Morgunblaðið - 03.06.1982, Side 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ1982
Skógrækt í Árnessýslu
„Kemur þú úr borg Davíðs?" spuröu Biskupstungnamenn þegar Morgunblaðsmaðurinn var á ferö í sveit þeirra á dögunum.
Kosningar voru rétt liönar og mönnum efst í huga að fjalla um úrslit þeirra. En það var þó ekki á dagskrá. Erindið var að fræöast
örlítið um þá hugmynd, sem nú er uppi í Árnessýslu að hefja skógrækt. Hyggst Skógrækt ríkisins styöja nokkra bændur sem vilja
leggja land undir skógrækt og standa nú yfir samningar um þau mál. Hugmyndin er aö hafinn veröi undirbúningur aö framleiðslu
nytjaskóga eftir áætlun, svipað og gert hefur verið á Austurlandi, en þar er unniö eftir svonefndri Fljótsdalsáætlun.
Skógræktarfélag Árnessýslu hefur ásamt Skógrækt ríkisins haft forgöngu um þetta mál og lýstu um 20 bændur áhuga á
þátttöku. Nýlega voru valdir 5 bæir úr þessum hópi og verður á næstunni samið um tilhögun þessara mála. Bæirnir eru Böðmóðs-
staðir, Efstidalur, Vatnsieysa, Helgastaöir og Jaöar.
Framan við skýlin tvö er reitur þar sem þau hafa alið grmðlinga. Fyrstu
árin eru þeir í skýlinu, en eru síðan settir út á flötina og eru þá fljótir að
koma til.
Einhver verður að
byrja skógræktina
Bjarni heldur
hér á lerki-
hríslu og í
brekkunni í
fjarska má
sjá hvar
plantað hefur
verið. Ráð-
gera þau að
planta enn
frekar í hlSð-
um Vörðu-
fells og taka
einnig spildu
austan við
bæinn.
— Við byrjuðum að setja hér
niður plontur fljótlega eftir að við
bófum búskap og ætluðum strax að
eignast okkar eigin skóg. Siðan hefur
þessi áhugi okkar á trjárækt haldist
og nú er ætlunin að leggja til land
undir skipulagða skógrækt, sögðu
þau hjónin Toril og Bjarni Sveinsson
á Helgastöðum í Biskupstungum, en
í þeirra landi er ráðgert að hefja
skógrækt, sem þau munu annast í
samvinnu við Skógrækt ríkisins.
Á Helgastöðum eru tvö býli og
má telja þau Toril og Bjarna garð-
yrkjubændur, en Bjarni hefur
mikla samvinnu við bræður sína á
næsta bæ, Ósabakka, en þaðan eru
þeir ættaðir. Leggja þeir bræðurn-
ir mikla stund á kartöflurækt. En
erindið var að spjalla örlítið um
skógræktina sem reyndar er hafin
fyrir mörgum árum í landi Helga-
fells sem stendur undir Vörðufelli.
Sér þar vel austur yfir sveitina og
inn á hálendið, en kvöldsett er þar
vegna fjallsins og nýtur sólar aldr-
ei lengur en til kl. 9 á kvöldin. En
Bjarni og Toril hafa orðið áfram:
— Ekki hefur ennþá verið neitt
samið um þessi mál við þá bændur
hér í Árnessýslu, sem orðið hafa
fyrir valinu, en okkur er ætlað að
leggja til um 20 hektara lands þar
sem rækta á upp skjólbelti og skóg
með þeim trjátegundum, sem hent-
ugastar verða taldar. Fyrst var
þetta rætt í haust að tilhlutan
Skógræktarfélags Árnessýslu í
samvinnu við Skógrækt ríkisins og
var rætt um þá hugmynd að
styrkja bændur til skógræktar.
Verður trúlega byggt á þeirri
reynslu er fengist hefur af sam-
starfi bænda og Skógræktar ríkis-
ins í Fljótsdalnum. Liggur nú fyrir
að semja nánar um þessi mál, en
bæirnir hafa þegar verið valdir úr
hópi þeirra er áhuga höfðu.
Við ráðgerum að taka 10 hektara
spildu hér austan við bæinn og
planta þar og aðra spildu hér uppi
í hlíðinni, en þar höfum við þegar
plantað talsverðu af trjám, en
þessar spildur verður að friða.
Fram til þessa höfum við t.d. rækt-
að aspir og víðitegundir, alið upp
græðlinga og selt og höfum við
jafnan fengið plöntur gegnum
skógræktina.
Þurfa menn ekki talsverða þekk-
ingu til að stunda skógrækt?
— Það þarf nú kannski ekki svo
mikla visku, en vissulega ber að
fara eftir ákveðnum reglum og
mikilvægt er að velja réttar plönt-
ur og velja þeim rétta staði, en
þetta lærist líka með tímanum. Við
höfum í allmörg ár haft áhuga á
skógrækt og í þessu starfi, sem nú
er að fara í gang hér, munum við
hafa aðgang að ráðunautum og
skógræktarmönnum, fara í öllu að
þeirra ráðum og fá hjá þeim nauð-
synlegar leiðbeiningar.
Hversu langan tíma tekur að fá
arð af þessu starfi?
— Auðvitað tekur það alllangan
tíma, en einhver verður að byrja.
Talið er að það taki okkur 40 til 45
ár að fá nothæfa boli í borðvið, en
Rætt við Toril og
Bjarna Sveinsson
á Helgastöðum
á Austurlandi hefur lerkið skilað
einna bestum árangri. Hér má bú-
ast við að greni og fura hæfi betur,
en lerki er betra í sendnum jarð-
vegi. En nokkru fyrr má fá efni í
girðingar og er talið að það taki
ekki nema 10 til 15 ár og sala á
jólatrjám er einnig möguleg eftir
svipaðan tíma. Gert er ráð fyrir að
við bændur greiðum skógræktinni
10% af brúttósölu þegar tekjur
fara að koma, en samningahliðin
er þó ófrágengin hjá okkur ennþá.
En fyrst er að koma skóginum til
og það taka aðrir við af okkur,
börnin munu halda verkinu áfram.
En við höfum náttúrlega mögu-
leika á að sjá notaðan borðvið frá
okkur eftir 40 eða 50 ár ef við
náum háum aldri.
Annars eru tekjurnar ekki einu
notin af skógrækt. Skógur myndar
skjól og þar má rækta ýmis konar
plöntur jafnframt því sem not
verða af skóginum sjálfum, hann ,
hefur í för með sér möguleika á -
ýmsu öðru. Einnig má nefna að
skóginn má oft nota tii að rækta
upp betra beitiland, því sauðfé
sækir ekki alltaf í tré og sé farið að
vissum reglum er vel hægt að nota
skóginn til að rækta smám saman
upp gott beitiland.
Sigurður Erlendsson er þarna með Sylvíu dóttur sinni í lundi Ungmennafé-
lagsins, sem fyrst var plantað I fyrir yfir 30 árum.
Tilvalið að taka
þátt í skógræktinni
— segja Jóna Ólafsdóttir og Sig-
urður Erlendsson á VatnsJeysu
— Ég er hrifinn af þeim samningi sem
gerður var á árunum við bændur í
Fljótsdalnum um skógrækt sína, en sá
samningur er nefndur Fljótsdalsáætl-
unin og tekur til skógræktar í Fljóts-
dal í Norður-Múlasýslu. Við höfðum
áhuga á að skoða hvort skógrækt væri
eitthvað fyrir okkur, vildum gjarnan
vera með og nú er komið á daginn að
okkar bær hefur orðið fyrir valinu
ásamt nokkrum öðrum og vona ég að
við getum staðið okkur í þessu, sagði
Sigurður Erlendsson sem býr á
Vatnsleysu í Biskupstungum ásamt
konu sinni, Jónu Ólafsdóttur og börn-
um þcirra.
— í vetur hefur verið rætt mikið
um þessi skógræktarmál á fundum
hér í sýslunni og yfir 20 bændur hér
hafa sýnt þeim áhuga, enda er þetta
aukabúgrein, sem getur haft tekjur
í för með sér, þótt það verði ekki
fyrr en eftir mjög langan tíma.
Kannski er ekki við því að búast að
við njótum þeirra tekna, en þær
koma þá í hlut erfingjanna, sögðu
þau Jóna og Sigurður.
Svæðið í landi Vatnsleysu, sem
smámsaman ræktað upp sem nytja-
skógur eftir því sem hægt yrði.
Sigurður Blöndal skógræktar-
stjóri, Kjartan Ólafsson ráðunautur
á Selfossi og fleiri hafa farið um
Árnessýslu og skoðað aðstæður hjá
þeim sem bændum áhuga höfðu á
að taka þátt í þessu starfi. Sagði
Sigurður bóndi að þegar búið væri
að ganga frá samningum væri ætl-
unin að hefja starfið og að það yrði
allt unnið að fyrirsögn skógrækt-
armanna. Þeir myndu gefa ráð og
leiðbeiningar, en viðkomandi bsénd-
ur tækju síðan að sér framkvæmda-
hliðina. Sigurður rekur annars
blandaðan búskap á Vatnsleysu og
hefur ær og kýr, svín og hross.
Hann hefur einnig sinnt ýmsum
trúnaðarstörfum og í leiðinni má
nefna að hann er organisti hjá sr.
Guðmundi Óla Skálholtspresti í
þremur kirkjum prestakallsins og
syngur í kórnum í þeirri fjórðu! En
aftur að skógræktinni:
— Já, þetta er 600 hektara jörð og
fjölskyldan var því alveg samþykk
að láta nokkurt land undir skóg-
rækt. Það er verið að tala um að
hvetja bændur til að taka upp ýmis
konar aukabúgreinar og reynslan
annars staðar á landinu hefur sýnt
að skógræktin getur þar gefið nokk-
urn arð þegar fram í sækir. Og þótt
afraksturinn verði sjálfsagt ekki í
okkar tíð, verður fróðlegt að sjá
hvernig þessu vindur fram. Því
skyldum við ekki getað komið upp
skógi ef unnið er skipulega að því og
okkur skilst að landið hafi verið
skógi vaxið milli fjalls og fjöru hér í
eina tíð.
Ég tel ekki vafa á því að mun
meiri tekjur væri hægt að hafa af
því að leigja hluta af landinu hérna
undir sumarbústaði og víst er það
nauðsynlegt að fólk úr þéttbýlinu
geti komist í sveitina, en mér finnst
skógræktin áhugaverðari og þess
vegna er gaman að taka þátt í þessu
verkefni. (texti og myndir jt.)
Séð norður hlíðina og heim að Vatnsleysu, lengst til hægri á myndinni, en í
þessari hlíð ráðgerir Sigurður að planta.
taka á til skógræktar er norðaustur
af Fellsfjalli, en hlíðin þar er kjarri
vaxin og þar er einnig reitur sem
ungmennafélagið hefur plantað í.
Var það fyrst gert fyrir um 30 árum
og eru þar sprottin nokkuð hávaxin
tré.
— Já, ungmennafélagið hefur
alltaf haft vakandi auga á ræktun
lands og lýðs, eins og menn vita, og
á hverju ári hafa ungmennafélagar
plantað í þennan reit og aðra reiti
sem friðaðir hafa verið í sveitinni.
Við höfum ekki annast neitt um
reitinn hjá okkur nema gætt þess að
fénaður gangi ekki í hann, hann er
að öllu leyti verk ungmennafélags-
ins.
En hlíðin kringum reitinn var vel
skógi vaxin hér áður fyrr og þar er
reyndar talsverður trjágróður enn-
þá, nokkurs konar skógur. Við höf-
um áhuga á því að vernda þennan
gróður og því fannst okkur tilvalið
að taka þátt í þessu skógræktar-
átaki. Okkur þætti miður ef skógur-
inn á holtinu hyrfi með öllu. Við
myndum þá friða mestalla hlíðina,
Hægra megin við girðinguna er reit-
ur Ungmennafélagsins, en þar sem
feðginin eru á gangi er óvarið land
þar sem kjarrið hefur síðustu árin
átt í vök að verjast.
en vel má sjá muninn á friðuðu
svæði og ófriðuðu með samanburði
við svæðin utan og innan reits
ungmennafélagsins. Þarna myndi
verða plantað og svæðið síðan