Morgunblaðið - 23.02.1983, Side 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. FEBRÚAR 1983
25
Heimsókn til Pakistan eftir sr. Bernharð Guðmundsson
5. grein
í vor förum við aft-
ur heim að berjast
Kunnugur maður sagði mér að
helmingur afgönsku þjóðarinnar
væri nu horfinn frá heimaslóð-
um sínum. Það hefði verið tak-
mark Rússa til þess að auðveld-
ara væri að brjóta þá á bak aft-
ur. Þessi maður er norskur og
hefur starfað í Pakistan í ald-
arfjórðung, nú síðast meðal af-
ganskra flóttamanna. Hann
taldi að ein milljóna Afgana
væri fallin, tvær milljónir væru í
fangelsum, aðrar tvær milljónir
hefðu verið fluttar nauðungar-
flutningum til landsvæða fjarri
heimilum sínum og fjórar millj-
ónir væru landflótta í Pakistan
og íran. En tölfræði, bætti hann
við, er nú ekki sérlega þróuð hér.
Afganarnir sem leitað hafa
hælis í Pakistan búa flestir við
landamærin í norðurhluta
landsins í grennd við Himalaya-
-fjöllin. Pakistanar hafa opnað
land sitt fyrir þeim, enda eru
báðar þjóðir af múhameðstrú.
Pakistan hefur ítrekað sýnt
samstöðu sína við aðrar múham-
eðstrúarþjóðir og reyndar notið
nijög góðs af, enda hafa olíuríki
araba veitt miklu fé til landsins.
Sú samstaða hefur og veitt pak-
istönsku þjóðinni vissar rætur,
því að hún líður fyrir það að eiga
sér nær enga sögu. Það var ekki
fyrr en 1947 að Pakistan varð til,
er Indlandi var skipt upp milli
hindúa og múslima. Margir Pak-
istanir eru því fæddir og uppald-
ir þar sem nú er Indland og hef-
ur löngum verið óvinaland Pak-
istan. Þar við bætist að fylkin
sem mynda Pakistan eiga sér
eigin tungur og margbreytilega
sögu.
En Pakistanir tóku flótta-
mönnunum vel og deildu með
þeim kröppum kjörum. Það hef-
ur reyndar gefið nokkuð í aðra
hönd síðustu mánuðina því að
fjölmargar erlendar þjóðir og
hjálparstofnanir hafa veitt um-
talsverðu fjármagni til hjálpar-
starfsins, sem kemur auðvitað
heimamönnum óbeint til góða.
Pakistanir hafa hlotið nokkra
virðingu og vinsældir alþjóðlega
fyrir viðbrögð sín.
Afganarnir líta hinsvegar
varla á sig sem flóttamenn. —
Við erum aðeins gestir hér, í vor
förum við heim að berjast sagði
foringinn í flóttamannabúðum,
sem við heimsóttum. Þeir, sem
með honum voru tóku undir. I
ljós kom að dag hvern eru vopn-
færir karlmenn þar við heræf-
ingar.
I búðunum voru um 5.000
manns og fimm aðrar búðir voru
þar í grennd. Flestar fjölskyld-
urnar höfðu flutt úr tjöldunum
sem þeim höfðu verið lánuð og
höfðu reist sér kofa úr Ieir og
höfðu nauðsynlegustu áhöld til
heimilishalds. Víða sátu börn og
konur og ófu hinar sérkennilegu
mottur afganann. Reyndar
hurfu konurnar eins og skot inn
í kofana er við birtumst. Á rann
í grennd og grafin hafði verið
rotþró. Nokkrar hænur voru á
ferli og börnin virtust vel haldin
og hin kátustu og karlarnir
sýndu þeim hlýju.
Von og baráttuhugur glamp-
aði úr dökkum augum þessara
framandi manna. Nú er vetur en
í vor fara þeir heim til þess að
berjast til þess að frelsa land
sitt.
Ég hef líka komið í flótta-
mannabúðir Palestínu-araba í
ísrael. Fólkið þar er ekki ósvipað
Afgöngum að ytra útliti, en þar
ríkir vonleysi og hatrið. Það er
ómennskasti staður sem ég hef
kynnst. En skyldu þeir ekki líka
hafa verið fullir af bjartsýnni
von fyrstu árin þar. Trúlega
hafa þeir líka ætlað að fara að
berjast að vori. En það vor er
liðið og linnulaus vetur í lífi
þeirra nú. Þeir mættu ofurefli.
Hvað skyldi verða um Afgan-
ana? Stríðið í landi þeirra stend-
ur enn. Hve lengi tekst þeim að
sporna við?
Séð til flóttamannabúða f grennd við Peshavar. Hjálparstofnunin Bjargið
börnunum annast þar umönnun fólksins.
Nokkrir af afgönsku flóttamönnunum. Konurnar má ekki mynda.
Kynningarfundur
AFS á Akureyri
SL. LAUGARDAG var haldinn kynningarfundur á Akureyri á vegum AFS.
Tilgangurinn var að kynna noröanmönnum samtökin og jeggja drög að
stofnun AFS deildar á Akureyri. Framkvæmdastjóri AFS á íslandi, Sólveig
Karlvelsdóttir, heimsótti Akureyri og sagði frá starfseminni vítt og breitt um
heiminn. Einnig var sagt frá nýjum sumarskiptum sem nú eru að fara í gang.
Hún ræddi um þá vinnu sem sjálfboöaliðar um allan heim leggja á sig til
stuðnings þessum samtökum, en þeir eru nú um 100 þúsund í öllum heims-
álfum. Hvatinn er sú hugsjón sem að baki býr, en það er aö læra að skilja,
viðurkenna og virða menningu annarra þjóða. A þann hátt er reynt að stuðla
að friði í heiminum.
Sigríður Guðnadóttir, kennari á
Akureyri og fyrrverandi skipti-
nemi, stjórnaði fundinum og í
ávarpi sínu hvatti hún Akureyr-
inga til að leggja þessum samtök-
um lið. Pétur Þórir Pétursson,
kaupmaður, einn af sjálfboðalið-
um AFS, sagði frá því hvernig val
umsækjenda fer fram, hvernig
þátttakendur eru undirbúnir áður
en þeir fara út og hvernig fylgst er
með þeim meðan á dvöl þeirra
stendur. Ásgeir Pétur Ásgeirsson
sagði frá reynslu sinni af því að
hýsa erlendan skiptinema, en hjá
fjölskyldu hans dvaldi kanadísk
stúlka árið 1981—’82. Það erfið-
asta við þá reynslu var að kveðja
nemann að úvöl lokinni, að hans
sögn.
mörg ár starfi 'i aðeins einn
fulltrúi á vei
en það var
egum AP’S á Akureyri
Olafur i '(!dson læknir,
sem nú er í framhaldsnámi er-
lendis. Ása Helgadoti.ir tók við af
ólafi og hún ásamt Jónhildi Val-
geirsdóttur sjá nú um málefni
samtakanna á Akureyri.
Nýtt útibú Samvinnubankans
Opnað hefur verið nýtt útibú Samvinnubankans í Reykjavík, við Höfðabakka
9. Útibússtjóri er Ingileif Örnólfsdóttir, sem hér sést á miðri mynd ásamt
þeim Guðrúnu Yrsu Sigurðardóttur, til hægri, og Kristbjörgu Sigurfinnsdótt-
ur, til vinstri, starfsmönnum útibúsins.
Fyrsta ástin kviknar.
Fjórir vinir
Kvikmyndir
Ólafur Jóhannsson
FJÓRIR VINIR
Leikstjóri: Arthur Penn.
Tónlist. Elizabeth Swados.
Höfundur handrits: Steven Tesich.
Nafn á frummáli: Four Friends.
Sýningarstaður: Bíóhöllin.
Ég held að verði að telja Arthur
Penn meðal fremstu kvikmynda-
leikstjóra Bandaríkjanna. Að vísu
gekk honum fremur illa i byrjun
og vakti fyrsta mynd hans er fjall-
aði um líf Billy the Kid „The
Left-Handed Gun“ og gerð var
1957 ekki ýkja mikla athygli.
Sama gilti um næstu myndir „The
Miracle Worker" (1962), „Mickey
One“ (1964) og „The Chase" sem
var sýnd í kringum sextíu og fimm
að mig minnir. En árið nítján-
hundruð sextíu og sjö slær Penn í
gegn með myndinni „Bonnie and
Clyde“. Nú héldu ýmsir að kapp-
inn væri kominn í heila höfn og
myndi héðan í frá sérhæfa sig í
framleiðslu gangstermynda. En
það var nú eitthvað annað. Næsta
mynd Penn „Little big Man“ sem
gerð var um 1970 fjallaði um sam-
skipti hvítra manna og indiána í
kjölfar Custer-fjöldamorðanna
séð frá sjónarhóli Jack nokkurs
Crabbs sem Dustin Hoffmann iék.
Og enn slær Penn nýjan tón í
þeirri mynd sem við nú sjáum í
Bíóhöllinni og nefnist á frummál-
inu „Four Friends" eða Fjórir vinir.
Þessi mynd er býsna ólík fyrri
myndum Penn að því leyti að hér
er leikið á fíngerðari strengi.
Markmið Penn er greinilega að
sýna hve rík áhrif æskumótunin
hefur á lífsferil okkar. Og þá sér-
staklega hve mikilvægt gelgju-
skeiðið er. Þannig virðist manni
sem strákarnir þrír sem á ungl-
ingsskeiði hrífast af hinni fögru
Georgie Miles losni aldrei alveg
við þann töfraljóma sem stúlkan
sú varpaði yfir unglingsárin góðu.
Við fylgjumst sérstaklega með
píslargöngu eins þeirra, Danilo
Prozor, sem í ákafri leit sinni að
æskuástinni gengur næstum í
gegnum ofurmannlega raun. Sú
píslarganga verður ekki rakin hér
en þó get ég ekki stillt mig um að
víkja að einu atriði. En þar glittir
í þann Penn sem maður þekkti í
gamla daga. Hér er átt við það
atriði er Danilo Prozor giftir sig
eins og til að gleyma æskuástinni.
Brúðkaupið fer fram með mikilli
viðhöfn og nær hámarki er brúð-
hjónin ganga út á svalir þeirrar
hallar sem er í eigu ættmenna
brúðarinnar. Faðir brúðarinnar
biður menn að lyfta glösum og
skála fyrir brúðhjónunum. Sjálfur
er karl ekki með glas í hendi held-
ur skammbyssu sem hann beinir
að dóttur sinni og tengdasyni.
Af tillitssemi við væntanlega
áhorfendur ætla ég ekki að skýra
frá hvað gerðist á næstu mínútu
myndarinnar en þó skal upplýst
að undirritaður bjóst við að mynd-
in myndi héreftir fjalla um niður-
brotinn mann sem að lokum sætti
sig við hefðbundið borgaralegt líf í
þeirri von að gleyma æskuástinni.
En það er nú eitthvað annað, und-
ir lok myndarinnar hittir Danilo
æskuástina Georgiu á ný og þau
rugla saman reytum. Sannarlega
óvæntur endir því að það er langt
síðan að „happy end“ komst úr
tísku I bíó. En hér fellur sum sé
allt í ljúfa löð. Æskuástin lifir af
allar þrengingar og sigrar að lok-
um. I gamla daga fannst manni
myndir sem enduðu á líkan hátt
og „Fjórir vinir" býsna sannfær-
andi. Þá kom maður gjarnan útúr
bíóinu með sólskinsbros á vör og
bjarta drauma fyrir stafni. En ef
maður sér í dag fullorðinsmynd
sem endar mitt í rósrauðri
draumaveröld finnst manni sem
kvikmyndahöfundurinn hafi gefist
upp á miðri leið. Svona hafa
sænsku vandamálamyndirnar far-
ið með mann. Auðvitað eru til þús-
undir manna sem finna ástina á
förnum vegi fráskilda, í ekkju-
standi eða hreinlega hálf pipraða
og gera sér lítið fyrir að nema
hana til sín og riða með á brott á
hvítum hesti. Auðvitað gerist
þetta ekki alveg svona en til þess
höfum við ímyndunaraflið að
bæta svolitlu við hinn grámyglaða
veruleika. Það er einmitt það sem
Arthur Penn hefir gert í „Fjórum
vinum". Við þurfum ekki endilega
að trúa sögu vinanna en samt get-
um við hrifist ögn af henni og þar
með fyllt líf okkar örlítið meiri
bjartsýni.