Morgunblaðið - 15.12.1982, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1982
Lárus Jónsson, alþingismaður:
Fjárlagafrumvarp með
milljarðs nýkróna „gati“
Ber vott þess að ríkisstjórnin er að fara frá, ætlar
sér ekki að bera ábyrgð á framkvæmd laganna
Við minnihlutamcnn höfum látid rcikna út hvað yfirlýst stefna ríkis-
stjórnarinnar, eins og hún er sett fram í þjóðhagsáætlun, þ.e. að draga
ekki úr samneyzlu og auka þar tiltekin rekstrarútgjöld að raungildi 1983,
kostar í raun og hvað á skorti að ríkistekjur nægi til að framfylgja
stefnunni. Byggt var á framreikningi ríkisreiknings fyrir árið 1981. I Ijós
kom að á skorti 1000 m.kr., einn milljarð nýkróna. — I fjárlagafrumvarp-
inu er vísvitandi gripið til þess ráðs að áætla of lágar upphæðir til
rekstrar og viðhalds þess ríkisbákns sem ríkisstjórnin hefur kerfisbundið
þanið út. „Þetta fjárlagafrumvarp ber þess öll merki, að ríkisstjórnin sé
að fara frá og ætli sér ekki að bera ábyrgð á framkvæmd laganna.**
I’annig komst Lárus Jónsson (S) efnislega að orði, er hann mælti fyrir
nefndaráliti sjálfstæðismanna í fjárveitinganefnd Alþingis.
Lárus sagði að gengissteína
ríkisstjórnarinnar, gjaldeyrir á
útsölu, hafi leitt til stóraukins
innflutnings, sérstaklega á fyrri
hluta ársins, sem hafi gefið rík-
issjóði miklar umframtekjur í
aðflutningsgjöldum og sölu-
skatti. Viðskiptahallinn út á við,
það stóra vandamál, sé þannig
að hluta afleiðing stjórnarstefn-
unnar. Þessi „vandi“ hafi hins-
vegar gefið þann „tekjuauka"
sem fjármálaráðherra gumi svo
mjög af varðandi stöðu ríkis-
sjóðs. Á tímabilinu janúar-ágúst
1982 hafi söluskattur reynzt 63%
meiri en á sama tíma árið áður
og tolltekjur 73% meiri.
Meðal efnisatriða, sem Lárus
Jónsson (S) fjallaði um, vóru
þessi:
• Auk kjaraskerðingar, sem
leiðir af bráðabirgðalögum ríkis-
stjórnarinnar, eru skattar til
ríkis og sveitarfélaga áætlaðir
38% af þjóðarframleiðslu sem er
6,4% hækkun frá 1978. Þessi
hækkum samsvarar 2.660 m.kr.
eða kr. 57.800 á hverja 5 manna
fjölskyldu í landinu.
• Ríkisumsvifin hafa aukizt ár
frá ári langt umfram gefnar
verðlagsforsendur. Þó þau séu
greinilega vanáætluð í þessu
frumvarpi hækka þau engu að
síður um 65% á sama tíma og
reiknitala frumvarpsins er mið-
uð við 42%.
• Á árunum 1981 til 1982 er tal-
ið að viðskiptahalli við útlönd
verði hvorki meiri né minni en
u.þ.b. 5000 m.kr. (bæði árin).
Lárus Jónsson
Greiðslubyrði erlendra lána 1983
er áætluð af Seðlabanka 25% af
útflutningstekjum, m.a. vegna
óreiðu og eýðslulána sem taka
þarf til þess að fleyta atvinnu-
vegunum og jafna viðskiptahall-
ann.
• Fjárveitingar til verklegra
framkvæmda hækka samkvæmt
frumvarpinu um 31% en rekstur
um 65%. Samdráttur raungildis
fjárveitinga til framkvæmda og
sjóða er verulegur, án þess að
hann sé nýttur til skattalækk-
ana, heldur til aukinnar eyðslu.
• Samkvæmt upplýsingum
Seðlabankans hafa erlendar
skuldir ríkissjóðs hækkað úr
3.345 m.kr. 1977 í 4.839 m.kr.
1981 reiknað á föstu gengi. Þetta
er skuldaaukning um 45%.
„Nú liggur fyrir,“ sagði Lárus
Jónsson, „að framfærsluvísitala
frá upphafi til loka þessa árs
sýnir 62% vöxt, byggingavísitala
65%. Ef taka á mark á markmiði
ríkisstjórnarinnar um 40—45%
verðbólgu frá upphafi til loka
næsta árs, þá getur meðalverð-
hækkun milli áranna 1982 og
1983 ekki verið undir 50%. Önn-
ur niðurstaða er reikningslega
útilokuð. Verðlagsforsenda fjár-
lagafrumvarps ríkisstjórnarinn-
ar eru því hreinlega úr lausu
lofti gripin. Lárus sagði og að
spár einkaaðila sýndu að enginn
aðili í þjóðfélaginu „treystir sér
til að taka mark á verðbólgu-
markmiði ríkisstjórnarinnar“.
I þessu fjárlagafrumvarpi er
ekki gert ráð fyrir 40—50%
verðbólgu, eins og ríkisstjórnin
hefur að markmiði, heldur að-
eins 20% verðbólgu frá ársbyrj-
un til ársloka. Svo óraunhæfar
og beinlínis hlægilegar eru verð-
lagsforsendur frumvarpsins.
Geir Gunnarsson, formaður fjárveitinganefndar:
Árlegur rekstur 20 sjúkra-
rúma kostar „þjóðarátakið“
Fjárveitinganefnd verði gerð virkari sem fulltrúi
Alþingis varðandi aukafjárveitingar og eftirlit
Á þeim tíma sem fjárveitinga-
nefnd hefur haft fjárlagafrumvarp-
ið til umfjöllunar fyrir aðra um-
ræðu í sameinuðu þingi hefur ríkt
nokkur óvissa í stjórnmálum, órói
og sviptingar á heildina litið og í
einstökum flokkum, sagði Geir
Gunnarsson (Abl), formaður fjár-
veitinganefndar, er hann mælti
fyrir nefndaráliti og breytingartil-
lögum stjórnarliða á Alþingi í gær.
Hann taldi fjárveitinganefnd geta
orðið virkari í aðhaldi og ákvarð-
anatöku á sviði fjárlagagerðar og
ríkisfjármála, ef hún fengi aðstöðu
til hliðstæðra starfshátta og tíðkast
sums staðar með öðrum þjóðum,
þ.e. að starfa að undirbúningi fjár-
lagafrumvarps allan þann tíma
sem sá undirhúningur stendur og
starfa skipt að einstökum verk-
þáttum áður en til sameiginlegrar
ákvarðanatöku kemur. Fjárveit-
inganefnd fjallaði um fjárlaga-
frumvarpið á 43 fundum, átti viðtöl
við fulltrúa 80 sveitarfélaga áður
en Alþingi kom saman, viðræður
við um 200 aðila samtals — og til
hennar bárust mörg hundruð
skrifleg erindi.
Formaður fjárveitinganefndar
taldi nefndina þurfa að verða
„fulltrúa Alþingis, sem hefur
fjárveitingavaldið gagnvart
ákvörðunum um aukafjárveit-
ingar eins og þekkist í störfum
Geir Gunnarsson
slíkra nefnda erlendis, þannig að
samþykkt fjáraukalaga gæti
gagnvart Alþingi orðið annað en
formsatriði, skýrslugjöf, eins og
nú er, heldur hefðu fulltrúar
þingflokkanna upplýsingar um
aukafjárveitingar áður en þær
cru veittar ...“ Geir gagnrýndi
aukafjárveitingar vegna fram-
kvæmdaliða, ekki sízt varðandi
nýja framkvæmdaþætti, sem
ekki væri gert ráð fyrir á fjár-
lögum, og „ekki eiga að vera í
höndum ráðherra heldur Alþing-
is eða fulltrúa þess". Sama gilti
um ýmsar fjárveitingar umfram
fjárlagaheimildir. „Mér finnst
þægilegra að finna að þessum
starfsháttum þegar í hlut á fjár-
málaráðherra úr þeim flokki
sem ég skipa,“ sagði Geir Gunn-
arsson, „því það sýnir að orð mín
eru ekki flokkspólitískt karp.“
Hann ræddi ýmsa tekju- og
gjaldapósta fjárlagafrumvarps-
ins en frumvarpið í heild bæri
svip samdráttar í þjóðarbú-
skapnum og þeirrar nauðsynjar
sem nú væri á því að „draga úr
viðskiptahallanum svo sem unnt
er“.
Geir sagði félagslega þjónustu
og félagsleg réttindi hafa aukizt
með tilheyrandi útgjaldaauka,
sem þjóðfélagsþegnarnir greiði,
en mestu varði, hvern veg sé að
staðið. Nefndi hann ýmis dæmi
þess efnis, að til fjárfestinga
væri stofnað án nægrar fyrir-
hyggju um rekstrarkostnað við-
komandi mannvirkja. Þannig
yrði til það sam hann kallaði
„útgjaldavítahring". Hann vék
að samátaki landsmanna, 13
m.kr. söfnun í miklu nauðsynja-
máli nýverið. „Á sama tíma
stóðu auð 20 rúm í nýrri sjúkra-
stofnun norður í landi. Árlegur
rekstrarkostnaður við að nýta
þessi fáu rúm verður ekki langt
frá þeirri tölu sem hið mikla
átak meðal allra landsmanna
skilaði. Ég nefni þetta einungis
til að menn átti sig á því um
hvaða tölur er verið að fjalla."
Síðan vék hann að hinum
ýmsu breytingartillögum sem
fjárveitinganefnd stendur sam-
eiginlega að eða meirihluti
hennar sérstaklega.
Karvel Pálmason
2. umræða um
fjárlagafrumvarpið:
Frumvarpið
aðeins
pappírsgagn
Fjirlagafrumvarp ríkisstjórn-
arinnar er aðeins pappírsgagn,
að mati Karvels Pálmasonar,
þingmanns Alþýðuflokksins, þar
sem óvíst er um framgang tekju-
öflunarfrumvarpa ríkisstjórnar-
innar í þinginu, þ.e. hvort þau
verða samþykkt. Þetta kom fram
i ræðu sem Karvel flutti við aðra
umræðu um fjárlagafrumvarpið í
gær.
Karvel sagði að þó sumir
ráðherrar segðu að fjárlaga-
frumvarpið væri kreppufrum-
varp, væri það ekki að sjá á
þeim hlura frumvarpsins sem
að ráðuneytunum sneri. Ráð-
herrarnir tækju drýgri skerf
ráðuneytum sínum til handa,
en þeir ætluðu öðrum. Nefndi
hann nokkur dæmi þar að lút-
andi og sagði að á sama tíma
og ýmis framkvæmdaframlög
hækkuðu um 25—35%, þá
hækkuðu framlög til yfir-
stjórnar ráðuneyta mun
meira. Sagði hann hækkun til
menntamálaráðuneytisins
vera 55,6% á milli ára, til heil-
brigðis- og tryggingaráðuneyt-
isins 67,6%, til fjármálaráðu-
neytisins 55,4%, til sjávarút-
vegsráðuneytisins 57,4%.
Karvel nefndi fleiri dæmi í
svipuðum dúr um hækkun til
ráðuneyta. Gagnrýndi hann að
ráðherrar tækju nær tvöfalt
hærra hlutfall handa ráðu-
neytum sínum, en þeir ætluðu
öðrum.
Þá benti Karvel á að sam-
kvæmt frumvarpinu hækkuðu
niðurgreiðslur um 80% og önn-
ur rekstrargjöld ríkisins
hækkuðu um 73,5%.
Kvenfélagasamband íslands:
Fagnar áróðri gegn
stríðsleikföngum
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandi yfirlýsing frá Kvenfé-
lagasambandi íslands:
Kvenfélagasamband Islands
fagnar þeim áróðri, sem mörg
ágæt félagasamtök hafa tekið upp
gegn því, að börnum séu fengin í
hendur leikföng sem eru eftir-
myndir drápstóla eða á annan
hátt minna á styrjaldir og ofbeldi.
í þessu sambandi leyfir KÍ sér
að minna á, að Húsmæðrasam-
band Norðurlanda efndi til sam-
keppni í tilefni hins alþjóðlega
barnaárs 1980, um gerð góðra
leikfanga til mótvægis við hið
mikla framboð leikfanga, sem
beina huga barna að ofbeldi í ein-
hverri mynd. Þátttaka var mikil í
þessari samkeppni, alls bárust 49
tillögur. Dómnefnd skipuð einum
fulltrúa frá hverju aðildarlandi
fjallaði um tillögurnar, en ekki
þóttu þær það frumlegar að verð-
ar væru fyrstu verðlauna, en veitt
voru tvenn önnur verðlaun, tvenn
þriðju verðlaun og þrjár tillögur
hlutu meðmæli sambandsins.
Norræni menningarsjóðurinn
veitti styrk til þessarar sam-
keppni.
Mikið hugmyndaflug þarf til að
gera góð leikföng og því má ætla,
að því oftar sem viðlíka hvatning
er veitt, sem þessi samkeppni var,
því meiri líkur séu til að fram
komi hugmyndir sem leikfanga-
framleiðendur fengjust til að
sinna.
Öll aðildarfélög Húsmæðrasam-
bands Norðurlanda hafa eftir
megni haldið uppi áróðri gegn
stríðsleikföngum og styður Kven-
félagasamband íslands hverja þá
viðleitni, er stefnir að viðnámi
gegn þeim.
i