Morgunblaðið - 24.07.1983, Blaðsíða 14

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JÚLl 1983
í leit að
„morðingjum“
sagt frá ungum homma, er þjáðist af
Sarkmeini Kaposis (illkynjað bandvefs-
æxli í húð). Dr. Jaffe var þá á ráðstefnu í
Kaliforníu.
„Við veittum því eftirtekt, hversu und-
arlegt þetta var,“ segir dr. Jaffe. Skipaður
var sérstakur starfshópur hjá CDC, sem
vinna skyldi að rannsóknum á AIDS undir
forystu dr. James Curran, sérfræðings í
kynsjúkdómum (venereal disease). Vís-
indamennirnir gátu skjótt skráð fimmtíu
tilfelli í viðbót, er féllu undir þá skil-
greiningu, sem heilsugæslustofnunin
nefndi AIDS. f upphafi virtist svo vera, að
skaðvaldurinn væri amýl-nítrat (amyl
nitrate) eða butýl-nítrat (butyl nitrate),
sem eru skammtímaverkandi vímugjafar.
En við nánari skoðun mála og samanburð
AIDS-sjúkra og heilbrigðra kynvillinga,
kom í ljós, að lítil fylgni var milli sjúk-
dómsins og neyslu fíkniefnanna. Hinn 20
blaðsíðna langi spurningalisti, sem lagður
var fyrir fórnarlömbin, sýndi þó, að sjúkl-
ingarnir höfðu sterka tilhneigingu til
lauslætis. Auk þess voru þeir hinir „þiggj-
andi“ aðilar í endaþarmssamförum.
Síðan kom önnur vísbending: skýrslur
um eiturlyfjaneytendur, flesta með eðli-
legar kynhneigðir, sem haldnir voru AIDS.
Þetta studdi þá kenningu, að veira, eða
annar smitandi sjúkdómsvaldur, sem bær-
ist með skítugum stungunálum og við kyn-
ferðislega snertingu, væri valdur að sjúk-
dómnum. Kenningin var einnig studd
þeirri staðreynd, að kynlífsnautar
eiturlyfjaneytenda og jafnvel nokkur börn
sjúklinga, hefðu smitast af sjúkdómi, er
sennilega væri AIDS. Sama var að segja
um nokkra dreyrasjúklinga og blóðþega.
Kornabarn í San Fransisco, sem hafði ein-
kenni AIDS, hafði þegið blóð frá blóðgjafa,
sem síðar var greindur sem AIDS-sjúkl-
ingur.
Bestu rökin fyrir því, að smitandi sjúk-
dómsvaldur væri laus, komu frá Los Ang-
eles. í samtölum sinum við fórnarlömb
sjúkdómsins, hófu vísindamenn að taka
saman skrá yfir nöfn þeirra, sem sjúkl-
ingarnir höfðu haft mök við. Þrír karlar,
sem ekkert þekktust, nefndu nafn manns í
New York-borg. Við nánari athugun kom i
ljós, að hann var fórnarlamb sjúkdómsins
líka. Síðan hafa 40 tilfelli í tiu borgum
verið tengd hverju öðru um kynferðislegt
samband.
Næstu upplýsingar gerðu málið rugl-
ingslegra. Innflytjendur frá Haiti voru
komnir með AIDS. Þetta var ekki aðeins
ráðgáta (margir innflytjendanna kváðust
hvorki vera hommar né neytendur eitur-
lyfja) heldur varð sjúkdómsgreiningin til
þess, að valda faraldursfræðingum erfið-
leikum. Kynvilla er fyrirlitin á Haiti og
fórnarlömbin voru treg til að tala um
kynhneigðir sínar. Tungumálakunnátta
innflytjendanna varð líka til að auka á
erfiðleikana; það var erfitt fyrir vísinda-
mennina að lýsa tilþrifum homma í spurn-
ingum sínum á hverdagsmáli Haitibúa;
sérstaklega var orsökin sú, að sama orðið
er þar notað um kynvillu og kynskipti.
Margir innflytjenda voru komnir til
Bandaríkjanna á ólöglegan hátt og því
skiljanlega ekkert áfjáðir í það, að ræða
við starfsmenn hins opinbera.
Orsakir AIDS í Haitibúum er enn ráð-
gáta. Veikin braust sennilega út á hinni
fátæku eyju í Karabíska hafinu árið 1981,
um svipað leyti og hennar varð vart í
Bandaríkjunum. Suma sérfræðinga grun-
ar, að AIDS orsaki veira, er nýlega hefur
Klasasýkillinn (staphylococcus bacteria), sem er gamall óvinur mannsins, er hann mikill
skaðvaldur. Læknir og hjúkrunarkona athuga Ifðan komabarns á sjúkrahúsi í New Jersey, en
barnið er sýkt af klasasýklinum.
borist frá Afríku, þar sem sarkmein Kap-
osis er algengt, og kunni að hafa borist
með Haitibúum, er eitt sinn unnu í Zaire. I
Port-au-Prince á Haiti eru margar vinsæl-
ar veitingabúllur fyrir homma og veikin
gæti hafa borist til Bandaríkjanna með
bandarískum ferðamönnum eða upphaf-
lega borist til Haiti með Bandaríkja-
mönnum. Nýlegar niðurstöður benda til
þess, að eins og í Bandaríkjunum smitist
menn á Haiti við kynvillu eða notkun skit-
ugra stungunála. Fórnarlömb eyjunnar
hafa ekki frekari tilhneigingu til smitunar
heldur en Bandaríkjamenn.
Sem rannsóknir og vangaveltur héldu
áfram, jukust upplýsingar vísindamanna á
rannsóknarstofum í Bandaríkjunum um
sjúkdóminn: óregla er á þeim frumum í
blóði AIDS-sjúklinga, sem aðstoða við
stjórnun á myndun mótefnis. I eðlilegu
ónæmiskerfi eru helmingi fleiri T-hjálp-
ar-lymfocytar (lymphocyte; eitilfrumur),
sem örva myndun mótefnis (antibody),
heldur en T-bæli-lymfocytar, sem hafa
letjandi áhrif. Þessu kann að vera öfugt
farið í AIDS-sjúklingi. Oft eru þó færri
frumur af hvorri gerð.
Tvæf kenningar eru nú uppi um AIDS-
sjúkdóminn, byggðar á þeirri vitneskju
sem aflað hefur verið. Hin fyrri er á þann
veg, að AIDS orsaki sérstakur sjúkdóms-
valdur, sem sennilega er veira. „Kenningin
um smitandi sjúkdómsvald er orðin trú-
verðugri en hún var fyrir nokkrum mánuð-
um,“ segir dr. James Curran og endur-
speglar það ríkjandi skoðun starfsmanna
CDC. Dr. Anthony Fauci vísindamaður
Þjóðarstofnunarinnar fyrir heilbrigði,
NIH, telur, að skaðvaldurinn sé veira og
hefur safnað T-hjálpar-lymfocytum. Hann
hefur leitað að veirubrotum í litningum
(genetic code) T-frumnanna. Enn sem
komið er, hafa þó slíkar og aðrar álíka
flóknar rannsóknir ekki gefið afgerandi
niðurstöður. Grunur beinist að tveimur
veirum; annars vegar þeirri T-frumuveiru,
er veldur hvítblæði (human T-cell leuk-
emia virus, eða HTLV) og hins vegar veiru,
sem tilheyrir herpes-fjölskyldunni og
nefnist CMV (cytomegalo virus). T-frumu-
Reyrhúsgögn
njóta aukinna vinsælda!
Ekki aðeins hjá ungu fólki heldur einnig hjá þeim sem áður
keyptu sér hefðbundin húsgögn.
Vinsældir reyrhúsgagna eiga sér margar skýringar. Mjúkar
línur, létt yfirbragð, vandað handverk.
Og svo eru reyrhúsgögnin létt og taka lítið pláss.
Athyglisverðir eiginleikar ekki satt?
KRISTJflf)
SIGGEIRSSOfl HF
LAUGAVEG113,
SMIÐJUSTÍG 6. SIMI 25870
("Ig óska eftir að fá sent KOSUGA litmyndablaðið
| Nafn:_______________________________________________________
Heimili:______________________________________________________
Staður:_______________________________________________________
Sendistti! Kristján Siggeirsson h f Laugavegi 13 101 Reykjavík
Til sölu
seglbáturinn
Albatross 67 S.
Gerð „Boheme 630“,
6.3x2.5x1.1 m. Svefn-
pláss fyrir 4 og eldunar-
aöstaða. 5 segl, veg-,
hraöa- og dýptarmælar
og utanborösmótor. Bát-
urinn er samþykktur af
Siglingamálastofnun
ríkisins og er í mjög góöu
standi. Myndin sýnir
systurskip.
Upplýsingar í síma
91-34001.
Fróóleikur og
skemmtun
fyrir háa sem lága!