Morgunblaðið - 04.05.1983, Blaðsíða 8

48
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. MAÍ1983
Kysser I med næsen?
Erlendar
bækur
Jóhanna Kristjónsdottir
Kysser I med næsen eftir Iris
Garnov er gefin út hjá Höst & Sön
og er í flokki bóka sem eru á kápu-
síðu kallaðar lær-lös-skáldsögur,
sagðar léttar aflestrar og gerast í
Danmörku nú. Lögð sé áherzla á
spennu og húmor og efnið snerti
okkur öll. Skáldsögurnar eru allar
skrifaðar af þekktum dönskum
..Bevi(btlos.« De sag
de til Hanne. at Iwu
var bevidsíies. Hur
mAtte læm* síg op ad væggen vtde pá gaisgen, mdeji hui
gik md. Da hun áfmede <Wen, var alt hvidt. Ðet eneste
der afveg. var Aqis?ia<j.s sorte hár, der fwd ud puden
Kysserl
næscn?
rithöfundum. Að vísu hef ég aldrei
lesið bók eftir téða Iris Garnov, en
hún getur verið þekkt fyrir það.
Og víst er bókin þægileg aflestrar,
en húmorinn tröllríður henni svo
sem ekki við fyrstu kynni.
Þar segir frá ungri danskri
stúlku, Hanne, og Grænlendingn-
um Aqissiaq sem kynnast þegar
foreldrar stúlkunnar taka á móti
Aqissiaq við komu hans til Dan-
merkur til að ganga í skóla. Gott
vinfengi tekst með unglingunum
og segir frá því snoturlega. Aqissi-
aq mætir þó ekki alls staðar jafn
hugljúfu viðmóti, það fer ekki á
milli mála, að hinir frjálslyndu
Danir og umburðarlyndu setja
Grænlendinga skör lægra í mann-
félagsstiganum. Á heimili Hanne
eru ýmsar sveiflur, í hjónaband
foreldra hennar eru komnir brest-
ir, bróðirinn leiðist út í sukk og
svall og Aqissiaq á í ýmsum erfið-
leikum við námið. Heimþráin og
hugsanir um fjölskylduna í Græn-
landi toga í hann, en þó er ekki að
efa, að hann langar einna helzt til
að ná að minnsta kosti því að
verða viðurkenndur af dönskum
og hann langar að leggja sig fram
til að úr fordómum dragi. Allar
persónur eru ósköp lauslega upp
dregnar, sannindin sem Iris Gar-
nov ber á borð eru ekki ýkja frum-
leg né merk, og ég dreg svo sem í
efa, að bók á borð við þessa geri
neitt sérlega mikið til að breyta
hugarfari Grænlendinga til Dana,
og þó náttúrlega sérstaklega Dana
til Grænlendinga. Þó er tæpt á
ýmsu, sem er akkur í, en hvergi er
farið djúpt. Það getur verið að það
vaki heldur ekki fyrir höfundi
annað en skrifa fljótlesna og
þægilega bók. En þá er líka heldur
djúpt í árinni tekið að segja að
tilgangur lær-lös-bókanna sé að
dýpka skilning manna á millum.
Ólíklegir elskendur í ólfklegri mynd; Kris Kristofferson og Jane Fonda í
Rollover.
í kreppu
Kvíkmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
AUSTURBÆJARBÍÓ:
ROLLOVER.
Leikstjóri: Alan Pakula. Handrit:
I)avid Shaber. Kvikmyndataka:
Guiseppe Kotunno. Tónlist: Micha-
el Small. Aðalhlutverk: Jane
Fonda, Kris Kristofferson, Hume
Cronyn. Bandari.sk, gerð 1981 af
Orion/ Warner Bros.
Hinn alþjóðlegi fjármála-
heimur, peninga- og gullmarkað-
arnir, eru ekkert sérlega auðskil-
ið fyrirbrigði í íslenskum al-
múga. Sem betur fer. Okkur er
það meira að segja um megn að
þekkja haus frá sporði á því
dæmalausa fyrirbrigði sem kall-
ast íslenskt efnahagslíf. Og nú,
þegar peningamál okkar eru
komin í Gordíonshnút, þá býðst
skemmtimynd um aðdraganda
alheimskreppu. Ja, svei.
En Rollover virkar samt ekki á
áhorfandann sem hrollvekja né
andlegt vandarhögg, til þess er
hún alltof losaraleg og efnið of
torskilið hinum venjulega
kvikmyndahúsgesti, sem fyrr
segir. Ánnars fjallar Rollover um
auðjöfurinn Lee Winter (Jane
Fonda), sem bregst hart við til
að bjarga stórfyrirtæki sínu er
maður hennar hverfur skyndi-
lega af sjónarsviðinu. Sér til
fulltingis fær hún einn af banka-
stjórum viðskiptabanka hennar,
Hub Smith (Krist Kristoffer-
son).
Nú, þau leita allra ráða að
fljóta ofaná ólgusjó viðskipta-
lífsins, hvar haldbesti farkostur-
inn reynist arabískur olíuauður.
Eða þar til Fonda siglir fleyt-
unni endanlega í strand og kem-
ur af stað nýrri heimskreppu.
Minna mátti það nú ekki vera.
Þessi efnisþráður og meðferð
hans er óttalega þurr og leiðin-
legur og lítt áhugavekjandi.
Ólíklegt ástaraévintýri hjálpar
ekki uppá sakirnar. Ekki bætir
heldur úr skák að Kris og Jane
falla ekki nógu vel í hlutverkin;
Jane full klár og greindarleg til
að flækjast inní slíkan blekk-
ingarvef og Kris karlinn alltof
bóhemalegur til að taka að sér
bankastjórahlutverk, jafnvel
þótt nauðrakaður sé! Til að forð-
ast misskilning skal þess getið
að báðir þessir leikarar eru hátt-
skrifaður hjá undirrituðum.
Hume Cronyn, sá gamalkunni
Broadway-leikari, er sá eini sem
kemst snyrtilega frá myndinni.
Rollover er að sjálfsögðu ágæt-
lega gerð mynd tæknilega, enda
um dýra Hollywood-framleiðslu
að ræða. En því miður er það
þungamiðjan, efnið sjálft, sem
steytir á.
John Lonsdale (Michale Caine) faðmar konu sfna, Anne Lonsdale (Andr-
ea Marcovicci).
Glufa í veggnum?
Kvikmyndír
Ólafur M. Jóhannesson
Nafn á frummáli: The Hand.
Handrit eftir Oliver Stone, byggt á
sögunni „The Lizard’s Tail“ eftir
March Brandel.
Tónlist: James Horner.
Myndataka: King Baggot.
Framkvæmdastjóri:
Clark L. Paylow. .
Leikstjóri: Óliver Stone.
Fyrsti aðstoðarleikstjóri:
Kim Kurumada.
Sýningarstaður: Laugarásbíó.
Mér skilst að Michael Caine sé
fluttur úr fína penthúsinu sínu í
London, en þar hafði kappinn
alia efstu hæðina í allra fínustu
blokkinni. (Hér er átt við blokk
sem býður upp á ræstingu, mats-
eid og eignavörslu, en sllikar
„blokkir" eru hér óþekkt fyrir-
brigði enn sem komið er, þrátt
fyrir að t.d. eldra fólk kysi vafa-
laust að búa í slíkum íbúða-
samstæðum.) Nú býr Michael
Caine í New York þar sem hann
fæst einkum við að leika í mynd-
um sem fjalla um sálsýki, yfir-
náttúrlega hluti og ofbeldi.
(Hver man ekki eftir mynd Bri-
an De Palma „Dressed to Kill",
sem sýnd var fyrir nokkru í Bíó-
höllinni?) Er þá hinn stórgóði
breski leikari Michael Caine á
niðurleið úr því hann leggur sig
eftir myndum sem fjalla um hin
lægri svið mannlegrar tilvistar?
Það held ég varla. Fremur er
eins og Caine hafi varpað af sér
þeirri yfirborðsfágun sem fylgir
breskri millistétt og horfið aftur
til upprunans, sem er að leita
meðal erfiðismanna. Caine held-
ur jafnvel stíft við „cockneyska"
framburðinn. Fannst mér raun-
ar hálf ónotalegt hve hreimur-
inn greindi hann frá samleikur-
unum í nýjustu mynd Laugar-
ásbíós „The Hand“. Það var ekki
um að villast að hér var breskur
leikari á bandarískri jörð.
Eins og ég sagði fyrr í grein-
inni þá hefir Michael Caine uppá
síðkastið sérhæft sig í að leika í
myndum sem fjalla um......sál-
sýki, yfirnáttúrlega hluti og
ofbeldi". „The Hand“ er engin
undantekning að þessu leyti, því
þar er fjallað um mann sem
missir líkamshluta (hægri hönd-
ina) en lifir samt áfram eins og
heill og óskertur einstaklingur
nema hvað persónuieikinn
breytist skyndilega. Persónulega
finnst mér efni þessarar myndar
afskaplega áhugavert. Það er
hvort sálin sé bundin líkaman-
um eður ei. „The Hand“ svarar
þessari spurningu ekki beint en
gefur þó í skyn að sálarkraftarn-
ir séu svo öflugir að þeir stað-
næmist ekki við endimörk
hornhimnunnar. Margir hefðu
vafalaust óskað að þessi mynd
gæfi skýrari vísbendingu um
samband líkama og sálar. Að hér
væri kveðið upp úr um hvort sál-
in sé óháð efnislíkamanum. Því
miður þá kveður myndin ekki
upp dóm í þessu efni. Hér er að-
eins varpað fram spurningum,
áleitnum spurningum um sam-
band líkama og sálar, um þann
möguleika að manneskjan geti
lifað áfram þótt efnislíkaminn
rotni og samsamist moldinni.
Auðvitað vonar maður að svo sé
en hver getur verið viss fyrr en á
dauðastundinni?
Já, það er erfitt að vera efa-
hyggjumaður rúinn trú á annað
en það sem fyrir augu og eyru
ber. Samt fannst mér smá hugg-
un að sjá þessa nýjustu mynd
Michael Caine, því þar er vott-
fest að maður sem hefur misst
lim finnur til í hinum horfna lík-
amshluta rétt eins og hann væri
enn til staðar. Ef sálin er óað-
skiljanlegur hluti likamans gæti
þetta þá átt sér stað? Hlyti þá
tilfinningin í hinum horfna lík-
amshluta enn að hverfa á samri
stundu og hann færi brott, eða í
það minnsta að elta líkamshlut-
ann uppi og dvelja þar sem hann
dveldist? Nú deyr horfinn lík-
amshluti í flestum tilfellum. Er
þá ekki rökréttast að álykta að
manneskjan missi tilfinninguna
fyrir líkama sínum í heild þegar
hann deyr. Ekki þarf svo að vera
úr því manneskjan skynjar
áfram horfna líkamshluta eins
og þeir voru í lifanda lífi. Því
skyldum við ekki alveg eins geta
lifað áfram úr því við getum
misst höndina en samt haldið
henni í sálrænum skilningi?
Nýjasta kvikmynd Caine, „The
Hand“, fær ekki Öskarsverðlaun.
Til þess er hún of persónuleg og
hasarkennd. Samt stendur Caine
sig ágætlega og kvikmyndatöku-
stjórn King Baggot er fagmann-
leg. Þá ber þess að geta að ráð-
gjafi varðandi geðlæknisfræði-
leg atriði er Stuart Lerner pró-
fessor við UCLA í Kaliforníu.
Ráðleggingar prófessors Lerner
komast vel til skila í myndinni í
þeim texta er Brian Ferguson
sálfræðingur og geðlæknirinn
(sem Viveca Lindfors leikur)
flytja. Ég ætla ekki að rekja
frekar þann texta en þar er velt
upp ýmsum spurningum varð-
andi samband sálar og líkama og
sambandsleysi. Nú kunna sumir
að halda að allt þetta kjaftæði
kvikmyndagagnrýnandans um
sál og líkama í tengslum við nýj-
ustu mynd Laugarásbíós „The
Hand“ þýði að þar í bíóinu sé nú
boðið upp á andafund. Svo er
ekki því hér er eigi trú staðfest,
fremur að bent sé á glufu í
veggnum.
Gott, verra, verst
Meat Loaf
Midnight at the Lost and Found
EPIC EPC 25243
„Midnight at the Lost and
Found" heitir nýjasta plata fitu-
hlussunnar Meat Loaf. Piltinn
þarf ekki að kynna. Hann var
gífurlega vinsæll hér fyrir
nokkrum árum með stórgóðri
plötu sinni „Bat Out of Hell“.
Við hana er þó það að athuga að
maðurinn á bak við alla tónlist-
ina var Jim nokkur Steinman.
Hlutur hans í plötunni er stór og
heyrist það best þegar hlustað er
á nýju Bonnie Tyler- plötuna.
Áður en næsta plata þeirra fé-
laga kom út slitnaði það sam-
starf og platan kom út án þess
að Jim væri með. Platan var ekki
svipur hjá sjón þrátt fyrir að
hún væri í anda fyrri plötunnar.
Jim gafst ekki upp þrátt fyrir
ósamlyndi hans við Meat Loaf og
sendi frá sér plötu á eigin nafni.
Platan sú er hinn hræðilegasti
gripur að öllu leyti nema einu.
Með henni fylgdi lítil plata sem
hafði að geyma hreint afbragðs
gott lag sem heitir „Rock’n’- Roll
Dreams Come Through".
Á „MATLAF" hefur Meat
Loaf endanlega losað sig við tón-
listina sem er á tveimur fyrstu
plötunum. En það sem tekur við
er ekkert til að hrópa húrra
fyrir. Lögin koma hvert úr sinni
áttinni og heildarsvipur plöt-
unnar er sundurlaus. „You Never
Can Be Too Sure about the Girl"
er misheppnaður popp-rokkari á
ameríska vísu, í „Don’t You Look
at Me Like That“ syngur Dale K.
Rossington dúett með honum og
hefur slíkt verið gert helmingi
betur áður. „Razor’s Edge“ er
lýsandi dæmi um stærsta galla
plötunnar. Gítarinn er hafður
alltof aftarlega í hljóð-
blönduninni og fyrir vikið vant-
ar kraftinn í lagið. Þetta lag er
ekki það eina sem nefna má, því
öll eru þau svona að síðasta lag-
inu undanskildu. Þar fer gamall
Chuck Berry-rokkari sem heitir
„The Promised Land“. Gott lag í
la la útsetningu, en eykur gildi
plötunnar ekki neitt. Ofaná
þetta leggst síðan sú staðreynd
að lögin sem reynt er að vinna úr
eru í flestum tilfellum hvorki
fugl né fiskur. Og ef pilturinn
ætlar að skapa sér varanlegt
nafn þá ætti hann að útvega sér
eitthvað bitastæðara.
Fyrir nokkrum mánuðum
sáum við Meat Loaf í þætti sem
sjónvarpið sýndi og þar olli hann
gífurlegum vonbrigðum fyrir
hreint afleitan söng. Það væri
ekki sangjarnt að segja það
sama um sönginn á „MATLAF"
en betur söng hann með Ted
Nugent á „Free for ali“ en hann
gerir á þessu nýja afsprengi.
FM/AM