Morgunblaðið - 08.01.1983, Page 20

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. JANÚAR 1983
20
Minning:
Þóra Hjartar
Fædd 19. desember 1896
Dáin 31. desember 1982
KveAja frá Kvenfélagi Akraness
„IKrmsl eftir dvelja sporin,
dáda, kærleiks, mætra ráða."
S.TH.
í dag er kvödd hinstu kveðju
Þóra Jónsdottir Hjartar, heiðurs-
félagi og fyrrum formaður Kven-
félags Akraness. Um það leyti sem
kirkjuklukkurnar ómuðu í síðasta
sinn á árinu, var okkar kæra fé-
lagssystir k.ölluð til starfa í æðra
heimi. Andlát hennar kom okkur
ekki á óvart. Síðastliðin 5 ár hefur
hún dvalist í sjúkrahúsinu hér,
þrotin að kröftum og oft sárþjáð.
Þar naut hún læknishjálpar og
umhyggju, sem best verður á kos-
ið.
Það var mikil gifta fyrir Kven-
félag Akraness að fá að njóta for-
ystu jafn þrautreyndrar félags-
málakonu sem Þóra var.
Á formannsárum hennar
(1948—1962) var lokið við bygg-
ingu gamla sjúkrahússins, sem fé-
lagið styrkti af miklum mynd-
arskap og einnig var hafinn undir-
búningur að dagheimili fyrir börn
á vegum félagsins. Þóra vildi ætíð
hag félagsins sem mestan, og þótt
hún léti af störfum þar vegna
heilsubrests, þá var hún áfram
reiðubúin að leggja öllum góðum
málum lið, margar gjafir færði
hún félaginu, hafa sumar orðið til
þess, að félagið hefur komið ýms-
um áhugamálum sínum í fram-
kvæmd fyrr en ella.
Það er bjart yfir fyrstu kynnum
okkar Þóru og björt verður alltaf
minning hennar í mínum huga.
Þótt hún væri fædd á einum
dimmasta degi ársins var hún sól-
skinsbarn, sem ávallt bar með sér
birtu og yl. Á fögrum júlídegi
fyrir tæpum 30 árum bar fundum
okkar fyrst saman. Skaginn skart-
aði sínu fegursta, ég var stödd hér
í bæ, þekkti fáa og nokkur kvíði
bjó með mér, við að flytja hingað.
Við hjónin áttum leið framhjá
húsi hennar, veit ég ekki fyrr en
þar eru opnaðar dyr og út gengur
léttstíg og broshýr kona klædd ís-
lenskum búningi, sólargeislarnir
glóðu á upphlutssilfrið, svo að mér
fannst hún vera með fangið fullt
af sólskini. Þannig kom Þóra mér
fyrst fyrir sjónir. Hún kallaði til
okkar og bauð okkur inn að ganga
og taka þátt í gleði þeirra hjóna,
þau væru að halda hátíðlegt 40
ára hjúskaparafmæli sitt. Þarna
var ég boðin velkomin í hinn hlýja
faðm Hjartarfjölskyldunnar og
allur kvíði við að flytja hingað var
á bak og burt. Við ylinn þann bý
ég enn.
Heimili Þóru og manns hennar,
Friðriks Hjartar skólastjóra, var
sannkallað menningarheimili, þar
var alltaf rúm fyrir gesti og gang-
andi, þótt ekki væri þar alltaf hátt
til lofts né vítt til veggja.
Móðurhlutverk Þóru var mikið
og fagurt. Hún gat tekið undir orð
skáldsins og sagt: „Hvað er auður
afl og hús, ef engin urt vex í þinni
krús.“ Urtagarð sinn ræktaði hún
svo sannarlega vel, þar sáði hún
fræum kærleika- og vísdóms og
hlúði að öllum gróðri með sínum
mjúku móðurhöndum. Fögru lífi
er lokið. Komin er kveðjúStund.
Kvenfélag Akraness þakkar af al-
hug fyrrum formanni sínum Þóru
J. Hjartar fyrir frábær störf í
þágu félagsins, en kærastar eru
þakkirnar frá þeim konum sem
störfuðu undir hennar hand-
leiðslu, þeim verður hún ógleym-
anlegur persónuleiki. Sjálf þakka
ég henni holl ráð og hvatningu, er
ég síðar tók við formennsku í fé-
laginu.
Við lyftum hugum okkar í bæn
og biðjum Guð að blessa minningu
hennar. Ástvinum hennar vottum
við innilega samúð.
Anna Erlendsdóttir
Langri starfsamri ævi er lokið,
langri bið eftir að fá hvíld frá
veikindum er lokið.
Foreldrar hennar voru hjónin
Jón Einarsson útgerðarmaður á
Suðureyri við Súgandafjörð og
kona hans, Kristín Kristjánsdótt-
ir, bæði voru þau af sterkum vest-
firskum stofnum. Stofnum þar
sem heiðarleiki, dugnaður og þrek
voru einkenni.
Hún ólst upp á heimili foreldra
sinna, ung sá hún í fyrsta sinn
ungan efnismann verða áfenginu
að bráð. Ungan mann sem fannst
hann ekki geta skemmt sér nema
góðglaður eins og hann kallaði
það. En gleðin snerist í sorg og
óhamingju. Ef til vill var það þessi
minning sem gerði það, að ung að
árum tók hún ástfóstri við bind-
indishreyfinguna og sú ást entist
henni meðan starfsdagur hennar
var. Hún gekk snemma í Góð-
templararegluna, þar naut starfs-
gleði hennar sín. Þar vann hún
meðan dagur var við hlið síns
ágæta manns, Friðriks Hjartar
skólastjóra. Þau hjón eru ógleym-
anleg þeim sem kynntust þeim.
Bæði geislandi af æskufjöri fram
á efri ár, bæði áhugasöm um fé-
lagsmál, bæði skildu þau og vissu
að framtíð þjóðar okkar veltur á
því að æskan verði bindindissöm
og starfsgleði þeirra við að vinna
að því máli var mikil. Heimili
þeirra var menningarheimili, þar
ríkti söngur og sönn gleði.
Hvar sem leið hennar lá, starf-
aði hún ötullega í stúkunum á
hverjum stað, starfsviljinn og
löngunin til að vinna gagn kom
fram á fleiri sviðum. Hún stofnaði
kvenfélag á Suðureyri og var þar
aðaldriffjöðurin meðan hún var
þar, kirkjukórinn naut hennar og
snemma fór hún að hafa gaman af
leiklistinni, því hún var ágætur
leikari, hvort sem um var að gera
að leika gamla þreytta konu eða
unga lífsglaða stúlku. Allt lék í
hendi hennar. Frá Suðureyri lá
leiðin til Siglufjarðar. Og að síð-
ustu á Akranes 1944. Þar var hún
formaður Kvenfélagsins í 14 ár og
gerð að heiðursfélaga þess á fjöru-
tiu ára afmæli þess. Heiðursfélagi
Stórstúku íslands 1964.
Henni voru margir söngvar
kærir, úr einum þeirra eru þessar
fjórar ljóðlínur.
„Ojf sérhver sá er trygjfur
og sínu .starfi dyjfjfur,
er oft ad ödrum hyjfjfur
sem adstoð þarf að fá.“
Þessar ljóðlínur sýna lífsskoðun
hennar, og henni var hún sannar-
lega trú. Hún var sístarfandi að
hyggja að þeim sem þurftu á að-
stoð að halda. Hún starfaði á þeim
árum, þegar Góðtemplarareglan
var í blóma, þegar hún bjargaði
fjölda manns frá bölvun áfengis-
ins. Það iék þá allt i hendi hennar
og huga meðan hún ljómaði af
lífsgleði og hamingju, rétti hjálp-
arhönd, örvandi hönd og orð til
þess sem var að falla.
Stúkan Akurblóm var síðasti
starfsvettvangur hennar, hér vann
hún meðan dagur var, hér var hún
hjá okkur, kyrrlát og glöð eftir að
hún gat ekki meir. Við söknuðum
hennar þegar hún hætti að geta
sótt fundi. Við þökkum minning-
una um hana. Við samgleðjumst
börnum hennar fyrir að hafa átt
slíka móður. Og þökkum henni af
alhug öll hennar störf í þágu Góð-
templarareglunnar. Biðjum henni
Guðs blessunar á leið hennar á
land lifenda þar sem farnir ást-
vinir bíða á strönd eilífðarhafsins.
Guð blessi minningu hennar. Þökk
fyrir samveruna.
Ari Gíslason
í dag verður gerð frá Akranes-
kirkju útför Þóru J. Hjartar,
ekkju Friðriks Hjartar fyrrum
skólastjóra. Þar er gengin gagn-
merk kona, sem á að baki sér langt
og gifturíkt ævistarf, sem margir
minnast nú með þakklæti og virð-
ingu. Þóra átti undanfarin ár við
vanheilsu að búa og dvaldi síðustu
5 árin í Sjúkrahúsi Akraness.
Þóra J. Hjartar var fædd á Suð-
ureyri í Súgandafirði 19. desember
1896. Foreldrar hennar voru Jón
Einarsson skipstjóri og síðar ís-
hússtjóri á Suðureyri og kona
hans, Kristín Kristjánsdóttir,
útvegsbónda á Suðureyri. Foreldr-
ar hennar voru Súgfirðingar að
ætt og uppruna. Systkini Þóru
voru fjögur og eru þau öll á lífi:
Sturla, lengi oddviti og útgerðar-
maður á Suðureyri, Þorlákur,
rafvirkjameistari í Reykjavík,
Kristjana, húsmóðir að Botni í
Súgandafirði, og Jóhannes, versl-
unarmaður í Reykjavík.
Þóra giftist ung að árum, þann
26. júlí 1914, Friðrik Hjartar frá
Mýrum í Dýrafirði (f. 15. septem-
ber 1888), sem um langt skeið var
þjóðkunnur kennari og skólamað-
ur. Heimili þeirra varð fljótlega
mikill rausnargarður, sem átti
eftir að standa í þremur lands-
fjórðungum við mikinn orðstír.
Börn þeirra hjóna voru 6. öll
fædd i Súgandafirði. Þau eru
þessi, talin í aldursröð:
Sigríður, giftist Þórleifi Bjarna-
syni rithöfundi. Hún dó 21. febrú-
ar 1972. Jón, fulltrúi hjá Kópa-
vogskaupstað, kvæntur Rögnu
Hjartardóttur frá Flateyri. ólafur
bókavörður í Reykjavík, kvæntur
Sigríði Sigurðardóttur frá Akra-
nesi. Svavar, lést 10 ára, þann 12.
febrúar 1933. Guðrún, gift Adam
Þ. Þorgeirssyni múrarameistara
frá Húsavík, búsett á Akranesi.
Ingibjörg, gift Þorgils V. Stefáns-
syni fyrrv. yfirkennara frá Ólafs-
vík, búsett á Akranesi.
Friðrik Hjartar andaðist 6. nóv-
ember 1954 og hafi þá verið kenn-
ari og skólastjóri í 47 ár. Kennari
í Súgandafirði 1907—’09 og skóla-
stjóri þar 1911—’32. Skólastjóri í
Siglufirði 1932—’44 og á Akranesi
1944—’54.
í rúm 40 ár var Þóra Hjartar
húsmóðir á fjölmennu menning-
arheimili á Suðureyri, Siglufirði
og Akranesi. Heimili, sem margir
sóttu heim og eiga varanlegar
endurminningar um. Heimili, sem
var víðkunnugt fyrir alúðlega
gestrisni, glaðværð og holl menn-
ingaráhrif. Bæði voru hjónin sam-
taka í því að móta heimilisbraginn
í þessum anda. Þóra var mikilhæf
húsmóðir, áhugasöm um félags-
mál, hannyrðir og söng. Friðrik
var mikill hugsjónamaður um
uppeldis- og kennsiumál, hug-
kvæmur og lifandi í starfi, óvenju
söngvinn, félagslyndur og glaðleg-
ur í allri framkomu. Menningar-
áhrif frá slíku heimili voru því
ómæld og þeirra nutu margir.
Þóra Hjartar lét sér ekki nægja
húsmóðurstarfið á þessu umsvifa-
mikla heimili, sem reist var um
þjóðbraut þvera. Hvar sem hún
átti heima tók hún virkan þátt í
Gunnar Guðmunds-
son — Minning
Gunnar Guðmundsson frá Eg-
ilsstöðum, alnafni minn og besti
vinur, er allur. Sú staðreynd
minnir okkur aðeins á að við lifum
í hverfulum heimi og ráðum að-
eins næsta augnabliki. Ég var svo
lánsamur að eiga með honum
langa samferð, ýmist í störfum, á
vinnustað eða í mannfagnaði á
góðri stund. Hann var sú mann-
gerð sem alltaf bætti umhverfi
sitt, með nærveru sinni, þrátt
fyrir líkamlegt og andlegt and-
streymi, sem við gengum sameig-
inlega í gegnum.
Gunnar fæddist að Egilsstöðum
í Villingaholtshreppi 10. maí 1926.
Hann ólst upp á góðu sveitaheim-
ili síns tíma í stórum systkina-
hópi. Lífsbaráttan var hörð eins
og þá var algengt, en heimilið
komst af. Gunnar var hreinrækt-
aður íslenskur sveitadrengur og
naut þess síðar á lífsleiðinni.
Hann unni fæðingarsveit sinni og
bernskuslóðum. Gunnar naut ekki
annarrar skólagöngu í æsku en
barnaskólakennslu hjá Jóni Kon-
ráðssyni kennara, sem hann mat
mikils. Hann náði góðum tökum á
margskonar ólíkum verkefnum,
hafði góðar gáfur og opinn huga.
Hann var sérstaklega trúr og sam-
viskusamur í því starfi sem hann
tók að sér.
Gunnar hóf ungur störf hjá
Kaupfélagi Árnesinga, fyrst í
pakkhúsi, en tók fljótlega við
byggingavöruverslun kaupfélags-
ins og sá um rekstur hennar í um
20 ár. Hann lét af störfum þar
fyrir þrábeiðni mína og kom til
starfa í Fossnesti, sem ég hafði
nýlega tekið við rekstri á. Við unn-
um lengi saman hjá Kaupfélagi
Árnesinga. Ég var á skrifstofunni.
Starfið í byggingavöruversluninni
var mikið og erfitt og gekk rekstur
hennar vel.
Fyrstu árin í Fossnesti starfaði
Gunnar sem bensinafgreiðslumað-
ur. Ég taldi að þjónustufyrirtæki í
vexti hefði þörf fyrir slíkan
starfsmann og það sannaðist
fljótt. Eftir að húsið hafði verið
stækkað og hafinn var rekstur
veitingastaðar, réði ég ekki lengur
einn við umsjón og bókhaldsvinnu.
Ég lagði áherslu á að fá Gunnar
með mér á skrifstofuna. Þótt hann
hefði ekki reynslu eða menntun til
skrifstofustarfa, var hann ótrú-
lega fljótur að tileinka sér og kom-
ast ínní þau margvíslegu verkefni
sem þar eru unnin daglega. Þar
starfaði hann í fullu starfi til
æviloka, að undanskildum tveimur
tímabilum sem hann var frá vinnu
vegna sjúkrahúsdvalar.
Árið 1956 kvæntist Gunnar Sig-
ríði Vigfúsdóttur frá Húsatóftum
á Skeiðum. Hún var eins og Gunn>
ar frá traustu sveitaheimili og úr
fjölmennum systkinahópi. Sigríð-
ur var góð stúlka, þau stofnuðu
heimili að Austurvegi 30 í kjall-
araíbúð. Börn þeirra eru tvö,
Kristín, fædd 1956, og Vigfús Þór,
fæddur 1958. Sigríður dó úr
krabbameini 6. júní 1959, eftir að-
eins þriggja ára hjónaband. Var
það mikill missir fyrir eiginmann-
inn og börnin ungu og fjölskyld-
urnar. Það sár var lengi að gróa.
Eftir lát Sigríðar átti Gunnar
heimili hjá foreldrum sínum og
systkinum að Skólavöllum 14, en
þau voru um það leyti að ljúka
byggingu þess. Vigfús Þór var
strax tekinn í fóstur af ömmu
sinni og afa á Húsatóftum og hef-
ur átt þar heimili siðan. Gunnar
mat mikils þá miklu hjálp sem
Húsatóftafólkið veitti honum.
Kristín var áfram á heimilinu
hjá pabba sínum. Hún ólst upp hjá
ömmu sinni og Æsu föðursystur
sinni og á þeim og fjölskyldunni
allri mikið að þakka.
Síðast byggðu systkinin hús
saman að Engjavegi 47.
Um 1965 kynntist Gunnar góðri
konu, Arnheiði Helgadóttur frá
Ey í Vestur-Landeyjum. Hún var
ekkja, missti mann sinn sviplega
frá tveimur ungum sonum þeirra
árið 1955. Þau Adda og Gunnar
urðu lífsförunautar upp frá því.
Adda átti hús og bjó á Lyngheiði
6. Gunnar flutti til hennar um
1970 og átti þar heimili síðan.
Gunnar naut sín vel í sambúðinni
við Önnu, heimili þeirra er hlýlegt
og fallegt og þau hæði gestrisin og
góð heim að sækja.
Gunnar var maður gleðinnar,
hann hafði mikla þörf fyrir að
vera í góðum hópi. Hópurinn gat
verið árshátíðir, þorrablót, versl-
unarmannahelgarferðir, óbyggða-
ferðir, réttaferðir, allt niður í það
að við sátum saman tveir og nut-
um stundarinnar. Hann var alltaf
veitandinn við slík tækifæri, ann-
aðhvort með flutningi skemmti-
efnis í bundnu eða óbundnu máli,
eða með nærveru sinni því alltaf
fylgdi manninum líf og fjör.
Gunnar varði miklum tíma af
tómstundum sínum í þetta starf.
Gunnar starfaði í tveimur kórum
hér á Selfossi. Hann gekk í kirkju-
kórinn fljótlega eftir að hann
fluttist til Selfoss, en siðustu 10 til
15 árin starfaði hann eingöngu
með karlakórnum. Hann hafði
góða tenórrödd. Einn listhæfileika
hafði Gunnar, hann saumaði I.
Nokkrir kunningjar hans eiga eft-
ir hann útsaumaðar myndir, sem
hann gaf þeim á merkisafmælum
þeirra. Uppbygging myndanna er
þannig að þær tengjast lífi hvers
aðila ásamt vísu, sem hann orti
sjálfur um tilefnið. Þessar myndir
eru miklir dýrgripir fyrir eigend-
urna.
Síðustu árin átti Gunnar við
heilsuleysi að stríða, en hafði
fengið bót og framtíðin virtist
björt. Hann fékk kransæðastíflu-
kast haustið 1978 og lá á gjör-
gæsludeild í Reykjavík tvær vikur,
en náði sér vel og byrjaði að vinna
aftur eftir tvo mánuði.
Um sama leyti tók sjónin alvar-
lega að gefa sig, hann var með
augnsjúkdóm, þar sem augastein-
arnir eyðileggjast smám saman og
menn verða blindir. Nútímatækni
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður.
Þess skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frum-
ort ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera
vélrituð og með góðu línubili.