Morgunblaðið - 06.02.1983, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1983
Hvalablástur
— byggður á misskilningi
eftir Eyjólf Konráð
Jónson, alþm.
. Sá misskilningur hefur ver-
ið útbreiddur að við glötuðum
einhverjum rétti ef við mót-
mæltum ekki samþykkt Al-
þjóðahvalveiðiráðsins frá í
sumar um takmörkun og tíma-
bundna stöðvun hvalveiða og
þá jafnframt að við munum
öðlast einhvern rétt, ef við
mótmæltum. Allt tel ég þetta
byggt á misskilningi, en skal
fúslega játa að ég hélt þetta
sjálfur áður en ég tók að kynna
mér málavexti, en þá sann-
færðist ég um framangreinda
skoðun. Auðvitað gat mér yfir-
sést og því skoraði ég í út-
varpsviðtali sl. þriðjudags-
kvöld á þá, sem eru annarrar
skoðunar að benda á þessi
margumtöluðu réttindi.
Steingrímur Hermannsson,
sjávarútvegsráðherra, var
spurður um álit á ummælum
mínum án þess að ég fengi að
vera viðstaddur til andsvara
og Ieiðréttinga og því bið ég
Mbl. fyrir þessar línur.
Steingrímur Hermannsson
svarar því að það þurfi „%
hluta atkvæða til að hverfa frá
þessu banni, sem nú er búið að
samþykkja, og ég held að öll-
um hljóti að vera ljóst að til
þess hafa hvalveiðiþjóðirnar
hvergi nærri mátt í Alþjóða-
hvalveiðiráðinu". Þetta er auð-
vitað alveg ljóst en mótmæli
okkar breyta þar engu um.
Þannig hefur enginn maður
enn bent á þann rétt, sem við
eigum að hafa glatað.
Sannleikurinn er auðvitað
sá að mikið vatn hefur runnið
tii sjávar frá stofnun
Alþjóðahvalveiðiráðsins 2.
desember 1946. Þá ætluðu
hvalveiðiþjóðirnar að standa
fast á hefðbundnum „rétti“
sínum, en gerðu sér þó grein
fyrir nauðsyn alþjóðasam-
starfs, ef hvalastofnarnir ættu
ekki að verða aldauða. Þær
ætluðu sér þó ekki að láta
neina alþjóðastofnun taka
fram fyrir hendurnar á sér, ef
þeim fyndist of langt gengið,
heldur fara þá sínu fram. Þess
vegna voru ákvæði 5. greinar
alþjóðasáttmálans um skipan
hvalveiða sett, en þar er gert
ráð fyrir þessum margumtöl-
uðu mótmælum. Nú eru hins
vegar komnar í hafréttar-
sáttmálann mjög strangar
reglur um nýtingu og verndun
hvala, sem gera þessi ákvæði
um mótmæli haldlaus með
öllu. Sú þjóð sem brýtur gegn
þeirri skyldu sem öllum er lögð
á herðar eftir 64. grein haf-
réttarsáttmálans, sbr. 120.
grein, eða gegn 65. grein um
alþjóðlegt samstarf til vernd-
unar og viðhalds hvalastofna
getur ekki skotið sér undir
nein mótmæli, fyrir þeim er
einfaldlega ekki gert ráð leng-
ur. Þess vegna vefst ráð-
herranum auðvitað tunga um
tönn.
Alþjóðahvalveiðiráðið er
síður en svo einhver heilög
stofnun. Þvert á móti virðist
þar ríkja álíka upplausn og í
íslenska stjórnarráðinu um
þessar mundir og því voru ekki
færri en þrjár útgáfur af
ályktuninni sem mótmæla átti,
í umferð hér og erfiðlega gekk
að fá úr því skorið hver væri
hin rétta eða hvort þær væru
kannski allar vitlausar. Mála-
tilbúnaðurinn varð því að von-
um skrítinn. Einhverjum
kynni því að detta í hug að
hafa ályktanir þessa ráðs að
engu og jafnvel að við segðum
okkur úr því eins og Kanada-
menn hafa gert. En jafnvel
þótt við gerðum það er okkur
engu að síður skylt að semja
við aðra eða stofna ný alþjóða-
samtök, ef við hyggjumst
halda áfram hvalveiðum hvort
heldur er innan eða utan okkar
efnahagslögsögu.
Naumast dettur nokkrum í
hug að við eigum að verða
fyrstir þjóða til að þverbrjóta
Hafréttarsáttmálann fyrir
allra augum, þá sáttagerð sem
við höfum barist svo lengi
fyrir. Þvert á móti eigum við
að byggja hvalveiðar okkar í
framtíðinni á grundvelli hans.
En inntak sáttmálans er ein-
mitt það, að auðlegð hafsins
eigi ekki einungis að vernda
okkur heldur líka að nýta í
þágu alls mannkyns.
Við upphaf síðustu haf-
réttarráðstefnu byggðust um-
ræðurnar mjög á tillögu frá
Möltu um að úthöfin skyldu
skoðast sem sameiginleg arf-
leifð mannkyns. Strandþjóð-
irnar hafa þó tryggt sér og eru
að tryggja sér víðtækari rétt-
indi en menn óraði fyrir.
Kannski höfum við verið
djarftækir — og ég ekki barn-
anna bestur — en hvalina eig-
um við ekki einir. Það er stað-
reynd, sem ekki verður fram-
hjá komist. Áframhaldandi
hvalveiðar verða því einungis
tryggðar með alþjóðasam-
starfi. Okkar hlutdeild í þeim
verður meiri en ekki minni ef
samfélag þjóðanna veit að
okkur má treysta til varðveislu
og friðunaraðgerða. Þótt við
sækjum rétt okkar með festu
og hörku ef því er að skipta og
blásum á hvers kyns tilraunir
til þvingana eða hótana, hljótA'
um við að sækja hann að lög-
um — og helst með svolítilli
þekkingu og skynsemi.
Við getum verið viss um að Kristur
ætlaði ekki að stofna marga söfnuði
— eftir Torfa Ólafs-
son, formann Félags
kaþólskra leikmanna
Hér fer á eftir ræða, sem
Torfi Ólafsson, formaður Fé-
lags kaþólskra leikmanna
flutti við guðþjónustu í Frí-
kirkjunni hinn 23. janúar sl. í
tilefni alþjóðlegrar bænaviku
í þágu kristilegrar einingar.
Ræða Torfa Ólafssonar var
lokaatriði í guðsþjónustunni.
Sóknarpresturinn séra Gunn-
ar Björnsson þjónaði fyrir
altari:
Kæru kristnu systkin.
f tvö þúsund ár hefur kirkjan og
Heilög ritning verið leiðarljós
kristinna manna. Þar hafa verið
til reiðu leiðbeiningar um, hvernig
menn skuli lifa ef þeir óska að
fara eftir vilja Guðs, og jafnlengi
hefur mönnum tekist að loka aug-
unum fyrir ýmsu því sem mestu
máli skiptir. í tvö þúsund ár hafa
menn barist og framið hverskyns
voðaverk til þess að ná í sínar
hendur sem mestu af gæðum jarð-
arinnar, þótt þeir hafi jafnframt
verið reiðubúnir til að fallast á þá
staðreynd, sem Biblían heldur að
okkur og hefur sannast hundrað
þúsund sinnum í daglegu lífi, að
hamingjan fæst ekki fyrir peninga
og lífsþægindi. í tvö þúsund ár
hafa menn verið að skipa hver
öðrum fyrir, hvernig þeir eigi að
lifa og hvaða skoðanir þeir eigi að
hafa, og stutt þær fyrirskipanir
sínar með hvers kyns ofbeldi, enda
þótt sagan sanni, öld fram af öld,
að ofbeldi, fæðir ekki annað af sér
en nýtt ofbeldi og að hinu góða
verður aldrei til leiðar komið með
illu.
í meira en fimm hundruð ár
hefur kristnin verið sundruð og
margklofin og kristnir menn hafa
jafnvel beitt hinum ofboðslegustu
aðferðum til að knýja þá, sem aðr-
ar skoðanir höfðu, til að lúta sín-
um.
Og menn spyrja: Fyrst kristin-
dómurinn hefur reynst svona illa í
þessi tvö þúsund ár, er hann þá til
nokkurs nýtur? Getur hann gert
heiminn nokkuð betri en hann
hefur alla tíð verið?
Því er til að svara að kristnir
menn í heild hafa aldrei reynt
kristindóminn í alvöru, nema rétt
fyrstu aldirnar, þótt alltaf hafi
komið fram innan hans undan-
tekningar, karlar og konur sem
hafa borið Guði sínum og Frelsara
svo fagurt vitni að von annarra
hefur vaknað á ný, vonin um að
viðleitnin til kristilegs lífs sé ekki
í öllum tilvikum árangurslaus.
En Kristi var líka fyllilega ljóst
að hinu endanlega takmarki,
Guðsríki meðal allra manna, yrði
ekki náö hér á jörðu. „Fátæka haf-
ið þér alltaf hjá yður,“ sagði hann
eitt sinn.
hann reyndi ekki að koma hinu
góða til leiðar með ofbeldi, því
hann vissi að það er ekkert hægt.
Hann þoldi pyntingar, smán og
dauða, án þess að bera hönd fyrir
höfuð sér og vann með því mesta
sigurinn sem unninn hefur verið
hér á jörðu.
Og hann lét ekki við það sitja að
segja mönnunum, hvað þeir ættu
að gera, heldur lifði hann full-
komlega í samræmi við boðskap
sinn. Hann átti aldrei neitt, ekki
einu sinni vísan næturstað að
kvöldi, hann skipaði fylgjendum
sínum aldrei að gera neitt, heldur
benti þeim á og sýndi þeim með
breytni sinni, hvernig þeir gætu
gert vilja Guðs og öðlast lífsham-
ingjuna, og ef þeir treystu sér ekki
til að fara eftir orðum hans, voru
þeir frjálsir að fara frá honum.
Hann sagði að Guðsríki væri þeg-
ar komið, það er hérna við hliðina
á okkur, eins og sólargeisli sem
skín niður um skýjarof, og við
þurfum ekki annað en ganga út í
sólskinið. En að ganga út í sól-
skinið útheimtir að við skiljum fá-
nýtið, sem við erum vön að burð-
ast með, eftir úti í skugganum. Að
við gleymum því sem okkar er til
að geta fundið allt. Við leitumst
frekar við að hugga en leita sjálf-
um okkur huggunar. Að við reyn-
um frekar að skilja en njóta skiln-
ings, að elska en vera elskuð, eins
og segir í daglegri bæn Samverka-
manna Móður Teresu í Kalkútta
og reglusystkina hennar. Engum
mun gert rangt til, þótt nafn Móð-
ur Teresu sé sérstaklega nefnt, því
ég veit ekki til að neinn ágreining-
ur sé um það meðal kristinna
manna að hún sé eitt hið skærasta
ljós sem Guð hefur tendrað okkar
á meðal á þessari öld, þeirri öld
sem ef til vill hefur gengið lengst í
því að afneita honum.
Við höfum hist í hinum ýmsu
guðshúsum borgarinnar undan-
farin kvöld, til að biðja fyrir
kristilegri einingu. Við skulum
vona að hugur fylgi máli, því það
getum við verið viss um að Kristur
ætlaði sér ekki að stofna marga
söfnuði sem deildu um það sín á
milli, hver væri honum þóknan-
legastur. EN það hefur ekki farið
fram hjá okkur að sá hópur er
ekki að jafnaði áberandi fjöl-
mennur, sem sér ástæðu til að
koma til þessara bænafunda. En
tryggir fylgjendur Krists voru
ekki heldur sérlega fjölmennir, og
hann sagði að þar sem jafnvel
tveir eða þrír væru saman komnir
í sínu nafni, þar væri hann mitt á
meðal þeirra. Og lítill hópur
tryggra og einlægra manna er
hverju málefni meira virði en fjöl-
menn fylking þeirra sem minni
áhuga hafa.
Að lokinni þessari bænaviku
göngum við á ný út í hið daglega
líf, eins og við gerum reyndar á
hverjum morgni. Hver manneskja,
sem við mætum á daglegum ferli
okkar, er spurning til okkar frá
Kristi: Hvernig ætlar þú að taka á
móti þessu barni mínu, þessum
bróður þínum eða systur, sem ég
sendi til móts við þig? Ég sagði
hér að hver sem tæki á móti ein-
um af þessum smælingjum, tæki á
móti mér. Ég sagði þér söguna af
miskunnsama Samverjanum og ég
sagði þér að ég væri vínviðurinn
og þið, allt folkið, væruð greinarn-
ar. Barnið, sem lítur til þín með þá
spurn í augum, hvort þú ætlir að
brosa til sín og elska sig, sjúkling-
urinn sem leitar samúðar og hlýju
í svip þínum, einstæðingurinn sem
bíður þess hvern einmanalega
daginn eftir annan að einhver
heimsæki sig, auðnuleysinginn
sem enginn vill umgangast — allt
er þetta ég að koma til móts þig,
því ég lifi í ykkur öllum. Þið eruð
vinir mínir að svo miklu leyti sem
þið reynist mér vinir, þegar ég
leita til ykkar.
Ég veit það er erfitt að verða við
þessum tilmælum Krists, þótt
ekki sé nema að litlu leyti, en
hann sagði okkur líka fyrirfram
að líf okkar yrði ekki auðvelt, að
heimurinn mundi ekki meta læri-
sveina sína mikils. Þeir yrðu jafn-
vel fyrirlitnir og ofsóttir.
Mér er ljóst að við eigum líklega
ekki eftir að vinna nein stórvirki
fyrir Krist og sjálfsagt eigum við
eftir að bregðast honum hvern
einasta dag sem við lifum. En
hann veit það líka, að hann veit
hvað Guð gaf okkur í upphafi og
honum er fyrir mestu að við reyn-
um aftur, hversu oft sem okkur
mistekst, að við stöndum alltaf
upp á ný þótt við föllum. Gleym-
um því ekki að hann lét lífið til að
bæta fyrir breyskleika okkar og
syndir, að eina leiðin til Guðs ligg-
ur gegnum hann. Og það verður
hann sem kveður upp dóminn og
hvernig mér og þér hefur tekist að
feta í fótspor hans. Það er ekki á
færi neins dauðlegs manns að
dæma um líf og sáluhjálp ann-
arra, en við skulum biðja þess að
enginn verði verri maður af kynn-
um sínum við okkur.
Reynum ekki að skipa öðrum
fyrir, hvernig þeir eigi að breyta,
sínum þeim heldur með eigin
breytni, hvernig kristinn maður á
að þjóna Kristi í náunga sínum.
Hvernig við getum reynst hvert
öðru sannir bræður og systur.
Til allrar hamingju eru á ferð í
mannlífinu karlar og konur, sem
lítið ber á en vinna litlu störfin sín
af trúmennsku og kærleika.
„Vertu trúr allt til dauða og ég
mun gefa þér krónu lífsins," segir
í Opinberunarbókinni. Þetta fólk
er hin litlu ljós sem sameiginlega
varpa ljóma yfir hið breyska
mannlega samfélag. Við gerum
okkur ekki alltaf grein fyrir að
þetta fólk sé til, fyrr en þá helst
þegar það hefur verið kvatt burt
úr þessum heimi, en ef það væri
ekki hvert á sínum stað, endur-
speglandi ljósið sem skín frá
Drottni til okkar allra, mundum
við sennilega örvænta. Reynum
eftir föngum, hvert um sig, að
verða eitt af þessum ljósum Guðs.
Á þann hátt getum við lagt af
mörkum mikilvægan skerf í þágu
kristilegrar einingar.