Morgunblaðið - 22.07.1983, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. JtJLl 1983
27
ur, sem kvaddur er í dag hinstu
kveðju.
Hafi hann þökk fyrir hverja
samverustund og öll kynni og fyrir
að vera eins og hann var.
Barði Friðriksson
Ekki man ég lengur hvenær við
Eðvarð hittumst í fyrsta sinn,
sjálfsagt í einhverri kjaradeilu, en
mér er enn minnisstætt með hve
mikilli virðingu var talað um hann
mín megin við borðið. En eftir því
sem ég hitti hann oftar, já og
samdi við hann oftar, fór ég að
skilja betur hvað olli, því Eðvarð
var einstakur maður, það þurfti í
raun aldrei að gera skriflegan
samning við hann, handsal frá
honum var meira virði en nokkur
skrifaður samningur getur nokk-
urn tíma orðið.
Eðvarð var hlýr maður, hygg-
inn, traustur og heiðarlegur og
trúr sínum hugsjónum, fastur
fyrir og lagnasti samningamaður,
sem ég hef kynnst. Nýjasta dæmið
er kjarnasamningur frá 1981, mér
er til efs að hann hefði nokkurn
tíma náðst í gegn án hans atfylgis.
Við hittumst í síðasta sinn í lok
maí og ræddum þá einslega um
erfitt mál og viðkvæmt, þó ekki í
tengslum við kjarasamninga. Eð-
varð var mikið kappsmál að leysa
málið á þann hátt sem hann vildi,
en ég var honum ósammála og
sagði mundu beita mér sem ég
mætti til að stöðva málið. Að
venju fór svo að hann hafði fullan
sigur í málinu, ég varð að láta í
minni pokann og þótti súrt í broti.
Þegar ég frétti lát hans voru
fyrstu viðbrögðin hinsvegar þau
að samgleðjast með að hafa komið
þessu hjartans máli sínu farsæl-
lega í höfn.
Ég sakna trausts vinar og vona
að fsland verði þeirrar gæfu að-
njótandi að eignast syni slíka sem
Eðvarð Sigurðsson var.
Davíð Sch. Thorsteinsson.
í dag er kvaddur merkur íslend-
ingur, Eðvarð Sigurðsson, frá
Litlu Brekku í Reykjavík.
Ég átti því láni að fagna að
kynnast Eðvarði fljótlega eftir að
ég fluttist til Reykjavíkur upp úr
1950 og lágu leiðir okkar víða sam-
an upp frá þeim tíma, þar til hann
féll frá.
Mig langar því á kveðjustund að
votta virðingu mína og færa hon-
um einlægar þakkir fyrir góða
samfylgd og vinarþel á umliðnum
árum.
Segja má, að leiðir okkar
Eðvarðs, á þeim starfsvettvangi
innan verkalýðshreyfingarinnar
sem leiddi til náinna kynna, hafi
um margt verið gjörólíkar og
lífsviðhorf til ýmissa hluta þar af
leiðandi önnur. En hvað sem því
leið, var það markmið sameigin-
legt, að unnið skyldi að því eftir
beztu getu og með tilliti til kring-
umstæðna að bæta og efla lífskjör
almennings í landinu. Á því sviði
var Eðvarð Sigurðsson óumdeild-
ur fremsti forustumaður íslenzkr-
ar verkalýðshreyfingar í áratugi,
ekki eingöngu vegna stöðu sinnar
sem formaður Verkamannafélags-
ins Dagsbrúnar í Reykjavík, eða
annarra samtaka sem hann var
kjörinn til forustu í, heldur vegna
óvenjulegra hæfileika til að móta
og setja fram stefnumarkandi mál
og leiða þau til farsælla lykta
fyrir launafólk í landinu. í þeim
efnum átti Eðvarð fáa sína líka.
Er því mikið skarð fyrir skildi í
þjóðlífinu við fráfall þessa mæta
manns.
Með stillingu og frábærri ró-
semi gat Eðvarð Sigurðsson lægt
öidurnar og leitt menn með gjör-
ólíkar skoðanir til farsæls sam-
starfs. En ef því var að skipta gat
hann verið harður sem stál, en
aldrei óvæginn.
Eðvarð Sigurðsson var hógvær
maður og lítillátur og lítið um það
gefið að berast mikið á. Við nána
kynningu frann maður, að þessi
landsfrægi verkalýðsforingi hefði
helzt kosið að geta komið velferð-
armálum alþýðunnar áfram án
mikils fyrirgangs eða frásagna í
fjölmiðlum. En hann gerði sér
góða grein fyrir mikilvægi þess, að
fólkið væri vel upplýst um fram-
gang mála og þau skýrð á þeim
vettvangi. Vandaður og skýr
málflutningur hans vakti traust
og tiltrú. Orð Eðvarðs við lausn
erfiðra vandamála í samskiptum
ríkisvalds, verkalýðshreyfingar og
vinnuveitenda voru gulls ígildi.
Það hafa íslendingar reynt.
Þróun atvinnu-, ibúða- og lífeyr-
ismála síðustu áratugi hefði ekki
orðið með jafn jákvæðum hætti,
launafólki í hag, og raun ber vitni,
ef Eðvarðs hefði ekki notið við.
Til eru þeir sem telja að í þess-
um efnum hafi verið of langt
gengið til móts við óskir og kröfur
verkalýðshreyfingarinnar. Er það
mat á miklum misskilningi byggt,
sem byggist annað hvort á þekk-
ingarleysi á högum launafólks eða
afturhaldssemi, sem á enga sam-
leið með sóknarhug dugnaðar-
manna, sem takast á við viðfangs-
efni framtíðarinnar í sókn þjóðar-
innar til betri lífskjara. Baráttan
fyrir betra þjóðfélagi heldur stöð-
ugt áfram í síbreytilegum mynd-
um. Þar er enginn lokapunktur,
heldur stöðugt framhald. Fram-
hald, sem verður að vinna að með
festu og rósemi, þar sem yfirsýn
yfir fjölbreytileik mannlegra sam-
skipta er vegin og metin á grund-
velli góðleika og velvilja í garð
annarra.
í lífi og starfi vann Eðvarð Sig-
urðsson í þessum anda.
Þrátt fyrir gjörólíkar skoðanir á
ákveðnum viðkvæmum sviðum
stjórnmála, þar sem skil geta orð-
ið milli vina, varð ég þess aldrei
var, að það hefði áhrif á trúnað
okkar í milli eða samstarf að
verkalýðsmálum. Þar sem við vor-
um á sama tíma í forustu tveggja
stórra verkalýðsfélaga i Reykjavík
í rúma tvo áratugi, reyndi oft á
þetta.
í upphafi þessa samstarfs hafði
hann þegar áratuga reynslu í
þessum málum, en ég svo til enga.
Eðvarð var þá, sem síðar, óum-
deildur forustumaður íslenzkrar
verkalýðshreyfingar, en aldrei
varð ég þess var, að hann beitti
þessum aðstöðumun sjálfum sér
eða sínum félögum til framdrátt-
ar. Heiðarlegt mat og drengileg
afstaða til manna og málefna réði
afstöðu hans.
Með miklum söknuði kveð ég
þennan góða mann, sem í sögu ís-
lands mun verða talinn til lands-
ins beztu sona.
Ég votta eiginkonu hans og
ástvinum innilega samúð.
Guðmundur H. Garðarsson
Hinn 9. júlí sl. lést Eðvarð Sig-
urðsson skyndilega austur á Egils-
stöðum, þar sem hann var í
sumarfríi. Þótt við sem þekktum
til og störfuðum með Eðvarð viss-
um um sjúkleika hans, þá datt
okkur fæstum eflaust til hugar að
svo brátt bæri andlát hans að.
Ég hafði talað við hann nokkr-
um dögum áður til þess að til-
kynna honum andlát vinar okkar
og samstarsfélaga, Sigurðar Guð-
geirssonar, og ræddi þá við hann
um að gera ráðstafanir til þess að
hann kæmist til að vera við jarð-
arför Sigurðar og fara aftur aust-
ur sama dag. En ekki fara allir
hlutir eins og maður ætlar, því á
sunnudag var mér tilkynnt andlát
Eðvarðs. Og á mánudag var ég
viðstaddur komu kistu með líki
hans og skömmu síðar sama dag
kistulagningu Sigurðar Guðgeirs-
sonar.
Ég kynntist Eðvarð fyrst er ég
kom inn í stjórn Dagsbrúnar 1958.
Ekki veit ég hvað olli því að ég tók
sæti í stjórn félagsins, en ekki er
mér grunlaust um að hann hafi
átt sinn hlut í þeirri ákvörðun. Á
milli okkar tókst strax góð vinátta
og skilningur sem hélst alla tíð,
eða þar til sá batt enda á, sem öll
bönd slítur.
Eðvarð Sigurðsson var einstök-
um gáfur gæddur og gat tileinkað
sér flóknustu mál, sem aðrir
þurftu langskólanám til að nema.
Hann naut ekki langs skólanáms í
æsku en var þeim mun áhugasam-
ari að fræðast um það sem hann
hafði áhuga á.
Eðvarð tileinkaði sér strax á
unglingsárunum baráttuna fyrir
bættum kjörum verkafólks og
barðist ótrauður fyrir rétti þess
alla tíð. Hann var einn þeirra fáu
íslendinga sem settur var á bak
við lás og slá fyrir þá sannfæringu
sína. Þrátt fyrir það náði hann því
að vera kjörinn á Alþingi íslend-
inga og sitja þar í áratugi og njóta
virðingar allra þeirra sem honum
kynntust og vinna þar að mörgum
hagsmunamálum íslenskrar al-
þýðu.
Ég held að enginn sem kemst í
forystusveit íslenskrar verka-
lýðshreyfingar geti óskað sér betri
leiðbeinanda en Eðvarð Sigurðs-
son, og hafi ég nemandinn ekki
numið fræðin er það ekki læri-
meistaranum að kenna heldur tor-
næmi nemandans.
í stjórn eins stórs félags og
Dagsbrúnar getur ekki einn mað-
ur farið með alla samningagerð,
því höfum við skipt þeim á milli
okkar. Ég neita því ekki að ég
sakna þess innilega að geta ekki
tekið upp símann og spurt vin
minn Eðvarð ráða þegar mér hef-
ur fundist ég einn og ráðalaus, nú
er þetta samband rofið.
Með Eðvarð hef ég misst góðan
vin, ég sakna þeirra stunda er ég
fór til hans í næsta herbergi til að
ræða málin, bæði þau sem voru
félagsleg og eins um lífið og tilver-
una, sem við gerðum oft. Eg mun
ekki rekja hér lífshlaup Eðvarðs,
til þess verða aðrir, en ég verð að
segja það að kynni mín af Eðvarð
Sigurðssyni hafa auðgað líf mitt.
Á stundum fannst mér hann um
of íhaldssamur og þröngsýnn. Ég
minnist þeirra stunda þegar ég,
sem fannst ég ansi ungur, kom til
hans og sagði: „Þetta gengur ekki
lengur Eðvarð, við verðum að gera
eitthvað í málinu". Þá svaraði
hann: „Halldór minn, finnst þér
þessi mynd á almanakinu ekki fal-
leg?“ Hvað segja menn þegar
svona er svarað, þeir verða orð-
lausir og fara að hugsa málið bet-
ur. En eitt kenndi Eðvarð mér og
það var að gefast ekki upp heldur
þrauka, en vera þó tilbúinn að
víkja frá ýtrustu kröfum, og þrátt
fyrir að ekki væru sett á blað öll
þau mál, sem menn urðu sammála
um, þá stæði það sem sagt hafði
verið.
Nú er Eðvarð Sigurðsson allur
og við Dagsbrúnarmenn höfum á
skömmum tíma séð á bak tveim af
okkar ágætustu félögum. Þau eru
þung sporin þessa dagana, en hvað
um það við söknum og tregum
góða félaga, en jafnframt erum
við þakklátir fyrir að hafa kynnst
slíkum mönnum, og fengið tæki-
færi til að starfa með þeim.
Guðrún mín, ég færi þér og öll-
um aðstandendum Eðvarðs inni-
legustu samúðarkveðjur mínar og
konu minnar.
Halldór Björnsson
Þegar mér var tilkynnt að hann
Eðvarð væri dáinn setti að mér
hljóðan harm. Horfinn var einn af
mínum mætustu vinum. Vinur
sem alltaf átti hlýlegt bros og
uppörvandi orð. Hann sem hafði
svo ótal mörgu að sinna, að undur
var hvernig einn maður gat af-
kastað og afrekað svo miklu sem
hann gerði, en átti samt alltaf
tíma til að ræða við stelpugopa
sem mig, þegar ég leitaði til hans
og ætíð reyndist hann mér vel. Að
eiga menn eins og Ebba að vini er
mikil gæfa. Það er auðlind sem
aldrei mun þverra. Fyrir það er ég
ákaflega þakklát. Ekki ætla ég
mér hér að tíunda öll störfin hans,
en það ætla ég að öllu launafólki
sé ljóst hve gífurlega miklu þrek-
virki Ebbi áorkaði til hagsbóta og
hagsældar fyrir alþýðu þessa
lands.
Fyrir 12 árum var Ebbi svo
lánsamur að kynnast konu sinni,
Guðrúnu Bjarnadóttur. Greinilega
naut hann mjög þeirrar hamingju
sem hún veitti honum þessi ár, því
hann geislaði sem unglingur af
gleði og stolti í návist hennar.
Söknuður okkar allra er mikill,
þó Guðrúnar mestur. Minningin
um tryggan, trúfastan og góðan
dreng mun ætíð lifa í hjörtum
okkar, sem vorum svo giftusöm að
fá að kynnast Eðvarði Sigurðssyni
á lífsbraut okkar.
Kristín Jóna Halldórsdóttir
Við sósíalistar og verkalýðs-
sinnar trúum því að mennirnir
móti sína sögu sjálfir. Barátta
okkar fyrir jafnrétti, bræðralagi
og frelsi er háð í þessari trú.
í dag kveðjum við einn virtasta
forystumann íslensks verkafólks
um áratuga skeið. Ef hægt er að
segja að einn maður móti sögu
samtiðar sinnar öðrum fremur, þá
gildir það um Eðvarð Sigurðsson.
Hinir miklu sigrar verkalýðs-
hreyfingarinnar sem áunnist hafa
hin síðari ár, náðust ekki síst fyrir
tilstuðlan þeirra manna sem
kunnu að setja hagsmuni fjöldans
ofar eigin hag, manna eins og Eð-
varðs. Svo samofin er saga verka-
lýðshreyfingarinnar, sigrar henn-
ar og saga Éðvarðs Sigurðssonar,
að þar verður vart skilið í milli.
Það þarf djörfung til þess að
standa í eldlínu baráttunnar og
hvika hvergi. Mótlæti, m.a. tugt-
húsvist, haggaði hvergi óbifan-
legri trú Eðvarðs á hugsjónum
sínum, hagsmunum verkafólks.
Það var hans líf.
Ég átti því láni að fagna að fá
að þekkja og starfa með Eðvarð
Sigurðssyni frá haustmánuðum
1981. Ég kynntist djúpvitrum,
nákvæmum raunsæismanni og
einum heiðarlegasta verkalýðs-
sinna sem ég hef hitt. Fyrir það og
þann lærdóm sem hann gaf mér
vil ég þakka. Eiginkonu hans og
öðrum aðstandendum sendi ég
mínar dýpstu samúðarkveðjur.
Skúli Thoroddsen.
Mánudaginn 11. þessa mánaðar
var ég ásamt fjölskyldu minni
staddur í húsi danska Verka-
mannasambandsins í Kaup-
mannahöfn. Vegna andláts vinar
míns, Sigurðar Guðgeirssonar,
þurfti ég að hafa símasamband við
skrifstofu Verkamannasambands
íslands í Reykjavík. Þegar ég
hafði lokið erindi mínu sagði
Kolbrún: „Ég segi þér slæmar
fréttir, hann Eðvarð er dáinn."
Tilfinningum mínum á þessari
stundu reyni ég ekki að lýsa. Mað-
urinn með ljáinn hafði gerst
óvenju nærgöngull. Á aðeins viku
hafði hann hrifið á brott tvo af
mínum bestu vinum og helstu
samverkamönnum allt frá því að
við hjónin fluttum tl Reykjavíkur
haustið 1964.
Með Eðvarð Sigurðssyni er
horfinn af vettvangi einn af
áhrifamestu og sterkustu forystu-
mönnum, sem samtök verka-
manna hafa eignast, forystumað-
ur, sem var hertur af fátækt og
miskunnarleysi kreppuáranna,
maður, sem aldrei eitt andartak
missti sjónar á því, sem hann taldi
verkafólki vera fyrir bestu hverju
sinni, maður, sem hugsaði eins og
verkamaður til hinnar hinstu
stundar.
Allt frá því að vinstri menn
undir forystu þess mæta manns,
Sigurðar heitins Guðnasonar,
unnur sigur í stjórnarkjöri í
Verkamannafélaginu Dagsbrún
árið 1942 og til aðalfundar félags-
ins 1982 átti Eðvarð sæti í stjórn
félagsins, fyrri helming tímabils-
ins sem ritari og síðar helminginn
sem formaður, og starfsmaður
Dagsbrúnar var hann frá 1944 til
æviloka. Allan þennan tíma Tar
hann helsti forystumaður félags-
ins og raunar ekki aðeins forustu-
maður verkamanna í Reykjavík,
heldur og verkafólks á öllu land-
inu og launþegahreyfingarinnar
innan ASÍ, en í miðstjórn ASÍ átti
hann sæti um langt skeið.
Eðvarð átti stærstan hlut í
samningum Dagsbrúnar og at-
vinnurekenda, en þeir samningar
urðu síðar fyrirmynd saminga
annarra verkalýðsfélaga og eru
meginstofn þess samnings Verka-
mannasambandsins, sem í gildi er
í dag.
Hæfni Eðvarðs sem samninga-
manns launþegasamtakanna var
óumdeild jafnt af samherjum sem
þeim er „sátu hinum megin við
borðið" og þá ekki síður vand-
virkni hans og heiðarleiki. Orð
hans voru jafngild skriflegum
samningi og virðing fyrir þeim
samningum, sem gerðir voru, var
hafin yfir allan efa.
Þegar almennu verkalýðsfélögin
tóku þá ákvörðun að stofna Verka-
mannasamband íslands árið 1964,
var Eðvarð kjörinn fyrsti formað-
ur þess, og gegndi hann því starfi
allt til haustsins 1975, eða sem
næst í llVfe ár. Hann átti því
manna mestan þátt í því að móta
starf og stefnu sambandsins í upp-
hafi og að þeim grunni mun það
lengi búa.
Hér verður engin tilraun gerð
til þess að rekja störf Eðvarðs, en
öll miðuðu þau að því að gera hlut
þeirra, sem minnst máttu sín og
versta aðstöðu höfðu til þess að
koma ár sinni fyrir borð, betri, og
sem bestan, ég minni aðeins í því
sambandi á hlut hans í atvinnu-
leysistryggingunum, og lífeyris-
sjóðum, en þeim helgaði hann
krafta sína mest síðustu árin.
Þó að við Eðvarð Kristinn Sig-
urðsson, eins og hann hét fullu
nafni, hefðum þekkst um allnokk-
urn tíma sem samherjar í verka-
lýðsmálum og á pólitísku sviði,
tókust ekki með okkur verulega
náin kynni fyrr en ég gerðist
starfsmaður Verkamannasam-
bands íslands haustið 1964. Með
Eðvarð var ákaflega gott að vinna,
hann var ljúfmenni í umgengni,
hjartahlýr og elskulegur og ávallt
gott til hans að leita. Yrði manni
eitthvað á í messunni eins og sagt
er, var bent á það með hógværum
orðum og alvöruþunga, en aldrei á
særandi eða móðgandi hátt. Þessi
fáu fátæklegu orð eiga ekki að
vera nein tæmandi lýsing á störf-
um hans eða honum sjálfum, held-
ur persónuleg kveðja til hans sem
vinar og félaga og ekki síst sem
læriföður. Samstarfið við Eðvarð
og minningin um hann er mér og
okkur hjónunum dýrmætur fjár-
sjóður, minning sem endist til
æviloka. Um hann má segja, „að
þá kemur mér hann í hug, er ég
heyri góðs manns getið".
Ein minning um manninn Eð-
varð Sigurðsson er mér ljóslifandi.
Við hjónin voru stödd í nokkru
fjölmenni, trúlega á einhverjum
fundi, og svo stóð á, að María var
nýstaðin upp úr nokkuð alvarleg-
um veikindum. Á þessum fundi
var Eðvarð einnig staddur og þeg-
ar hann sér okkur, kom hann rak-
leitt til okkar og heilsaði Maríu
með sínu fágætlega hlýja hand-
taki og þeim yl og ástúð í allri
framkomu að yljaði til innstu
hjartaróta. Slíkur var maðurinn
Eðvarð Sigurðsson.
Og þá er aðeins eftir að kveðja.
Þá eru orð til lítils. Hinsta kveðja
til vinar og félaga verður aldrei
með orðum tjáð.
Guðrúnu og öðrum vinum og
ættingjum sendum við hjónin
okkar einlægustu samúðar-
kveðjur.
Þórir Daníelsson.
Kirkjur á
iandsbyggdinni
Messur á
sunnudag
SIGLUFJARÐARKIRKJA:
Guðsþjónusta kl. 11 i satnaö-
arheimilinu. Nýtt messuform
kynnt. Sr. Vigfús Þór Árnason.
ST ADARBAKK AKIRKJA:
Messa á sunnudaginn meö
þáttöku prófasts og fleiri gesta
í tilefni þess aö viögerö á kirkj-
unni er lokiö. Sóknarprestur.