Morgunblaðið - 29.10.1983, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 1983 33
hugsuð sem einn áfangi á lengri
leið til sjálfstæðrar tilveru. Vissu-
lega kemur alloft fyrir að sjúk-
lingur þarf að fara aftur inn á
sjúkradeild vegna hrakandi
heilsu, eða vegna þess að í ljós hef-
ur komið að hann þarf að búa sig
betur undir dvölina á áfanga-
staðnum. Þeir sem vanir eru þess-
ari vinnu líta ekki á slíkt sem ósig-
ur hjá sjúklingi, heldur tíma-
bundna erfiðleika. Endurhæfing
geðsjúkra tekur í flestum tilfell-
um mjög langan tíma. Þetta má þó
einnig segja í þeim orðum að mjög
lengi er von um aukinn bata hjá
þessum sjúklingum sé unnið
áfram með raunhæfri bjartsýni og
ef hvetjandi umhverfi er fyrir
hendi. Margir sem útskrifast hafa
af þeim áfangastöðum sem til eru
hérlendis flutt í húsnæði ýmist
með fjölskyldu sinni eða á eigin
vegum. Nýlegt dæmi er um að 4
einstaklingar sem búið höfðu sam-
an á áfangastað með góðum
árangri fluttu saman í íbúð sem
Reykjavíkurborg leigir til langs
tíma. Greiða þeir fulla leigu, en
hafa þau mikilsverðu hlunnindi að
eiga öruggan samastað til nokk-
urra ára.
Annað dæmi um ágætan árang-
ur má nefna: 4 einstaklingar sem
höfðu búið saman á áfangastað
fengu íbúð eftir blaðaauglýsingu
og búa þeir enn saman nær 2 árum
síðar. Sumir þessara sjúklinga
höfðu dvalið fjölda ára á geð-
sjúkrahúsi. Stunda þeir allir fulla
vinnu úti í bæ. Er nánast öfug-
mæli að tala um sjúklinga lengur,
þótt sumir þeirra þurfi að nota
lyf. Ljóst er að það öryggi og sú
sjálfsvirðing sem fylgir því að
hafa örugga búsetu, starf og
sjálfstæðan fjárhag er mikilvæg
forsenda varanlegs heilbrigðis.
Ég tel að þessi dæmi sýni ótví-
rætt að áfangastaðir veita skjól-
stæðingum sínum kennslu í að búa
við öryggi í mannlegu samfélagi.
Auk þess virðist mér að þeir séu
vænleg og manneskjuleg leið til að
hefta útþenslu kostnaðar við heil-
brigðismál.
Þessi grein er skrifuð til að
vekja athygli á málefnum þeirra
sem hafa tíma'oundið eða varan-
lega orðið fyrir fötlun vegna geð-
sjúkdóma. Von mín er að hún geti
vakið hóflega bjartsýni varðandi
endurhæfingarmöguleika geð-
sjúkra. Hér hefur ekki unnist tími
til að ræða um annan þátt þessara
endurhæfingarmála en það er
starfsráðgjöf, þjálfunarvinnu-
staðir og varanlega verndaðir
vinnustaðir. Þar bíður mikið starf
þótt mikið sé búið að gera.
Kiwanismenn hafa veitt endur-
hæfingarmálum geðsjúkra afar
mikilvægan stuðning með því að
fjármagna að miklu leyti bygg-
ingu þjálfunarvinnustaðar við
Kleppsspítalann. Fjársöfnun
þeirra síðasta ár og aftur nú í ár
mun renna til byggingar áfanga-
staðar í Fossvogi. Fjársöfnunard-
agur þeirra er 29. október. Vona ég
að sem flestir sjái ástæðu til að
leggja þeim lið við að greiða fyrir
bata þessara sjúklinga, gera heil-
brigðiskerfið betra og sennilega
ódýrara og rækta samfélag okkar
um leið.
Ingólfur S. Sreinsson er geðlæknir
og starfar hjá Ríkisspítöiunum.
JfMÉ
Ví
II?

V

Guðbergur í októbersólinni fyrir framan vinnustofu sína.
plaköt fyrir útifundi og mót-
mælagöngur. Hér á landi höfum
við ekki átt mjög litskrúðuga
veggplakatalist, en þar hefur þó
orðið á mikil breyting hin síðari
ár, ekki síst með nýrri tónlist-
arsveiflu. Bubbi Morthens og
Utangarðsmenn eru dæmi um
það, með þeim kemur ný tegund
plakata, sem þeir annað hvort
stjórnuðu eða nýttu sér.
En þessi veggplaköt eru óve-
fengjanlega hluti af menningu
okkar, og hvort sem fólk er hrif-
ið af hinum fjölbreytilegu vegg-
plakötum eða ekki í erlendum
stórborgum, þá geta, held ég, all-
ir verið sammála um að þaú eru
hluti af hinni vestrænu menn-
ingu okkar. Þetta er hluti af lýð-
ræðinu, hluti af frelsinu, tján-
ingarfrelsinu. Það, að fá að kjósa
sér þing eða ríkisstjórn er aðeins
hluti af frelsinu, þetta er annar
hluti þess, að geta sagt og gert
það, sem maður vill. Það er til
dæmis ekki svo lítið frelsi að
geta ferðast milli landa eins og
mann lystir, en það eru bara
ekki allar þjóðir, sem fá að gera
það.“
Skilaboð gærdagsins
„Ég sýni hérna þrjátíu verk, þrjá
tréskúlptúra og tuttugu og sjö
svonefndar collage-myndir, sem
einnig hafa verið kallaðar klippi-
eða rifrildismyndir,“ sagði Guð-
bergur Auðunsson listmálari f
samtali við blaðamann Morgun-
blaðsins í vikunni, en hann heldur
nú sýningu á verkum sínum f nýrri
vinnustofu sinni í Þingholtsstræti
23 í Reykjavík. „Þessi collage-
myndagerð eða myndlist," heldur
Guðbergur áfram, „er síður en svo
ný af nálinni. Hér á landi hafa
nokkrir listamenn fengist við
þetta, og alla þessa öld hafa list-
málarar spreytt sig á þessu formi,
svo sem í París og víðar.“
Plaköt víða að
úr heiminum
„Myndirnar á þessari sýningu
eru allar unnar á árunum 1981,
1982 og 1983,“ heldur Guðbergur
áfram. „Uppistaðan í collage-
myndunum eru rifin og veðruð
veggplaköt víða að úr heiminum,
sem ég hef rekist á í ferðum
mínum, og flutt hingað heim. Ég
hef tekið þessi rifnu plaköt niður
af veggjum, og síðan raða ég
þessu upp aftur, og geri úr þeim
myndir eins og hér má sjá. Plak-
ötin eru frá ýmsum borgum,
New York, París, Kaupmanna-
höfn, Reykjavík og víðar.
Þessir bútar eru tákn þess
liðna, einskonar skráning á þeim
atburðum, sem gerðust. Þetta
eru skilaboð gærdagsins, eins
konar gömul handrit, sem segja
sína sögu ef að er gáð. Skilaboð-
in öðlast nýja merkingu við að
slitna úr samhengi, það kviknar
nýtt líf á veggnum.
Ahuginn kviknaði 1976
— En áhugi þinn á plakata-
veggjum og collage-myndum, á
hann sér langa sögu?
„Ég held að ég hafi fyrst feng-
ið áhuga á collage-myndagerð
árið 1976, en þá kynntist ég
ég með uppstækkaðar ljósmynd-
ir XEROX litljósrit af plakata-
veggjum í Gallerý Suðurgötu 7,
þannig að þetta hefur verið mér
talsvert ofarlega í huga undan-
farin ár. Frávik frá þessu tema
var eins konar fingraæfing í
FÍM-salnum, en þar sýndi ég
Guóbergur við tvö verka sinna á sýningunni, bæði svonefndar collage-
myndir, unnar upp úr plakötum víða að úr heiminum. Lj6sm: Ól.K.Maunússon
Rætt við Guðberg
Auðunsson list-
málara, sem þessa
dagana sýnir á
vinnustofu sinni
Magnúsi Kjartanssyni myndlist-
armanni, og Sigurði Örlygssyni,
sem báðir eru hreinir snillingar í
þeirri list. Áhugi minn á veggj-
unum kom síðar. Ég var með
sýningu á Kjarvalsstöðum 1978
og þar sýndi ég málverk af slitn-
um plakataveggjum á Spáni en
einmitt þar kviknaði áhugi minn
á plakataveggjum. Ári síðar var
eingöngu málverk af öðrum
toga.“
Hluti af frelsinu
— Þú hefur víða farið, og
meðal annars skoðað plakata-
veggi í stórborgum. Er mikill
munur á þeim frá einni borg til
annarrar, frá einu landi til ann-
ars?
„Já, munurinn er talsverður,
og fer þó kannski ekki alltaf eft-
ir landi eða borg sem maður
kemur til, miklu fremur eftir al-
þjóðlegum tískusveiflum og eftir
því tilefni, sem plakötin eru gerð
fyrir. Eðlilegt er til dæmis að
plaköt fyrir rokktónleika séu lík
frá einu landi til annars, hið
sama getur átt við um áróðurs-
— Þú sýnir hérna þrjá tré-
skúlptúra. Er það ekki eitthvað
allt annað en það sem þú ert að
sýna í hinum myndunum?
„Nei, í rauninni ekki. í þessum
collage-myndum finnst mér ein-
mitt spennandi hve ég ræð
mátulega mikið eða lítið yfir því,
hvernig myndin þróast.
Hið sama á við um tréskúlpt-
úrana. Ég nota trébúta sem ég
finn úti á víðavangi, velti þeim
fyrir mér fram og aftur, nota
suma, aðra ekki, en breyti þeim
tiltölulega lítið. Einn skúlptúr-
inn hér fann ég til dæmis upp við
hitaveitustokk, og þeir geta
leynst víða, skal ég segja þér!
Þetta er því ekki eins óskylt og
gæti virst í fyrstu."
Ráða markaðs-
lögmálin?
— Ráða markaðslögmálin
einhverju í listsköpun þinni, eða
gerir þú aðeins það sem þig lang-
ar til hverju sinni?
„Ég vinn fyrir mér sem aug-
lýsingateiknari og í þessu nýja
húsnæði hef ég aðstöðu fyrir
hvorutveggja, myndlistina og
grafíska hönnun. Þetta gerir
mér kleift að gera þær myndir
sem hugur minn stendur til.“
— Er einhver boðskapur í
myndum þínum?
„Ef til vill sá að fegurðin leyn-
ist víða, jafnt í rifnum vegg-
spjöldum og öðru sem í kringum
okkur er. Þessi nýja vinnustofa
mín og gallerí er vissulega nýr
kapítuli hjá mér og ég vona að
sem flestir sjái sér fært að líta
inn. Hvort ég held áfram að gera
collage-myndir eða sný mér að
einhverju öðru listformi verður
tíminn að leiða í ljós,“ sagði
Guðbergur að lokum.
LAUGARDAGUR
omim io-4
EfD/STÖRG111
Vörumarkaðurinn hf.