Morgunblaðið - 22.07.1983, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. JÚLÍ 1983
Minning:
Hallgrímur Jóns-
son fv. húsvörður
Fæddur 5. júlí 1900
Dáinn 13. júlí 1983
Hallgrímur Jónsson, fyrrver-
andi húsvörður í Sláturfélagi Suð-
urlands, lést í Borgarspítalanum
13. júlí sl. Hann var síðasta árið
vistmaður á Elli- og hjúkrunar-
heimilinu Grund og naut þar góðr-
ar umönnunar og líkaði vel, enda
hress og fór daglega í gönguferðir.
Hann lenti í umferðarslysi og fót-
brotnaði nýlega og var lagður inn
á Borgarspítalann, þar sem hann
lést eftir stutta legu. Hallgrímur
var fæddur 5. júlí 1900 í Prest-
bakkakoti á Síðu. Foreldrar: Jón
Einarsson og Halldóra Eiríks-
dóttir frá Þverá á Síðu. Systkini
hans voru: Eiríkur, f. 1891, Marg-
rét, f. 1893, Elín, f. 1894 og Sveinn
f. 1895.
Hallgrímur dvaldist lengst af á
Kirkjubæjarklaustri og giftist þar
Þórönnu Magnúsdóttur frá
Þykkvabæ árið 1927. Þau fóru til
Reykjavíkur árið 1937, og gerist
Hallgrímur þar húsvörður hjá
Sláturfélagi Suðurlands árið 1939
og var það svo lengi sem aldur
leyfði. Sonur þeirra er Jónas Hall-
grímsson læknir, nú prófessor í
líffærameinafræði við Háskóla ís-
lands. Hann er giftur Önnu Marg-
réti Lárusdóttur, og eiga þau 4
börn.
Ég kynntist Haila, eins og hann
var oftast kallaður, skömmu eftir
að fjölskylda mín fluttist til
Reykjavíkur árið 1943, því kunn-
ingsskapur var milli foreldra
minna og Halla og Þórönnu. Var
ég þá oft sendur niður í Sláturfé-
lag til Halla að ná í kjöt, og varð
mér strax einstaklega hlýtt til
hans, enda kunni hann að um-
gangast unglinga og lét þá ekki
bíða að óþörfu, þó að mikið væri
að gera við afgreiðslu. Síðar
kynntist ég Þórönnu og Jónasi og
var heimagangur í litla húsinu
þeirra á Lindargötunni fram yfir
stúdentspróf, sem við Jónas tókum
sama vorið, 1951.
Allar minningar mínar frá þess-
um árum, af oft daglegum heim-
sóknum í húsið hans Halla, eru
ljúfar. Snyrtimennska og kurteisi
í fyrirrúmi. Halli sívinnandi oft að
nóttu sem degi, sérstaklega í slát-
urtíðinni á haustin, þegar flutn-
ingabílar komu á öllum tímum
sólarhrings.
Alltaf var hann jafn léttur á sér
og kvikur í hreyfingum, fljótur til
vinnu, og ekki man ég eftir honum
öðruvísi en í góðu skapi. Á yngri
árum fór orð af Halla sem
léttleikamanni og munu fáir hafa
verið hans jafnokar í smala-
mennsku. Hann gerði sér lítið
fyrir, sem ungur maður, að bregða
sér til Reykjavíkur og keppa í
víðavangshlaupi og vinna það með
glæsibrag. Oft iðkuðum við strák-
arnir, vinir Jónasar, íþróttir í
portinu hjá Sláturfélaginu, og
hafði Halli, held ég, gaman af, að
minnsta kosti man ég ekki eftir
því að hann amaðist við okkur, þó
að fyrirferðin væri stundum mikil.
Við skólafélagar Jónasar fundum
ávallt þá hlýju, sem foreldrar
hans sýndu okkur, og ekkert var of
gott fyrir hans félaga, enda var
hans velgengni þeirra aðalmál.
Því trausti brást Jónas ekki og var
ánægjulegt að fylgjast með því,
hve mikla gleði hver áfangi í námi
hans og starfi veitti þeim, en þar
bar heldur engan skugga á.
Eiginkona Hallgríms, Þóranna,
hefur átt við erfið veikindi að
stríða undanfarin ár, og dvelur nú
að Hátúni 10, þrotin að kröftum.
Ég og fjölskylda mín minnumst
í dag góðs drengs og vottum Þór-
önnu og Jónasi og hans fjölskyldu
okkar virðingu og samúð.
Guðmundur Snorrason og
fjölskylda
„Fótmál dauðans fljótt er stig-
ið.“ Þannig hugsar maður oft, þeg-
ar góðir vinir og samferðamenn
verða fyrir slysum, sem leiða þá
til dauða. „Enginn má sköpum
renna" sannast svo oft í lífinu. Al-
vara dauðans fylgir lífinu; söknuð-
ur og tregi fylgir fráfalli góðra
vina.
Þannig hugsaði ég, þegar ég
frétti, að Hallgrímur Jónsson,
fyrrum húsvörður hjá Sláturfélagi
Suðurlands, hefði orðið fyrir lífs-
hættulegu slysi á annan í hvíta-
sunnu, er leiddi hann til dauða 13.
júlí sl. Með Hallgrími er fallinn
frá drengur góður, sem margir
minnast með hlýjum huga, þakk-
læti og virðingu.
Hallgrímur Jónsson var fæddur
að Prestsbakkakoti á Síðu í
Vestur-Skaftafellssýslu 5. júlí
1900 og var því rétt rúmra 83 ára,
er hann lést. Foreldrar hans voru
þau hjónin Jón Einarsson og Hall-
dóra Eiríksdóttir, bæði Skaftfell-
ingar í ættir fram, og höfðu alið
aldur sinn á Síðunni, og áttu lengi
heimili á Kirkjubæjarklaustri.
Þar ólst Hallgrímur upp með for-
eldrum sínum og húsbændur hans
þar voru merkishjónin Lárus
Helgason alþingismaður og Elín
Sigurðardóttir, og ólst hann upp
með sonum þeirra hjóna og er
Hallgrímur varð fulltíða gerðist
hann vinnumaður á Klaustri. Var
því fyrri hluti ævi hans að mestu
bundinn við Síðuna og Kirkjubæj-
arklaustur, þar til hann fluttist
alfarinn að austan og gerðist hús-
vörður hjá Sláturfélagi Suður-
lands á árunum 1936—1979, en
það var ærið umfangsmikið og
erilsamt starf.
Ég kynntist Hallgrími og Þór-
önnu, konu hans, er ég átti heima
á Kirkjubæjarklaustri 1931—35.
Hann vann þá á búi Lárusar
Helgasonar alþm., þar var þá
stórbú, einkum við fjármennsku
og bústörf, og mörgu að sinna,
gestakomur tíðar og mikil umsvif.
Hallgrímur var mikill starfs-
maður, árvakur og léttur í lund.
Fáir voru kunnugri en hann á
Síðuheiðum og afrétti Siðumanna.
Var til þess tekið, hve frár hann
var á fæti og lét sig ekki muna um
að hlaupa uppi kindur, er þess
gerðist þörf. Varð þetta til þess, að
vinir hans hvöttu hann 1925 til að
skreppa til Reykjavíkur og taka
þátt í víðavangshlaupinu það ár og
vann hann þar glæsilegan sigur,
en æfingu hafði hann naumast
aðra hlotið en við fjármennskuna.
Er enginn vafi á því, að Hall-
grímur hefði orðið mikill hlaupa-
garpur, ef hann hefði hlotið þá
þjálfun, sem íþróttamenn í dag
telja sig þurfa í þessari íþrótta-
grein.
Eftir að Hallgrímur fluttist til
Reykjavíkur og tók við húsvarð-
arstarfinu hjá Sláturfélagi Suður-
lands reyndi ekki síður á dugnað
hans, hjálpsemi og lipurmennsku.
f þessu starfi var ótrúlega mörgu
að sinna og alltaf var Hallgrímur
jafn fús og tilbúinn að veita
mönnum aðstoð og fyrirgreiðslu
og sinna margskonar kvabbi, bæði
þörfu og óþörfu. Oft gat það komið
sér vel að geta greitt fyrir
mönnum, sem þuftu á fyrir-
greiðslu að halda, jafnvel þótt í
smáu væri og fyrir það voru marg-
ir honum þakklátir, enda er það
mála sannast, að hann naut mik-
illa vinsælda í þessu starfi, bæði
hjá almenningi og forsvars-
mönnum fyrirtækisins, þeim
Helga Bergs forstjóra og Jóni
Bergs, syni hans, en báðir kunnu
þeir vel að meta ósérhlífni hans,
trúmennsku og lipurð, enda
þekktu þeir vel mannkosti Hall-
gríms frá fyrri árum.
Hallgrímur kvæntist 16. des.
1927 Þórönnu Magnúsdóttur frá
Þykkvabæ í Landbroti og er einka-
sonur þeirra Jónas Hallgrímsson,
prófessor í læknisfræði við Há-
skóla íslands, kvæntur Önnu
Minning:
Guðfinna Guðmunda Arn-
finnsdóttir frá Flateyri
Fædd U.janúar 1899.
Dáin 16. júlí 1983.
Daginn
tekið að lengja
og landið springur út
í vanræktu brjósti okkar
og við hyggjum gott
til að sleikja sólskin
í bleikum sandi,
tína nýútsprungin augu
ungrar stúlku í fjörunni. —
Og haf brosir,
brosir við steinum.
(Matthías Johannessen.)
í dag fer fram frá Neskirkju út-
för Guðfinnu Arnfinnsdóttur frá
Flateyri við Önundarfjörð, sem
lést 16. júlí sl.
Hún var fædd 11. janúar 1899 að
Lambadal í Dýrafirði, dóttir Arn-
finns Jónssonar bónda þar og
konu hans, Ingibjargar Sigurlína-
dóttur, sem þar reistu myndarbú
og eignuðust sextán börn og var
Guðfinna heitin þriðja í röð þeirra
systkinanna. Eru nú fjögur af
þessum stóra barnahópi á lífi.
Stuttu eftir að Guðfinna var
komin á fullorðinsár fluttist hún
til Flateyrar og gekk að eiga Stef-
án Brynjólfsson frá Mosvöllum
þar í firði, 11. n óv. 1922. En hann
lést hér í borg fyrir fáum árum.
Þau hjónin eignuðust fimm börn,
Brynhildi, gifta Magnúsi bonda í
Birkihlíð, Borgarfirði, Kjartan
húsasmið, kvæntan Önnu Sig-
mundsdóttur, Ingibjörgu, gifta
undirrituðum, Hall kaupmann,
kvæntan Fjólu Haraldsdóttur og
Lóu, gifta Guðmundi H. Þórðar-
syni lækni.
Stefán var annálaður sjósóknari
á sínum yngri árum, auk þess að
vera þeim hæfileikum gæddur að
kunna einstaklega vei til verka að
hverju sem hann gekk, þegar gerð-
ur var stuttur stans í landi og því
oft leitað til hans.
Og það dró sannar lega ekki úr
björg í bú hjá þeim hjónum, þegar
til heimilis skyldi stofnað, því
Guðfinna heitin var orðlögð fyrir
dugnað og ósérhlífni að hverju
sem hún gekk; það geta þeir sem
til hennar þekktu borið vitni um.
Og í hámælum var hafður dugnað-
ur hennar og vandvirkni í erfiði
dagsins við vaskbalana, þegar
fisktonnin vóru dregin á land til
vöskunar eða á annan hátt með-
höndluð sem best til útflutnings
og verðmætis á fiskmörkuðum er-
lendis.
Þetta er ekki sagt til að auka
eða ýkja vinnugleði Guðfinnu
heitinnar meðan hún var ung að
árum og allt til þess dags meðan
kraftar leyfðu og langt framyfir
það eftir að hjónin fluttu hingað
suður. Hún tók upp þráðinn, sem
hún sleit fyrir vestan og hnýtti
aftur saman með nærveru sinni í
Fiskiðjuverinu og ekkert fékk
dregið þar úr nema fyrirbærið al-
kunna, lasleiki og elli.
Nú fer óðum að fækka þeim
Flateyringum, sem lifðu lífinu í
heimabyggð sinni með þrautseigju
og ósérhlífni upp á gamla móðinn
undir spili bárunnar við unnar-
steina. Og þeir sem nú eru á svip-
uðum aldri og Guðfinna, sem nú er
kvödd hinsta sinni, munu minnast
hennar og þess ávaxtar erfiðisins,
sem skilaði sér inn fyrir dyr í litla
húsinu, sem þau hjónin reistu með
tvær hendur tómar. En áræði
þeirra og kraftar urðu vel fengnir
peningar og verða um ókomna tíð
þeim sem mun hærri minnisvarði.
Ég fer nú að fækka orðum mín-
um um tengdamóður mína, Guð-
finnu Arnfinnsdóttur. En ég get
ekki frá minningunni vikið án
þess að draga fram í dagsljósið
þann áhuga, sem Guðfinna heitin
hafði á hvers konar fróðleik og
frábært minni hennar á góðar
bókmenntir og þó sér í lagi allt
sem að kveðskap laut og utanbók-
arkunnáttu á því sviði. Sjálf var
hún þeim hæfileikum gædd, að
koma saman visu og vildi hafa
hana rétt gerða upp á „gamla
móðinn", og ekki þurfti nema í
einn eða tvígang að fara með vísu
fyrir hana, þá lygndi hún augun-
um á meðan hún innsiglaði hana,
þótt annað gleymdist fljótt.
Mér finnst svo að lokum eiga
best við að slá botn í þetta regist-
ur mitt með ljóðlínum, svo sem í
upphafi var byrjað á, því ljóðið
lifir, ef það er vel skapað eins og
manneskja sú, sem ég kveð með
þakklæti, Guðfinna Arnfinnsdótt-
ir.
Senn kemur
svartur bakki
með él
tveggja bakka
veður
og þú kveður
augu þín.
(Matthías Johannessen.)
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Kristinn Magnússon
ó, Jesú, bróðir besti
og barna vinur mesti
æ, breið þú blessun þína
á barnæskuna mína.
(Páll Jónsson.)
Við minnumst þessara lína þeg-
ar hún amma okkar er öll. Guð-
finna Guðmunda hét hún fullu
nafni, fædd 11. janúar 1899 í
Lambadal í Dýrafirði. Var hún ein
af 16 börnum þeirra hjóna Arn-
finns Jónssonar og Ingibjargar
Sigurlínadóttur, Kristjánssonar,
bónda að Botni, Dýrafirði, og konu
hans, Margrétar Magnúsdóttir.
Arnfinnur faðir ömmu var sonur
Jóns skipherra Arnfinnssonar frá
Hallsteinsnesi, móðir Arnfinns
hét Margrét, dóttir Kjartans
ólafssonar bónda í Tröð í Önund-
arfirði, ólafssonar á Eyri í Sköt-
ufirði (f. 1785 að Núpi í Dýrafirði).
Margrét og Jón skipherra fluttu
frá Önundarfirði að Lambadal í
Dýrafirði árið 1868.
Amma fór ung að heiman. Vet-
Margréti Lárusdóttur úr Reykja-
vík og eiga þau fjögur mannvæn-
leg börn. Frú Þóranna aðstoðaði
mann sinn vel og dyggilega, ekki
síst í húsvarðarstarfi hans og
taldi aldrei eftir sér sporin, og
greiddi götu margra, en nú hefur
hún verið sjúklingur um nokkurt
skeið, og því hugsa vinir þeirra til
hennar í dag, bæði fast og kær-
leiksríkt, þegar hún hefur orðið að
kveðja mann sinn með svo svipleg-
um hætti.
Ég tel mér það ávinning að hafa
átt vináttu Hallgríms og Tótu um
rúmlega 50 ára skeið og þegar ég
nú minnist Hallgríms með fáum
fátæklegum orðum að leiðarlok-
um, þá verður hann í huga mínum
hinn hjálpsami, lífsglaði dreng-
skaparmaður, sem aldrei taldi eft-
ir sér neina fyrirhöfn, ef hann gat
orðið öðrum til aðstoðar og lið-
sinnis. Vissulega þarf þjóðfélagið
á sem flestum slíkum þegnum að
halda.
Af systkinum Hallgríms er
Sveinn, bróðir hans, nú einn á lífi,
en Eiríkur frá Hruna, bróðir
þeirra, lést í Hafnarfirði fyrir
skömmu, svo að ekki varð langt á
milli þeirra bræðra, en þeir voru
líkir um margt, ekki síst um dugn-
að og hressandi glaðlyndi.
Ég var á ferð austur á Síðu fyrir
nokkrum dögum og þótti ánægju-
legt að koma á fornar slóðir, og
hitta þar vini og kunningja. Margt
hefur breyst þar eystra og ekki
síst á Kirkjubæjarklaustri, síðan
ég lék við Jónas, son Hallgríms og
Þórönnu, og við önnur börn, sem
þá voru að vaxa upp á Klaustri og
naut þar vináttu húsbænda og
heimilisfólks.
Engum dylst, að framfarir hafa
orðið þar miklar og í samræmi við
þróun tímans. En þótt framfarir
séu góðar og nauðsynlegar, þá er
það þó vinátta fólksins sem lengst
vermir hjörtun og björtustum
geislum varpar yfir farinn veg, og
maður hefur mesta ánægju af að
rifja upp, þegar árin líða.
Hallgrímur Jónsson er í hópi
þessara góðu vina og því er líka
gott að minnast hans og biðja
honum blessunar Guðs í nýjum
heimi og ástvinum hans, sem eftir
lifa, verndar og styrks í störfum
og lífi.
Óskar J. Þorláksson
urinn 1917—’18 var hún nemandi
á Núpi og þótti henni mjög vænt
um þann stað og mat hún séra
Sigtrygg Guðlaugsson skólastjóra
mikið.
Ömmu langaði til að sjá sig um.
Hún var kaupakona í Miðfirði og
einnig var hún um tima i vist á
Seltjarnarnesi og oft sagði hún
okkur frá veru sinni þar þegar við
fórum í bíltúr um Nesið.
1921 fór amma sem vinnukona
til Snorra Sigfússonar skólastjóra
á Flateyri. Þá voru þáttaskil í ævi
hennar, því þar kynntist hún afa.
Árið 1922 giftist amma Stefáni
Guðmundi Brynjólfssyni frá
Mosvöllum í Önundafirði, en hann
lést fyrir tæpum þremur árum.
Hófu þau búskap á Flateyri og
eignuðust þau fimm börn. Árið
1967 fluttust þau til Reykjavíkur
ásamt foreldrum okkar og þjuggju
þau í húsi föður okkar allt til ævi-
loka.
I Reykjavík starfaði amma fyrst
í Hraðfrystistöðinni og síðan hjá
BÚR. Hún lét af störfum rúmlega
70 ára.
Við systkinin ólumst upp frá
fæðingu í sama húsi og amma bjó
í og eigum við margar góðar minn-
ingar um hana ömmu okkar, t.d.
öll þau aðfangadagskvöld sem
amma og afi voru hjá okkur. Einn-
ig er okkur ofarlega í huga ofan-
rituð bæn, sem hún fór svo oft
með fyrir börn okkar systkinanna
síðustu ár.
Amma kunni mikið af ljóðum,
enda var hún hagmælt mjög. Guð-
finna amma var ætíð glaðleg, og
það sem veitti henni mesta
ánægju í þessu lífi var að geta
glatt aðra. Þessi fáu orð eru rituð
sem kveðjuorð frá okkur systkin-
unum með þakklæti fyrir það, sem
amma var okkur.
Guð blessi hana.
Helga Guðfinna, Margrét, Stef-
án og fjölskyldur þeirra.