Morgunblaðið - 29.10.1983, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 1983
Haustsýning FÍM
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Myndverk eftir gest sýningarinnar, Roj Friberg.
Þegar þetta er ritað, er allt á
fuliu hjá hinni árlegu haustsýn-
ingu Félags íslenzkra myndlistar-
manna og senn líður að lokum
hennar, en í hönd fer síðasta sýn-
ingarhelgin.
Allt frá stofnun félagsins hefur
verið leitast við að vanda sem
mest til þessara sýninga og gera
þær að rismesta viðburði á vett-
vangi myndlistar á höfuðborgar-
svæðinu ár hvert, — og þar með á
landinu öllu.
Þetta hefur að sjálfsögðu tekist
misvel, — margar eftirminnilegar
sýningar hafa risið upp, en hins
vegar hafa þær einnig margar
varla staðið undir nafni. Tilgang-
ur þeirra var og er augljós, nefni-
lega að halda fram nýjum verkum
félagsmanna og þjappa hópnum
saman. Reglan var, að örfáir utan-
félagsmenn, sem efnilegir þóttu,
fengu að sýna með, enda var öllum
opið að senda inn myndir til dóm-
nefndar, sem valin er í sérstakri
kosningu á aðalfundi ár hvert.
Slíkir öðluðust um leið áfanga-
réttindi til inngöngu í félagið, en
inntökureglurnar voru til skamms
tíma mjög strangar.
Svo sem að líkum lætur, hafa
verið uppi nokkrar deilur um form
sýninganna innan félagsins á
ýmsum tímum, því að menn hafa
ekki verið á eitt sáttir um fram-
kvæmd þeirra. Svo vill jafnan
verða, er sýningum er ekki mark-
aður ákveðinn rammi í upphafi,
staðfestur af lögum og reglugerð.
Auðvitað skapa breyttir tímar, ný
viðhorf og ómæld fjölgun sýninga
nýjar kröfur, sem viðkomandi
verða að iaga sig að, eigi sýn-
ingarnar ekki að staðna og lognast
út af. Slíkt getur gerst á margan
hátt án þess að hróflað sé við upp-
runalegu hugmyndinni, því að
nokkur íhaldssemi er einmitt aðal
og kjarni framkvæmdarinnar.
Sýningarnar geta dafnað án þess
að það gerist á kostnað framsæk-
inna afla og byltingarkenndra
hugmynda, því að það er einungis
sterk og öflug burðargrindin, sem
ekki má raska né veikja með van-
hugsuðum aðgerðum. Líkja þá
máski eftir einhverjum sýningum
í útlandinu, sem eru allt annars
eðlis eða hráum ómeltum innflutt-
um viðhorfum.
Það hefur einmitt komið í ljós,
að þar sem mönnum hefur tekist
að viðhalda hefðinni lengst, eru
sýningarnar í nánasta sambandi
við almenning er flykkist á þær.
Þetta er án þess að slegið sé af
kröfunni um að sýna jafnan nýja
og ferska list. A þann hátt fá
menn almenning til þess að kynna
sér ný viðhorf meðal myndlist-
armanna, heilmikið af fólki, sem
sækir annars alls ekki sýningar
framúrstefnulistamanna. Þetta
skapar einmitt umræður og mjög
svo nauðsynlegar deilur, — því að
lognmollan er einmitt hættu-
legasti andstæðingur allra sýn-
inga.
— Þessu öllu er hér komið á
framfæri vegna þess, að stöðugt
hefur verið stokkað upp í hug-
myndum um Haustsýningarnar
nú síðustu árin, þannig að félags-
menn eru orðnir ruglaðir og átta-
villtir og halda að sér höndum um
þátttöku. Það álít ég einmitt vera
hina raunverulegu þreytu. í ár
sýna t.d. einungis 18 félagsmenn,
en 24 utanfélagsmenn og má af því
ráða, að annað hvort séu flestir
félagsmenn hættir að mála, eða í
óefni er komið.
Nú er fyrri tilgátan víðs fjarri
raunveruleikanum, því að fjöldi
framsækinna félagsmanna er að
mála af kappi og eldmóði og kýs
að sitja heima. Aður var það föst
regla, að myndir á sýningunni
væru ekki eldri en 3—5 ára og
hefðu ekki verið sýndar áður á
höfuðborgarsvæðinu. Átti það að
ýta undir þá upprunalegu hug-
mynd að sýna hverju sinni einung-
is ný verk. Þótt það rýri ekki gildi
einstakra verka, virðist þessi regla
ekki með öllu haldin í heiðri að
þessu sinni. Nú hefur það verið
tekið til bragðs til að hressa upp á
sýninguna ao velja ákveðið efni til
handa félagsmönnum að vinna úr,
en slíkt ber auðvitað keim af
miðstýringu, sem er einmitt. and-
stætt upprunalega markmiðinu.
Að sjálfsögðu er það alls ekki sýn-
ingarnefndar né fámennra félags-
funda að segja starfsbræðrum sín-
um fyrir verkum og hvað þeir eigi
að koma með né hvernig það skuli
gert. Heldur einungis að velja úr
innsendum verkum á þann hátt,
að sýningarnar verði sem fersk-
astar og gefi raunhæfa mynd af
stöðunni hverju sinni.
— Þegar kynna á verk gerð úr
pappa eða á pappír svo sem
stefnumarkið er í ár, er það vissu-
lega mikilvægasta atriðið að geta
tækninnar í sýningarskrá, en það
hefur einmitt fullkomlega gleymst
mönnum til undrunar og gremju.
En sjálf er sýningarskráin óvenju
vel úr garði gerð, unnin og hönnuð
af Morkinskinnu og eru kápu-
spjöldin úr sýrulausum taumassa.
Fylgir sýningarskránni fróðlegt
ágrip úr sögu pappírsins. Einn
maður stendur hér að baki, Hilm-
ar Einarsson, og skipuleggur hann
sinn hlut áberandi betur en hin
fjölmenna sýningarnefnd.
Sé litið á sýninguna í heild virk-
ar hún mjög slétt og felld á skoð-
andann, ekkert kemur honum á
óvart eða sker sig sérstaklega úr
vegna hressilegra átaka. Menn
staðfesta með sóma getu sína á
hinum ýmsu sviðum, sem við
þekkjum mætavel frá fyrri sýn-
Akureyrarpistill
Guömundur Heiðar Frímannsson
Jaftiréttisneftid og Jón G. Sólnes
Það hafa nokkuð skondin skoð-
anaskipti átt sér stað hér á Akur-
eyri á milli Jóns G. Sólnes og jafn-
réttisnefndar. Það er ómaksins
vert að skoða þau og hyggja ögn
að því, hvort þau segja ekki nokk-
uð um það, sem nefnt hefur verið
kvennabarátta og kvenréttindi.
Mér hefur virzt, eins og fleirum,
að sú barátta væri komin í nokkra
sjálfheldu á síðustu misserum.
Það þarf oft ekki nema eina skor-
inorða yfirlýsingu eða afstöðu til
að bregða birtu yfir það, sem er að
gerast.
Upphaf þessa máls er það að
Jafnréttisnefnd Akureyrarbæjar
samþykkti á fundi sínum 21. sept-
ember sl., að halda skyldi fundi
vikulega, á miðvikudögum kl. 16.
4. október kom þessi fundargerð
til afgreiðslu bæjarstjórnar. Þá
sagði Jón G. Sólnes, „að hann sæi
ekki ástæðu þess, að nefndin sæti
lon og don á fundum enda hefði
hann ekki orðið var við þetta
ójafnrétti, sem um væri talað í
þessum bæ. Þessi nefnd er mesta
húmbúkk í sögu þessarar bæjar-
stjórnar og það hefur ekki gefizt
vel að hleypa svona mörgum kon-
um inn í bæjarstjórn. Því fyrr sem
nefndin verður lögð niður, því
betra," sagði Jón. Svo segir frá í
íslendingi 6. október.
í Degi 10. október er nokkuð
samhljóða frásögn með svofelldri
viðbót: „Valgerður Bjarnadóttir
andmæiti Jóni harðlega. Sagði
skiljanlegt, að Jón, fulltrúi karla-
veldisins, teldi ekki þörf á jafn-
réttisnefnd. Hins vegar væri jafn-
réttið ekki méira en það, að
ástæða þætti til að setja um það
sérstaka löggjöf um jafnrétti. (sic)
Benti hún Jóni á, að nafni hans og
sonur, Jón Kr. Sólnes, ætti sæti í
umræddri jafnréttisnefnd og hefði
hann skrifað undir þá fundargerð
sem Jón G. Sólnes væri að agnúast
út í.
En Sólnes lét sig ekki þrátt fyrir
átölu (sic) forsetans. Hann sagði,
að nefndin væri jafn óþörf og
fundargerðir hennar jafn vit'aus-
ar, þótt einhver Sólnes hefði skrif-
að undir þær. Sagði hann ójöfnuð
í samskiptum kynjanna í bænum
ekki það mikinn, að ástæða væri
til að jafnréttisnefnd héldi gagns-
lausa fundi hálfsmánaðarlega eða
oftar.“
En málinu var ekki lokið hér
með. Jafnréttisnefndin átti eftir
að taka þessi orðaskipti fyrir og
semja um þau ályktun. Hana
mátti sjá í ísiendingi 20. október.
Þar segir: „Að gefnu tilefni vegna
umræðna í bæjarstjórn Akureyrar
um skipan og störf Jafnréttis-
nefndar Akureyrar, vill nefndin
árétta, að hún er ekki sjálfskipuð.
Nefndin, eins og aðrar jafnréttis-
nefndir í landinu, er skipuð á
grundvelli fyrri samþykkta sveit-
arstjórna á hverjum stað í sam-
ræmi við tilmæli Allsherjarþings
Sameinuðu þjóðanna og Jafnrétt-
isáætlun Sameinuðu þjóðanna frá
1980, en eins og allir vita er ísland
aðiii að Sameinuðu þjóðunum.
Verkefni nefndarinnar eru ekki
þess eðlis, að þau verði leyst af
hendi í skjótri svipan fyrir alla
framtíð. Hér er um hægfara þróun
að ræða, þar sem nauðsynlegt er
að taka mið af mörgum þáttum í
senn.“
Þessu til viðbótar lét einn
nefndarmaður bóka þessi ummæli:
„Ef skipan og störf Jafnréttis-
nefndar er „húmbúkk" að áliti
bæjarstjórnarmanna skal á það
bent, að þeir hafa sjálfir skipað og
samþykkt „húmbúkkið“.“
Þessi skoðanaskipti hafa átt sér
stað fram til þessa og aldrei að
Jón G. Sólnes
vita nema framhald verði á. En í
þessu er eitt og annað fróðlegt.
Ég hef aldrei skilið, hvers vegna
það er sérstaklega lofsvert að fara
að tilmælum Sameinuðu þjóðanna
af þeirri ástæðu einni saman að
það væru tilmæli frá þeim. Það
kemur margt misjafnt úr þeim
herbúðum og rétt að meta það
hverju sinni, hvort það er skyn-
samlegt eða ekki. Það fer ekki
mikið fyrir slíku í svari Jafnréttis-
nefndar. Sá hlutinn, sem vísar til
Sameinuðu þjóðanna, er heldur
kátlegur. Það, sem mestu máli
skiptir, er náttúrulega það, hvort
nefndin hefur eitthvert verk að
vinna, sem er brýnt. En um það
segir einungis, að verkefni nefnd-
arinnar séu ekki þess eðlis, að þau
verði leyst af hendi í einni svipan.
Þá er eðlilegt, að spurt sé hvort sú
þróun, sem þarna er minnst á, sé
ekki þess eðlis, að störf nefndar-
innar breyti engu þar um. Hún sé
því, þegar ailt komi til alls, gagns-
laus. Það er rétt að taka það sér-
staklega fram, að auðvitað getur
nefndin komið að þeim notum að
friða Kvennaframboðið, telja kon-
um, sem því fylgja, trú um, að
unnið sé að jafnrétti, þótt nefndin
breyti engu þar um. Það er nátt-
úrulega gagn í ákveðnum skiln-
ingi, en ég hygg, að það hafi ekki
verið upphaflegi tilgangurinn.
Hugmyndin var og er að hún
stuðli áð jafnrétti.
Ég hef ekki fylgzt vandiega með
störfum þessarar nefndar. En ég
ímynda mér að hún hafi gegnt
hlutverki sínu hvorki betur né
verr en aðrar sambærilegar
nefndir í landinu. En hvað geta
þessar nefndir gert til að bæta það
ástand, sem hefur ríkt í þessu
landi eins og öðrum, þar sem kon-
ur hafa vanizt því að vera ekki
metnar til jafns við karla? Það er
reyndar ekki mjög margt. I sumar
leið hélt Norræna jafnréttisnefnd-
in fund hér á Akureyri. Það kom
fram á fundi hjá henni að hennar
helzta verk er að afla upplýsinga
um kjör kvenna á Norðurlöndum.
Þær geta í sjálfu sér lítið gert til
að bæta kjör þeirra eða efla hlut
þeirra á nokkurn hátt. Það eina
sem þær gerðu var að kanna
hlutskipti kvenna, dreifa upplýs-
ingum og vona það bezta, þ.e.a.s.