Morgunblaðið - 04.09.1983, Qupperneq 2

50
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1983
Svipmynd á sunnudegi
Reagan og Marcos á góðri stund. Nú velta menn vöngum yfir þvi hvort Keagan afiýsi
Filippseyjaheimsókn í nóvember.
„Járnfiðrildið" sem vill að stjórnað sé með hjartanu —
undirfórul.
Imalda Marcos, fögur kona og
Imalda og Fernand Marcos
Þau forsetahjón Filippseyja, Fer-
nand og Imalda Marcos, eiga ekki
góða daga um þessar mundir. Eftir
hið fólskulega morð á aðalkeppi-
naut og andstæðingi Marcosar,
Aquino, um síðustu helgi, safnast
öll tortryggni umheimsins að þeim
hjónum. Marcos hefur reynt að
draga úr henni með skipun sér-
stakar rannsóknarnefndar og með
því að heita hárri peningaupphæð
hverjum þeim, sem gæti gefið upp-
lýsingar varðandi atburðinn. En
allt kemur fyrir ekki. Marcos hef-
ur áður reynt að firra sig sök, þeg-
ar öll spjót hafa beinzt að honum.
Og komið fyrir lítið. Hið eina sem
mætti segja að gæti verið Marcos
til varnar, er hversu fádæma und-
arlega og kauðalega var að morð-.
inu staðið, ef taka mætti þannig til
orða. En einnig þá verður að hafa f
huga, að Marcos og frú hans hafa
áður beitt aðferöum, sem fiestir
hafa séð í gegnum, þrátt fyrir yfir-
lýsingar þeirra um hið gagnstæða.
malda Marcos er ekki siður
Ivaldamikil en forsetinn,
maður hennar. Hún er fögur
og fláráð og sögð vel gefin þótt
skrúðmálgar yfirlýsingar henn-
ar gefi það ekki sannfærandi til
kynna. Þegar Fernand Marcos
fór í opinbera heimsókn til
Bandaríkjanna fyrir tæpu ári,
ræddi Imalda við blaðamann
Newsweek og þar er ýmis „gull-
korn“ að finna. Þegar hún var
spurð um íburðarmikið lfferni,
sem sumum þykir ekki beint við
eiga á Filippseyjum, þar sem 45
prósent þjóðarinnar býr við sult-
arkjör sagði hún til dæmis: „Ég
hef alltaf sætt gagnrýni fyrir
gimsteinana mína og það sem
kallað er dýr lífsmáti og íburð-
armikill. Og ég hef verið gagn-
rýnd fyrir fegurðarskynjun
mína. Ég mun halda áfram að
vera „hermaður fegurðar" því að
mannsandinn nærist á fegurð-
inni ..." Og um stjórnmál og
hennar metnað í því sambandi
sagði hún: „Ég hef enga löngun
til að verða forseti. Auk þess er
ég nægjanlega klók til að viður-
kenna að á Filippseyjum er enn
karlmannasamfélag. Og ég vil
ekki glata dulúð minni sem kona,
sem byggir ákvarðanir sínar á
því sem hjartað segir mér. Ég
veit að yrði ég forseti myndi ég
stundum þurfa nota höfuðið til
að taka ákvarðanir og ég vil fá
að vera kona ... alltaf og skil-
yrðislaust. Ég lít á stjórnmál
líkt og list og sjálf er ég lista-
maður. En stjórnmál geta orðið
ljót og sóðaleg, því að stjórn-
málamönnum hættir til að vera
þau oftast barin niður með hörku.
Oft hefur komið til átaka milli múhameðstrúarmanna og kristinna manna en
eiginhagsmunaseggir og upp-
teknir af sjálfum sér í öllu tilliti.
Þeim hættir til að láta eigin
þarfir sitja í fyrirrúmi, í stað
þess að hugsa um hag fólksins
u
F á u m blandast hugur um,
að Imalda Marcos hugsar býsna
oft um sinn eigin hag áður en
henni dettur í hug að veltu fyrir
sér hvað þegnum hennar hentar.
Hún á stórkostlegar eignir á Fil-
ippseyjum og hún hefur hvorki
fyrr né síðar gert neitt í þá átt
að bæta hag hinna snauðu. Hún
er haldin valdafíkn og hefur
stutt dyggilega við bakið á
manni sínum bæði áður og eftir
að hún varð varaforseti landsins.
Meðal landa sinna er hún kölluð
„járnfiðrildið". Það segir tölu-
verða sögu.
ernand Marcos er fæddur
11. september 1917. Hann
Iærði lögfræði við háskól-
ann í Manilla. í heimsstyrjöld-
inni síðari gegndi hann herþjón-
ustu í filippínska hernum og í
þeim bandaríska og hann kom
upp á eigin spýtur upp sérþjálf-
uðum sveitum, sem börðust gegn
Japönum. Hann þótti sýna
hugprýði og fékk aðskiljanleg
heiðursmerki fyrir táplega
framgöngu. Hann varð sérlegur
ráðgjafi Manuels Roxa forseta
landsins árið 1946 og tók þá að
láta verulega að sér kveða. Hann
var kosinn í fulltrúadeild þings-
ins árið 1949 og sat þar í tíu ár.
Síðan náði hann kosningu til
öldungadeildarinnar árið 1959 og
sat þar til ársins 1966. Hann
þótti harðduglegur þingmaður
og fylginn sér, en ekki alltaf
vandur að meðulum, þegar í hlut
áttu pólitískir andstæðingar.
Enda var hann svo sem ekki einn
um það að beita umdeildum
aðferðum og það er í raun og
veru ekki fyrr en eftir að hann
varð forseti árið 1965, sem hann
fór að sýna klærnar. Hann varð
fljótlega mjög einráður, að því
undanskildu að Imalda kona
hans varð hans hægri hönd og
hollasti ráðgjafi. Hann lét hand-
taka pólitíska andstæðinga sína
og margir hurfu og sporlaust, án
þess að réttarhöld væru haldin
yfir þeirm. Hann hallaði sér
mjög að Bandaríkjamönnum og
gerði sér grein fyrir því, að það
var mikilvægt fyrir þá að eiga
ítök á Filippseyjum. Hann ól á
kommúnistahatri og kommún-
istahræðslu meðal landa sinna
og í hvert skipti sem pólitískur
andstæðingur var handtekinn
var gripið til að stimpla hann
kommúnista. Trúarátök og
ættflokkaerjur settu svip sinn á
þessi ár og Marcos lét jafnan
lögreglu og her, sem fram til
þessa hafa stutt hann dyggilega,
berja óeirðirnar niður með mik-
illi hörku. Engu að síður var
Marcos þó endurkosinn árið
1969, en mikil óánægja var þá
með stjórn hans og árið 1973
ákvað hann að setja á herlög og
hætti við að efna til forsetakosn-
inga. Hann stóð þá höllum fæti
og Benigo Aquino hefði að
flestra dómi borið af honum sig-
urorð í kosningum. Marcos
framlengdi forsetatímabil sitt
til ársins 1987 og var mál
rnanna, að hann ætlaði þá að sjá
til þess, að Imalda tæki við af
honum. En auk þess að vera
varaforseti gegnir hún for-
mennsku í ýmsum meiriháttar
nefndum, stjórnum og ráðum á
Filippseyjum.
ó svo að Marcos nyti án efa
Þtrausts og vinsælda þegar
hann var að brjóta sér
braut til frama, hefur þó innan-
lands ólga sjaldan verið langt
undan. Og hann hefur hert mjög
tökin á síðustu árum. Þó að her-
lög hafi að nafninu til verið
numin úr gildi býr almenningur
bæði við ótta og öryggisleysi, að
ekki sé nú minnst á að hinir fá-
tæku verða sífellt fátækari.
Efnahagsmál eru í miklum
ólestri og gagnstætt við ýms ríki
í þessum heimshluta, þar sem
segja má að einræðisstjórn sé.
Það er t.d. Singapore og Suður-
Kórea — hefur orðið mikil fram-
leiðsluaukning og hagur fólks
hefur stórbatnað. Það sama á
ekki við um Filippseyjar og á
vitaskuld sinn þátt í ólgunni.
Hagvöxtur var um sex prósent á
fyrsta stjórnarári Marcosar, en
hefur minnkað og var í fyrra
rösklega þrjú prósent. Erlendar
skuldir hafa safnast upp og voru
í fyrra um sextán milljarðar
dollara. Verðbólga er um tólf
prósent og eins og áður getur
búa um 45 prósent þjóðarinnar
„undir sultarlínunni". Manilla
þenst út þar rísa kofar og hrófa-
tildur og fólk reynir að draga
fram lífið, en atvinnutækifærum
hefur fækkað og ástandið versn-
ar auðvitað enn þegar fólk
streymir frá öðrum eyjum til
höfuðborgarinnar. En þar sem
ekki hefur verið hlúð að at-
vinnuvegum né gert neitt í því að
leysa þau vandamál sem mikil
fjölgun hefur í för með sér er
raunar flest í ólestri á Filipps-
eyjum. Það blasir kannski ekki
við fyrstu sýn. En það er fjarska
grunnt á erfiðleikunum og hatr-
inu í garð „járnfiðrildsins" og
eiginmanns þess. Nýliðnir at-
burðir hafa verið eins og olía á
eld. Og þau hjón hljóta á ein-
hvern hátt að eiga eftir að súpa
seyðið af því harðræði sem meg-
inþorri Filippseyinga er beittur.
(Heimildir Neewsweek, AP, Far
Eastern f>onomir Review o.n.)