Morgunblaðið - 05.05.1982, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. MAÍ 1982
Sverrir Hermannsson:
Blönduvirkjun skiptir
sköpum fyrir Norðurland
- Vantar orkunýtingarþáttinn, sagði Þorvaldur Garðar Kristjánsson
Sverrir Hermannsson (S) mælti í
gær fyrir sameiginlegu nefndaráliti
atvinnumálanefndar Sameinaðs
þings um mál Blönduvirkjunar.
Sagði hann nefndarmenn hafa lagt
sig i líma við að ná fullu samkomu-
lagi í nefndinni. I»að hafi tekizt,
þrátt fyrir óheppileg afskipti ein-
stakra ráðherra. „Það er skoðun
nefndarinnar", sagði Sverrir, „að
fullt samkomulag í Alþingi um
ályktun um Blönduvirkjun væri hið
mikilvægasta og líklegast til að
setja niður deilur manna norður
þar.
Sverrir vitnaði til bókunar um
afstöðu ráðherranefndar frá 15.
júlí 1981: „Því samþykkir nefndin
Salome Þorkelsdóttir:
Ráðherra brýt-
ur jafnréttislög
Þrír umsækjendur um starf stöðv-
arstjóra Fósts og síma á ísafirði
fengu meðmæli starfsmannaráðs,
tvær konur og einn karl, sagði Sal-
ome Þorkelsdóttir (S) á Alþingi í
gær. Öll vóru þau af umsagnaraðil-
um talin hæf til starfsins, en konurn-
ar höfðu hvor um sig 10 ára lengri
starfsferil að baki hjá stofnuninni.
Engu að síður veitti samgönguráð-
herra karlinum starfið. Alþingi setur
lög, m.a. jafnréttislög, en hver er
virðing annarra fyrir lagabókstafn-
um, ef lagasmiðirnir, þ.á m. viðkom-
andi ráðherrar, sniðganga þau?
Salome spurði Steingrím Her-
mannsson, samgönguráðherra,
hvað hafi legið að baki ákvörðun
hans, og hvort það hafi ekki verið
honum umhugsunarefni, þegar
starfsmaður segir upp starfi sínu,
vegna þess að honum er misboðið
við veitingu starfs innan viðkom-
andi ríkisstofnunar, eftir 30 ára
starfstíma, með skýlausu broti á
lögum nr. 78/1976 um jafnrétti
kvenna og karla? Jafnréttisráð
hefur sent ráðherra tvö bréf um
þetta mál, en ráðherra hefur ekki
Iátið svo lítið að svara hinu síðara.
Steingrímur Hermannsson,
samgönguráðherra, sagði rangt að
hann hafi ekki svarað báðum bréf-
unum. Hinu síðara hafi verið svar-
að 24. apríl sl. Las hann efni þess
þar sem þetta mál er rakið í gróf-
um dráttum. Sagði hann þá 3 um-
sækjendur, sem hér kæmu við
sögu, alla með yfir 20 ára starfs-
reynslu, en hann hafi að vel athug-
Salome Þorkelsdóttir
uðu máli valið þann umsækjand-
ann, sem hann hafi talið hæfastan
til þess mikilvæga stjórnunar-
starfs sem hér um ræddi.
Salome kvað ánægjulegt að ráð-
herra hefði loks, eftir mánaðar
umhugsun, svarað síðara bréfi
Jafnréttisráðs. Hinsvegar hafði
það svar ekki borist móttakanda
fyrir sl. helgi. Póstburður í
Reykjavík virðist taka sinn tíma.
Eftir sem áður stæði sú staðhæf-
ing, að ráðherra hefði í þessu til-
felli ekki sýnt jafnréttislögum þá
virðingu sem bæri.
að virkjun árinnar miðist við til-
lögu I, þ.e. stíflu við Reftjarnar-
bungu, e.t.v. með minniháttar
sveigjanleika. Er samninganefnd
virkjunaraðila þvi falið að vinna
að niðurstöðu í samningum við
hagsmunaaðila Blönduvirkjunar í
samræmi við þetta. Frekari tafir
og kostnaður vegna rannsókna á
öðrum möguleikum við virkjun ár-
innar eru því tilgangslausar."
Þetta var ákvörðun áður en til
samninga við norðanmenn var
gengið. Þarf nokkurn að undra,
spurði Sverrir, að slík vinnubrögð
dragi dilk á eftir sér.
Nefndin er sammála um, sagði
framsögumaður, að ekki gefist
ráðrúm til að gera orkunýtingu
viðhlítandi skil. Nefndin leggur til
að Blönduvirkjun verði næsta
meiriháttar vatnsaflsvirkjun.
Miðlun 220 G1 verði ekki aukin
fyrr en nauðsyn beri til vegna raf-
orkukerfisins. Verði ágreiningur
um aukna miðlun skal honum
skotið til Alþingis, að fengnum til-
lögum ríkisstjórnar.
Sverrir sagði meirihluta nefnd-
arinnar vilja standa að bókun, þar
sem m.a. komi fram: „Eins og nú
standa sakir er nægilegt að
vatnsmiðlun Blönduvirkjunar
nemi 220 Gl. Verði þörf fyrir
aukna vatnsmiðlun í 400 G1 síðar
skal Alþingi úrskurða í málinu, ef
ekki næst fullt samkomulag hags-
munaaðila. Eðlilegt virðist að fela
Landsvirkun að meta þörfina fyrir
hina auknu vatnsmiðlun, en lagt
er til að samið verið við Lands-
virkjun um framkvæmdir." — At-
vinnumálanefnd leggur áherzlu á
að öll stíflumannvirki verði byggð
með sem mesta hagkvæmni fyrir
augum, þegar allra þátta virkjun-
arinnar er gætt. Skal frá upphafi
búa í haginn fyrir aukið miðlun-
arrými í 400 Gl, ef nauðsyn krefur
aukinnar vatnsmiðlunar að mati
virkjunaraðila. Er einnig eðlilegt
að fela virkjunaraðila, Lands-
virkjun, að ráða mannvirkjagerð,
miðað við framangreindar for-
sendur."
I öðrum lið tillögunnar segir að
Fljótsdalsvirkjun og síðar Sultar-
tangavirkjun verði næstu meiri-
háttar vatnsaflsvirkjanir á eftir
Blönduvirkjun. I þriðja lið er
kveðið á um að samhliða næstu
meiriháttar vatnsaflsvirkjun
verði unnið að orkuöflunar-
framkvæmdum á Þjórsár/
Tungnaársvæðinu, með Kvísla-
veitu, stækkun Þórisvatnsmiðlun-
ar og gerð Sultartangastíflu.
Búrfellsvirkjun verði stækkuð,
þannig að núverandi afkastageta
Sverrir Hermannsson
vatnsaflsvirkjana á þessu svæði
geti aukizt í allt að 950 GWh á ári.
Sverrir Hermannsson sagði m.a.
í lokaorðum: „Norðurland vestra
hefur um árabil átt einna örðug-
ast uppdráttar í atvinnumálum og
fólksflótti herjað á byggðir lands-
hlutans. Bygging Blönduvirkjunar
mun skipta sköpum um alla fram-
vindu mála norður þar.“
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
(S) mælti fyrir breytingartillögu
sem hann flytur ásamt Sighvati
Björgvinssyni (A), sem felur í sér
almenna stefnumörkun og stór-
átak til hagnýtingar orkulinda
landsins, m.a. um nýjan orkuiðnað
til að nýta orkuframleiðslu um-
fram þarfir hins almenna mark-
aðar. Nauðsynlegt er að tryggja
orkumarkað og arðsemi þeirra
stórvirkjana, sem stefnt er að, en
tillaga ríkisstjórnarinnar gerir
ráð fyrir tvöföldun á uppsettu afli
í vatnsvirkjunum landsins á til-
tölulega skömmum tíma. Til þess
að slikar framkvæmdir verði
meira en orðin tóm þarf orkunýt-
ingarþátturinn að haldast í hend-
ur við virkjanirnar.
Þingmenn fögnuðu yfirleitt
samkomulagslíkum, en síðdegis í
gær var málinu enn slegið á frest
um sinn, til að reyna á algjört
samkomulag í nefndinni, en þá
hafði ágreiningur enn skotið upp
kolli.
Framleiðslugjald ÍSAL:
Hafnarfjörður og ríkis-
vald deila um skiptingu
Gunnar Thoroddsen, forsætis-
ráðherra, svaraði sl. þriðjudag fyrir-
spurnum frá þingmönnum Reykja-
neskjördæmis um hlut Hafnarfjarð-
arkaupstaðar í framleiðslugjaldi
ÍSAL.
Hann vék að samkomulagi milli
iðnaðarráðuneytis og kaupstaðar-
Vilmundur Gylfason:
„Haukdal gangandi siðferði
Framkvæmdastofnunar“
Er Gunnar Thoroddson, forsætis-
ráðherra, hafði mælt fyrir skýrslu um
Eramkvæmdastofnun ríkisins í Sam-
einuðu þingi sl. þriðjudag, gerði
Vilmundur Gylfason (A) harða hríð
að stofnuninni.
Það er stofnuninni til hróss,
sagði hann, að hún birtir í árs-
skýrslu skrá yfir lán- og styrkveit-
ingar, sem mætti vera öðrum lána-
stofnunum til fyrirmyndar. Þar
með er líka allt gott upp talið, sem
um stofnunina er að segja. Hún er
einskonar byggðamálaráðuneyti,
án þess að „ráðherrar" þar þurfi að
lúta því að þurfa að víkja við
stjórnarskipti, eins og þó var fyrir
1976. Þetta er stofnun sem
skammtar gjafafé og lán á niður-
greiddum kjörum, eins og fjár-
hagsráð í gamla daga. Þetta er
stofnun, sem gengur þvert á gild-
andi vaxtastefnu og oft stefnu og
ákvarðanir stjórnvalda. Hún
ráðstafar máski fjármunum til
framkvæmda, sem ríkisstjórnir
hafa sett til hliðar um sinn. Þetta
er peninglegt skrímsli, sem lýtur
ekki lögmálum í þjóðfélaginu,
sagði Vilmundur, og Eggert Hauk-
dal, stjórnarformaður á þessum
bæ, væri „gangandi siðferði stofn-
unarinnar". Inngangur Sverris
Hermannssonar, „kommissars",
sem fæli í sér pólitíska vörn fyrir
uppbyggingu hennar, væri og í
meginatriðum rangur. Stofnunin
annast ekki neitt, sem ekki gæti
fallið inn í verkahring deildar í
Landsbankanum.
Sverrir Hermannsson sagði að
þeir töluðu hæst um málefni
Framkvæmdastofnunar, sem
minnst þekktu til starfa hennar.
Vilmundur hefði ekki einu sinni
látið svo lítið að heimsækja hana
1. apríl sl., sem margir hefðu þó
gert. Fjölmörg byggðarlög, vítt um
land, hefðu aðra sögu að segja um
þýðingu þeirra starfa, sem unnin
væru í Framkvæmdastofnun.
Vilmundur virtist ekki vita, að
fjárlög og lánsfjáráætlun hvers
árs, sem Alþingi fjallar um og
samþykkir, marka starfsramma
stofnunarinnar um lánsfjárfyr-
irgreiðslur. Ef út fyrir þann
ramma væri farið þyrfti samþykki
ríkisstjórnar. í upphafi hafi ætl-
unin verið sú, að Framkvæmda-
stofnun yrði einhvers konar yfir-
stjórn fjárfestingamála í þjóðar-
búskapnum. Frá þessu hafi verið
horfið með grundvallarbreytingum
á stofnuninni 1976, án þess að
Vilmundur virtist hafa gefið því
gaum. Hann hefði heldur ekki
vitneskju um að í aðalatriðum
væri horfið frá fyrri lágvöxtum, en
yfirleitt lánað út með kjörum sem
nálguðust víxilvexti. Fyrir 3 árum
hafi og verið stofnuð verðtrygg-
ingardeild hjá stofnuninni, sem
flestir lánaþættir hennar væru að
hverfa inn í. Þannig hefði stofnun-
in verið að breytast til samræmis
við aðra þróun í þjóðfélaginu.
ins um endurskoðun á hluta hans í
framleiðslugjaldi, á tveggja ára
fresti, frá og með 1979, „með
hliðsjón af þróun fasteigna-
gjalda". Kaupstaðurinn hafi farið
fram á endurskoðun 1978 og aftur
1980 og hafi viðræður þar um haf-
izt um mitt ár 1980. Því miður hafi
samkomulag ekki tekizt og við-
ræður legið niðri um hríð. Fullur
vilji er hinsvegar til þess af hálfu
ríkisstjórnar," sagði ráðherra, „að
taka upp þráðinn á ný með við-
ræðum, sem leitt gætu til sam-
komulags."
Kjartan Jóhannsson (A) og
Matthías Á. Mathiesen (S) fylgdu
málinu eftir fyrir hönd fyrirspyrj-
enda. Bentu þeir m.a. á að fram-
leiðslugjald kæmi í stað annarra
gjalda, s.s. fasteignaskatta og að-
stöðugjalds, til kaupstaðarins.
1979 hefðu þessir skattar samtals
gefið 375 m. gkr. en framleiðslu-
gjaldið hinsvegar aðeins 179 m. kr.
Skýr ákvæði væru um endurskoð-
un. Viðræðuaðilar hefðu orðið
sáttir um málsmeðferð, en leið-
rétting strandað í ráðuneyti. Þess
vegna væri fyrirspurn nú beint til
forsætisráðherra en ekki iðnaðar-
ráðherra eða fjármálaráðherra, en
raunar hafi forsætisráðherra ver-
ið iðnaðaráðherra þegar samið var
um endurskoðunarréttinn. For-
sætisráðherra talaði nú um „full-
an vilja" og væri kunnur fyrir
fastheldni við þau orð, að „vilji
væri allt sem þyrfti". Vonandi
fengjust því viðunandi málalyktir