Morgunblaðið - 09.05.1982, Blaðsíða 2

50
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. MAÍ1982
Sjálfsmynd, 1920—30.
„Society Anonyme" ásamt
Katherine S. Dreier og Marcel
Duchamp. Félagsskapurinn
hafði það að meginmarkmiði að
kynna og breiða út framúr-
stefnulist í Bandaríkjunum.
Man Ray lifði og starfaði í
París allt fram til ársins 1940,
er hann flúði undan nazistum
og kom ekki aftur fyrr en ellefu
árum síðar. Hann reyndi þá eft-
ir mætti að taka upp þráðinn
þar sem frá var horfiö, en fyrri
sköpunarkraftur reyndist þá að
mestu horfinn.
Þegar Man Ray lést árið 1976,
lét hann ekki eftir sig samfellt
lífsverk heldur litríkt samsafn
af merkilegum hugdettum og
uppátækjum. Auk mjög athygl-
isverðrar játningar er varð
strax fleyg: „í heimi Iistarinnar
(en svo hafði hann sannreynt),
er jafn lítið um framfarir og í
ástum. — Það eru einungis til
mismunandi aðferðir ...“
- O -
Það var sem sagt sýning á 360
verkum snillingsins Man Ray í
Pompidou-menningarmiðstöð-
inni í París, er spannaði feril
hans frá árinu 1915—1975. Ég,
sem hef mikinn áhuga á því að
sannreyna hvaðan hugmyndirn-
ar koma, er listheimurinn kepp-
Ein nf furðumyndum Man Raj í dada-súrreaDskum stíl. Á bordinu má m.a.
sjá hinn fræga taktmæli er fáir skildu, er listamaðurinn gerdi hann. Fyrir
nokkrum árum var taktmælirinn gerður að tákni listahátíðar í borg einni í
Evrópu, en að sjálfsögðu stækkaður hundraðfalt. Er svo átti að taka hann
niður að hátíðarhöldunum loknum, mótmæltu borgarbúar. Þannig breytast
viðhorfin í tímanna rásl
Páskar í París
Listamaðurinn Man Ray var
öllu öðru fremur hugmynda-
smiður, hann útfærði snjallar
hugmyndir en fylgdi þeim ekki
eftir né fullkomnaði. Hann
hafði ekki metnað til þess að
skapa sér ákveðinn afmarkaðan
stíl, forðaðist það frekar og það
gerir einmitt myndir hans svo
persónulegar í dag. Að þessu
leyti var hann andlega skyldur
Marcel Duchamp, sem aldrei út-
færði hugmyndir sínar oftar en
einu sinni, en hins vegar vann
Man Ray á breiðari grundvelli
og í myndum hans bregður fyrir
meiri og heimspekilegra háði og
kímni. Hann vildi gera verk sem
skemmtu fólki, gerði það rugl-
að, æsti það upp eða yrði til
leiðinda. Tjámiðill hans var það
sem hann hafði í kollinum og á
milli handanna hverju sinni og
það var honum nóg. Nýjar og
ferskar hugmyndir komust í
sjónmál, er lokið var við að af-
greiða eina, og kölluðu á alla
athygli gerandans.
Man Ray sló í gegn sem snjall
og hugmyndaríkur ljósmyndari
um leið og hann kom til Parísar
árið 1921, en hann vann jafn-
framt að öðrum listgreinum,
svo sem málverki, teikningum,
kvikmyndum, skúlptúr og bjó til
„objekt“-listaverk. Þá ritaði
hann töluvert um listir og mun
hafa haldið áfram þeirri starf-
semi er hann hafði hafið árið
áður er hann stofnaði félagið
Gjörningur fyrir tæpum 50 árum, framinn af kúbíska málaranum Louis
Marcoussis og súrrealíska málaranum Meret Oppenheim.
ist við að vinna úr í dag, fann til
mikils ferðaskjálfta er ég vissi
af þessari sýningu. Svo vel vildi
til, að ég átti gamlan flugmiða,
ársmiða, sem var að renna út og
hafði ég engar vöflur á en hélt
til Parísar á þriðjudegi í dymb-
ilviku. Hringdi fyrst í Guðmund
Erró, sem merkilegt nokk kom
strax í símann og sagði yfrið
nóg að skoða í París fyrir for-
vitinn Braga, — glás af sýning-
um og bætti svo við að sjálfur
væri hann í þann veginn ^ð
opna sýningu í nýjum sýn-
ingarsal í miðborginni!
Kvenmaður, 1920.
Ég kynni hér á síðunum tug
mynda eftir meistarann Man
Ray, en í næstu grein segir nán-
ar frá Parísardvöl minni.
Leyndarmál Isidor Ducasse, 1920.
UTSALA - RYMINGARSALA
Gott úrval af prjónafatnaöi á börn og fulloröna, einnig prjónagarn,
m.a. 100% bómullargarn.
Opiö alla daga frá kl. 9—18 út þessa viku.
Prjónastofan Iðunn hf.,
Skerjabraut 1,
Seltjarnarnesi.