Morgunblaðið - 15.12.1982, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1982
15
James Bond, ödru nafni Sean Connery, sést hér á flótta undan fjandmönnum
sínum í nýrri mynd, sem nú er verið að gera í Suður-Prakklandi. Myndin
heitir „Segðu aldrei aldrei aftur" og í þessu tiltekna atriði sleppur Bond frá
skúrkunum á nærklæðunum einum.
Lettland:
Las upp úr
Biblíunni
— og var sendur á geðveikrahæli
Stokkhólmi, 14. desember. Al*.
SOVÉTMENN gripu til umfangs-
mikilla öryggisráðstafana í Lettlandi
í síðasta mánuði þegar leið að sjálf-
stæðisdegi þjóðarinnar, 18. nóvem-
ber, að því er útlægir Lettar skýrðu
frá í dag.
Julijs Kadelis, upplýsingamála-
fulltrúi í Alþjóðasamtökum
frjálsra Letta, sagði á blaða-
mannafundi í Stokkhólmi í dag, að
sovéska öryggislögreglan, KGB,
hefði staðið fyrir handtökum í
höfuðborginni Riga bæði fyrir og
eftir 18. nóvember, þann dag, sem
Lettar minnast þess, að þeir voru
einu sinni frjáls þjóð. Rússar
lögðu undir sig Eystrasaltslöndin,
Eistland, Lettland og Lithauga-
land, í stríðslok og hafa ekki
sleppt þeim síðan.
Kadelis sagði, að 15. nóvember
hefðu öryggislögreglumenn hand-
tekið 17 ára gamlan námsmann,
Richard Usans að nafni, og lokað
hann inni á geðveikrahæli fyrir þá
sök að hafa lesið upphátt úr Biblí-
unni skammt frá frelsisminnis-
merkinu í Riga. Lettneskum and-
ófsmönnum tókst hins vegar að
koma hinum forboðna þjóðfána
landsins fyrir á hæsta reykháfi
borgarinnar og að sögn Kadelis
áttu öryggislögreglumennirnir í
mesta basli með að ná honum
niður aftur.
Á Maríumessu, 21. nóvember,
dreifði lögreglan fólki, sem safn-
ast hafði saman í kirkjugarði til
að minnast Janis Cakste, fyrsta
forseta frjáls Lettlands, en þrem-
ur dögum síðar var ávaxta- og
grænmetisdeild markaðsbygg-
ingar í Riga brennd til grunna að
næturlagi. Er sagt, að það hafi
verið gert í mótmælaskyni við
„gífurlegt okur" á vörum, sem ekki
eru fáanlegar í verslunum ríkis-
ins. Kadelis sagði, að aukins and-
ófs væri farið að gæta meðal lettn-
esks æskufólks og að algengt væri,
að rússneskir öryggislögreglu-
menn létu greipar sópa um skól-
ana í leit að bönnuðum bókum og
ritum.
Bretland:
Launadeil-
um heilsu-
gæslufólks
að ljúka?
Ixtndon, 14. dest*mber. AP.
ALLT útlit var fyrir það í dag, að
átta mánaða langri launadeilu
starfsmanna bresku heilsugæslunn-
ar og ríkisins væri að Ijúka og að
fallist yrði á 6% launahækkun þrátt
fyrir áskoranir verkalýðsforystunnar
um allsherjarverkfall.
Um 230.000 manns eru félagar í
viðkomandi verkalýðsfélögum og
samkvæmt fyrstu tölum úr at-
kvæðagreiðslu meðal þeirra eru
allar líkur á að tilboð ríkisstjórn-
arinnar um 6% launahækkun
verði samþykkt þvert ofan í mik-
inn áróður verkalýðsforingjanna.
„Verkalýðsleiðtogarnir taka sér
greinilega til fyrirmyndar
sjálfsmorðsflugmenn Japana en
þeir munu ekki fá að taka mig og
mitt fólk með sér,“ sagði Malcolm
Dodds, forystumaður heilsugæslu-
fólks i Talgarth í Wales.
Þessi launadeila, sem staðið
hefur lengur en nokkur önnur frá
stríðslokum, hefur valdið því að
fresta hefur þurft 147.000 læknis-
aðgerðum, að því er embættis-
menn segja.
V-Þýskaland:
Hryöjuverk á hendur
Bandaríkjamönnum
Frankfurt, 14. desember. AP.
BANDARÍSKUR hermaður slasaðist alvarlega er sprengja sprakk í herjeppa
sem hann settist upp í i smáborginni Butzbach. Þetta er 58. tilræðið við
Bandaríkjamenn eða bandaríska hagsmuni af þessu tagi, það sem af er
árinu. Annar hermaður slapp með ævintýralegum hætti fáeinum klukku-
stundum síðar, er hann settist upp í herbifreið og fann fyrir einhverju hörðu
undir sætinu. Stökk hann strax út úr bifreiðinni og er að var gáð var sprengja
undir sætinu. Hefði hún sprungið ef hermaðurinn hefði lagt allan þunga sinn
á vopnið.
Engin hreyfing tók á sig ábyrgð
á hryðjuverkinu, en þýska lög-
reglan telur að í afar mörgum af
fyrrnefndum tilfellum hafi litlir
skæruliðaflokkar verið að verki.
Þeir eru sagðir margir og aðeins
að litlu leyti með samvinnu sín á
milli. Hér mun um 2—5 manna
klíkur að ræða og til þessa hefur
lögreglan ekki haft hendur í hári
eins einasta þeirra.
Að minnsta kosti 25 af fyrr-
nefndum hryðjuverkum eru án
nokkurs vafa talin hafa verið í
höndum þessara litlu skæruliða-
hópa, sem fylgja sömu „hug-
myndafræði" og hinn alræmdi
Baader-Meinhof-flokkur. Enginn
hefur látið lífið í fyrrgreindum 25
tilræðum, en margir hafa slasast
og eignatjón hefur verið gífurlegt,
svo ekki sé minnst á hræðsluna
sem slíkar aðgerðir kveikja hjá
Bandaríkjamönnum í Vestur-
Þýskalandi.
Er líf á jökulköldu
fylgitungli Júpiters?
San Franrisco, 14. desember. AP.
TVEIR vísindamenn hjá geimferðastofnun Bandaríkjanna hafa lýst þeirri
sannfæringu sinni, að frumstætt líf kunni að leynast á hinu ægikalda
tungli Júpiters, Europa. Ray Reynolds, annar vísindamannanna, viður-
kennir að vísu að ef talað væri í líkum, þá væri það talsvert óliklegt, „en
tunglið er þakið frosnum höfum að því er vísindamenn telja og það er alls
ekki loku fyrir það skotið að þar kunni að leynast vinjar þar sem
frumstætt en harðgert líf getur leynst og dafnað," eins og Reynolds
komst að orði.
„Það væri fróðlegt að geta
rannsakað þetta nánar, athuga
hvort eitthvað leynist innan um
allan ísinn. Þarna gætu leynst
lífverur af sama tagi og talið er
að hafi verið fyrstu lífverurnar
hér á jörð og allt líf hér er
sprottið af. „Vinjar" þessar eru
afar lítil svæði og þær endast
aldrei lengi hver um sig, í mesta
iagi 3—4 ár, en það eitt að þær
fyrirfinnist er með ólíkindum og
enn ólíklegra að þær kunni að
geyma lífverur _þegar að er gáð
að hitastigið fer þar allt niður í
+138 stig á Celsíus, að því að tal-
ið er,“ sagði Reynolds ennfrem-
ur.
Þeir Reynolds og samstarfs-
maður hans, Steven Sqyres, hafa
byggt athuganir sínar að nokkru
leyti á nærmyndum af Europa
sem bandaríska geimfarið Voy-
ager tók fyrst árið 1979 og síðan
aftur 1980. Þeir munu innan tíð-
ar birta ítarlega grein um athug-
anir sínar í breska náttúruvís-
indatímaritinu British Journal
Nature.
HÖRKUSPENNAí
ÍSLENSKU UMHVERFI e(aillMI.11 on c ooono ooono
VfllfflSIÐUMULA29 Simar32800 32302
„ Valkyrjuáætlunin“ er
sannköllud spennusaga,
þar sem telft er um líf og
dauöa. Hún fjallar um
glæpi, njósnir, örlög, of-
beldi og ástríður. Val-
kyrjuáætlunin gerist aö
mestu leyti á íslandi.
Höfundurinn Michael
Kilian dvaldi hér á landi
um skeið og kynnti sér
aðstæður og er með
ólíkindum hve þekking
hans á staðháttum og
íslensku þjóölífi er mikil.