Morgunblaðið - 16.04.1983, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. APRÍL 1983
9
iMfflDeMoaáö
Umsjónarmaður Gisli Jónsson 189. þáttur
Ágúst Karlsson í Vest-
mannaeyjum, „gamall" og
tryggur nemandi minn, sendir
mér bréf sem ég þakka honum
kærlega. Hann hefur mál sitt á
því að þakka „fyrir hina stór-
góðu þætti í Morgunblaðinu á
laugardögum". Síðan gerir
hann grein fyrir tveimur
sendingum. Annars vegar er
bréf frá Samvinnutryggingum,
sem hann fékk sent um ára-
mótin, hins vegar Ijósrit úr
„Fréttabréfi" Islenska flug-
sögufélagsins (1. tbl., 6. árg.,
mars 1983). Ágúst auðkennir
þennan kafla í bréfi trygginga-
félagsins:
„Meðfylgjandi gíróseðil biðj-
um við þig að greiða á næsta
greiðslustað gíróseðilsins, sem
er banki, sparisjóður eða póst-
hús og færð þú þá neðri hluta
gíróseðilsins greiðslustimplað-
an og heldur honum eftir sem
endurnýjunarkvittun með
þeim vátryggingalegu upplýs-
ingum, sem á honum eru.“
Um þetta lesmál segir
Ágúst:
„Gíróseðillinn er, að mínu
mati, að óþörfu tvítekinn (Inn-
skot umsjónarmanns: Ekki
orðum aukið) í hinni löngu
setningu, og svo finnst mér
„vátryggingalegur" frekar am-
bögulegt orð.“
Eg tek undir þessi orð
Ágústs. Þau sýna enn, því mið-
ur, hversu staglstíllinn virðist
vera í miklum blóma.
í ljósriti úr blaði íslenska
flugsögufélagsins auðkennir
Ágúst þennan hluta:
„Þeir félagar sem möguleika
eiga á að greiða gjöldin fyrir-
fram eru hvattir til þess, því
féð verður vel varið í þeim fjár-
festingum sem félagið hefur nú
þegar bundist á hendur.“
Um þetta segir Ágúst
Karlsson:
„Er ekki þarna um ranga
beygingu að ræða? Og síðan
virðist mér sem tveimur orða-
samböndum hafi verið ruglað
(blandað) saman. Einhver
tekst eitthvað á hendur og svo
geta menn bundizt samtökum
um eitthvað."
Umsjónarmaður svarar
spurningunni játandi. Auðvit-
að á að vera fénu, ekki féð, með
sögninni að verja. Menn verja
einhverju til einhvers. En fleira
er hér athugavert. Það er ekki
gott mál, þegar sagt er að
verja fé í fjárfestingum. Orðið
fjárfesting felur í sér hugtak
fremur en eitthvað hlutlægt.
Það er því ekki vel komið í
fleirtölu. Að sjálfsögðu eru
fjármunir (fé) nauðsynlegir til
fjárfestingar. Varla þarf að
taka það fram.
Áður en lýkur segir Ágúst
Karlsson:
„I lokin langar mig svo til að
slá á léttari strengina. Fyrir
nokkrum árum sá ég mann
skrifa axtur í stað akstur, og fór
ég þá „að safna“ x-orðum, eins
og ég kalla þau. Eru nú í
„safni" mínu: axtur, loxins,
huxa, rextur, laxmaður, vex-
stæði, Foxvogur og loks var
maður sem skrifaði Stoxeyri!"
Umsjónarmaður rifjar það
síðan upp að Ágúst Karlsson
er höfundur orðsins krist-
mennska (eftir Kristmanni afa
hans) um það fyrirbæri mann-
legs máls sem Englendingar
kalla Spoonerism. Dæmi frá
Englendingum: Séra Spooner
ætlaði að biðja söfnuð sinn að
syngja sálminn From Green-
land’s icy mountains, en óvart
sagði hann From Icelands
greasy mountains.
Dæmi úr íslensku: Við erum
rakir steglumenn, steikjum að
vísu að raðaldri og bítum ekki
í lók. En þetta á auðvitað að
vera: Við erum stakir reglu-
menn, reykjum að vísu aö stað-
aldri og lítum ekki í bók!
Annað og meinlausara
dæmi: Pípholtið er að skála í
staðinn fyrir Skálholtið (skips-
nafn) er að pípa!
í bréfi Ágústs var réttilega
tekið fram að bundist á hendur
í blaði íslenska flugsögufélags-
ins væri blanda af tveimur
orðasamböndum: að takast
eitthvað á hendur og bindast
samtökum um eitthvað. Þetta
er nefnt samruni (contamina-
tion) og svo margrætt er um
hann hér, að nú verður ekki
orðum aukið.
Það heitir hins vegar sam-
dráttur í málfræðinni, þegar
tvö atkvæði verða að einu. Al-
gengast er að éa og ía breytist
hvort tveggja í já. Um þetta
eru mörg góð dæmi. Sögnin að
sjá var á eldra málstigi séa,
nafnorðið fé var í eignarfalli
féar, eina sterka hvorugkyns-
nafnorðið sem fékk eignar-
fallsendinguna -ar í stað -s,
rétt eins og menn væru að
beygja orðin hönd eða köttur
(féar, handar, kattar). Þannig
er komið til hið merkilega
eignarfall fjár, og eiga víst
sumir erfitt með að koma því
til skila. Sem betur fer, höfum
við tökuorðið fés um andlit.
Það ætti að hindra menn í að
breyta eignarfallinu af fé úr
fjár í fés. Ekki þætti nú björgu-
legt að segja: Ekki eru allar
ferðir til fés.
Með samdrætti breyttust
sagnirnar að fría (=elska) og
fía (=hata) í frjá og fjá. Þær
eru því miður báðar týndar og
tröllum gefnar. En lýsingar-
háttur nútíðar af báðum lifir
góðu lífi, annars vegar frændi
og hins vegar fjandi. Þau orð
höfðu frummerkinguna vinur
og óvinur.
Enn er það nefnt samlögun
(assimilation) þegar mismun-
andi samhljóð verða alveg
eins. Dæmi um það eru friðla
> frilla eða einkja (sú sem er
ein), en það verður með tíð og
tíma ekkja. Er nú mikill vandi
að rugla ekki saman öllum
þessum „sam-orðum“: sam-
runi, samdráttur og samlögun.
Önnur málfræðiheiti . geta
jafnvel komið til skjalanna og
valdið ruglingi. Ég lagði einu
sinni fyi r nemendur á prófi
margar spurningar um hljóð-
breytingar, og meðal annars
var sú, hvað héti breytingin
þegar féar breyttist í fjár. Ég
fékk bráðfyndið svar frá
manni sem áreiðanlega hafði
einhverntima heyrt í málfræði
talað um innskot. Hann sagði:
Breytingin féar > fjár er að
sjálfsögðu samskot!
Að svo mæltu legg ég til að í
stað orðanna húmorískur eða
húmoristískur tökum við upp
nýyrðið skopskynugur.
I
*
£
usaval
FLÓKAGÖTU 1
SÍMI24647
Verslunarhúsnæði
í Hafnarfirði
Sérhæð — bílskúr
Nýleg vönduö neöri hæö viö
Hagamel 150 fm 5 herb. Sér
hiti. Sér inng. Sér þvottahús á
hæöinni. Bílskúr. Ákv. sala.
Sörlaskjól
2ja herb. rúmgóö samþ. kjall-
araíbúö við Sörlaskjól. Sér hiti.
Sér inng. Tvær sér geymslur.
Ákv. sala.
Kjalarnes
Einbýlishús í smíðum viö Esju-
grund. 6 herb., stór bílskúr.
Akureyri
Einbýlishús viö Noröurgötu sem
er hæð og ris 6 herb. 2 eldhús
(timburhús). Stór lóö. Söluverö
600 þús.
Akureyri
2ja herb. nýleg stór íbúö. Svalir.
Jörð
Til sölu á Svalbarösströnd.
Hentar sérstaklega vel fyrir
garörækt.
Helgi Ólafsson,
lögg. fasteignasali,
kvöldsími 21155.
Til sölu á góöum staö í miöbænum, 80—90 fm versl-
unarhúsnæði. Stór lóö og góöir stækkunarmöguleik-
ar. Húsnæöiö mætti einnig nýta fyrir skrifstofur, fé-
lagsheimili og fleira.
Opíö kl. 1—4 í dag.
Fasteignasala Árna Gunnlaugssonar,
Austurgötu 10, sími 50764
Valgeir Kristinsson, hdl.
Raðhús
í Selási
Raöhús til sölu viö Melbæ og Brekkubæ. Húsin selj-
ast frágengin að utan meö gleri og útihurðum. Húsin
eru kjallari og tvær hæöir, samtals 288 fm. Bílskúr
fylgir. Lóö frágengin. Húsin eru aö veröa fokheld.
Verð á endahúsum kr. 2150.000. Ekki endahús kr.
2050.000.
Bjorn Traustason,
sími 83685.
83000
Verslunarhúsnæði
við Grensásveg
Til sölu verslunarhúsnæöi á besta staö viö Grensás-1
veg (einkasala).
Einbýli eöa raðhús óskast
Viö samning kr. 500 þúsund. Heildarverö ca. 3 millj.
Austurbær, vesturbær Reykjavík.
Einbýlishús viö Hverfisgötu Hafnarf.
Járnklætt timburhús (steyptur kjallari.) Húsiö erl
vandaö og endurnýjaö, nýtt tvöfalt gler í öllum glugg-1
um. Samtals 8 herb., stór bílskúr. Laust strax. Hag-1
stætt verö.
FASTEIGNAÚRVALIÐ
Silfurteigil
Sölustjóri: Auöunn Hermannsson, Kristján Eiriksson hæstaréttarlögmaöur.
<5WJND
FASTEIGNASALA
Opið í dag 13.00—18.00
Einstaklingsíbúðir
LYNGHAGI, 24 fm. Verð 400 þús.
SNÆLAND, litil lagleg 30 fm einstaklingsíbúö í nýju húsi. Verö 700
þús.
2ja herb.
RAUOAVATN, 50 fm hús með bílskúr. 1000 fm lóð. Verö 600 þús.
HVERFISGATA, 80 fm mjög falleg risíbúö meö nýjum innréttingum.
Verö 1050 þús.
ÖLDUGATA, 45 fm miöhæö. Verð 650 þús.
LAUGAVEGUR, 50 fm 3ja til 4ra herb. Verö 750 til 800 þús.
SKEIÐARVOGUR, ágætis jaröhæö, 65 fm. Verö 900 þús.
HRAUNBÆR, 78 fm lagleg íþúð á 1. hæð. Verö 950 þús.
3ja herb.
FRAMNESVEGUR, 70 fm á 1. hæö i eldra steinhúsi. Verö
1100—1150 þús.
HJALLABREKKA, prýölleg 87 fm jaröhæö. Útsýni ylir Fossvoginn.
Verö 1050—1100 þús.
HREFNUGATA, mjög falleg 90 fm ibúö í þríbýlishúsi meö bil-
skúr. Verð 1500 þús.
KRUMMAHÓLAR, 86 fm skemmtileg íbúö með útsýni yfir Elliöa-
vatn. Bílskýli fullfrágengiö. Verö 1,1 millj.
KÓNGSBAKKI, 80 fm á 1. hæö. Búr og þvottahús innaf eldhúsi.
Verð 1100 þús.
4ra herb.
ENGIHJALLI, 110 fm íbúö með parketi á gólfum. Mjög falleg.
Þvottahús á hæöinni. Verð 1,3 millj.
KÓNGSBAKKI, 110 fm skemmtileg íbúö á 3. hæö í blokk. Þvotta-
hús í íbúðinni. Verð 1300—1350 þús.

VESTURBERG, gott verö. 110 fm íbúö á 1. hæö í 4ra hæöa
blokk. Búr og þvottahús innaf eldhúsi. Verð 1050—1200 þús.
Fer eftir útb.
ENGJASEL, 4ra til 5 herb. glæsileg 117 fm íbúö. Bílskýli fullkláraö.
Verö 1500 þús.
GARÐABÆR, 4ra herb. rlsíbúö í tvíbýli. Bílskúr. Verö 1,4 millj.
KJARRHÓLMI, 4ra herb. góö íbúö á 2. hæð. Búr og þvottahús í
íbúö. Verð 1300—1350 þús.
Raðhús
RAÐHÚS VIÐ FRAMNESVEG. 80 fm skemmtileg hæö, ris og kjall-
ari. Verö 1,5 millj.
GARDABÆR, viö Kjarrmóa, 90 fm á tveimur hæðum. Bílskúrsrétt-
ur. Verö 1450 þús.
Ólafur Geirsson vióskiptafræöingur.
Guöni Stefánsson.
r- 29766
I_□ HVERFISGÖTU 49