Morgunblaðið - 24.07.1983, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JÚLÍ 1983
53
Stórbændurnir.. .gera kotbændunum tvo kosti, annaöhvort skulu þeir
selja skikann sinn fyrír smánarpening eöa hafa verra af ella — ofbeldi
■ Litblinda
Hvítt getur enn verið
svart í Louisiana
Snemma í þessum mánuði voru
felld úr gildi lög, sem giltu í Lou-
isiana-ríki í Bandaríkjunum, og
kváðu á um, að allir þeir, sem aðeins
hefðu einn þrítugasta af negrablóði í
æðum sínum, vsru svartir fyrir lög-
unum og þess vegna dæmdir til að
verða fyrir því kynþáttamisrétti, sem
enn viðgengst í Suðurríkjunum.
Afnám þessara laga breytir hins
vegar engu um önnur lög, sem gera
það að skyldu að skrá allar tiltækar
upplýsingar um forfeður barna við
fæðingu þeirra og þar á meðal hör-
undslit foreldranna.
Það er 49 ára gömul kona að
nafni Susie Guillory Phipps, björt
á brún og brá og gift efnuðum
kaupsýslumanni, sem getur þakk-
að sér að lögin um „svarta blóðið“
hafa verið afnumin. Á fæðingar-
vottorðinu hennar stendur nefni-
lega, að hún sé „dökkleit eða
svört“ og Susie höfðaði mál þar
sem hún krafðist þess, að vera
kölluð „hvít“.
Málaferlin vöktu mikla athygli í
Bandaríkjunum og víðar, yfirvöld-
um í Louisiana til lítillar ánægju,
en þótt umrædd lög hafi nú verið
afnumin, breytir það engu um
Susie sjálfa, sem lagt hefur í
málareksturinn meira en 50.000
dollara á fjórum árum.
Fyrr á þessu ári komst dómari
nokkur í Louisiana ekki aðeins að
þeirri niðurstöðu, að Susie hefði
mistekist að sanna fyrir rétti, að
hún væri hvít, heldur lagði hann
einnig blessun sína yfir lögin um
„svarta blóðið" og fæðingarvott-
orðið, sem Susie sagði, að brytu í
bága við stjórnarskrána vegna
þess kynþáttamisréttis, sem í
þeim fælist.
Á sjöunda áratugnum voru sett
ný lög í Bandaríkjunum um jafn-
rétti kynþáttanna, en þrátt fyrir
það skiptir uppruni manna enn
öllu máli og sérstaklega í Suður-
ríkjunum. Brian Begue, lögfræð-
ingur Susiear, orðaði það þannig,
að „i þessu landi er betra að vera
hvítur en bandarískur borgari".
Begue telur, að þótt lögin um
„svarta blóðið", sem voru sett árið
1970, hafi nú verið afnumin, muni
dómarar í Louisiana bara taka
upp gömlu skilgreininguna, sem
var viðhöfð áður en þrítugasti
hlutinn var leiddur í lög. Þá var
„minnsti vottur um svartan upp-
runa nægur til að dæma mann
negra“.
„Þeir munu hafa skipti á fárán-
legu brotabroti fyrir „minnsta
vott“ án þess að blikna eða blána,"
sagði Begue.
Þeir, sem mest börðust fyrir af-
námi laganna um „svarta blóðið",
eru á öndverðum meiði við Begue
og segja, að þeir, sem vilji fá fæð-
iMannamunur
ingarvottorðinu sínu breytt, þurfi
nú aðeins að sanna svo „ekki verði
um villst", að það sé rangt. „En ef
það stendur nú í fæðingarvottorð-
inu, að viðkomandi sé svartur,"
spyr Begue á móti. „Þá kæmi það
að engu haldi þótt hann hefði blá
augu og bjart hörund, því að það
er engin lagaleg skilgreining til á
svörtum manni.“
í Louisiana eru yfirvöldin hins
vegar hin ánægðustu með afnám
laganna um „svarta blóðið". Þau
þurfa þá ekki lengur að skera úr
um kynþátt manna eftir einhverj-
um hlægilegum reikningsaðferð-
um og minni hætta er á að þau
verði kennd við hið svartasta mið-
aldamyrkur í jafnréttismálum.
— MICHAEL ACOCA
lAgi
Kraftaverkinu byggd-
ust á barsmíðum

Masato Ogawa var 13 ára gam-
all strákur. Hann var baldinn og
átti við aðlögunarerfiðleika að
stríða í skóla. Foreldrar höfðu
áhyggjur af strák, og þegar þau
lásu grein um kraftaverkalækn-
ingar á innhverfum börnum og
þeim sem ættu við tilfínningaleg
vandamál að stríða, þóttust þau
hafa himin höndum tekið. Þessar
„lækningar" fóru fram í siglinga-
skóla á suðausturströnd Japans og
þangað sendu foreldrarnir son
sinn í von um að hann fengi J>ar
bót og betrun við harðan kost. Atta
dögum síðar var drengurinn látinn.
Hiroshi Totsuka, fyrrum sigl-
ingakappi, stjórnaði skólanum,
sem ber nafn hans. „Læknis-
meðferðin" sem Masato naut þar
byggðist á hrottafengnum bar-
smíðum og ósviknum pynting-
um, sem grundvölluðust á þeirri
kenningu að menntun fælist í
boðum og bönnum.
Daginn sem Masato kom í
skólann, var honum fleygt í sjó-
inn og síðan var hann „þurrkað-
ur“ við eld með þeim afleiðingum
að hann hlaut brunasár og inn-
vortis blæðingar. Er hann
kvaðst vera of kvefaður til að
geta stundað líkamsæfingar, var
hann barinn með staf, þar til
hann missti meðvitund. Þessari
„þjálfun" var fram haldið, þar til
hann hné niður örmagna og var
fluttur í sjúkrahús þar sem hann
var úrskurðaður látinn.
Totsuka og átta kennarar við
skóla hans voru handteknir eftir
að foreldrar drengsins báru
fram kæru. Þeir eru nú í fangelsi
fyrir þetta voðaverk og annan
hrottaskap, sem þeir hafa orðið
uppvísir að. En fyrir sjö árum
veittu yfirvöld samþykki sitt
fyrir skólanum í þeirri trú að að-
ferðir Totsukas væru árangurs-
ríkar. Þau skelltu skollaeyrum
við fréttum af pyntingum og
leiddu hjá sér myndir frá skól-
anum, sem birtust í blöðum og
sýndu áverka eftir misþyrming-
ar á nemendum.
Totsuka fór með sigur af
hólmi í siglingakeppni yfir
Kyrrahafið árið 1975. Þremur
árum síðar stofnaði hann skóla
sinn með leyfi frá ráðuneytum
mennta- og heilbrigðismála. Áð-
ur hafði hann reynt að starf-
rækja siglingaskóla, en með
þeim afleiðingum að hann varð
gjaldþrota.
Á fyrsta starfsári skólans lést
þar 13 ára gamall drengur, Yuji
Kenaku. Banamein hans var líf-
himnubólga og líkami hans var
alsettur merkjum eftir barsmíð-
ar. Eigi að síður voru engar
ákærur bornar fram vegna
skorts á sönnunargögnum. Árið
1980 lést 21 árs gamall nemandi
við skólann vegna lungnabólgu
og innvortis blæðinga eftir að
hafa hlotið 14 sár eftir barsmíð-
ar.
Fimmtán ára gömul stúlka
hlaut alvarlega áverka eftir að
hún reyndi að flýja frá skólan-
um. Ekkert er vitað um afdrif
tveggja pilta, sem steyptu sér út-
byrðis af ferju til að freista þess
að komast undan Totsuka.
í april sl. töldu kennarar við
skólann sig verða fyrir ónæði af
skellinöðrupiltum. Fjórir úr
hópnum voru teknir og bundnir
og síðan barðir og smánaðir. Sex
þjálfarar við skólann sem hand-
teknir voru gáfu þá skýringu á
þessum aðförum, að unglingun-
um hefði ekki veitt af hirtingu.
Þá hafa nokkrar stúlkur sem í
skólanum voru og ein starfs-
stúlkan skýrt frá því, að þær
hafi orðið fyrir kynferðislegri
áreitni frá þjálfurum stofnunar-
innar.
Eins og fyrr segir, hafði skól-
inn starfsleyfi frá opinberum að-
ilum og leitast hefur verið við að
fá embættismenn til að segja
sitt álit á því sem þar hefur
gerst. En ekki er hlaupið að því.
Viðkomandi embættismenn eru
ekki viðlátnir þessa stundina.
— PETER McGILL
Þýskur
klerkur
kynnist
kynþátta-
misréttinu
Vestur-þýska mótmælendaprestin-
um Kurt Seemiiller og konu hans,
Segred, óraði ekki fyrir þeim erfið-
leikum, sem þau áttu eftir að mæta
þegar þau gengu Dan litla í foreldra-
stað aðeins vikugömlum. Dan er
nefnilega dökkur á hörund og þótt
þau hjónin hafi ekkert vitað um hina
réttu foreldra hans töldu þau vfst, að
hann væri sonur bandarísks her-
manns, svertingja, og þýskrar konu.
Séra Seemuller var siðar sendur
á vegum kirkjunnar til Otjiwar-
ongo, lítils bæjar í Namibíu áður
Suðvestur-Afríku. „Kirkjudeildin
mín á staðnum kannaði fyrst mál-
ið vegna Dans og var fullvissuð
um, að vegna breytinga í pólitík-
inni væri nú ekkert því til fyrir-
stöðu að Dan gæti gengið í skóla
með hvítum börnum,“ sagði See-
muller.
Þegar þau hjónin ætluðu að láta
skrá Dan í skólann var honum
hins vegar hafnað vegna hör-
undslitarins. „Mér var sagt, að
vindáttin í pólitíkinni hefði breyst
á nýjan leik,“ sagði Seemuller.
„Það höfðu farið fram kosningar
til þings hvítra manna og flokkur-
inn, sem vann, hafði það stefnum-
ál helst að „halda skólunum okkar
hvítum“. Þótt vestur-þýska sendi-
ráðið reyndi að hafa áhrif á yfir-
völdin bar það engan árangur."
Dan litli varð því að halda sig
heima og fá kennslu hjá foreldrum
sínum. Nágrannar fjölskyldunnar
forðuðust hana að mestu, þótt
sumir í söfnuði Seemúllers, sem
aðallega voru Þjóðverjar, sendu að
vísu börnin sín til að leika við
Dan. Systir Dans og bróðir fengu
hins vegar að sækja skólann með
hvítu börnunum. „Við erum ósköp
venjuleg fjölskylda," segir séra
Seemúller, „og eldri sonur minn,
Dirk, sem er 12 ára, er mjög reiður
yfir meðferðinni á bróður sínum.“
Þegar Dan nálgaðist sex ára
aldurinn reyndu þau hjónin aftur
að fá inni fyrir hann í skólanum,
en þá var þeim bara ráðlagt að
senda hann í heimavist í þýskan
skóla í Windhoek í 220 km fjar-
lægð, einn af fáum skólum í Nami-
bíu þar sem ekki er gert upp á
milli barnanna eftir kynþætti. Að
vísu voru tveir aðrir barnaskólar í
Otjiwarongo en þeir voru fyrir
börn af kynþætti Damara- og
Herero-manna og auk þess talar
Dan ekkert nema þýsku.
Séra Seemúller heldur því fram,
að yfirvöldin í Namibíu hafi gerst
sek um lagabrot. „Samkvæmt lög-
um á kynþáttur móðurinnar að
ráða því í hvaða skóla barn geng-
ur. Móðir Dans er hvít og auk þess
hefur hann vestur-þýskt vegabréf.
Dan skildi þetta ekki,“ segir fað-
ir hans. „Svo kom að því, að við
bjuggum til handa honum grímu,
sem hann átti að bera á
kjötkveðjuhátíðinni. Hann setti
hana upp, leit í spegilinn og sagði:
„Nú er ég hvítur, nú get ég leikið
mér við hin börnin." Þá fannst
okkur mælirinn vera fullur og við
ákváðum að fara heim.“
Þau hjónin komu heim til
Saulgau í Suðvestur-Þýskalandi
fyrr í þessum mánuði og Dan er
nú kominn í forskóla. „Hann nýtur
þess að leika sér við börnin," segir
faðir hans, sem bíður nú eftir
brauði í landi sínu.
— DENIS HERBSTEIN
Furður
Fórna lim fyrir lífið
Finna kóngulær fyrir sársauka?
Þessi spurning brennur nú á vör-
um vísindamanna, eftir að þeim
gafst kostur á að kanna viðbrögð
kóngulóa við árás skordýrs. Við-
brögðin komu mjög á óvart og hafa
orðið tilefni til frekari rannsókna.
Dr. Thomas Eisner og dr. Scott
Camazine við Corneill-háskóla i
New York-ríki voru í rannsókn-
arferð úti i náttúrunni og skoð-
uðu meðal annars atferli kóngu-
lóar. Þeir tóku m.a. eftir því að
broddfluga flaug inn í vef henn-
ar. Flugan barðist um í vefnum,
og þegar kóngulóin kom að
henni, stakk hún hana í fót.
Kóngulóin var hreyfingarlaus
um hríð, en því næst féll fótur-
inn af henni og hún hraðaði sér
inn í miðjan vefinn. Flugan sat
eftir með fótinn sem af var.
Þetta atvik varð til þess að dr.
Eisner og dr. Camazine hófu til-
raunir á kóngulóm og broddflug-
um. Þeir slepptu broddflugum í
kóngulóarvefi og fylgdust með
því, hvort flugunum tækist að
stinga kóngulærnar. Það tókst í
sjö skipti með þeim afleiðingum
að sex kóngulær urðu einum fæti
fátækari. Sjöunda kóngulóin
drapst hins vegar nokkrum mín-
útum eftir árásina. Henni tókst
ekki að losa sig við fótinn, sem
flugan stakk í.
Dr. Eisner og dr. Camazine
héldu nú áfram rannsóknum sín-
um á rannsóknarstofu. Þar
sýndu þeir fram á, að kónguló-
arfótur losnar ekki af, þótt hann
sé stunginn með nál. Hann losn-
ar ekki að heldur, þó.t annað
skordýr særi hann með biti. Til
þess að kóngulóin gæti losað sig
við fótinn, varð eitrið úr flug-
unni að komast í hann. Ef því
var hins vegar sprautað þannig
að það bærist um kóngulóna
alla, drapst hún fljótlega.
- „NATIIRE"