Morgunblaðið - 06.02.1983, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1983
Spþll um útvarp og sjónvarp
Síðari hluta sjöunda áratugar-
ins voru á dagskrá útvarps og
sjónvarps íslenskir skemmti-
þættir sem vöktu athygli. Ég
minnist þess að Svavar Gests
stjórnaði í útvarpi vinsælum
þætti og nokkrum árum áður
stjórnaði Jónas Jónasson flutn-
ingi leikrita, sem meginþorri
þjóðarinnar fylgdist með og ekki
má gleyma ágætum þáttum
Ólafs Gauks Þórhallssonar og
hljómsveitar í sjónvarpi, „Hér
gala gaukar". Áratug síðar eða á
árunum 1974—1977 stjórnaði
Jónas R. Jónsson skemmtiþátt-
um í sjónvarpi sem voru vinsæl-
ir. Jónas kynnti íslenskar
danshljómsveitir t.d. KK-sext-
ettinn og Lúdó sextettinn, spjall-
aði við hljómsveitarmeðlimi og
Halli og Laddi skemmtu með
sínum frábæra húmor.
Nú er öldin önnur, nú eru al-
vörutímar og drunginn áberandi
í dagskrá ríkisfjölmiðlanna
þessa síðustu daga. Engu er lík-
ara en að útvarp og sjónvarp
sitji uppi með húmorlausa menn.
Jón Múli er að vísu að reyna að
læða inn húmor á milli dag-
skráratriða og tekst stundum.
Hermann Gunnarsson í íþrótta-
þætti og Þráinn Bertelsson í
spjalli sínu í útvarpi og Ómar
Ragnarsson og Trausti veður-
fræðingur í sjónvarpi fylla einn-
ig fámennan flokk húmorista og
er þá mannskapurinn upptalinn.
Alvaran og drunginn eru yfir-
þyrmandi og þá sérstaklega ;
leikritavali útvarpsins. Það
heyrir til undantekningar ef þar
er annað á ferðinni en grátur og
volæði.
Þar sem nýr maður hefur nú
tekið við leiklistardeildinni, há-
menntaður frá Svíaríki og á all-
an hátt hinn ágætasti maður,
sem ég persónulega bind vonir
við, þá langar mig að beina því
til hans að leiklistardeildin setji
eins og einn til tvo gamanleiki á
dagskrá áður en vorar og lífgi
þannig uppá tílveru fjölda fólks
á sjúkrahé.sum, elliheimilum og
öðrum stofnunum sem hlustar
mikið á útvarp. Umfram allt
eitthvað sem styttir fólkinu
stundir á erfiðum vetri, eitthvað
sem það getur brosað af.
Á miðjum vetri er enginn ís-
lenskur skemmtiþáttur í sjón-
varpi eða útvarpi. Hrafn Gunn-
laugsson og samstarfsmenn hafa
sem betur fer yfirgefið félags-
heimilið á landsbyggðinni og
haldið til byggða að filma. Þætt-
irnir um félagsheimilið voru
flestir, þó ekki allir, misheppn-
aðir og í heild húmorlausir. Því
ekki að mynda t.d. einhverja af
þeim revíum sem Leikfélag
Reykjavíkur hefur verið með í
gangi á miðnætursýningum í
Austurbæjarbíói undanfarna
vetur og sýna í sjónvarpi síðari
hluta vetrar? Já, hvers vegna
ekki? Ég spyr. Lista- og
skemmtideild sjónvarpsin3 þarf
að hrista af sér slenið og setja á
dagskrá íslensk leikrit og ís-
lenska skemmtiþætti og fólk
myndi borga afnotagjöldin með
glöðu geði.
Fimmtudagur 27. janúar:
Skömmu fyrir dagskrárlok í
útvarpi eða um klukkan ellefu
byrjaði kvöldstund með Sveini
Einarssyni, Þjóðleikhússtjóra.
Gestur hans var Sigurveig
Hjaltested söngkona, sem sagði
frá söngferli sínum og söng
nokkur lög. Söngur hennar líkaði
mér vel. Sigurveig hefur fagra
rödd og hefur nú um árabil verið
í röð fremstu óperusöngkvenna
okkar en því miður heyrist
sjaldnar til hennar hin síðari ár.
Áður hafa verið gestir Sveins
ýmsir þjóðkunnir söngvarar t.d.
Guðrún Á. Símonar, Þuríður
Pálsdóttir og Magnús Jónsson.
Þáttur Sveins var áheyrilegur,
vandaður og hughreystandi eftir
að Drakúla greifi hafði magnað
upp draugagang í útvarpsleikrit-
inu, sem verið er að flytja á
fimmtudagskvöldum um þessar
„Ég raulaði með
og er þó laglaus“
mundir og var einmitt á dagskrá
á undan þætti Sveins.
Föstudagur 28. janúar:
Ég hlustaði á lög unga fólksins
sem Þóra Björg Thóroddsen
kynnti þegar kvöldfréttum og
tilkynningum lauk í útvarpi.
Ragnhildur Gísladóttir, Stuð-
menn, Bubbi Morthens, Tappi
Tíkarrass, Purrkur Pillnikk og
Þeyr sungu og léku og meira að
segja heyrðist í gamla mannin-
um, Megasi. Ég hef gaman af
þeirri tónlist sem unga fólkið
heldur mest uppá, sérstaklega
íslenskri popptónlist sem mér
finnst vera frumleg og kröftug
og eru þó liðin tuttugu ár síðan
ég uppgötvaði Bítlana og The
Rolling Stones.
„Á döfinni" heitir þáttur í
sjónvarpi, umsjón og stjórn Karl
Sigtryggsson og kynnir Birna
Hrólfsdóttir. Hér er um að ræða
þurra upptalningu á því helsta
sem er á dagskrá í menningarlíf-
inu og finnst mér þessi tíðindi úr
menningunni eiga heima í
„Glugganum", þætti um listir og
menningarmál og óþarfi að
senda út sérstakan þátt þeirra
vegna.
Laugardagur 29. janúar:
„Orð í tíma töluð." Breskur
skemmtiþáttur með Peter Cook
og nokkrum kunnum gamanleik-
urum í ýmsum gervum í syrpu
leikatriða var á dagskrá sjón-
varpsins klukkan níu á laugar-
dagskvöld. Efnið var sótt í skop-
legar hliðar mannlífsins og frá
nokkuð óvenjulegum sjónarhól.
Eitt atriðið í þessu þætti sýndi
Neville Chamberlain, fyrr-
verandi forsætisráðherra Breta í
skoplegri túlkun bresks leikara
koma til Bretlands frá fundi með
Hitler í Berlín skömmu fyrir síð-
ari heimsstyrjöld og ég hló inni-
lega. Þýðing Þrándar Thor-
oddsen er mjög góð eins og við er
að búast af jafn ágætum húmor-
ista. Breskur húmor er yfirleitt
góður og sjónvarpið ætti að gera
meira af því að sýna breska
gamanþætti.
Hálfsmánaðarlega á laugar-
dagskvöldum er hljómplöturabb
Þorsteins Hannessonar í út-
varpi. Ég hef af og til í vetur
hlustað á ágætt rabb Þorsteins
og þetta laugardagskvöld var
ánægjulegt að hlusta. Þorsteinn
spilaði lög með ítalska tenór-
söngvaranum Benjamín Gigli,
meistara meistaranna, eins og
Þorsteinn nefnir þennan ítalska
snilling. Líklega hefur aldrei
verið uppi annar eins tenór-
söngvari og Gigli og það er með-
vitundarlaus maður sem ekki
hrífst af söng hans.
Sunnudagur 30. janúar:
í síðdegiskaffinu milli klukk-
an þrjú og þrjú tuttugu las
Kristín Bjarnadóttir leikkona
þýðingu sína á ljóðaflokknum
„Það er dálítið svekkjandi" eftir
dönsku skáldkonuna Vitu And-
ersen. í þessum ljóðaflokki fjall-
ar Vita um Ameríku, New York
og Chicago. Yrkisefnið er mann-
lífið á götum úti, rónarnir, mell-
urnar, eiturlyfjasjúklingarnir og
stórborgirnar sem eru æði,
unaður, örvinglun og allt þar á
miili. Ljóðaflokkurinn er óður
um Ameríku, landið og fólkið.
Þýðing Kristínar Bjarnadóttur
er góð og flutningur hennar
ágætur.
„Stiklur." Áttundi þáttur.
Undir Vaðalfjöllum. Fyrsti þátt-
ur af þremur þar sem stiklað er
um Austur-Barðastrandarsýslu,
umsjón Ómar Ragnarsson, var á
dagskrá sjónvarps klukkan hálf
tíu um kvöldið. Þessi þáttur sem
var úr Reykhólasveit byrjaði á
fuglaskoðun. Farið var út í eyju
og litið á æðarvarp og í næsta
nágrenni hafði íslenskur örn
verið með hreiður og þykja ekki
lítil tíðindi þegar sá myndarlegi
fugl er næstum horfinn sjónum
landsmanna. Á Klukkufellsmel-
um var háð hestamannamót og
tækniliðið myndaði fallega gæð-
inga. Ómar tók tali skólastjóra
barnaskólans í Þorlákshöfn, sem
þarna var staddur og spjallaði
við hann um hesta og hesta-
mannamót. „Stiklur" Ómars
Ragnarssonar er frábær þáttur.
Ómar ræðir oftast við skemmti-
legt fólk, íslenskt alþýðufólk sem
er óspillt af „stórborgarlífinu" á
Reykjavíkursvæðinu, hann ræðir
við fólk sem hefur frá mörgu
skemmtilegu að segja og svo er
brugðið upp myndum af náttúru
íslands sem maður fær aldrei
nóg af að horfa á. Öll tæknivinna
við þennan þátt sýnist mér vera
á alþjóðamælikvarða. Ekki gera
Danir betur.
Að lokinni kvöldbæn í útvarpi
komu frá Akureyri, „Kvöldgest-
ir“ Hildar Torfadóttur. „Kvöld-
gestir" hafa verið hálfsmánað-
arlega á dagskrá í vetur. Ég hef
hlustað og líkað vel. Hilda velur
góða tónlist til flutnings í þátt-
unum, afslappandi, rómantíska
tónlist og ég geng til svefns í
góðu hugarástandi. í lok þáttar-
ins á sunnudagskvöld söng Stef-
án íslandi hið gullfallega lag,
„Amma raular í rökkrinu". Ég
raulaði með og er þó laglaus.
Mánudagur 31. janúar:
„Við“ — þáttur um fjölskyldu-
mál í umsjón Helgu Ágústs-
dóttur var fluttur í útvarpi síð-
degis. Helga ræddi við Högna
Óskarsson lækni um geðsjúk-
dóma, um þunglyndi, kvíða og
geðklofa. Sagt var frá reynslu
ungrar konu sem átti við geðræn
vandamál að stríða en horfir nú
bjartari augum á tilveruna.
Þátturinn var ágætur, hann
fjallaði um vandamál sem því
miður eru algeng hér á landi og
engin ástæða er til að þegja yfir
og eiga vissulega erindi í út-
varpsþátt.
Seint um kvöldið var einnig
fjallað í útvarpsþætti um geð-
ræn vandamál; þau stærstu sem
upp hafa komið fyrr eða síðar
nefnilega, „Upphaf þúsundára-
ríkisins". Aðdragandann að
valdatöku nasista í Þýskalandi
30. janúar 1933. Fimmtíu ár eru
liðin síðan villidýrinu Adolf
Hitler var sleppt lausu í Berlín
með þeim afleiðingum að allur
heimurinn hefur liðið fyrir fram
á þennan dag.
Útvarpsþátturinn var sagn-
fræðileg upprifjun á starfi bófa-
flokks Hitlers. Rakin var saga
síðustu áranna fyrir valdatöku
nasista, sagt frá misheppnuðum
byltingatilraunum þeirra og sag-
an rakin þar til hinn elliæri
Óskar von Hindenburg mar-
skálkur skipar Hitler kanslara
eftir þingkosningarnar í janúar
1933.
Nasisminn og kommúnisminn
er tvennt á sama meiði. Munur-
inn á þessum öfgastefnum er sá
helstur að nasisminn hefur verið
lagður að velli á meðan lögreglu-
og herveldi kommúnismans með
„alþjóðahyggju öreiganna“ að
leiðarljósi færir út áhrifavald
sitt, ræðst með hervaldi á þjóðir
og kúgar þær og er nú svo komið
að kommúnisminn ógnar öllu
mannkyni og brýnasta verkefnið
að sigra þá ófreskju eins og nas-
ismann forðum. Einræðisstefnur
eiga aldrei að geta þrifist, lýð-
ræðissinnaðir menn verða að
standa saman gegn þeirri ógn
sem stafar af fasismanum og
sósíalismanum. Þátturinn um
upphaf þúsundáraríkisins var
fróðlegur og stjórnendur hafa
greinilega safnað ítarlegum
heimildum.
1‘riðjudagur 1. febrúar:
Ólafur Torfason sá um þátt-
inn, „Sjóndeildarhringurinn"
sem kom í útvarp síðdegis klukk-
an fimm. Hann ræddi um snjó-
flóð á íslandi fyrr og síðar og
berghlaup eða bergskriður og
sagði frá Ólafi Jónssyni, fyrrver-
andi búnaðarráðunauti, sem
skrifaði bækurnar Skriðuföll og
snjóflóð og Berghlaup. Ég hef
áður heyrt þætti Ólafs Torfason-
ar frá útvarpinu á Akureyri og
þykja þeir fróðlegir. Hann legg-
ur mikla vinnu í þessa þætti og
hefur auk þess þægilega rödd og
hann flytur mál sitt vel.
„Fæddur, skírður" nefnist
þáttur í útvarpi í umsjón Ben-
ónýs Ægissonar og Magneu J.
Matthíasdóttur, sem var sendur
út eftir síðari fréttir í útvarpi,
klukkan langt gengin í ellefu.
Fjallaði hann að mestu um
heimsendaspár og var vitnað í
spádóma og kenningar ýmsra
manna. Einnig var rætt um
náttúruhamfarir, jarðskjálfta og
flóð. Minnst á horfnar borgir
sem fornleifafræðingar hafa
grafið upp, jafnvel af hafsbotni
og Benóný Ægisson sagði um-
sjónarmenn ætla að spá í örlaga-
sögur heimsins. Þessi þáttur var
svartsýnisþrugl á þorra og þeir
sem hafa tekið það efni alvar-
lega sem þar var flutt hafa lík-
lega átt andvökunótt.
Miðvikudagur 2. febrúar:
I sjónvarpi klukkan átta þrjá-
tíu um kvöldið, „Nýjasta tækni
og vísindi", umsjónarmaður Sig-
urður H. Richter. í heimi tækni
og vísinda er margt að gerast.
Athyglisverðasta fyrirbærið sem
fram kom í þættinum var vél-
mennið sem vann í verksmiðju
kauplaust og auðvitað ekki í
verkalýðsfélagi. Of langt mál
væri að rekja allt sem fram kom
í þættinum, hann var sem fyrr
fróðlegur og Sigurður H. Richter
flytur ágætar skýringar við efni
þáttanna.
Ólafur Ormsson
Námskeið í skyndihjálp á
Á ÞESSU ári sem nú er nýhafið
verður af hálfu RKÍ lögð mikil
áhersla á skyndihjálparfræðsluna
bæði fyrir almenning, skóla og
starfsmenn fyrirtækja og stofnana,
segir í fréttatilkynningu frá Keykja-
víkurdeild KKÍ.
Reykjavíkurdeild Rauða Kross
Islands hefur því ákveðið að efna
til kvöldnámskeiða í skyndihjálp,
einu sinni til tvisvar í viku að
Nóatúni 21.
I fréttatilkynningunni segir:
„Áhersla er lögð á: AUKIÐ ÖR-
YGGI, leiðbeiningar og ráð til al-
mennings, þegar slys og önnur
óhöpp henda.
Á þessum námskeiðum verða
teknar fyrir varnir gegn slysum og
fyrstu viðbrögð þegar slys eiga sér
stað. Hætta af bruna, rafmagni,
eitruðum lofttegundum og kem-
iskum efnum. Síðast en ekki síst
hvað sé til ráða þegar veikindi,
slysstað
barnasjúkdóma eða slys ber að
höndum.
Auk þessa verður kennd blást-
ursaðferðin og farið í markvissa
skyndihjálp á slysstað og sýndar
fræðandi myndir þar að lútandi.
Fólk ætti að notfæra sér þetta
einstaka tækifæri til að afla sér
undirstöðumenntunar eða rifja
upp fyrri kunnáttu í þessum efn-
um og læra til hlítar meginatriði
skyndihjálpar.
Á ári umferðar og öryggis hvet-
ur Reykjavíkurdeild Rauða Kross
íslands almenning til að hressa
uppá skyndihjálparkunnáttuna og
skrá sig til þátttöku hjá deildinni
að Öldugötu 4, sími 28222, eða á
skrifstofu RKf Nóatúni 21 sími
26722.“