Morgunblaðið - 11.09.1982, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBER 1982
Virðing Alþingis og
lýðræði á íslandi
eftir Jónas
Bjarnason
Margir ágætir menn hafa ný-
lega tjáð sig opinberlega um at-
kvæðamisrétti á Islandi svo og
endurskoðun stjórnarskrárinnar
almennt. Enn aðrir hafa vakið at-
hygli á því, að stjórnmálamenn
hafa í vaxandi mæli misvirt leik-
reglur lýðræðisins og íslenskrar
stjórnskipunar, sem vonandi flest-
ir íslendingar vilja halda í öllum
aðalatriðum, þ.e. þrískiptingu
valdsins. I þessu sambandi vil ég
geta ágætrár greinar Gísla Jóns-
sonar, menntaskólakennara á Ak-
ureyri, en greinin birtist nýlega í
Mbl.
Um atkvæðamisrétti hafa
margir skrifað, en það er ekki á
hverjum degi, sem menn slá hinn
tæra tón í örstuttu máli. Það gerði
Guðjón Lárusson, læknir, á eftir-
minnilegan hátt í Mbl. 18.8. ’82.
Hann benti á, að unga fólkið, sem
fær kosningarétt með lækkun
kosningaaldurs í 18 ár, fær ekki
réttinn jafnan! Það er eins og að
ný innsýn birtist skyndilega, þeg-
ar bent er á misrétti gagnvart
ungu fólki, sem bíður saklaust og
óþreyjufullt eftir því að taka á sig
ábyrgð við mótun þjóðfélagsins. —
Hitt virðist ekki eins sláandi, að
heilar kynslóðir hafa lifað rétt-
indasnauðar alla sína tíð í stærstu
kjördæmum landsins. — Ef mis-
réttið er hefðbundið, á það marga
formælendur.!
Ríkisstjórn er mynduð til þess
að bjarga virðingu Alþingis, en
hún styðst við atkvæðamisréttið
og vitnar í lýðræðishugsjónir.
Forsætisráðherra réttlætir vafa-
sama bráðabirgðalöggjöf með því,
að ólýðræðislegt sé, ef stjórnar-
andstaða notfæri sér deildaskipt-
ingu á Alþingi til þess að knýja
ríkisstjórnina til að láta af völd-
um. Með öðrum orðum: — Það er
lýðræðislegt að notfæra sér hefð-
bundið kosningarmisrétti til að
mynda meirihluta á Alþingi með „at-
kvæðaléttum" þingmönnum en ólýð-
ræðislegt að fella ríkisstjórn með
hefðbundnum leikreglum á Alþingi.
— Er það nokkur furða, að virðing
Alþingis sé í rénun?
Rætur virðingarleysisins
Hversu oft heyrast ekki gífur-
yrði í garð stjórnmálamanna
vegna hagsmunarekstrar og
kröfugerðar á hendur þjóðfélags-
ins eða einstakra þjóðfélagshópa?
Hvers vegna kenna menn stjórn-
málamönnum um óuppfylltar
óskir, ef yfirgnæfandi meirihluti
þjóðarinnar er á móti óskunum?
Eru stjórnmálamenn með ósann-
gjörnum hætti orðnir að alls-
herjar blórabögglum í ráðvilltu
kröfugerðarþjóðfélagi? — Svörin
við þessum spurningum eru marg-
vísleg. Eg er þeirrar skoðunar, að
atkvæðamisréttið, ölmusuhlut-
verk alþingis- og stjórnmála-
manna svo og vaxandi almennt
ábyrgðarleysi þeirra sé aðal skýr-
ingin. Engin leið er að henda reið-
ur á, hverju stjórnmálamenn bera
ábyrgð á og hverju ekki. Þeir vas-
ast í öllu, rugla saman löggjafar-
og framkvæmdavaldi, misvirða
stjórnarskrárákvæði, semja
marklausar stefnuskrár. Mörg af
helstu grundvallarvandamálum
þjóðarinnar hafa aldrei verið lögð
undir atkvæði og mismunandi loð-
in stefnuskráratriði eru túlkuð af
ábyrgðarlausum talsmönnum
flokka á kappræðufundum í sjón-
varpi. Það á að nægja að vitna í
frammistöðu formanns þingflokks
Alþýðubandalagsins nú nýlega í
sjónvarpinu, þegar rætt var um
flugstöðvarbyggingu á Keflavík-
urflugvelli. Stjórnmálamenn hafa
kallað yfir sig reiði fjölmargra og
„Það er eins og að ný inn-
sýn birtist skyndilega,
þegar bent er á misrétti
gagnvart ungu fólki, sem
bíður saklaust og óþreyju-
fullt eftir því að taka á sig
ábyrgð við mótun þjóðfé-
lagsins. — Hitt virðist
ekki eins sláandi, að heil-
ar kynslóðir hafa lifað
réttindasnauðar alla sína
tíð í stærstu kjördæmum
landsins. — Ef misréttið
er hefðbundið, á það
marga formælendur.“
vanvirðingu. Er það furða, þótt
margir séu ráðvilltir?
Hvað búa margar
þjóðir í þessu landi?
Mér er sérstaklega minnisstæð-
ur sjónvarpsþáttur sl. vor, þegar
Pálmi Jónsson, landbúnaðarráð-
herra, og Páll Pétursson, formað-
ur þingflokks Framsóknarflokks-
ins, leiddu saman hesta sína um
Blönduvirkjun. Þingflokksformað-
urinn ræddi um nauðsyn þess, að
hefðbundnir bændur, sem voru í
fjárhagskröggum og hugsanlega
hefðu þegið starf á vegum virkjun-
ar, störfuðu áfram að hefðbundn-
um búgreinum. Síðan sagði for-
maðurinn: „Þessir menn hafa unn-
ið að því að bæta þessa sveit og
eiga að fá að gera það áfram ...“
Þetta sagði Páll Pétursson graf-
alvarlegur á svipinn og sannfærð-
ur um réttmæti málstaðarins.
Það, sem Páll telur að bæti sveitir
í Blöndunágrenni, er nákvæmlega
hið gagnstæða fyrir stóra hópa
fólks, sem býr annars staðar. Með
samdrætti í sauðfjárrækt er stuðl-
að að minnkun ofbeitar og skatt-
heimtu á almenningi. Nýjar
starfsgreinar í rykföllnu samfé-
lagi eru auk þess til þess fallnar
að styrkja búsetu á svæðinu og
auka skilning innbyrðis milli
stétta og starfshópa. — Að sjálf-
sögðu er bara gott um það að
segja, að menn hafi mismunandi
skoðanir og geti tjáð þær. En
vandinn í hnotskurn er sá, að deila
við Pál Pétursson verður fáranleg.
Hann segir: „Við skulum hætta að
rífast um málið og leggja það und-
ir atkvæðagreiðslu. I atkvæða-
greiðslunni hef ég fjögur atkvæði
en þú eitt!“
STANSIÐ við gangstéttarbrún og lítið vel til beggja hliða, og hlustið
ÁÐUR en þið farið út á akbrautina. Notið gangbrautir þar sem þær eru,
en sýnið þar sömu aðgæslu í hvívetna.
ferðarreglur. Með því má ætia að
öryggi barnsins aukist, og hver
sér eftir tíma sínum til slíks.
Auk þess sem greint hefur verið
frá hér að framan má benda á
nokkur atriði til viðbótar sem
rétt er að hugleiða. Minnumst
þess t.d. að stysta leiðin í skól-
ann, er ekki alltaf sú hættu-
minnsta. Gerið ykkur Ijósa grein
fyrir þeirri leið sem barnið á að
fara og brýnið sérstaklega fyrir
þeim hvar hættan er mest og
hvernig þeim ber að haga sér
þar. Látið barnið hvorki fara of
snemma né of seint af stað í
skólann. Hvort tveggja býður
hættunni heim.
Notkun endurskinsmerkja
veitir mikið öryggi í umferðinni.
Sjáið um að barnið sé aldrei á
ferð í dimmviðri eða myrkyi án
þess að hafa endurskinsmerki
eða borða. Þau fást í verslunum
um allt land.
Að lokum þetta:
Samkvæmt rannsóknum á
slysum á börnum í umferðinni er
6. og 7. aldursárið hættulegast.
Geta barnsins til þess að
skilja hvað það sér, þroskast
með æfingu. Börn „sjá“ ekki á
sama hátt og fullorðið fólk fyrr
en á 14.—16. ári.
Geta barnsins til að greina
hvaðan hljóð kemur er mjög
takmörkuð. Því getur hæglega
misheyrst, hvaðan vélarhljóð
kemur.
Til umhugsunar:_____________
FYRSTU SJÖ MÁNUÐI
ÞESSA ÁRS SLASAÐIST
71 BARN
í UMFERÐINNI
Á iSLANDI.
Öll eiga þau foreldra sem annt er
um þau. VERUM VARKÁR.
Ur
umferðinni
10
Enn á leið í skólann
fylgi börnum sínum í og úr skóla
fyrstu dagana. Þetta þarf að
endurtaka þar til ætla má að
barnið hafi náð sæmilegu valdi á
þessu flókna samspili sem um-
ferðin vissulega er. Námið í skól-
anum er auðvitað miðað við
þroska barnsins, þannig að það
geti sem best fylgst með. Um-
ferðin er aftur á móti sniðin að
mestu leyti eftir þörfum og hátt-
um fullorðna fólksins.
í umferðinni eru því víða gerð-
ar sömu kröfur til barns og full-
orðins manns.
Þess vegna verður barnið að fá
hjálp, og þá hjálp er enginn bet-
ur fallinn til að veita en foreldr-
ar þess.
En eins og í mörgu öðru gildir
um þetta efni sú gullvæga regla
að ræða málin við börnin. Ekki
einu sinni eða tvisvar heldur að
nota hvert tækifæri sem býðst
til þess að koma þessum málum
að, og rifja upp einföldustu um-
Frá Umferðarráði
Gangið aldrei út á akbraut á milli kyrrstæðra bifreiða, eða annars staðar,
þar sem eitthvað skyggir á ykkur ... heldur þar sem útsýni er gott.
Þar sem gangstéttir vantar á að ganga utarlega á vinstri kanti, þ.e.a.s. á
móti akandi umferð. Þannig fylgjumst við betur með ökumönnunum og
þeir komast í augnsamband við okkur.
í síðustu viku var hér í blaðinu
bent á nokkur atriði sem foreldr-
ar og kennarar þurfa nú sér-
staklega að hafa í huga um
ferðalög barna á milli heimila og
skóla. Þar sem hér er um svo
veigamikið mál að ræða höldum
við áfram með sama efni að
þessu sinni.
Myndir þær sem hér birtast
eru af börnum, sem eru að hefja
skólagöngu fyrsta sinni. Þegar
þannig háttar til leggjum við
mikla áherslu á að foreldrar