Morgunblaðið - 24.11.1983, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1983
51
Hér að framan hefur nær ein-
göngu verið rætt um þennan líf-
hrossamarkað út frá þeim fjölda
hrossa, sem markaður er fyrir. Ég
hætti mér vart lengra í þeirra um-
ræðu, þ.e. að ræða um hvernig
standa beri að nýtingu markaðar-
ins með skipulegri sölustarfsemi
og gæðamati. Slíkt er af sumum
talin allt að dauðasök varðandi
aðrar búgreinar og fer ég ekki
frekar út í þá sálma hér. Hinu er
þó ekki hægt að horfa framhjá, að
þessi vara þarf að uppfylla
ákveðnar kröfur, sem til hennar
eru gerðar hverju sinni og hún
þarf að henta til þeirrar notkunar,
sem stílað er á.
Á undanförnum árum hefur
hestaeign í þéttbýli aukist mikið.
Það þýðir, að margir nýir ein-
staklingar hafa tileinkað sér
hestamennskuna og eignast hesta.
Oft er hér um unglinga að ræða.
Ég held að það hljóti að skipta
miklu máli að þetta fólk fái hross
við sitt hæfi í byrjun og eigi ekki á
hættu að því sé seld gölluð vara.
Til álita kemur hvort hesta-
mannafélögin í þéttbýlinu gætu
ekki orðið eins konar neytenda-
samtök á þessu sviði og gætt hags-
muna kaupandans, a.m.k. þess,
sem er að stíga fyrstu sporin í
hestamennskunni og þekkir litt til
hestaverslunar. Þarna, eins og
annars staðar, fara saman hags-
munir framleiðandans og neyt-
andans bæði i bráð og lengd.
Samkvæmt framansögðu er
hestaeignin í þéttbýlinu grunnur
að þeirri hrossaeign, sem grund-
völlur er fyrir markaðslega séð, og
þar er sá markaður sem mestu
skilar. Því er nauðsyn fyrir
margra hluta sakir að fólki í
þéttbýli verði sköpuð eðlileg skil-
yrði til hestahalds, sem fellur að
tómstundaiðju, hestaíþróttum og
sporti. Þessi hrossaeign leiðir
jafnframt af sér fleiri markaði en
fyrir hrossin sjálf. Þar kemur til
markaður fyrir hey, haga o.fl.
Stærð þessara þátta liggur ekki
fyrir.
Sauðfé fækkar —
hrossum fjölgar
Ég læt hér útrætt um mark-
aðsmálin en sný mér að því að
ræða beitarmálin sem kannski eru
viðkvæmasti þáttur þessara mála,
ef marka má þær margnefndu um-
ræður sem verið hafa um hrossa-
eignina. Höfuðlínur liggja þannig
að sauðfé hefur alls staðar fækkað
en hrossum fjölgað, en ekki það
mikið að sú fjölgun vegi upp á
móti sauðfjárfækkuninni, hvað
beitarálag snertir nema á Reykja-
nessvæðinu. Miðað er við að hvert
beitarærgildi sé 1 ær með 1,3
lömb. Reiknað er með að 1 hross
taki sem svarar 7 beitarærgildum
árlega, en 10 þegar um hryssu með
folaldi er að ræða. Óljóst er hve
miklu á að bæta við hrossin vegna
lengri beitartíma, þ.e. frá hausti
til vors, eða hvort ástæða er til
þess þar, sem stór hluti þessa
stofns, sem talinn er við hæfi sam-
kvæmt framansögðu, er á gjöf að
einhverju eða öllu leyti verulegan
tíma.
Samtals nemur hækkun beitar-
álags vegna hrossabeitar um
29.583 beitarærgildi. Sé bætt við
þetta beitarálagi sem svarar 4000
folöldum eykst þetta álag um 12
þúsund beitarærgildi og verður
samtals um 42 þúsund. Samtals
nemur lækkunin vegna fækkunar
sauðfjár 148.491 beitarærgildi.
Mismunur verður því um 106 þús-
und beitarærgildi, sem koma til
góða gagnvart kólnandi árferði
o.fl. sem valda kann rýrnandi upp-
skeru.
I grófum dráttum má, þegar
rætt er um hrossabeit, skipta
beitilandinu í tvo aðalflokka, þ.e.
þurrlendi, gróið heilgrösum og
mýrlendi, gróið hálfgrösum. Oft er
á það bent að mýrlendið henti vel
ti hrossabeitar. Jafnframt er ljóst
að allar skepnur sækja fyrst í
þurrlendið og heilgrösin. Það vita
allir sem vilja og gefið hafa beit-
armálum einhvern gaum. Af þessu
leiðir að beitarálag á þurrlendið
getur verið of mikið, og það veru-
lega á meðan votlendið er vannýtt
eða þolir aukið beitarálag og hent-
ar sem beitiland fyrir hross.
Beitarstjórn, framræsla
og áburðarnotkun
Beitarstjórnun er því fyrsta at-
riðið, sem hafa ber í huga til þess
að nýta beitilöndin á réttan hátt.
Gildir þetta sérstaklega varðandi
heimalöndin eða láglendið. Með
tilkomu nýrrar tækni, þ.e. nýju
rafmagnsgirðingum, er nú mun
auðveldara að koma við beitar-
stjórnun er áður var, sérstaklega í
heimalöndum, þar sem rafgirð-
ingarnar eru til muna ódýrari en
þær girðingar sem áður þekktust.
Beitarstjórnunin ein sér getur
bætt mikið um þar sem hluti
landsins er ýmist of- eða fullnýtt-
ur, en annar hluti þess þolir aukið
álag. Til viðbótar beitarstjórnun
höfum við möguleika á framræslu
votlendist í byggð. Með þeim hætti
má oft margfalda afrakstur af
beitilandi og nýta framræsluna
einnig að hluta sem vörslu. Þá er
áburðarnotkun á úthaga einnig
leið til þess að auka uppskeru,
einkum á láglendi.
Loks má nefna að enn stefnir að
minna beitarálagi frá sauðfénu og
margt bendir til að jafnhliða
fækkun þess falli jarðir úr ábúð á
allra næstu árum og þannig komi
til aukið beitiland. Hins vegar er
engin trygging fyrir því, að sú
þróun verði þar sem beitarálagið
er mest. Því er beitarstjórnunin,
framræslan og áburðarnotkunin
þeir möguleikar, sem fyrir hendi
eru til þess að leysa beitarvanda-
málin, þar sem þau eru til staðar
og leiðir til þess að mæta mismun-
andi árferði og áhrifum þess á
uppskerumagn.
Beitarvandamálin eru stað-
bundin og þau verða ekki leyst
nema með samvinnu hlutaðeig-
andi notenda og þeirra lögform-
legu aðila, sem ber að sinna þess-
um málum.
Ég tel að fyrir hendi sé sú
reynsla og þekking hvað beitarmál
og gróðurnýtingu varðar, að auð-
velt sé að koma við skynsamlegu
mati á því hvað gera þarf undir
þeim mismunandi aðstæðum sem
fyrir hendi eru og upp kunna að
koma. Landið er til og því getum
við treyst ef við umgöngumst það
á réttan hátt og með tilhlýðilegri
virðingu. Með samþykkt sinni á
Ársþingi LH 1982 um sérstakt
gjald á hvern félagsmann, er varið
skyldi til þess að bæta og fjölga
áningarstöðum v/ferðalaga á
hestum, sýndi þessi félagsskapur í
verki stefnu og hug samtakanna
varðandi umgengni og samskipti
við landið. Það má margan vanda
leysa, ef raunsæi og vilji er fyrir
hendi.
Sýnum í verki viljans merki.
Vilji er allt sem þarf.
Egill Bjarnason er ridunautur hji
Búnadarsambandi Skagfírðinga.