Morgunblaðið - 25.03.1982, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1982
JHiOirjpj Utgefandi mblðbiíb hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6„ sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 110 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 7 kr. eintakið.
Þrír ráðherrar
afhjúpaðir sem
ósannindamenn
Nokkrir ráðherrar í núverandi ríkisstjórn hafa að undanförnu hald-
ið uppi kerfisbundinni herferðgegn Morgunblaðinu með ásökunum
í garð blaðsins um rangan fréttaflutning. Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem
valdamenn, sem komnir eru í vandræði, grípa til þess ráðs að saka
blaðamenn um að hafa rangt eftir eða ásaka Morgunblaðið um rangan
fréttaflutning. Frægt dæmi um siíkt gerðist á árum vinstri stjórnarinn-
ar, sem sat 1971 — 1974, þegar einn af ráðherrum Alþýðubandalagsins
sakaði Morgunblaðið um rangan fréttaflutning. Svo vildi til, að blaðið
átti það samtal, sem um var að ræða á segulbandi, þannig að hægt var
að sanna, að ráðherrann, sem sakaði Morgunblaðið um rangan frétta-
flutning, hafði sjálfur farið með ósannindi, en Morgunblaðið með rétt
mál.
Það sem ef til vill er óvenjulegt við þessar ásakanir ráðherra nú er, að
þeim er jafnóðum svarað af öðrum ráðherrum eða valdamönnum í
stjórnarliðinu, sem með ýmsum hætti hafa staðfest, að Morgunblaðið
hefur flutt réttar fréttir en ráðherrar gerzt sekir um ósannindi. Hér
skulu nefnd dæmi.
I fyrradag birtist í Morgunblaðinu frétt frá fréttaritara blaðsins í
Borgarnesi, þar sem skýrt var frá athyglisverðum ummælum Friðjóns
Þórðarsonar, dómsmálaráðherra á aðalfundi Sjálfstæðisfélags Mýra-
sýslu þess efnis, að ráðherrann teldi, að slíta þyrfti núverandi stjórnar-
samstarfi fyrir kosningar til þess að Sjálfstæðisflokkurinn gæti gengið
sameinaður til kosninga. Morgunblaðið sneri sér sama dag til Gunnars
Thoroddsens, forsætisráðherra. Svar Gunnars Thoroddsens var þetta:
„Þetta er röng frásögn í Morgunblaðinu, þetta er rangt eftir honum
haft.“ Þetta svar forsætisráðherra kom Morgunblaðinu út af fyrir sig
ekki á óvart, hann hefur fyrr gripið til þess ráðs, þegar hann hefur ekki
vitað hverju hann ætti að svara, að bera blaðinu á brýn ranghermi. í
þessu tilfelli vildi hins vegar svo til, að einn af fréttastjórum Morgun-
blaðsins hafði hringt í Friðjón Þórðarson kvöldið áður en fréttin birtist
og lesið fyrir hann frásögn blaðsins af ummælum hans og þau voru birt
í blaðinu eins og hann samþykkti þau. Það er því dómsmálaráðherrann
sjálfur, sem staðfestir, að Morgunblaðið fer rétt með ummæli hans, en
Gunnar Thoroddsen fer með rangt mál.
Þetta litla dæmi sýnir ómerkileg vinnubrögð Gunnars Thoroddsens,
en skyldi það ekki vera umhugsunarefni fyrir hann, hvað þeir sjálfstæð-
ismenn í Mýrasýslu hugsa, sem sátu þennan fund, hlýddu á ummæli
Friðjóns Þórðarsonar og vita að fréttaritari Morgunblaðsins í Borgar-
nesi, sem fundinn sat, fór með rétt mál, en Gunnar Thoroddsen ekki?
Annað dæmi: Hjörleifur Guttormsson, iðnaðarráðherra, hélt því fram
í hörðum umræðum á Alþingi í fyrradag, að Morgunblaðið hefði farið
rangt með, þegar blaðið skýrði frá því, að hann hefði gefið Orkustofnun
fyrirmæli um að rifta samningum um rannsóknir við Helguvík. Þessi
ásökun Hjörleifs Guttormssonar á hendur Morgunblaðinu var sam-
stundis borin til baka. Hver skyldi hafa gert það? Ólafur Jóhannesson,
utanríkisráðherra, sagði Hjörleifi að það væri þýðingarlaust fyrir hann
að bera á móti því að hann hefði gefið slík fyrirmæli, þau hefðu verið
alveg ótvíræð.
Ólafur Jóhannesson staðfestir, að frétt Morgunblaðsins, sem Hjörleif-
ur sagði ranga, væri rétt.
Þriðja dæmið: Steingrímur Hermannsson, samgönguráðherra, hélt
því fram með miklum þunga í viðtali við sjónvarpið í síðustu viku, að
frétt Morgunblaðsins, sem byggð var á samtali við hann um meðferð
Blöndumálsins í þingflokki Framsóknarflokksins og í ríkisstjórninni,
væri röng. Daginn eftir var Ijóst af ummælum Páls Péturssonar, for-
manns þingflokks Framsóknarflokksins, í viðtali við Morgunblaðið, að
blaðið hafði farið rétt með og að ásakanir Steingríms á hendur Morgun-
blaðinu voru augljóslega sprottnar af því, að hann var sjálfur kominn í
vandræði í þingflokki Framsóknarflokksins.
Þrisvar sinnum á einni viku hafa þrír ráðherrar í núverandi ríkis-
stjórn ásakað Morgunblaðið um rangan fréttaflutning. Þrisvar sinnum
hafa ráðherrar og áhrifamenn í stjórnarliðinu borið þessar ásakanir til
baka í raun og sýnt fram á, að ósannindamennirnir eru þeir ráðherrar,
sem brigzla öðrum um ranghermi.
Það er svo annar þáttur þessa máls, sem snýr að blaðamönnum og
fréttamiðlum sérstaklega, að það er auðvitað óþolandi fyrir þessa aðila
að sitja undir því, að stjórnmálamenn sem komnir eru í vandræði reyni
að bjarga sér út úr þeim með því að saka aðra um óvönduð vinnubrögð.
Auðvitað getur það komið fyrir blöð og blaðamenn að fara rangt með, en
það hefur aldrei staðið á Morgunblaðinu að leiðrétta slíkt. Hins vegar
kynnast blaðamenn því oft, að ráðherrar setja þumalskrúfur á embætt-
ismenn til þess að hjálpa ráðherrum út úr vandræðum, sem þeir hafa
komið sér í. En kannski eru vinnubrögð stjórnmálamanna komin á svo
lágt plan hér á landi, að blaðamenn eigi yfirleitt ekki að tala við þá
nema með segulbandstæki í höndunum. Itrekaðar dylgjur ráðherra um
ranghermi í fréttum kalla á slík viðbrögð af hálfu blaða og blaðamanna.
Ófögur mynd
Ólafs Jóhannessonar
af iðnaðarráðherra
Eftir Birgi Isl.
Gunnarsson, alþm.
Umræðurnar á Alþingi sl.
þriðjudag um þátt iðnaðarráð-
herra í Helguvíkurmálinu voru
um margt óvenjulegar. Sér-
staklega var athyglisvert að
hlýða á þær þungu ásakanir,
sem utanríkisráðherra bar á
Hjörleif Guttormsson. Þar var
ekki um að ræða neitt venju-
legt karp á milli stjórnmála-
manna. Þarna var ráðherra í
ríkisstjórn að draga upp mynd
af vinnubrögðum samráðherra
síns. Sú mynd var ekki fögur,
og nauðsynlegt er að menn átti
sig á henni og geri sér grein
fyrir aðalatriðum hennar.
1. I umræðunni bar utanrík-
isráðherra Hjörleif Gutt-
ormsson ósannindum. Iðnað-
arráðherra hélt því fram, að af
hans hálfu hefði aldrei staðið
til að rifta samningi Orku-
stofnunar og Almennu verk-
fræðistofunnar um boranir á
Helguvíkursvæðinu. Hann
hefði aðeins óskað eftir því að
skoða samningana.
Utanríkisráðherra hélt því
fram, að Hjörleifur Gutt-
ormsson hefði gefið fyrirmæli
um að Orkustofnun skyldi
hætta við að efna umræddan
samning. Sagði utanríkisráð-
herra, að næg vitni væru að
því, að þetta hefðu verið fyrir-
mæli af hálfu iðnaðarráð-
herra. Hér fullyrðir utanrík-
isráðherra, að Hjörleifur segi
ekki satt, þegar hann skýrir nú
frá hlut sínum í þessu máli.
Undir slíkum ásökunum getur
iðnaðarráðherra að sjálfsögðu
ekki setið. Ráðherra sem verð-
ur uppvís að því að segja þingi
og þjóð ósatt, getur að sjálf-
sögðu ekki setið lengur í ráð-
herrastóli.
2. Utanríkisráðherra hélt
því fram að enginn lagalegur
grundvöllur væri fyrir þeim
fyrirmælum, sem iðnaðarráð-
herra gaf Orkustofnun. Engin
tiltæk dæmi væru fyrir hendi
um slíkar aðgerðir úr íslenskri
stjórnarfarssögu. Hér væri um
valdníðslu að ræða í lögfræði-
Birgir fsl. Gunnarsson
legum skilningi þess orðs.
Þessi orð eru sérlega eftirtekt-
arverð úr munni Ólafs Jóhann-
essonar, sem um árabil var
kennari í stjórnarfarsrétti við
Háskóla Islands og hefur ritað
kennslubækur í þeirri grein,
m.a. ítarlegan kafla um vald-
níðslu. Sú staðreynd gefur orð-
um hans aukinn þunga.
3. Utanríkisráðherra sakaði
Hjörleif Guttormsson um
óvönduð vinnubrögð. Hann
sýndi fram á villur í fréttatil-
kynningu iðnaðarráðuneytis-
ins um þetta mál, þar sem
vitnað hefði verið í rangar
lagagreinar. Ól. Jóh. notaði orð
eins og „flumbrugangur",
„hrein vitleysa" og að iðnað-
arráðuneytið „gæti ekki einu
sinni nefnt rétt lög“ í fréttatil-
kynningu sinni. Þetta vekur
auðvitað upp spurningu um
það, hvort svipuð vinnubrögð
séu ekki viðhöfð í öðrum mál-
um af hálfu iðnaðarráðherra.
Það getur varla verið hrein til-
viljun að hvert stórmálið á
fætur öðru siglir í algjört
strand og öllu virðist klúðrað,
sem þetta ráðuneyti kemur
nálægt.
4. Utanríkisráðherra ásak-
aði iðnaðarráðherra um að
hafa stofnað samningum
Orkustofnunar um boranirnar
„Það getur varla verið
hrein tilviljun, að hvert
stórmálið á fætur öðru
siglir í algjört strand og
öllu virðist klúðrað, sem
þetta ráðuneyti kemur
nálægt.“
í hættu. Það hefur komið í ljós
eftir þessar umræður, að sú
varð raunin. En þetta atvik
dregur hugann að ýmsum öðr-
um samningum og samninga-
viðræðum, sem iðnaðarráð-
herra hefur komið nálægt.
Samningar um Blöndu og
hækkað rafmagnsverð til IS-
AL virðast vera í hættu vegna
hofmóðs og hótana, sem iðnað-
arráðherra temur sér gagnvart
þeim, sem hann á að semja við
hverju sinni.
5. Utanríkisráðherra sá sér-
staka ástæðu til að draga ál-
málið inn í þessar umræður.
Hann lét í ljós þá von, að
grundvöllur iðnaðarráðherra í
því máli væri traustari en í
Helguvíkurmálinu.
6. Ólafur Jóhannesson lagði
þunga áherslu á, að stjórnar-
far eins og Hjörleifs Gutt-
ormssonar mætti ekki innleiða
hér á landi. Þetta væru þung
aðvörunarorð. Til hvers konar
stjórnarfars var Ól. Jóh. að
vísa? Flestir sem á hlýddu
skildu aðvörunina þannig að
átt væri við kommúnistaríkin,
en Hjörleifur Guttormsson
dvaldist einmitt í Austur-
Þýzkalandi árum saman.
Hér hefur verið vakin at-
hygli á atriðum, sem fólust í
þeirri mynd, sem Ólafur Jó-
hannesson dró upp af vinnu-
brögðum samráðherra síns
Hjörleifs Guttormssonar.
Nauðsynlegt er að menn átti
sig vel á þeirri mynd. Hún
skýrir e.t.v. margt, sem er að
gerast og á eftir að gerast í
iðnaðarráðuneytinu undir
stjórn Hjörleifs Guttormsson-
ar.
Janúar-febrúar:
Vöruskiptajöfnuð-
urinn óhagstæður
um 372,4 millj. kr.
Vöruskiptajöfnuður lands-
manna var óhagstæður um
liðlcga 372,4 milljónir króna
fyrstu tvo mánuði ársins,
samanborið við liðlega 126,6
milljónir króna á sama tíma í
fyrra. í febrúarmánuði var
vöruskiptajöfnuðurinn óhag-
stæður um tæplega 196 millj-
ónir króna, en hann var
óhagstæður um liðlega 87,2
milljónir króna í febrúar á
síðasta ári.
Verðmæti útflutnings
landsmanna fyrstu tvo mánuði
ársins var liðlega 932,1 milljón
króna, samanborið við liðlega
664,2 milljónir króna á sama
tímabili á síðasta ári.
Verðmæti innflutnings
fyrstu tvo mánuði ársins var
liðlega 1,3 milljónir króna,
samanborið við tæplega 791
milljón króna á sama tímabili
í fyrra.
I útflutningnum vegur ál og
álmelmi þyngst, en verðmæti
þess fyrstu tvo mánuðina var
tæplega 162 milljónir króna,
samanborið við tæplega 85
milljónir króna á sama tíma í
fyrra.
Vörur fyrir ÍSAL vega enn-
fremur þyngst í innflutningn-
um, en þær voru að verðmæti
tæplega 30 milljónir króna
fyrstu tvo mánuði ársins, sam-
anborið við liðlega 26,3 millj-
ónir króna á sama tíma í
fyrra.
Við samanburð við utanrík-
isverzlunartölur 1981 verður
að hafa í huga, að meðalgengi
erlends gjaldeyris í janúar-
febrúar 1982 er talið verða
37,7% hærra en það var í
sömu mánuðum 1981.