Morgunblaðið - 16.02.1982, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 1982
Félag ísl. stórkaupmanna
efndi til hádegisverðarfundar sl.
fimmtudag, þar sem Geir Hall-
grímsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, flutti ræðu og svaraði
fyrirspurnum. í upphafi fundar
ins beindi Einar Birnir, formað-
ur FIS, þeirri fyrirspurn til Geirs
Hallgrímssonar, hvort verzlunin
væri að hans dómi einn af aðal-
atvinnuvegum landsmanna.
Geir Hallgrímsson hóf ræðu
sína með því að undirstrika, að
auðvitað væri verzlunin og þ.m.t.
þjónustustarfsemi, eins og sam-
göngur, einn af aðalatvinnuveg-
um þjóðarinnar, við hlið land-
búnaðar, sjávarútvegs og iðnað-
ar, en hver króna, sem sparaðist
á hagkvæmum innkaupum eða
aflaðist í hækkuðu útflutnings-
verði, væri á við þá verðmæta-
aukningu, sem aukinn afli eða
aukin framleiðni í vinnslu gæfi
þjóðarbúinu í aðra hönd.
Frelsi í milli-
ríkjaviðskiptum
— afnám hafta
Geir Hallgrímsson vék síðan
að nokkrum almennum skilyrð-
um, sem hann taldi, að þyrfti að
fullnægja til þess að verzlunin
væri fær um að gegna hlutverki
sínu og kvaðst ganga út frá því,
að menn væru sammála um mik-
ilvægi frjáls markaðsbúskapar
og frjálsrar verzlunar. Formaður
Sjálfstæðisflokksins vék fyrst að
Frá fundi Félags ísl. stórkaupmanna að Hótel Sögu.
Heildverzlun og bankastarf-
semi er að flytjast til útlanda
- sagði Geir Hallgrímsson á fundi Félags ísl. stórkaupmanna
frelsi í milliríkjaviðskiptum og
afnámi hafta, rifjaði upp við-
reisnina og sagði, að tæpast væri
um það að ræða að menn vildu
hverfa til haftaáranna á árunum
þar á undan, en þó væru blikur á
lofti og hætt við, að frelsi í
milliríkjaviðskiptum yrði að
vernda.
Að utan birtist þessi þróun í
viðleitni stjórnvalda erlendis til
að styrkja einstakar atvinnu-
greinar og í kröfum um tollmúra.
Sú þversögn væri fyrir hendi að
iðnvædd ríki settu sér það mark-
mið að verja ákveðnum hluta
þjóðartekna til stuðnings þróun-
arlöndum, en þegar sum þró-
unarlöndin kæmu fótum undir
sig og gætu keppt við iðnvæddu
ríkin, kæmi upp krafa um höml-
ur á viðskipti við þau.
Við Islendingar horfumst í
augu við það, sagði Geir Hall-
grímsson, að Norðmenn, í skjóli
byggðastefnu greiða um helming
fiskverðs, eða um 25% af heild-
arverðmæti fiskafurða úr ríkis-
sjóði. Það gefur að skilja, að
samkeppnisaðstaða okkar versn-
ar ekki eingöngu í sjávarútvegi
heldur og í öðrum iðnaði af þess-
um sökum. Við verðum að standa
vörð um frjáls milliríkjaviðskipti
innan EFTA og á grundvelli
samninga okkar við Efna-
hagsbandalag Evrópu og leitast
við að koma í veg fyrir höft í
milliríkjaviðskiptum, sairði
öjalfstæðisflokksins
ennfremur.
Innanlands væru þau öfl til,
sem gætu hugsað þánafyrir-
kömni^" a ný j einhverju formi.
Ekki þyrfti annað en rifja upp
ummæli Þjóðviljans um aukn-
ingu innflutnings á síðasta ári og
auknar sólarlandaferðir, þar sem
gefið væri í skyn, að taka þyrfti í
taumana. Hér kæmi fram við-
horf stjórnlyndismanna, sem
teldu að ríkisvaldið ætti að hafa
vit fyrir einstaklingum og koma
foreldravaldi yfir fullorðið fólk.
Jafnrétti —
atvinnufrelsi
Þá vék Geir Hallgrímsson að
öðrum þætti, sem mikilvægt væri
að hafa í huga, em menn vildu
vernda kosti frjálsrar verzlunar,
en það væri atvinnufrelsi og
jafnrétti þeirra, sem atvinnu-
rekstur stunda án tillits til
fyrirtækjaforms. Einkareksturs
þ.m.t. hlutafélagsrekstur og sam-
vinnurekstur ættu að sitja við
sama borð. Menn hefðu heyrt
kröfur um svokallaða þjóðnýt-
ingu ákveðinna greina verzlunar-
innar, jafnvel allrar innflutn-
ingsverzlunar, sem áuðvitað yrði
aðeins til að þrengja kosti neyt-
enda, en þar sem opinber fyrir-
tæki stunduðu verzlunarrekstur
væri nauðsynlegt, að þau inntu
af hendi sömu skatta og skyldur
og aðrir rekstraraðilar.
Frjáls verðmyndun
Geir Hallgrímsson ræddi síðan
um nauðsyn frjálsrar verðmynd-
unar. Hann kvaðst minnast þess
eftir reynslu áranna 1974— 1978,
hversu tilgangslaust. baA *»»«}
vério að tala um hækkaða pró-
sentuálagningu samkvæmt verð-
lagsákvæðum. urp. há'ift eða eitt
prósentustig, og því hefðu þáver-
andi stjórnvöld lagt kapp á að fá
samþykkt lög um verðlag, sam-
keppnishömlur og óréttmæta
verzlunarhætti. Ágreiningur
hefði að vísu verið í þeim efnum
milli stjórnarflokkanna þá, en
Geir Hallgrím.sson, formaður
Sjálfstæðisflokksins.
samkomulag hefði þó náðst,
þannig að ný löggjöf var sam-
þykkt vorið 1978, en kjarni henn-
ar var sá að verðlagning skyldi
frjáls, þar sem samkeppni væri
fullnægjandi. Ríkisstjórnin, sem
tók við haustið 1978 hefAj þj-g
vegar frestað framkvæmd þess-
ara laga. Síðan hefðu svokölluð
Ólafslög gerbreytt innihaldi
þeirra þannig, að sömu úreltu
verðlagsákvæðin skyldu áfram
gilda. Núverandi ríkisstjórn
hefði engar breytingar gert þar á
og fyrir rúmu ári sett á herta
verðstöðvun, þótt verðstöðvun
hefði átt að vera í gildi allan síð-
astliðinn áratug.
En fánýti verðlagsákvæða og
verðstöðvunar kemur gleggst
fram í því, að verðbólgan hefur
aldrei verið meiri en þetta tíma-
bil í íslandssögunni, sagði Geir
Hallgrímsson.
Núverandi ríkisstjórn hefur
taiað um innkaup í stórum stíl og
krónutöluálagningu í stað pró-
sentuálagningar, en minna orðið
úr framkvæmdum. Krónutölu-
álagning væri heldur engin bót.
Fram hefði komið, að nauðsyn-
legt væri að hækka leyfða
krónutöluálagningu um 170%, ef
fylgja ætti kostnaðarhækkunum
innanlands. Til bóta hefði þó ver-
ið, að lagt var til að hækka upp
verðmæti vörubirgða í smásölu,
en því úrelta fyrirkomulagi hald-
ið að leyfa ekki slíka hækkun
vörubirgða í heildsölu. í skýrslu
um aðgerðir í efnahagsmálum
væri gefið fyrirheit um opna
verðmyndun og boðað frumvarp
um það efni, sem ekki hefði séð
dagsins ljós. ítrekaði Geir, að
frjáls verðmyndun væri nauð-
synlegur þáttur í baráttunni
gegn verðbólgu enda væri sam-
tímis sköpuð skilyrði fyrir sam-
keppni kaupmanna í milli um
hylli neytenda. Með þeim hætti
væri húsbóndavaldið fært í hend-
ur neytenda. Kvaðst hann þess
fullviss, að kaupmenn væru fúsir
að hlíta þeim agá og þeirri
ábyrgð, sem frelsi í verzlun á öll-
um sviðum væru samfara.
Fjármunamyndun
í atvinnurekstri
Þá fjallaði Geir Hallgrímsson í
ræðu sinni um nauðsyn fjár-
munamyndunar í atvinnnf”7}'r.
tækjum. Þan aj vera rekin
ineð ágóða. Hagnaður eða gróði
væri ekki arðrán, eins og sósíal-
istar vildu vera láta. Ef jafnvægi
ríkti í efnahagsmálum, væri
hagnaður fyrirtækja mælikvarði
á sjálfstæða verðmætamyndun í
efnahagslífinu og verzlunin
þyrfti á því að halda til þess að
gegna hlutverki sínu, auk þess
sem skattar á atvinnurekstur hér
á landi væru alltof háir. Verzlun-
inni væri gert að greiða hærri
skatta en öðrum atvinnugreinum
og kæmi það fram í launaskatti,
en ekki sízt í þeirri furðulegu
skattheimtu á verzlunar- og
skrifstofuhúsnæði, sem innleidd
hefði verið 1978, eins og atvinnu-
starfsemi í slíku húsnæði væri
ekki jafnnauðsynleg og í iðnaðar-
og fiskvinnsluhúsum.
Tollkrít o.fl.
Að lokum vék Geir Hallgríms-
son að tolla- og lánamálum verzl-
unarinnar og gat um skýrslu þá
um tollkrít, sem birt var í ágúst
1978 að tilhlutan Matthíasar Á.
Mathiesen, þáverandi fjármála-
ráðherra, um greiðslufrest á að-
flutningsgjöldum, en ríkisstjórn-
in hefði síðan ekkert aðhafst í
þeim efnum. Sjálfstæðismenn
hefðu flutt þrívegis frumvarp um
greiðslufrest á aðflutningsgjöld-
um og hefði fengizt loforð ríkis-
stjórnar jafnoft um, að hún
skyldi beita sér fyrir slíkum
greiðslufresti en ningað til hefði
það loforð alltaf verið svikið. Nú
væri, í nýbirtri skýrslu um efna-
hagsráðstafanir, slíkt loforð
endurtekið, miðað við næstu ára-
mót, í áföngum, en aðalatriði
þeirrar yfirlýsingar væri aukin
skattheimta í formi sérstaks
tollafgreiðslugjalds. Sjálfstæð-
ismenn teldu greiðslnf™"}, a að_
flutnin"^gj0l(jum jjæta gkilyrði
til samkeppni í verzlun og þjón-
ustu og þjóna þannig hagsmun-
um neytenda.