tekiö besta landiö sem þá
var, nefnilega graslendiö sem ekki
þurfti aö ryöja skóginn af. Þjóö-
verjar komu hinsvegar um ald-
arfjóröungi síöar, með lagningu
járnbrautarinnar 1911.
íslendingar og indíánar
Indíánabyggöir eru allt í kring,
og gjarnan í nánu sambýli viö ís-
lendingana. Er hér helst um aö
ræöa Kree-indíána. Stunda þeir
fiskveiðar meö Islendingum á
vatninu, og róa meö þeim. Sér-
staklega á þetta þó viö um annan
bæ, Vogar.
Indíánar bjuggu í húsum byggö-
um af hinu opinbera, og unnu fyrir
sér, bæöi meö fiskveiðum og meö
því aö leigja Islendingum slægju-
lönd. Þó er atvinnuleysi og
drykkjuskapur algengt meöal indí-
ánanna.
Aöaltekjur kaupmannanna í
Ashern virtust mér vera af indíán-
um, sem komu þangað til aö eyöa
fátækrastyrki sínum frá ríkinu, í
áfengi og fleira.
Það kom fyrir aö maöur hitti
indíána af íslenskum ættum. Ég
man eftir tilfelli frá róttarhöldum í
félagsheimili staöarins, en réttar-
höld voru haldin þar fyrir nágrenn-
iö einu sinni í mánuöi, þegar
faranddómari kom í heimsókn. Þar
var eitt sinn fyrir rétti mjög þeld-