Morgunblaðið - 24.10.1982, Side 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1982
Getum verið stolt af þeirri land-
kynningu sem íslenski hesturinn er
Gunnar Bjarnason fyrrum hrossaræktarráðunautur er nýlega
kominn heim frá Vestur-I»ýskalandi, en hann sat ráðstefnu
við háskólann í Hannover dagana 24. til 26. september, þar
sem rætt var um hvernig staðið skuli að kynbótum á íslenska
hestinum á meginlandi Evrópu. A fundinum voru fulltrúar tíu
landa; Gunnar var frá íslandi og auk hans menn frá Frakk-
landi, Belgíu, Hollandi, Vestur-I»ýskalandi, Sviss, Austurríki,
Danmörku, Svíþjóð og Noregi. Káðstefnan var lokuð, það er
aöeins ætluð þeim er sérstaklega var til hennar boðið, en það
voru um fjörutíu fulltrúar. Blaðamaður hitti Gunnar að máli
skömmu eftir heimkomuna, og spurði frétta úr ferðinni.
íslenski hesturinn
merkilegur vegna
ræktunarinnar
„Ráðstefnan var sótt af áhuga-
mönnum í þessum tíu löndum, um
íslenska hestinn," sagði Gunnar,
„þar var rætt um hvernig vinna
mefji að kynbótum á íslensku hest-
unum í Evrópu, eða ætti ég ef til
vill að segja, að rætt hafi verið um
hvernig koma megi í veg fyrir að
Evrópa fyllist af heimafæddum
bykkjum? — Sannleikurinn er
nefnilesa sá, eins og allir ræktun-
armenn vita, að ekki er unnt að
kynbæta eða rækta neina búfjár-
teffund í eitt skipti fyrir öll. Þar
þarf sífellt að halda áfram, og
jafnvel árangur áratugastarfs get-
ur orðið að engu á fáum árum ef
slöku er slegið við. Eigendur ís-
lenskra hesta á meginlandi Evr-
ópu eiga flestir fá hross, og vilja
margir hverjir eignast folöld und-
an hryssum sínum, og þá vofir sú
hætta yfir að ekki sé gætt nægi-
lega mikillar hörku við val þeirra
sem setja á á. — Islenski hestur-
inn er að sönnu merkileg skepna
að okkar mati, en hann er ein-
göngu merkilegur vegna þess að
unnið hefur verið að ræktun hans
og kynbótum í áratugi og jafnvel
aldir.“
Grundvallaratirði
ræktunarinnar
— Og þú óttast að á meginland-
inu verði slegið slöku við ræktun-
ina?
„Sú hætta er alltaf fyrir hendi,
já, þar eins og hér heima. Hætta
er á ferðum ef allir hestaeigendur
telja sig eiga bestu hryssurnar og
besta stóðhestinn, ef aldrei er leit-
að lengra eftir betri kynbóta-
hrossum, þá verður ekkert gagn af
ræktuninni. Islenski hesturinn
hefur verið ræktaður um aldir til
að ná fram þeim eiginleikum sem
við teljum nú besta í fari hans,
með tilliti til ganghæfileika, geðs-
lags og sköpulags og sálar ekki
síst.
Til að ræktunin takist þurfa að
vera fyrir hendi þrjú grundvallar-
atriði; áhugi eigendanna, þekking
og rétt leiðsögn. Aðferðirnar sem
beitt er, eru úrval, stofnrækt —
sem eru kynbætur — stofnblönd-
un, sem er framleiðsia. Ást eig-
enda á hestum sínum dugir ekki
ein til, það þarf meira til að koma
ef ræktun á að takast, og það verð-
ur að beita miskunnarlausum
niðurskurði þegar rækta á upp
hestakyn. Þetta er kjarni málsins,
og leiðbeiningarstörf mín hjá
Búnaðarfélagi Islands í 40 ár voru
stefna þess á þeim tíma. Þar
brýndi ég þessa hluti fyrir
mönnum seint og snemma.
í tveimur fyrirlestrum á ráð-
stefnunni í Hannover fjallaði ég
um þá merkilegu stofna íslenska
hestsins sem íslenskir bændur og
ræktunarmenn hafa ræktað upp,
Svaðastaðastofninn, Hornafjarð-
arhrossin og gamla Stokkhólma-
stofninn. I öllum þessum tilvikum
hafa gáfaðir ræktunarmenn náð
frábærum árangri, árangri sem ís-
lenskir hestamenn og eigendur ís-
lenskra hesta erlendis eru að njóta
góðs af.“
íslenski hesturinn
er evrópskur
— Einhverjir kynnu að segja
sem svo, að það sé lítill skaði, þótt
íslenski hesturinn á meginlandinu
úrkynjist. — Þá þurfi útlendingar
að koma til okkar eftir góðum
hrossum.
„Hugsunarháttur af þessu tagi
hefur aldrei verið mér að skapi.
Við eigum að líta á kynið sem evr-
ópskt hestakyn, því auðvitað er ís-
lenski hesturinn upprunninn af
meginlandinu eins og íslenska
þjóðin. Það er svo einangrunin,
harðræðið og séríslenskar aðstæð-
ur, sem hafa gert kynið svona sér-
stætt. Við eigum að líta svo á að
við séum að færa Evrópubúum
aftur eitthvað sem þeir hafa glat-
að um sinn, hluta af menningu
þeirra og uppruna, því hesturinn
og hestamennskan er þáttur af
menningu hverrar þjóðar.
Við höfum selt of léleg hross
utan, en því þarf að snúa við. Við
eigum að leggja metnað okkar í að
selja héðan góð hross, sem Islend-
ingar geta verið stoltir af að sýna
öðrum. Það hefur aldrei tekist að
einangra neina búfjártegund í
neinu landi, frægt er dæmið um
silkiorminn í Kína, og ég hef áður
minnt á það í blaðaviðtali, að
okkur Islendingum þykir sjálfsagt
að fá hingað nautgripi frá Skot-
landi eða minka frá Skandinavíu.
Við viljum njóta góðs af áralangri
ræktun og reynslu annarra þjóða,
og enginn reynir að hindra okkur í
því. — Enda er það ekki hægt. Við
gætum vitaskuld náð í bæði Gallo-
way-naut og og minka erlendis
frá, þótt einhverjir reyndu að
koma í veg fyrir það.“
Góð landkynning og
fjárhagslegur
ávinningur
„Þá vil ég einnig nefna það, að
sala á íslenska hestinum til út-
landa er afar góð landkynning
fyrir okkur. Nú eru um 40 þúsund
íslensk hross á meginlandi Evr-
ópu. Ef fimm manns tengjast
hverjum hesti á einn eða annan
hátt, þá á ísland um 200 þúsund
vini erlendis, sem hafa áhuga á
íslandi og hugsa til okkar með
velvilja, vegna þeirrar ástar er
þetta fólk hefur á íslenska hestin-
um.
Ég hef hitt fjölda fólks, sem far-
ið hefur að kynna sér Island eftir
að það kynntist hestinum, fólk
hefur farið að lesa Laxness, Gunn-
ar Gunnarsson, Kristmann Guð-
mundsson og Jón Sveinsson,
Nonna, aðeins af því að það hafði
kynnst íslenska hestinum. Hingað
til lands kemur fjöldi ferðamanna
af sömu ástæðum, þetta fólk kaup-
ir íslenskar lopapeysur og svo
mætti áfram telja. Allt er þetta
vegna kynnanna af íslenska hest-
inum, vinátta verður ekki metin
til fjár, en um leið högnumst við
stórkostlega á þessu, fatafram-
leiðendur, Flugleiðir og fleiri og
fleiri. 1978 komu hingað um 2 þús-
und útlendingar á Iandsmót hesta-
manna, og 1982 komu um 1.500. Ef
hver og einn hefur eytt í ferðalög
og uppihald sem svarar 4.000
þýskum mörkum, þá gerir það um
35 milljónir íslenskra króna í
gjaldeyristekjum.
Þetta eru tekjur sem til eru
orðnar vegna útflutnings á ís-
Svaðastaðastofninn
SOKl.l 71 OO TINNA 147 VOKl AI.SVSTKN N. LNDAN
MOI.LEKS-BKUN <X» KAl'DHI I Sl' 7k
EKA SVAÐASTOÐUM
NANNA 20 (I- IVOMJ
f-KA KOl.KUOSI
SOKLI 71 (F IV16)
A SVADAST^^M
TINNA 147 (F. IVI5)
FKA SVADASTODLM
HOKDUK 112 (F IV22> SOM.II 14 (F IV22)
FKA KOLKUÓSI NAUTABUI
UKUNKA
FKA SVADASTOÐUM
PI.KLA 22K2 (F IVU) IIKI FNA 142 (F lv»|)
FKA KOLKUOSI FKA AXI AKIIAliA
NÖS 2568 (F IV40)
FRÁ KIRKJUBÆ
LÉTTIR (F IV46)
FKA KOLKUÓSI
UNA
FKA KOLKUÓSI
M KOLBKUN. UNDAN
HF.KDI 112
OODI 401 (F IV47)
SAUDÁKKKÓKI
KANDVER 358 (F IV47)
HOKDUK 5VI (F IV57)
FRÁ KOl.KUÓSI
KIRKJUBÆJAR-L NAN
AXI.AKHAGA I INAN'
HOFSST ADA-LINAN
^ILKL US LINAN
Þessa ættgreiningu af
Svaðastaðastofninum
sýndi Gunnar Bjarna-
son, ásamt fleirum, með
fyrirlestrum sínum í
Þýskalandi. „Þetta þótti
afar sérstætt,“ sagði
Gunnar, „og menn
höfðu á orði að ræktun
af þessu tagi ætti sér
varla hliðstæðu nema í
ræktun arabíska hests-
ins á dögum Múhameðs
spámanns og manna
hans, sem lögðu mikla
áherslu á skyld-
leikarækt sem lengi síð-
an var byggt á.“
Við dómstörf meðal cigenda íslenskra hesta í Norður-Þýskalandi, talið frí vinstri: Dr. Ernst, sem er útgefandi
bókarinnar Ættbók og saga I í Þýskalandi, frú Strothmann, kunn hestakona, Claus Becker, ræktunarformaður
Landssamtaka eigenda íslenskra hesta í þýskalandi og Gunnar Bjarnason. Aðrir á myndinni eru eigendur íslenskra
hesta í nágrenni Oxnabriicke í Þvskalandi.
Rætt við Gunnar
Bjarnason, sem ný-
kominn er heim frá
ráðstefnu um kyn-
bætur á íslenska
hestinum við háskól-
ann í Hannover í
Vestur-Þýskalandi.
lenska hestinum, vegna þess að til
eru menn sem hafa haft skilning á
mikilvægi hans. Þar eru starfs-
menn SIS fremstir í flokki, og er
það vel við hæfi hjá þeirri bænda-
hreyfingu, því íslenski hesturinn
er hluti af íslenkri bændamenn-
ingu, íslenskri menningu eins og
hún gerist best.“
Góðir fulltrúar
íslands í
Þýskalandi
— íslenskir gæðingar eru eftir-
sóttir hér heima, ekki síst kyn-
bótahross, stóðhestar og merar.
Eru til jafn glæsilegir fulltrúar ís-
lenska hestsins erlendis, og við
sjáum hér heima á mótum?
„Já, á meginlandinu eru til afar
glæsilegir íslenskir hestar, sem
eru sómi síns lands og síns upp-
runa hvar sem þeir koma og hvar
sem þeir sjást. Það er tekið eftir
þessum hestum og í sumum tilvik-
um eru þeir jafnvel fulltrúar
stofna, sem lítil eða engin rækt
hefur verið lögð við hér heima um
langt skeið, svo sem gamli
Stokkhólmastofninn. Hann er
ekki lengur áhrifavaldur í ís-
lenskri hrossarækt, en hefur eign-
ast nýja haga og nýja framtíð í
Þýskalandi, þar sem voru menn er
kunnu að meta eðliskosti hans.
En mig langar til að nefna hér
sérstaklega eina tuttugu stóðhesta
í Þýskalandi, sem hver og einn er
verðugur fulltrúi síns lands þar
ytra, þetta eru hestar sem við get-
um verið stolt af:
Ég nefni Hrapp frá Garðsauka í
Rangárvallasýslu, hann er sonur
Blesa 483, sem var undan Geysi
298 frá Stóru-Giljá í Austur-
Húnavatnssýslu. Hann er orðinn
mikill ættfaðir í Þýskalandi. Þess-
um hesti var riðið yfir þvera Am-
eríku af Ulriku Becker árið 1976 í
hópreið á íslenskum hestum þar.
Þá má nefna Hrappsson frá
Grenzlandhof í Saarlandi, sonur
Hrapps og Sölku frá Kirkjubæ á
Rangárvöllum, en hún var undan
Randver 358 frá Kirkjubæ. Hest-
urinn er yfirferðar klárhestur með
tölti, og hann er orðinn mikill
ættfaðir gæðinga og kynbóta-
hross, eins og faðir hans. Honum
var riðið af Clausi Becker yfir
þvera Ameríku 1976. Að lokinni
ferðinni tók Claus þátt í 160 km
þolreið (All Nevada 100 Miles
Ride) á þessum hesti og varð hann
sigurvegari í röð fyrir stóðhesta.
Enn nefni ég Þór 867 frá Kirkju-
bæ. Er nú kynbótahestur í Bayern.
Móðir hans, Elding frá Kirkjubæ,
er alsystir Sölku, móður Hrapps-
sonar, en faðirinn er Ljúfur —
yngri — 719 frá Kirkjubæ.
Þá er næstan að telja Glófaxa
frá Sandhólaferju, undan hryssu
frá Kirkjubæ og Vini frá Sand-
hólaferju, sem var undan Verði
615 frá Kýrholti og Flikku frá
Kirkjubæ. Hesturinn er notaður
til kynbóta í nágrenni Aschaff-
enburg vestarlega í Bayern. Fagur
hestur og rnikill gæðingur í eigu
prof. dr. Guldners í Bad. Hom-
burg.
Sindri frá Aegidienberg, sonar-