Morgunblaðið - 29.08.1982, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 1982
JMnrjgmiroMaíhiitii
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 120 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 8 kr. eintakiö.
Fjórar meginforsendur
fyrir setu ríkisstjórnar
Gunnars Thoroddsens eru
brostnar:
• 1. Þegar dr. Kristján Eld-
járn veitti Gunnari Thor-
oddsen umboð til þess að
mynda ríkisstjórn var það
með því skilyrði, að stjórnin
hefði meirihluta í báðum
þingdeildum. Sú forsenda er
brostin.
• 2. Helsta markmið ríkis-
stjórnarinnar í efnahags-
málum var að „á árinu 1982
verði verðbólgan orðin svip-
uð og í helstu viðskiptalönd-
um Islendinga." Sú forsenda
er brostin.
• 3. Ríkisstjórnin ætlaði að
takmarka erlendar lántökur
eins og kostur væri og átti
greiðslubyrði af erlendum
skuldum ekki að fara fram
úr um það bil 15% af út-
flutningstekjum þjóðarinn-
ar. Sú forsenda er brostin.
• 4. Með efnahagsaðgerðum
ríkisstjórnarinnar um síð-
ustu helgi átti að treysta
undirstöður atvinnulífsins
ekki síst með því að tryggja
snurðulausa sjósókn. Sú for-
senda er brostin.
Þótt þetta liggi ljóst fyrir
segist ríkisstjórnin ætla að
sitja áfram. Stjórnarsinnar
fella þessi úreltu ákvæði úr
gildi. Samkvæmt samþykkt
Alþingis frá vorinu 1978 átti
stjórnarskrárnefnd sú sem
nú situr að skila tillögum
sínum fyrir árslok 1980. Enn
liggur ekkert fyrir frá nefnd-
inni.
Verðbólgan verður um
60% í ár, þrátt fyrir síðustu
aðgerðir ríkisstjórnarinnar.
Hún lækkar ekki á næsta
ári. Samkvæmt áróðursblaði
sem Alþýðubandalagið dreif-
ir nú til stuðnings við
úrræðaleysi ríkisstjórnar-
innar er gert ráð fyrir, að
þjóðartekjur í ár verði svip-
aðar og 1977, þegar gerðir
voru kjarasamningarnir sem
Alþýðubandalagið hefur síð-
an krafist að væru í gildi.
Þjóðartekjur hafa aukist í
stjórnartíð Alþýðubanda-
lagsins síðan. Þrátt fyrir það
hafa samningarnir aldrei
Eitt af meginmarkmiðum
efnahagsaðgerðanna um síð-
ustu helgi var „að treysta
undirstöður atvinnulífsins
með aðgerðum til að auka
framleiðni og framleiðslu-
getu þjóðarbúsins og tryggja
þannig öllum landsmönnum
næga atvinnu." Síðan hafa
auknar byrðar verið lagðar á
útgerðina með því að hækka
verð á olíu. Kristján Ragn-
arsson, formaður Lands-
sambands íslenskra út-
vegsmanna, sagði í Morgun-
blaðinu í gær: „Okkur er
fyrirmunað að skilja þessar
ráðstafanir. Það er óskiljan-
legt, að ríkisstjórnin ímyndi
sér, að málið geti gengið á
þennan hátt. Vandamál út-
gerðarinnar eru alveg óleyst
í efnahagsmálapakka ríkis-
stjórnarinnar og svo kemur
þetta í ofanálag." Trúnað-
armannaráð LÍÚ hefur verið
Ríkisstjórn á
brostnum forsendum
höfða til þess, að deilda-
skipting Alþingis sé úrelt og
þess vegna megi þingmenn
ekki fella frumvörp fyrir rík-
isstjórninni, þótt þeir séu
þeim andvígir. Þessi rök
duga ekki fyrir ríkisstjórn á
brostnum forsendum. Er
raunar furðulegt að þeim
skuli haldið á loft af
mönnum sem um árabil hafa
setið í stjórnarskrárnefnd í
því skyni að leggja fram til-
lögur um breytingu á stjórn-
arskránni. Þeir hafa haft
gullið tækifæri til að láta
gengið í gildi og nú stendur
flokkurinn fyrir því, að geng-
ið er á laun manna enn á ný,
án þess að fyrir því votti, að
það beri raunhæfan árangur
til frambúðar. Forsendan
fyrir fjögurra ára stjórnar-
setu Alþýðubandalagsins er
brostin. Framsóknarflokkur-
inn gekk til síðustu þing-
kosninga undir því kjörorði,
að hann ætlaði að vinna sig-
ur á verðbólgunni. Forsend-
an fyrir stjórnarþátttöku
Framsóknarflokksins er
brostin.
boðað til fundar til að ræða
hugsanlega stöðvun fisk-
veiðiflotans.
Ríkisstjórnin ætlar að
stefna málum í stjórnskipu-
lega sjálfheldu á Alþingi og
skákar í því skjóli, að hún
hafi 31 fylgismann í samein-
uðu þingi, þótt henni takist
ekki að koma lagafrumvörp-
um í gegnum þingdeildir.
Þetta er aðför að þingræð-
inu. Tveir stjórnmálaflokkar
standa að ríkisstjórninni,
Alþýðubandalag og Fram-
sóknarflokkur. í þingkosn-
ingunum 1979 hlutu þeir
samtals 44,6% atkvæða.
Fram til landsfundar Sjálf-
stæðisflokksins haustið 1981
var höfðað til þess, að veru-
legur hluti sjálfstæðismanna
styddi ríkisstjórnina. Lands-
fundurinn lýsti andstöðu við
ríkisstjórnina, þessi and-
staða sjálfstæðismanna hef-
ur skerpst síðan. I sveitar-
stjórnarkosningunum í vor
hlutu Alþýðubandalag og
Framsóknarflokkur samtals
fylgi 33,7% atkvæða í fjöl-
mennustu byggðarlögunum,
um 11% minna fylgi en í
kosningunum 1979. Það er
því ekki aðeins ögrun við al-
þingismenn, að ríkisstjórnin
neitar að viðurkenna skip-
brot sitt, það er enn meiri
ögrun við kjósendur, lands-
menn alla. Lýðræðislegum
stjórnarháttum er stefnt í
voða ekki síður en efnahag
þjóðarinnar.
Morgunblaðið hefur varað
við hættulegum afleiðingum
þessa ástands. Enn er
ástæða til að endurtaka þau
varnaðarorð. Ríkisstjórn
sem býr við jafn erfiðar að-
stæður og ríkisstjórn íslands
um þessar mundir er alls
ekki fær um að takast á við
hin miklu vandamál sem við
blasa hvert sem litið er. Nú
hefur skapast óskastaða
fyrir þá er vilja vega að und-
irstöðum íslensks efnahags-
lífs og lýðræðislegra stjórn-
arhátta. Það er táknrænt að
nú telja kommúnistar kjörið
tækifæri fyrir sig til að efna
til fundarhalda til stuðnings
við framhald á óstjórninni.
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 1982 2 3
Sumarið að kveðja. Túristar
að hverfa og sumarhótel að loka.
Búið að skrúfa fyrir Geysi. Verð-
ur ekki opnað fyrir aftur nema
við sérstaka viðhöfn. Enda
leggja víst ekki nógu margir leið
sína svona langt eftir að halla
tekur sumri. Nú má líka bara
fara i bíó og horfa á Geysi á
filmu meðan maulað er popp-
kornið. Miklu fyrirhafnarminna.
Flestir virðast kunna að meta
þetta fyrirkomulag. Leysir enda
margan vanda. Næst mætti
kannski taka Gullfoss, virkja
hann og opna bara fyrir hæfi-
legan skammt af vatnsbunu á
sumrin eða við boðaðar gesta-
komur.
Gárar þá hugann gömul
hugmynd. Mér fannst hún dálít-
ið aðlaðandi þegar á sínum tima
stóðu yfir umræður um kalda
bunu úr Tjörninni. Nú er óhætt
að vekja hana upp aftur: Reyk-
víkingar komi sér upp þjóðlegum
„geysi“ í Laugardalnum, svo að
túristar geti fengið gos á staðn-
um. Þurfi ekki að hristast i rútu-
bíl langar leiðir, og sitja svo og
bíða upp á von og óvon eftir dint-
um gamla Geysis, nafngjafa
slíkra náttúrufyrirbæra í heim-
inum. Það mundi leysa heilmikið
umstand, úr því „geysar“ eru
hvort eð er komnir undir stjórn
og í fast túristaskipulag. Mætti
jafnvel hafa slík gos tiltæk á öll-
um jarðhitasvæðum á landinu.
Kannski getur hugmyndin orðið
að veruleika, ef hitaveitustjór-
inn í Reykjavík fær einhvern
tima fé til að bora niður á þenn-
an heitavatnspott, sem við
Reykvíkingar sitjum á. E.t.v.
mætti veita vatninu aftur niður og
nota sama vatnið. Verkfræð-
ingar okkar hafa leyst annað
eins. Þá mætti fá geysisgos á
auglýstum tíma sem horfa
mætti á úr stúkunni á Laugar-
dalsvelli eða úr gluggunum á
Hótel Esju.
Það var í rauninni bara gömul
minning, sem á sínum tíma var
að ónáða mig, og kom í veg fyrir
að flutt yrði tillaga um heita
„geysinn" í Laugardal: Erlendir
blaðamenn voru hér í opinberu
boði og átti auðvitað að sýna
þeim eins mikið af okkar snilli
og landsins dýrð og unnt var á 3
dögum. Ekki hægt að treysta á
gamla Geysi og ferðaáætlun
austur í sveitir svo stíft keyrð
áfram, að ekki var svigrúm til að
bíða eftir gosi í Grýtu. Gestgjaf-
inn hafði séð fyrir öllu. Sem við
ókum inn í Hveragerði (þorpið
sem góður íslenzkur fylgdarmað-
ur þýddi fyrir gesti sína á ensku:
„Who’s done it“, þá kom á vett-
vang blindur maður og gekk í
broddi fylkingar út í þorpið.
Skrúfaði frá krönum. Viti menn.
Fyrr en varði horfðu gestirnir á
heitan vatnsstrók upp í loftið í
miðju þorpi. Engin bið. Allir upp
í bílana aftur. Mjög hagkvæmt.
Þar sem undirrituð var ekki
bara gestgjafi, fékk hún að
heyra hvað alþjóðapressunni
fannst — þegar enginn heyrði
til. Þetta fannst blaðamönnun-
um fyndið, að vera kominn til
íslands, heimkynna „geysanna“
og vera sýnt „heimatilbúið gos“.
En hvað um það, þeir sem eru að
flýta sér fá sína heitu bunu.
Kannski má líka slá út Geysi
með tilbúnu gosi í Laugardal og
buna hærra. Hinir, sem eru
eitthvað að röfla, geta bara átt
sig og leitað að náttúruundrum
einhvers staðar annars staðar.
Þeir eru hvort eð er svo fáir.
Við heimafólk höfum líka
hamast við að njóta sumarsins,
enda verður maður að drífa sig
svo það fari ekki hjá. Við erum
unnvörpum að læra að njóta
hvaða sumars sem er. Þeirra
stuttu, svölu og votu líka. Bíðum
ekki bara eftir því að sólin láti
sjá sig. Það mátti t.d. merkja á
hestamannamótinu í Skagafirði
í byrjun júli, þegar fólk streymdi
í stórum flokkum úr öllum
landsfjórðungum á staðinn og
naut sín vatnsgallaklætt heilu
dagana í rigningunni á mótsstað.
Konur og karlar, krakkar og
gamlingjar, borgarbúar og
landsbyggðarfólk. Verkamenn,
bændur og bankastjórar — og
allir eins. Slíkar samkomur
hrista betur en nokkuð annað,
sem ég þekki, saman þessa þjóð
og brjóta upp lagskiptinguna,
sem obbolítið er þó farið að bera
á hjá okkur, að erlendri fyrir-
mynd. Kannski er ekkert hollara
fyrir okkur en að rigna saman í
nokkra daga. Og uppi á hrossi í
rigningu hafa allir jafna mögu-
leika á að vera virðulegir — eða
óvirðulegir.
Landsmót hestamanna á
Vindheimamelum sýndi að hægt
er að halda svona fjölmenn úti-
mót svo að sómi sé að . Er ég þá
ekki að tala um glæsta hesta og
sýningar á þeim, heldur fólkið og
umgjörðina um það. Að vísu er
aðstaða á grænum grundum
Vindheimamela einstaklega góð
og verður ekki allt að flagi þótt
rigni. En Norðlendingar stýrðu
líka öllu, smáu og stóru, af verk-
lagni, hugviti og röggsemi, svo
að aðrir sem sjá um hópsam-
komur mega mikið af læra.
Dæmi: Til að halda áhorfenda-
svæðinu hreinu var hverjum
krakka sem afhenti fullan
plastpoka af rusli gefin ein kók.
Og krakkarnir kepptust við að
tína upp öll bréfsnifsi, flöskur og
hina leiðu sígarettustubba, sem
sóðarnir strá í kringum sig og
aðra. Umhverfið á áhorfenda-
svæðunum var því alltaf snyrti-
legt. í ofurkappinu fundu að vísu
ungir snillingar að einfaldara
var að fylla poka í ruslahaugn-
um, en voru fljótt leiddir til betri
siða, sem kennir að ruslahaugar
geta orðið að dýrmæti og þarf að
passa við slíkar aðstæður.
Fleira var þar til fyrirmyndar.
Snyrtiaðstaðan og salernin voru
alltaf hrein og klósettrúllur
nægar og þurrar, þar sem þær
voru þræddar upp á kaðal í
lengju, svo ekki var hægt að
þvæla þeim í gólfið. Kannski
þætti slíkt ekki alls staðar tíð-
indum sæta, en gerir það samt á
Islandi. Þarna var góð fyrir-
mynd fyrir hugsjónafólk, sem
vill bæta klósettmenningu land-
ans.
Ekki gerist nú slíkt af sjálfu
sér. Það þarf umsjón og góða
stjórn. Heimamenn lögðu þar til
af ósérhlífni. Félagar í hesta-
mannafélögunum á Norðurlandi
gáfu hvorki meira né minna en
800 átta tíma vinnuvaktir, og
umsjón með hverjum starfs-
þætti hafði einn vaktmaður, sem
bar ábyrgð á sínum hópi. Mér er
sagt að þetta hafi gengið svo vel
að varla hafi komið fyrir að hver
maður væri ekki á sínum stað á
réttri stundu. Og eftir þetta sé
ég ekki hvernig hægt er að bjóða
upp á annað en þrifalega þjón-
ustu á útisamkomum. Norðlend-
ingarnir sýndu að það er hægt.
Lýkur svo þessum minn-
ingarmolum frá sumrinu sáluga,
sem stóð a.m.k. mánuð. En Oscar
Wilde, sem Gáruhöfundur virð-
ist vera með á heilanum um
þessar mundir, sagði, að maður
ætti að gleypa í sig lífsins liti, og
aldrei að leggja smáatriðin á
minnið. Og þar sem þessar gárur
hófust á hugleiðingum um nátt-
úruundur og túrisma kemur
fram í hugann önnur meinleg at-
hugasemd sama rithöfundar um
annað frægt náttúruundur, sem
virkjað hefur verið skipulega
fyrir túrista. Óskar sagði: Nia-
gara-fossarnir eru ekkert annað
en næstmestu vonbrigðin fyrir
Ameríkana á brúðkaupsreis-
unni.
I Reykjavíkurbréf
<>♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 28. ágúst ..
Rök Svavars
Gestssonar,
ágúst 1982
„Við erum ekki í neinni sunnu-
dagsferð með teppi og flösku úti í
góða veðrinu um þessar mundir.
Við stöndum frammi fyrir því að
verði ekkert aðhafst sekkur þjóðin
í skuldafen og glatar sínu efna-
hagslega sjálfstæði. I stað þess að
vaxa snarminnka þjóðartekjur og
viðskiptahallinn stefnir í 2,6 millj-
arða króna á þessu ári. Þetta gæti
þýtt það að á árinu 1984 værum
við komin með erlendar skuldir
sem næmu rúmlega helmingi
þjóðarframleiðslu og afborganir
og vextir af þeim lánum væru í
versta falli komin upp í 33% af
útflutningstekjum þjóðarinnar.
Framan í slíkt ástand vil ég ekki
þurfa að horfa, því það þýddi í
rauninni að þjóðin væri orðin svo
skuldsett Alþjóða gjaldeyrissjóðn-
um að efnahagslegt sjálfstæði
hennar væri orðið að innantómu
formsatriði, og einskis nýtt. Við
stæðum frammi fyrir svipuðum
vandamálum og Portúgalir gerðu
fyrir nokkrum árum þegar Al-
þjóða gjaldeyrissjóðurinn tók sér
húsbóndavald í þeirra efnahags-
málum. Þegar staðið er frammi
fyrir augljósri hættu á slíkri
þróun þá eiga menn að grípa inní,
jafnvel þó að það kosti kjaraskerð-
ingu. Annað væri svik við okkar
þjóðlega málstað."
Þannig komst Svavar Gestsson,
formaður Alþýðubandalagsins, að
orði í viðtali við málgagn sitt
Þjóðviljann 26. ágúst 1982, þegar
hann færði rök fyrir nauðsyn þess,
að Alþýðubandalagið stæði að því
að ganga á nýgerða kjarasamn-
inga með því að lækka verðbætur
laun um helming (8 til 10%) 1.
desember næstkomandi.
Rök Svavars
Gestssonar,
desember 1980
„Verðbólgan er hættulegt
vandamál vegna þess sem áður
getur — að hvenær sem er getur
hún breyst í enn víðtækari vanda
en mælt verður í vísitölum, vanda
sjálfstæðs þjóðfélags á Islandi.
Hrunið hefði þær afleiðingar að
fólk flýði land — þar með væri
einni meginstoðinni kippt undan
sjálfstæði þjóðarinnar. Verð-
bólguhraði um eða yfir 100%, eins
og í ísrael, hefði sömu afleiðingar.
Við skulum gera okkur ljóst að ís-
lendingar eru aðilar að alþjóðleg-
um samningum, eins og Alþjóða-
bankanum og Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum, sem gætu við slíkar
kringumstæður krafist aðgerða.
Þar með væri sjálfsforræði þjóð-
arinnar ógnað. Fyrir nokkrum ár-
um kynntumst við því að Portú-
galir vildu ekki kaupa af Islend-
ingum saltfisk eins og gert hafði
verið ráð fyrir. Ástæðan var ekki
sú að í Portúgal væri ekki mark-
aður fyrir saltfisk — fólkið beið í
biðröðum eftir þessari vöru, jafn-
vel sólarhringum saman. Ástæðan
var sú að Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn bannaði Portúgölum að
verja meiri gjaldeyri til þessara
innkaupa. Það var útlendur al-
þjóðlegur aðili sem ákvað höftin
og tók völdin af stjórnvöldum í
Portúgal. Þessi hætta blasir við
Islendingum ef við förum ekki
varlega á þessu sviði og okkur ber
að gæta þess að verðbólgan breyt-
ist ekki í eitt logandi bál sem rífur
niður lífskjör og stofnar efna-
hagslegu sjálfstæði þjóðarinnar í
beinan voða. Þannig byggist bar-
áttan gegn óðaverðbólgunni einnig
á þjóðlegum forsendum. Alþýðu-
bandalagið telur sér því skylt að
taka þátt í baráttunni gegn verð-
bólgunni ...“
Þannig komst Svavar Gestsson,
formaður Alþýðubandalagsins, að
orði í áramótagrein sem hann rit-
aði í málgagn sitt, Þjóðviljann, 31.
desember og færði fyrir því rök,
að nauðsynlegt væri að skerða
verðbætur á laun um 7% 1. mars
1981.
Grýlan sú sama
Bæði 1980 og 1982 notar Svavar
Gestsson sömu grýluna, þegar
hann hræðir fylgismenn sína til
stuðnings við ráðstafanir ríkis-
stjórnar Gunnars Thoroddsens.
Það er Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
sem þarf að varast og verði launin
ekki skert „sekkur þjóðin í skulda-
fen og glatar sínu efnahagslega
sjálfstæði" (ágúst 1982) eða hrun-
ið kemur vegna verðbólgunnar
(desember 1980). Það er einkenni-
legt að lesa og bera saman þessi
ummæli Svavars Gestssonar með
það í huga, að hann hefur setið í
ríkisstjórn síðan honum var það
ljóst að hverju stefndi í desember
1980 („Þar með væri sjálfsforræði
þjóðarinnar ógnað") en einu og
hálfu ári siðar stendur hann í
sömu sporum. Hann minnist að
vísu ekki á verðbólguna núna: Hún
stefnir nefnilega í meira en 60%
þótt ríkisstjórnin hafi ákveðið að
skerða kaupmátt launa um 7—8%
á þeim tíma, sem nýgerðir kjara-
samningar gilda, eða fram til 1.
september 1983.
Um áramótin 1980/81 hélt ríkis-
stjórnin enn í það, sem þannig er
orðað í fyrsta lið stjórnarsáttmál-
ans frá því í febrúar 1980: „Ríkis-
stjórnin mun vinna að hjöðnun
verðbólgu, þannig að á árinu 1982
verði verðbólgan orðin svipuð og í
helstu viðskiptalöndum íslend-
inga.“ Samkvæmt þessu ætti verð-
bólgan að vera 7 til 10% í ár. Rík-
isstjórnin hefur gefist upp í átök-
unum við verðbólguna. Nú eru það
erlendu skuldirnar sem Svavar
Gestsson telur helsta hættuboð-
ann, vegna þeirra kunni Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn að taka völdin
af ríkisstjórninni í efnahags-
málum. Þá vaknar spurningin:
Var ekki ástæða til þess að sporna
fyrr við skuldasöfnun erlendis?
Hvers vegna hefur ríkisstjórnin
haft allar aðvaranir í því efni að
engu? Hvers vegna lagði flokks-
bróðir Svavars, Ragnar Arnalds,
fjármálaráðherra, sig fram um
það í maí síðastliðnum, þegar
lánsfjáráætlun þessa árs var til
síðbúinnar lokaafgreiðslu á Al-
þingi, að sannfæra þing og þjóð
um það, að ekki væri ástæða til að
óttast erlendar lántökur?
Vitlaus fjár-
festing
Nýjasta dæmið um ríki sem
lendir í erfiðleikum vegna er-
lendra skulda er Mexíkó. Land'ð
skuldar mest af öllum ríkjum eða
80 milljarða dollara, nálægt þre-
falt meira en Pólland. Lánin voru
tekin á þeirri forsendu, að olíu-
Svavar, Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og Portágml. Svavar Geatanon hefnr hvað eftir annað lýst því yfir, að hér stefni í
sama farið og I Portúgal, að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn tald að sér efnahagsstjórn landsins. Á efri myndinni er Svavar
á fúndi í Alþjóðagjaldeyrissjóðnum roeð Davíð Óiafssyni, seðlabankastjóra. Á neðri myndinni eru skoðanabræður
Svavars í Portúgal, leiðtogar kommúi
vinnsla stæði undir afborgunum
og vöxtum. Olían hefur lækkað í
verði, gjaldeyrissjóður Mexíkó er
uppurinn og Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn hefur gripið í taumana í
því skyni að forða landinu frá
greiðsluþroti. Dæmin eru svo
sannarlega mörg um það, að sjóð-
urinn hafi orðið að grípa í taum-
a þar, á miðstjórnarfundi.
ana, þyki honum nóg um efna-
hagsóstjórn einstakra aðildar-
landa. Áð sögn formanns Alþýðu-
bandalagsins var ísland á hættu-
mörkunum í desember 1980 vegna
verðbólgunnar — hún stefnir nú í
sömu átt og þá. Nú telur Svavar
Gestsson ísland á hættumörkum
vegna erlendrar skuldasöfnunar.
— Treystir nokkur ríkisstjórn,
sem ekki hefur starfhæfan meiri-
hluta á Alþingi, til að hætta að
taka erlend lán? Ríkisstjórn, sem
hefur stuðlað að því með vitlausri
efnahagsstefnu, að erlend lán séu
tekin til að brúa bilið í rekstri
opinberra fyrirtækja. Ríkisstjórn,
sem hefur tafið framgang virkjun-
aráforma og þar með komið í veg
fyrir, að ráðist yrði í fjárfestingu
sem skilar þjóðinni nýjum verð-
mætum.
í grein sem Jónas Eliasson,
prófessor, ritaði hér í blaðið sl.
fimmtudag segir meðal annars:
„En [ríkisstjórnin] hefur beint öllu
fjárfestingarfé þjóðarinnar og
miklum erlendum lántökum að
auki inn í hina hefðbundnu at-
vinnuvegi, en þeir voru hættir að
bera frekari fjárfestingar fyrir
löngu. Þetta fjárfestingarævintýri
er miklu stærra en Kröfluævin-
týrið. Það er samt sem áður ör-
uggt ráð til að halda uppi fullri
atvinnu, svo öruggt, að ef þessi
„póllandísering" á atvinnulífi ís-
lendinga heldur áfram, þá mega
þeir þakka fyrir, ef afrakstur
fullrar atvinnu nægir þeim til
hnífs og skeiðar eftir nokkur ár.“
Atvinnuleysi
ekki til út-
flutnings
í fyrrgreindu viðtali við Þjóð-
viljann til varnar efnahagsaðgerð-
um ríkisstjórnarinnar nú segir
Svavar Gestsson meðal annars, að
ástandið nú sé „að sumu leyti sýnu
alvarlegra" en á erfiðleikaárunum
1967 og 1968. Telur Svavar einkum
tvær ástæður fyrir því.
Fyrri ástæðan er þessi:
„Atvinnuleysi er um 10% af
vinnufærum mannafla í ríkjum
Vestur-Evrópu og fólk getur ekki
farið héðan í stórum stíl í atvinnu-
leit til útlanda.“ Á að skilja þessi
orð Svavars Gestssonar þannig, að
hann hefði tekið öðru vísi á mál-
um nú en gert hefur verið, ef vitað
væri, að íslendingar ættu auðvelt
með að fá vinnu í útlöndum? Eng-
inn íslenskur stjórnmálamaður
hefur áður tekið þannig til orða í
umræðum um íslenskan efnahags-
vanda og hljóta menn að biðja um
frekari skýringar á þessum um-
mælum.
Síðari ástæða Svavars er þessi:
„Við gátum unnið okkur upp úr
kreppunni í kjölfar síldarleysisár-
anna með útfærslu landhelginnar,
og með því að reka útlendingana
úr fiskveiðilögsögunni, og setið
einir að okkar gjöfulu fiskimiðum
með nýtískulegum skipaflota sem
þjóðin kom sér upp. Nú erum við
hinsvegar komin að vissum endi-
mörkum í nýtingu helstu fiski-
stofna okkar og það setur okkur
takmörk."
í þessum orðum er ekki öll sag-
an sögð, langt frá því. Álverið í
Straumsvík tók til starfa haustið
1969 og síðan hafa íslendingar
haft verulegar tekjur af starfsemi
þess. Frá því að Alþýðubandalagið
settist í ríkisstjórn 1978 hefur það
markvisst unnið gegn nokkru
sambærilegu átaki í íslenskum at-
vinnumálum. Verðmætisaukning
hefur orðið gífurleg í framleiðslu
sjávarafurða, hins vegar hefur Al-
þýðubandalagið markvisst staðið
gegn því, að brot af þessari aukn-
ingu yrði lagt til hliðar í verðjöfn-
unarsjóði. Þegar Lúðvík Jósepsson
var viðskipta- og sjávarútvegs-
ráðherra í vinstri stjórninni
1971—74 lagði hann sig fram um
það að ausa fé úr verðjöfnunar-
sjóðum. Aðrir ráðherrar flokksins
hafa fylgt sömu stefnu. Og nú þeg-
ar komið er að „endimörkum í nýt-
ingu fiskistofna okkar" blasir að-
eins samdráttur við.
Dæmalaust
öngþveiti
Áhrif Alþýðubandalagsins á
undanförnum árum hafa leitt til
dæmalauss efnahagsöngþveitis og
„arkitektar" þess sjá það nú eitt
framundan, að Alþjóðagjaldeyr-
issjóðurinn taki að sér stjórn
efnahagsmála hér á landi eins og í
þeim ríkjum, sem tekin eru til al-
þjóðlegra gjaldþrotaskipta. Hið
furðulegasta er, að menn sem
þannig standa að stjórn lands-
mála skuli þykjast byggja stefnu-
mótun sína á þjóðlegum grunni.
Virðing kommúnista fyrir sjálf-
stæði þjóðarinnar er auðvitað
mjög brengluð, því að þeir líta á
stjórnmálastarf sitt sem hluta af
útbreiðslu heimskommúnismans. í
stefnuskrá Alþýðubandalagsins er
fyrirmyndarríkinu á íslandi lýst á
þann veg, að ekki minnir á annað
en staðnaða stjórnkerfið í Pól-
landi sem pólska þjóðin mótmælir
nú af einstæðu hugrekki. Það er
því sorglega vel til fundið hjá Jón-
asi Elíassyni, prófessor, að tala
um „póllandíseringu" á íslensku
atvinnulífi undir forsjá Alþýðu-
bandalagsins.
Allir aðrir en alþýðubanda-
lagsmenn sjá það og skilja, að því
aðeins tekst þjóðinni að skapa sér
lífvænlega afkomu að allir mögu-
leikar séu til þess nýttir. í því efni
bíða stórfljótin aðeins eftir að
vera virkjuð. Skuldasöfnun al-
þýðubandalagsráðherranna í út-
löndum leiðir það meðal annars af
sér, að þrengst hefur um mögu-
leika þjóðarinnar til að fá lán með
hagkvæmum kjörum, þótt til
skynsamlegra framkvæmda sé og
með hliðsjón af þeirri greiðslu-
byrði sem nú þegar hvílir á þjóð-
arbúinu er ástæðulaust að þyngja
hana nema ekki sé annarra kosta
völ.
Alþýðubandalagið skerti launin
1981 af því að verðbólgan var að
leiða okkur undir stjórn Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins. Álþýðubanda-
lagið skerti launin 1982 af því að
skuldasöfnun í útlöndum var að
leiða okkur undir stjórn Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins. Ætli Alþýðu-
bandalagið samþykki það ekki
1983, að erlend stórfyrirtæki fjár-
festi í orkufrekum iðnaði á ís-
landi, af því að annars verði ekki
hjá því komist að íslenska ríkið
fari undir stjórn Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins? Nema flokkurinn telji
heppilegra að færa sér í nyt
ákvæðin í nýgerðum samningi við
Sovétríkin um efnahagssam-
vinnu?