Morgunblaðið - 04.05.1983, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. MAÍ 1983
61
Núverandi litir eru miklu dekkri.
Árið 1918 var sett flaggstöng á
verslunarhús föður míns á Höfn í
Hornafirði. Ég var þá verslunar-
stúlka þar. Gamla búðin, núver-
andi Byggðasafn Austur-Skaft-
fellinga ,var skreytt fána á hátíð-
um og sunnudögum og einnig þeg-
ar skip komu og farþegar stigu í
land. Eftir bláa fánalitnum man
ég því að ég dró upp þennan frels-
isfána í mörg ár.
í áðurnefndri grein H.K.L. þ. 7.
desember í fyrra, skömmu fyrir
jólin, er skáldið á Gljúfrasteini í
skáldaham. Hann lætur gamminn
geisa og ræðst í að tala um þjóð-
kvæði Matthíasar Jochumssonar,
á þann hátt að það er ekki eftir
hafandi og má telja fróðleikinn
um Unitara í Ameríku og efni í
þjóðsönginn sem hann telur þaðan
fenginn hugarfóstur eða bara
skáldskap. Nóg um það.
Næst ber ég niður í greininni
með fyrirsögninni „Þjóðsöngur í
mútum". Einhver villa hefir
slæðst þarna. Söngvar eru ekki í
mútum, það eru söngraddir. Piltar
komast í mútur á kynþroskaaldri.
Þeir verða hásir en sú hæsi hverf-
ur að því skeiði loknu. Þarna hefir
eitthvað skolast til. Skáldið segir
um áðurnefnt þjóðkvæði séra
Matthíasar: „Þessu kvæði er ekki
auðvelt að finna stað. Þjóðlegt er
það aunganveginn í þeim skilningi
sem ættjarðarljóð gerast og ber
lítinn svip af þjóðsöng eftir því
sem slíkur skáldskapur er skil-
greindur."
Eftir þessa fræðslu tók ég fram
söngbók mína sem inniheldur
marga þjóðsöngva frá ýmsum
löndum. Þar stangast margt á við
fullyrðingar H.K.L. í fyrsta lagi er
engan sérstakan skáldastíl að
finna í þessu söngvasafni. Þar
kennir margra grasa. Gaman væri
að geta flett upp í bók um þá
skilgreiningu. Síðan nefnir skáldið
sex þjóðsöngva sem að hans mati
eru til fyrirmyndar. Fyrst tekur
hann upp brezka þjóðsönginn
„God save the Queen", þýðing:
„Guð varðveiti drottninguna".
Bretar biðja fyrir drottningu sinni
og að henni gangi allt í haginn.
Næst telur hann upp danska þjóð-
sönginn, „Det er et yndigt land“,
þýðing: „Það er eitt fagurt land“.
Danir tala um land sitt sem er
þakið beykiskógum. Þjóðsöngvar
þeirra hafa verið tveir. Kong
Kristian stod ved höjen Mast.
Þýðing „Kristján konungur stóð
við hátt mastur", í reyk og gufu
o.s.frv. Norski þjóðsöngurinn, „Ja,
vi elsker dette landet", þýðing: Já,
við elskum þetta land“, vogskorið
og veðurbarið. Þessi söngur líkist
að efni til okkar viðaukalagi, „fs-
land ögrum skorið". Þjóðsöngur
Svía: „Du gamla du fria“, þýðing
„Þú gamla frjálsborna", háfjöll-
ótta norðurland o.s.frv. Þýzki
þjóðsöngurinn „Deutschland,
Deutschland úber alles“, þýðing:
Þýzkaland, Þýzkaland öllu ofar“,
öllu framar á jörðinni. Franski
þjóðsöngurinn, Marseillaisen,
„Allons enfantes de la patrie", er í
þýðingu Matthíasar Jochumsson-
ar svohljóðandi: Fram til orustu,
ættjarðarniðjar. Upp á vígbjartri
herfrægðarstund. Mót oss hel-
kaldra harðstjórnarviðja hefjast
gunnfánar dregnir af grund, heyr-
ið vígdunur hrægrimmra fjanda.
Húsfeður yðar og niðja þeir að
brytja niður bitrum geir búast
óðir milli yðar handa, því, landar,
fylkið fljótt, og fjandmenn höggv-
um skjótt. Á storð, á storð, sem
steypiflóð skal streyma níðings-
blóð.
Til viðbótar þeim sem skáldið
telur upp ætla ég að nefna tvo
aðra. Ámeríski þjóðsöngurinn
„Star-Spangled Banner", þýðing
„Stjörnuglitrandi fáni“. Þeir
syngja um fána sinn og frelsi.
Rússar hafa haft tvo þjóðsöngva.
Hinn nýi heitir ekki annað en
þjóðsöngur Sovétríkjanna. Ekki
veit ég hvaða boðskap hann færir,
hinn gamli var þekktur kommún-
istasöngur „Internationalen“, sem
lagður var niður sem þjóðsöngur
fyrir tveimur áratugum, að sögn.
Þýðing á nafni hans er: Milliþjóða
eða Milliríkjasöngur. Kommúnist-
ar hafa borið sína fána og sungið
þennan söng víðar en á sínu föð-
urlandi. Flokkspólitík kemur
þarna inn í myndina. Lítið veit ég
um þennan flokk, annað en það
sem er fjarstætt hugmyndum
þorra manna á Islandi, svo sem:
Niðurrif kirkna, útrýming trú-
mála og skerðing á mannréttind-
Sem sjá má á ofangreindri taln-
ingu og upplýsingum, hafa þjóðir
heims mismunandi viðhorf til þess
hvaða málefni þeir vilja útbreiða í
þjóðsöngnum sínum. Ef við vær-
um að líkjast sumum þeirra þyrft-
um við að vera hernaðarþjóð. Her-
hvatning og áróður er áberandi i
mörgum þeirra.
Hvað segir skáldið um þetta?
Efni í okkar þjóðsöng segir hann
vera of háfleygt. Okkar happ er
það að þjóðsöngur vor er hátt yfir
aðra hafinn. Hann kennir oss að
hefja hugsanir vorar á hærra stig.
Margir þeir sem flytja kvæði og
sálma séra Matthíasar finna til
vissrar kenndar sem ekki verður
frá þeim tekin. Ég aðhyllist
kirkjutónlist, þess vegna hefi ég
verið iðin við að syngja einsöng í
kirkjum. Þær eru nú orðnar þrjá-
tíu talsins innanlands og utan.
Þann 11. ágúst í fyrrasumar kom
ég fram í Hóladómkirkju á
Hólahátíð. Þar fluttum við Olafur
Tryggvason, orgelleikari, hinn
undurfagra söng séra Matthíasar
og Sigfúsar Einarssonar, „Faðir
andanna". Þetta lofkvæði ætti að
berast landa á milli með friðar-
boðskap sinn. Þarna lék ég og söng
sálma frá endaðri 15. öld á lang-
spilið. Að því hljóðfæri ættu ís-
lendingar að hyggja. Takið eftir
setningum úr þjóðsöng vorum: „ó
vert þú hvern morgun vort ljúf-
asta líf, vor leiðtogi í daganna
þraut," eða niðurlagsorð þjóð-
kvæðisins: „Verði gróandi þjóðlíf
með þverrandi tár sem þroskast á
guðsríkisbraut."
Séra Matthías Jochumsson er og
verður æðsta skáld íslendinga,
vegna þjóðsöngsins fyrst og
fremst. Það hryggir mig ásamt
öðrum, að skáldbróðir hans, Nób-
elsverðlaunaskáldið, hefir gert til-
raun til að rýra gildi þjóðsöngsins.
Því fræga skáldi tekst það ekki.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson er og
verður í efsta sæti, fyrst og fremst
vegna þjóðsöngsins, sem höfuð-
tónskáld íslendinga. Tónskáldin
þrjú áðurnefndu (nöfn þeirra hafa
verið birt), hafa á samviskunni þá
vanrækslu að hjálpa ekki til við að
stöðva útbreiðslu á skrumskældu
verki Sveinbjarnar Sveinbjörnss-
onar og fleiri ísl. listrænna tón-
verka í framleiðslu þeirri sem hef-
ir verið hart deilt á. Þessu þarf að
kippa í lag. Ég óska þess að ráða-
mönnum sem eiga að hafa eftirlit
með þjóðsöngslögunum auðnist að
stöðva fyrir fullt og allt það rang-
læti sem átt hefir sér stað.
Frelsistákn þjóðarinnar eiga að
vera friðhelg.
Reykjavík 10. apríl 1983.
Námsstefna á vegum Þroskahjálpar:
„Skóli fyrir
LANDSSAMTÖKIN Þroskahjálp
halda, dagana 18.—21. apríl, náms-
stefnu í umboði „Nordisk Förbund
Psykisk Utvecklingshámning“ (NFPU)
(Norræn samtök um aöstoð við þroska-
hefta). Þátttakendur eru frá öllum
Norðurlöndunum og viðfangsefnið er
„en skola för alla“ (Skóli fyrir alla),
segir í fréttatilkynningu frá Þroska-
hjálp.
Norrænu samtökin hafa í yfirlýs-
ingu frá 1982 sagt, að öll þroskaheft
börn eigi að fá reglubundna kennslu,
óháð því hvers konar þroskaheftingu
er um að ræða eða hvort hún er lítil
eða mikil.
Þessi yfirlýsing var gerð, þar sem
talið er sannreynt að öll börn —
einnig þau sem eru mjög mikið fötl-
uð — geti náð auknum þroska, fái
þau kennslu og þjálfun. Hins vegar
sé algjört skilyrði til árangurs, að
kennslan og þjálfunin séu sniðin að
getu og þörfum hvers og eins.
Yfirlýsingin segir ennfremur að
þýðingarmikið sé að kennslan fari
fram í sem nánustum tengslum við
skóla fyrir önnur börn. Á þann hátt
náist helst árangur, í átt að félags-
legri aðlögun í nútíma samfélagi,
þ.e.a.s. að stefnt verði að því að
þroskaheftir tengist þjóðfélaginu
sem best, bæði í skóla og utan.
Að þessu marki eru hins vegar
margar leiðir, t.d. með sérkennslu-
deildum í hinum almenna skóla og
alla“
einnig, að þroskaheftir geti verið
nemendur í venjulegum bekkjum.
Þeim nemendum sem ekki geta búið
í foreldrahúsum verði séð fyrir vist-
un hjá fósturforeldrum eða í sam-
býlum.
Með þá hugmyndafræði sem áður
greinir sem bakgrunn er námsstefn-
unni ætlað að ræða og skýra hvernig
æskilegast sé að samhæfingin verði
framkvæmd í skólanum sem utan
hans. Á ráðstefnunni verður reynt
að fá fram niðurstöður, sem geti orð-
ið grundvöllur fyrir áframhaldandi
uppbyggingu á kennslu og annarri
þjónustu fyrir þroskahefta, er bygg-
ir á þeirri miklu reynslu, sem nú
þegar er til staðar á Norðurlöndum.
Egilsstaðir:
Frá víðavangshlaupi grunnskólanemenda 1983.
V íðavangshlaup
grunnskólanemenda
Kgilsstóðum, 27. apríl.
HIÐ árlega víðavangshlaup nem-
enda Egilsstaðaskóla fór fram í
dag og munu hartnær 250 nemend-
ur hafa tekið þátt í því. Keppt var í
9 flokkum. Forskólanemendur
hlupu í einum hóp, en nemendum
1.—9. bekkjar var skipt í 4 flokka
stúlkna og drengja.
Frjálsíþróttaráð íþróttafé-
lagsins Hattar gaf nú farandbik-
ar til að verðlauna þá bekkjar-
deild sem hverju sinni sýnir
hlutfallslega besta þátttöku í
víðavangshlaupinu. Að þessu
sinni náðu tvær bekkjardeildir
100% þátttöku í hlaupinu og var
dregið um hvor þeirra skyldi
hljóta bikarinn. Bikarhafi 1983
er samkvæmt því 3. bekkur M.
Víðavangshlaup þetta er jafn-
framt úrtökuhlaup fyrir skóla-
hlaup UÍA sem mun fara fram á
Seyðisfirði að þessu sinni. Þrír
fyrstu nemendur í hverjum
flokki munu því keppa fyrir
hönd skóla síns í skólahlaupinu
á Seyðisfirði. 3. bekkur M — bikarhafi 1983 — ásamt kennara sínum.
— Ólafur
NON HF.
Síðumúla 6, S:84209 - 84295
RANK XEROX umboðið