Morgunblaðið - 29.10.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 1983
Tónlistarár
Evrópu
Árið 1985 verður mikið afmæl-
ishátíðarár í heimi tónlistarinn-
ar. Þá verða 300 ár liðin frá fæð-
ingu Jóhanns Sebastians Bachs,
Georgs Friedrichs Hándels og
Domenicos Scarlattis, 400 ár frá
fæðingu Heinrichs Schiitz og 100
ár frá fæðingu Albans Bergs.
Þessara merkisafmæla verður
minnzt með margvíslegum
hætti, meðal annars hafa þing-
samkundur Evrópuráðsins og
Efnahagsbandalags Evrópu
komið sér saman um að nota
þetta tilefni til að efna til sér-
staks tónlistarárs Evrópu. Verð-
ur tilgangur þess að stuðla að
útbreiðslu hverskonar tónlistar,
efla tónsköpun, tónlistarflutn-
ing, tónlistarkennslu og tónlist-
arneyzlu.
Tildrög þessa máls eru þau, að
62 fulltrúar allra stjórnmála-
flokka á Evrópuþinginu — þingi
Efnahagsbandalags Evrópu —
lögðu þar fram tillögu í janúar
1980 um að leita eftir samvinnu
við Evrópuráðið um að halda ár-
ið 1985 hátíðlegt með eftiminni-
legum hætti og varanlegum fyrir
tónlistarlífið í Evrópu. Tillagan
var samþykkt í nóvember sama
ár og síðar á þingi Evrópuráðs-
ins í marz 1981 og árið 1985 lýst
evrópskt tónlistarár. Að svo
búnu var sett á stofn undirbún-
ingsnefnd undir stjórn Walters
Scheels, fyrrverandi forseta
Vestur-Þýzkalands en varafor-
menn hennar voru skipaðir Rolf
Liebermann, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri óperuhúsanna í
Hamborg og París og Massimo
Bogianckino, prófessor, fyrrver-
andi framkvæmdastjóri Scala-
óperunnar í Mílano.
Ákveðið var að í öllum löndum
Evrópuráðsins skyldu settar á
laggirnar landsnefndir til að
hafa umsjón með þeim atburð-
um á sviði tónlistarinnar, sem
tengzt gætu þessu merkisári.
Þær skyldu allar hafa frjálsar
hendur um, hvað gera skyldi á
hverjum stað en einnig samráð
sín í milli, ef þær svo kysu.
Markmiðið skyldi sameiginlegt,
— að styrkja vitund Evrópuþjóð-
anna um hlutverk tónlistarinnar
í nútíma þjóðfélagi og um
ábyrgð þeirra, sem tónlistarmál-
um stjórnuðu — og áherzla á það
lögð, að tónlist Evrópu væri
sameiginlegur arfur þjóðanna
allra.
Samstarf NOMUS-
nefndanna
Formlega hófst undirbúningur
tónlistarársins með fjölþjóða-
ráðstefnu í Feneyjum í marz sl.
Þann fund sat Arni Kristjáns-
son, píanóleikari, sem fulltrúi ís-
lands í undirbúningsnefndinni. í
septemberlok sl. kom nefndin
aftur saman í Strassborg en þá
fylgdist fulltrúi utanríkisráðu-
neytisins, Sigríður Snævarr,
með framvindu mála.
Að sögn Árna Kristjánssonar
fól menntamálaráðuneytið ís-
lenzku NOMUS-nefndinni að
hafa með höndum undirbúning
að þátttöku íslands í hátíðahöld-
unum vegna tónlistarársins.
Nefnd þessi, sem kallast í reynd
Tónlistarnefnd alþjóðasamvinnu
(TÓNAL) er aðili að Tónlistar-
samstarfi Norðurlanda —
NOMUS — en norrænu
NOMUS-nefndirnar munu hafa
samráð um hvernig að hátíða-
höldunum verði staðið af hálfu
Norðurlandaþjóðanna og leggja
fram sameiginlegar tillögur þar
að lútandi.
1 íslenzku NOMUS-nefndinni
eiga sæti, auk Árna Kristjáns-
sonar, sem er formaður, þeir
Haukur Guðlaugsson, söngmála-
stjóri þjóðkirkjunnar, Jón Nor-
dal, tónskáld, skólastjóri Tón-
listarskólans í Reykjavík, Krist-
inn Gestsson, píanóleikari, yfir-
kennari við Tónlistarskólann í
Kópavogi og Þorkell Sigur-
björnsson, tónskáld, kennari við
Tóniistarskólann í Reykjavík.
Nefndin hefur, að sögn Árna
Kristjánssonar, haft samband
við ýmsa aðila á landinu, kynnt
undirbúning tónlistarársins og
leitað eftir tillögum þeirra um
hvað gera skuli.
Eru þær tillögur í mótun en
Árni sagði, að þegar væri rætt
um að Þjóðleikhúsið flytti ís-
tónlistarlífinu
Margrét Heinreksdóttir
Árni Kristjánsson
lenzkar óperur, haldnir yrðu sér-
stakir minningatónleikar af-
mælishöfundanna, Bachs, Hánd-
els, Scarlattis, Schútz og Bergs,
gefin yrði út ævisaga Bachs og
margt fleira væri í bígerð.
AÖ rækta áhuga og ást
á góðri tónlist
Tilgangur tónlistarárs Evrópu
1985 er nánar tiltekið eftirfar-
andi:
1. Að vekja athygli á verkum núlif-
andi tónskálda.
2. Að auka starfstækifæri ungra
hljóðfæraleikara.
3. Að efla hljómlist almennt, án
tillits til tegundar eða tímabils.
4. Að auka tónlistarfræðslu og
þjálfun.
5. Að bæta aðstöðu tónskálda,
tónlistarmanna og tónlistar-
kennara.
6. Að auðvelda öllum, ekki sízt
ungu fólki, aðgang að hljóm-
leikum og öðru því, sem fram
fer á sviði tónlistar.
Árni Kristjánsson minnti á,
að Sameinuðu þjóðirnar hefðu
ákveðið að helga árið 1985 æsku
heimsins og yrði tekið mið af því
á tónlistarárinu, reynt að gera
gangskör að því að örva börn og
ungiinga til tónlistariðkana og
kanna hvernig búið væri að tón-
listarkennslu í skólum og utan.
Hann sagði einnig gert ráð fyrir
því, að þjóðirnar skiptust á
framlögum til tónlistarársins,
bæði með það fyrir augum að
efla kynni tónlistarmanna og
kynna þjóðunum tónlist hverrar
annarrar. Loks væri mikill áhugi
á því að efla heimilistónlist og
þjóðlega tónlistariðkun til að
vega upp á móti einhliða mötun
fjöimiðla á tónlist í heimahús-
um.
Árni sagði, að á fundinum í
Feneyjum í vetur hefði verið
fjallað um allar greinar tónlistar
og hefði verið mál manna, að á
tónlistarárinu ætti að ríkja sem
mest örlæti og frjálslyndi gagn-
vart öllum þáttum tónlistar nú-
tímans. Reyna bæri að brúa bilið
milli lærðra og leikra, háþróaðr-
ar og frumstæðrar tónsköpunar,
milli svokallaðrar „nútíma“-tón-
listar og „popp“-tónlistar. „Af
ræðum, á þinginu," sagði Árni,
„fannst mér athygiisverðast að
hlusta á prófessor Massimo
Bogianchino. Hann sagði meðal
annars að efla þyrfti músík-
menntun, leiðsögn og upp-
fræðslu almennings með úrvals
kennurum, sem væru víðsýnir og
vel að sér, fremur en með
íþróttaþjálfurum, tamninga-
mönnum í hljóðfæraleik. Æðsta
markmið tónlistarkennslu væri
fremur að rækta almennan
áhuga og ást á góðri tónlist, en
að útunga nýjum og nýjum
virtuósum. Það þyrfti að örva
sjáifsbjargarviðleitni hvers og
eins sem móttækilegur væri
fyrir tónlist, fá menn til að taka
það upp hjá sjálfum sér að
semja, leika á hljóðfæri og
syngja, í stað þess að gefa fjöl-
miðlun og súbkúltúrnum færi á
að útrýma heimilistónlistinni.
Við yrðum að sporna við í tíma.“
Þarf að hraöa
undirbúningi
Sem fyrr segir er gert ráð
fyrir, að NOMUS-nefndirnar á
Norðurlöndum samræmi fram-
lög þeirra til tónlistarársins. Á
fundinum í Strassborg nú fyrir
skömmu lögðu þær fram sameig-
inlegar tillögur, bæði um tón-
leikahald og annað, til dæmis
um ráðstefnur um ýmis efni, svo
sem um réttindi manna til að
ráða því, hvar, hvernig og hve-
nær þeir hlustuðu á tónlist og
jafnframt á hvers konar tónlist
þeir hlustuðu; um svonefnda
„popp“-tónlist; um hlutverk tón-
skáldsins í evrópsku þjóðfélagi í
dag; um tónlistaruppeldi barna;
um sérkennslu fatlaðra í tóniist
og sérkennslu barna, sem gædd
eru sérstaklega ríkum tónlist-
arhæfileikum. Ennfremur gerðu
NOMUS-nefndarinar tillögur
um tónverkapantanir þjóða á
milli og um sérstaka músíkdaga,
þar sem ein þjóðin kynnti ann-
arri tónlist sína.
„Á fundinum var ákveðið að
skipa dagskrárnefnd," sagði
Árni að lokum, „til þess að raða
upp fyrir vorið stærstu viðburð-
um tónlistarársins og kynna
væntanleg framlög hverrar þjóð-
ar. Þess vegna ríður á miklu, að
tónlistarmenn og aðrir hér
heima leggi sem allra fyrst á
ráðin um það, hvernig þáttur
okkar íslendinga í þessu sam-
starfi Evrópuþjóðanna geti orðið
sem mestur og okkur til sóma.“
DREGID19. NÓVEMBER
í byggingarhappdrætti SAA