Morgunblaðið - 15.12.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1982

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 150 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 12 kr. eintakið.
Pólitíkina vantar
Ríkisstjórnin rekur ekki
lengur neina pólitík —
hún er stefnulaus og býr ekki
yfir þeim pólitíska þrótti
sem þarf til að takast á við
úrlausnarefnin. Afleiðingin
blasir einnig við öllum —
eftir 1. desember skortir
stefnu í efnahagsmálum;
ágreiningur er milli stjórn-
araðila í vísitölumálum;
iðnaðarráðherrann er í
minnihluta í álmálinu og
skýrt hefur verið frá djúp-
stæðum ágreiningi milli
stjórnarliða um kjördæma-
málið. Ólafur Jóhannesson,
utanríkisráðherra, sagði á
framsóknarfundi á mánu-
dagskvöldið, að framkoma
alþýðubandalagsmanna
gagnvart framsóknar-
mönnum í kjördæmamálinu
„hefði nú einhvern tíma ver-
ið talið til stjórnarslita-
ástæðu". En auðvitað slíta
framsóknarmenn ekki
stjórnarsamstarfinu vegna
kjördæmamálsins, til þess
vantar þá pólitískan þrótt,
kommúnistar þora ekki held-
ur að yfirgefa stjórnarskút-
una vegna álmálsins, þótt
áframhaldandi stjórnarseta
þeirra sé í raun vantraust á
sjálft tákn „þjóðarsamstöð-
unnar", Hjörleif Guttorms-
son.
í ummælum Ólafs Jóhann-
essonar um kjördæmamálið
felst pólitískt mat, þegar
hann segir, að það gæti jafn-
gilt pólitísku sjálfsmorði
fyrir þingmenn Framsóknar-
flokksins að snúast gegn
nokkurri fjölgun þingmanna
til leiðréttingar á núverandi
ástandi. En hvern er Ólafur
að gagnrýna með þessum
orðum? Engan annan en
Halldór Ásgrímsson, vara-
formann Framsóknarflokks-
ins, sem sagði á Alþingi 25.
október 1982, um leið og
hann andmælti hugmyndum
um fjölgun þingmanna: „Það
ber hins vegar vott um úr-
ræða- og ábyrgðarleysi að
leitast við að leysa vandamál
með því að auka stöðugt við
báknið ...“ Framsóknar-
flokkinn vantar samræmda
pólitík ekki síður en ríkis-
stjórnina. Hvort er hann
vinstri flokkur eða miðflokk-
ur? Fyrrverandi formaður
flokksins, Ólafur Jóhannes-
son, hefur vakið máls á því
hvað eftir annað að undan-
förnu, að Framsóknarflokk-
urinn sé eins og stefnulaust
rekald. Á þingi flokksins
gagnrýndi hann Steingrím
Hermannsson fyrir að hafa
staðið að myndun misheppn-
aðrar ríkisstjórnar og nú tel-
ur hann varaformanninn í
forystu pólitískrar sjálfs-
morðssveitar. í sjálfu sér má
segja, að í því felist pólitík
hjá Halldóri Ásgrímssyni að
vilja losa Reykvíkinga við
framsóknarþingmenn — en
auðvitað vakir það ekki fyrir
honum. Eða hvað?
Það skapast svo sannar-
lega einkennilegt ástand í
lýðræðisþjóðfélagi, þegar
ríkisstjórn landsins breytist
í pólitískt tómarúm og þeir
aðilar sem að henni standa
gefast upp við að veita þjóð-
inni forystu en neita samt að
taka afleiðingum eigin upp-
gjafar með því að segja af
sér. Þannig er ástandið orðið
hér á landi. Hefur þetta ekki
verið óskastaða kommúnista
og fjandmanna lýðræðisins
víða um heim? Og í þessu
andrúmslofti telja ýmsir
best við hæfi að hefja póli-
tískan loddaraleik. Gegn
þessari þróun verður að snú-
ast og það verður helst gert
með því að hefja pólitíkina
og stjórnmálastarf til þeirr-
ar virðingar sem því sann-
arlega ber. — Um það ættu
stjórnmálamennirnir þó að
geta sameinast?
Einföldun
stjórnkerfis
Sjálfstæðismenn hafa lagt
til í borgarráði Reykja-
víkur, að veiði- og fiskirækt-
arráð borgarinnar verði lagt
niður og sömuleiðis þjóðhá-
tíðarnefnd, en Æskulýðsráð
taki við störfum hennar. Með
þessum tillögum hefur
meirihluti sjálfstæðismanna
undir forystu Davíðs
Oddssonar stigið enn eitt
skrefið til þess að einfalda
stjórnkerfið í borginni og
spara þar með borgarbúum
fé. Áðgerðir sjálfstæð-
ismanna eru í hróplegu
ósamræmi við stór orð en at-
hafnaleysi vinstri meirihlut-
ans, en undir lok kjörtíma-
bils hans sprakk svokölluð
stjórnkerfisnefnd vegna
glundroða. Síðan í júní hafa
sjálfstæðismenn ákveðið að
fækka borgarfulltrúum úr 21
í 15, lagt niður fram-
kvæmdaráð, stjórn bygg-
ingarsjóðs og lóðanefnd, auk
þess hafa helstu embættis-
menn borgarinnar verið
færðir til innan stjórnkerfis-
ins.
Lagafyrirmæli um láns-
fjáráætlun snidgengin
Ríkisstjórnin hefur ekki tekið afstöðu til lántökuheimilda
Lárus Jónsson, alþingismaöur,
beindi því til Jóns Helgasonar, for-
seta sameinaðs þings, utan dag-
skrár i gær, aö hann léti í Ijós álit
sitt á því, hvort það samrýmist góö-
um og þinglegum vinnubrögðum,
að 2. umræða fjárlaga fari fram án
þess að fullnægt sé í einhverju
fyrirmælum skýlausra laga um að
fjárfestingar- og lánsfjáráætlun
liggi fyrir og sé afgreitt samtímis
fjárlögum. I efnahagslögum nr.
13/1979 segir orðrétt: „Ríkis-
stjórnin skal leggja fyrir Alþingi
fjárfestingar- og lánsfjáráætlanir
fyrir eitt ár í senn og skulu þær
fylgja fjárlagafrumvarpi."
Jón Helgason, forseti, svaraði
því til, að forseti þings hafi ekki
vald til að stöðva afgreiðslu fjár-
laga, eftir að fjárveitinganefnd
hafi skilað umfjöllun í nefndar-
álitum og breytingartillögum.
Ragnar Arnalds, fjármála-
ráðherra, sagði óvenjulegt
ástand bæði í íslenzkum stjórn-
málum og efnahagsmálum og
óvissu um framgang mikilvægra
þingmála í neðri deild. Ljóst
væri að lánsfjáráætlun yrði ekki
lögð fram fyrir jól. Ekki væri
einsdæmi þó lánsfjáráætlun
væri afgreidd síðar en fjárlög.
Fyrirspurn Lárusar bæri mál-
efnafátæktinni einni vott.
Matthías Á. Mathiesen, al-
þingismaður, sagði það fáheyrt
að fjármálaráðherra kalli það
málefnafátækt þegar gerð er
krafa um að ríkisstjórn fari að
lögum landsins. Alþingi á ský-
lausan lagalegan rétt til að sjá
heildarmynd stefnumörkunar í
ríkisfjármálum, lánsfjáráætlun
samhliða fjárlagafrumvarpi,
enda um að ræða tvær hliðar á
því stjórntæki, sem þessi stefnu-
markandi lög eiga að vera í þjóð-
arbúskapnum.
Lárus Jónsson kvað íhugunar-
efni ef forseta skorti völd til að
framfylgja fyrirmælum Alþingis
í lögum um afgreiðslu hinna
þýðingarmeiri þingmála.
Sighvatur Björgvinsson
spurði, hvort ráðherra myndi,
samhliða fjárlagaafgreiðslu,
leita eftir einhverskonar heimild
til innlendrar og/eða erlendrar
lántöku, meðan engin lánsfjár-
lög giltu. Ráðherra hvað slíkt
verða koma á daginn við þriðju
umræðu fjárlaga, ríkisstjórnin
hefði enn ekki tekið ákvörðun
um þetta efnisatriði.
Hjörleifur Guttormsson leggur álviðræðunefnd niður:
Afstaða Framsóknarflokksins
„eyðilagði“ álviðræðunefnd
ÞAR EÐ fulltrúi Framsóknarflokks-
ins, Guðmundur G. I'órarinsson al-
þingismaður, hefur sagt sig úr álvið-
ræðunefnd og annar maður ekki ver-
ið tilnefndur í hans stað, telur ráöu-
neytið augljóst, að nefndin geti ekki
lengur þjónað því hlutverki sem
henni var ætlað. Hefur því verið
ákveðið að leggja nefndina niður,“
segir í fréttatilkynningu frá
iðnaðarráðuneytinu, sem send var
Morgunblaðinu í gær.
Fréttatilkynningu ráðuneytisins
fylgir bréf Hjörleifs Guttormsson-
ar iðnaðarráðherra til fulltrúa í
álviðræðunefnd. Þar segir meðal
annars:
„Þann 7. desember sl. gerðist
það, að fulltrúi Framsóknarflokks-
ins í álviðræðunefnd, Guðmundur
G. Þórarinsson alþingismaður,
sagði sig úr nefndinni og þingflokk-
ur Framsóknarflokksins lýsti því
yfir, að annar maður yrði ekki til-
nefndur í hans stað að óbreyttum
aðstæðum. Ljóst er, að með ofan-
greindri úrsögn Guðmundar úr
nefndinni og afstöðu Framsóknar-
flokksins hefur þessi samráðs-
vettvangur verið eyðilagður. Því
hefur ráðuneytið ákveðið að leggja
nefndina niður. Um leið og yður er
tilkynnt um þetta eru fulltrúurn í
álviðræðunefnd þökkuð umfangs-
mikil störf, sem orðið hafa að veru-
legu gagni við meðferð málsins.
Það er ósk ráðuneytisins að mega
leita til þeirra sem í álviðræðu-
nefnd hafa starfað við umfjöllun
einstakra efnisþátta í framtíðinni,
svo að yfirgripsmikil þekking nýt-
ist íslenskum hagsmunum í mál-
inu.
Ráðuneytið harmar að þessi mik-
ilvægi samráðsvettvangur hefur
verið rofinn með ofangreindum
hætti. Við frekari málsmeðferð á
vegum ráðuneytisins verður haft
faglegt og pólitískt samráð eftir
því sem aðstæður bjóða og vænlegt
getur talist til árangurs."
Mótmæla afskiptum ríkisva
Alexander Stefánsson:
Frumvarpið
ekki lagt
fyrir þing-
flokkinn
„Ég kannast ekki við að mál þetta
hafi verið lagt fyrir þingflokkinn og
það kom mér mjög á óvart að sjá
frumvarpið,“ sagði Alexander Stef-
ánsson, annar þingmaður Framsókn-
arflokksins í félagsmálanefnd neðri
dcildar, en hún hefur haft stjórnar-
frumvarpið um breytingar á tekju-
stofnum sveitarfélaga til meðferðar.
Alexander taldi að þó þingflokk-
urinn hefði ekki séð mál þetta áður
en það var lagt fram á Alþingi, þá
hefði það verið samþykkt af ráð-
herrum Framsóknarflokksins í rík-
isstjórninni. Varðandi greinina um
að skylda sveitarfélögin á höfuð-
borgarsvæðinu til að miða fast-
eignaskatt af íbúðarhúsnæði við
92,7% sagði hann: „Þarna er verið
að taka ákvörðunarrétt af sveitar-
félögunum. Þau hafa samkvæmt
lögum rétt til að hækka og lækka
gjöld eins og þau geta. Þrátt fyrir
þetta ákvæði eiga þau eftir sem áð-
ur rétt til þess að setja 25% álag á
fasteignaálagninguna, þannig að
ákvæðið missir marks. Ég tel það
hreint athugunarleysi að leggja
þetta fram og ég mun leggja til í
nefndinni að þessir vankantar verði
sniðnir af frumvarpinu."
Alexander sagði aðspurður í lok-
in, að Jóhann Einvarðsson, sem
einnig á sæti í félagsmálanefndinni
af hálfu Framsóknarflokksins, væri
sama sinnis og hann í þessu máli.
Bæjarráð Garðabæjar:
Alvarleg að-
för að sjálf-
stæði sveitar-
félaganna
Samþykkt bæjarráðs Garðabæjar í
tilefni af stjórnarfrumvarpinu um
breytingu á lögum um tekjustofna
sveitarfélaga er svohljóðandi. Hún var
samþykkt af öllum bæjarráðs- og bæj-
arstjórnarmönnum að sögn Jóns
Gauta Jónssonar bæjarstjóra í Garða-
bæ:
„Báejarráð Garðabæjar lítur svo á
að nýting tekjustofna þeirra sem
sveitarfélögum eru ætlaðir í lögum
nr. 73 1980 séu alfarið á ábyrgð
kjörinna sveitarstjórnarmanna.
Þess vegna hlýtur það að skoðast
sem alvarleg aðför að sjálfstæði
sveitarfélaganna, þegar ríkisstjórn,
þrátt fyrir gefin fyrirheit í stefnu-
yfirlýsingu um sjálfstæði sveitarfé-
laga, leggur fram frumvarp til laga
um skerðingu á grundvelli álagn-
ingar samkvæmt fyrrgreindum lög-
um. Þess vegna mótmælir bæjarráð
harðlega ákvæðum 4. gr. frum-
varpsins sem óviðeigandi afskiptum
ríkisvaldsins af málefnum sveitar-
félaga.
Bæjarráð Garðabæjar vill enn-
fremur benda á að heimild til lækk-
unar fasteignaskatts er nýtt hér við
álagningu. Þannig er gefin 20% af-
sláttur og álagning miðuð við 0,4%
af fasteignamati. Þessi starfsregla
bæjaryfirvalda í Garðabæ hlýtur að
skoðast viðeigandi ef litið er til at-
hugasemda við 4. gr. frumvarpsins
þar sem segir: „Þessi hækkun fast-
eignamats er langt umfram al-
mennar tekjubreytingar milli ára
og því einsýnt að óbreyttar álagn-
ingarheimildir varðandi fasteign-
askatt myndu leiða til óhæfilegrar
gjaldtöku sem væri erfið greiðslu-
getu almennings á höfuðborgar-
svæðinu. Frumvarpi þessu er ætlað
að koma í veg fyrir þetta.“ Undir
þessi sjónarmið tekur bæjarráð
Garðabæjar og telur að þeim sé
mætt með álagningarreglum sem
notaðar eru í Garðabæ.
Bæjarráð bendir á að sé það ein-
lægur vilji ríkisvaldsins að firra
borgarana óhóflegri gjaldtöku, er
nærtækast að umreikna fasteigna-
matið við álaginu eignarskatts sem
er tekjustofn ríkissjóðs. Þannig
mætti komast hjá að ganga í ber-
högg við yfirlýstan vilja ríkisstjórn-
arinnar um aukið sjálfstæði sveit-
arfélaga, og „mæta samt ábending-
um í athugasemd við 4. gr. frum-
varpsins."