Morgunblaðið - 25.11.1983, Blaðsíða 4

44
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1983
Handarágrædsla
LÝSING Á HANDARÁGRÆDSLU SEM FRAM FÓR í BORGARSPÍTALANUM í MAÍ 1981
AÐGERÐINA FRAMKVÆMDI RÖGNVALDUR ÞORLEIFSSON LÆKNIR
Þann 4. maí 1981 var gerð
fyrsta handarágræöslan hér á
landi í Borgarspítalanum í
Reykjavík. Nú fyrir skömmu
skrifar Rögnvaldur Þorleifsson
læknir grein um aðgerðina í
Læknablaöinu og að beiðni
Mbl. veitti Rögnvaldur leyfi til
að birta meöfylgjandi myndir
_ og hluta greinarinnar. Rögn-
valdursagðist aldrei hafa verið
viðstaddur sambærilega að-
gerð, en sjálfur gert tilraun til
ágræðslu á fingrum, með
takmörkuóum en nokkrum ár-
angri. Við sjálfa aðgerðina
studdist hann því eingöngu við
ritaðar greinar sem hann hafði
lesið um þetta efni. Aðgerðin
var gerð á 16 ára gamalli
stúlku, Ragnhildi Guðmunds-
dóttur, en hún hafð i fest
hægri hendi í hausingarvél,
með þeim afleióingum að
höndin hékk á 1 sm breiöri
húðbrú í greipinni milli þumal-
fingurs og vísifingurs, en engin
blóðrás var um þessa brú, eins
og sjá má á fyrstu myndinni. í
greininni skýrir Rögnvaldur að-
geröina með aðstoð Ijósmynd-
anna, en handarágræöslan
tók um 14 klukkustundir. Þar
segir m.a.: „Lófamegin var
höndin af tekin litlu framar en
handarbaksmegin.
„Skuröurinn var nokkuö skálæg-
ur, þannig aö lófamegin var hendin
af fekin litlu framar en handar-
baksmegin. Þumalfingurinn var
talsvert skaddaöur, en með full-
nægjandi blóðrás.
Stúlkan var strax flutt á Slysa-
deild Borgarspítalans og kom
þangaö um þaö bil einni klst. eftir
slysið.
Meö því aö hendin var lítiö sem
ekkert kramin, þótti rétt aö kanna
hvort hægt myndi aö endurtengja
hana. Var hún kæld meöan aðgerð
var undirbúin í skyndingu.
Tækni var notuð, sem kunn var
erlendis frá. Sáriö var hreinsaö og
þaö litla, sem til staöar var af
krömdum vef, fjarlægt. Þá var í
blóðtæmingu og meö aöstoö smá-
sjár leitað að þeim vefjum, sem
heillegir þurfa að vera, svo
ágræösla geti tekizt.
Fljótlega fundust tvær bláæöar á
handarbakinu og þótti þaö nægi-
legt. Síöan var leitaö aö slagæðum
lófamegin og eftir nokkra leit fund-
ust báðir endar á þremur greinum,
sem skorizt höföu sundur rétt fram-
an viö grynnri slagæöabotninn.
Mögulegt virtist aö tengja þessar
greinar, en hver þeirra um sig var
rúmur 1 mm í þvermál. Ákveöiö var
því aö reyna ágræðslu.
Gerö var fyrst nokkur stytting á
beinunum á mótum úlnliösbeina og
miöhandarbeina (mynd 2). Miö-
handarbeinin voru fest síöan meö
stálpinnum viö úlnliösbeinin (mynd
3). Fimmti handarbaksleggurinn var
þó ekki festur til þess að spara
tíma. Heildarstytting á handarbein-
um var nálægt 1 cm.
Áformað var að tengja fyrst slag-
æöarnar í þessu tilviki. Aö athug-
uöu máli sýndist þó ráðlegra aö
gera fyrst tengingu á beygisinum
fingranna, þar sem hætta gat veriö
á því, aö viðgerö á þeim síöar í
aðgeröinni, raskaöi æöatengingun-
um. Allar fjórar djúpu beygisinarnar
voru því veiddar fram og þær
saumaöar. Gekk þaö greiölega.
Þessu næst voru slagæöarnar
tengdar. Fyrst var æöin til greipar-
innar milli baugfingurs og litlafing-
urs tengd. Þar til geröri samtengdri
klemmu var komiö fyrir nokkru frá
æðaendunum og þeir færöir hvor
aö öörum, þannig að sem auöveld-
Læknisfræði
ast yröi aö tengja þá. Um þaö bil 1
mm var klipptur af hvorum endan-
um og var æöaveggurinn eftir þaö
óskaddaður aö sjá til beggja átta,
sérstaklega var hugaö aö innra þeli
æöarinnar. Æöin var síöan tengd
með sjö stökum saumum úr 10/o
Ethilon og klemman tekin af æö-
inni. Eftir þaö var handarlimurinn
ekki blóötæmdur af ótta viö aö
blóökökkur kynni aö myndast á
tengistaönum.
Fyrst í stað virtist lítiö sem ekkert
rennsli um æöina á tengistaðnum.
Hún var samanherpt. Til þess aö
reyna aö slaka á æöaveggnum var
æöin bööuö í staödeyfiefni og
papaverinlausn en þaö, sem virtist
árangursríkast til aö draga úr herp-
ingnum, var aö leggja raka, tiitölu-
lega heita dúka, aö æöinni á teng-
istaðnum.
Geröar voru síðan tengingar á
hinum tveimur slagæöagreinunum
á svipaöan hátt (mynd 4). í fyrstu
var talsverö tregöa á því aö blóö
rynni um tengistaöinn í þeim æöum
einnig. Verulegur herpingur var í
þeim, og var reynt aö losa um hann
á sama hátt og á fyrstu æöinni.
Svo sem hálftíma eftir aö fyrsta
slagæöatengingin var gerö, fór aö
renna nokkurt blóö úr bláæðaend-
unum, aöallega handarbaksmegin
og léttur blámi aö færast í fingurna,
sem áöur höföu verið hvítir. Þegar
herpingurinn í æöagreinunum öllum
haföi slaknaö, voru fingurnir aliir
orönir næstum eölilega rjóöir. Þá
voru liönar um þaö bil 10 klst frá
slysinu.
Mjúkvefir voru næst dregnir yfir
tengistaö beinanna handarbaks-
megin og þar eftir voru réttsinarnar
saumaöar og tók þaö skamman
tíma. Aö því búnu voru tengdar
tvær bláæöar á handarbakinu
(mynd 5). Tengingaraöferöin var
svipuö og viö slagæöarnar. Blá-
æöaendarnir reyndust þó í stytzta
lagi, sem olli vissum vandkvæöum,
og sauma þurfti hvora æö um sig
meö nokkru fleiri saumum en slag-
æöarnar, sakir víddarinnar. Nokkuö
biæddi úr hendinni meöan bláæða-
tengingarnar voru geröar, en ekki
var þar um meiri háttar blóömissi
aö ræöa. Húösári á handarbaki var
síðan iokaö (mynd 6).
Grynnri beygisinarnar til vísi-
fingurs og löngutangar voru því
næst saumaöar saman. Látiö var
hjá líða aö sauma samsvarandi sin-
ar til baugfingurs og litlafingurs.
Þá var gert að greinunum frá
miötauginni (mynd 7). Eftir aö end-
arnir höföu veriö fundnir og dregnir
fram, var hver grein tengd meö
nokkrum 10/o Ethilonsaumum í
taugaþættina (fasciculi).
Greinarnar frá ölnartauginni
blöstu ekki viö. Lítiilega var leitaö
að þeim, en ekki þótti rétt að raska
vefjum aö ráöi til þess aö finna þær.
Hendin var nú auk þess oröin mjög
bjúgfyllt, og var því ákveöiö að
tengja þessar taugar ekki aö sinni,
en loka sárum lófamegin (mynd 8).
Ljóst var, aö mögulegt yröi síöar aö
tengja taugarnar eöa brúa bil milli
þeirra meö aöfluttum taugabútum,
án þess aö stofna æöatengingun-
um í hættu.
Fremur lausar umbúðir voru
lagöar á hendina (mynd 9) og þær
Erfiðast að flysja kartöflur
- segir Ragnhildur, sem í dag er gift og tveggja barna móðir og vinnur öllvenjuleg heimilisstörf
í dag, tveimur og hálfu ári eftir þessa einstöku aðgerð,
er Ragnhildur gift tveggja barna móðir og getur að sögn
sinnt öllum venjulegum heimilisstörfum. Hún býr ásamt
fjölskyldu sinni í kjallara í sama húsi og foreldrar hennar
og systir, en er ég hugði á heimsókn til hennar, var mér
sagt að hún væri komin á fæðingardeildina í Keflavík til
að ala annað barn sitt. Þar hafði hún þó stuttan stans,
var flutt á fæðingardeildina í Reykjavík og ól þar 17
marka son um 7 leytið sunnudagskvöldið þann 13. nóv-
ember.
Er ég kom þangað um eittleytiö
daginn eftir, var hún komin á ról
og var aö feröbúast aftur til Kefla-
víkur. „Ég vil frekar liggja á fæö-
ingardeildinni þar, því þar er allt
mitt fólk, og auk þess miklu þægi-
legra fyrir manninn minn að heim-
sækja mig þangað, en keyra alltaf
á milli Keflavíkur og Reykjavíkur."
Hún sagðist hafa haft sama háttinn
á þegar hún átti fyrri soninn, en
hann er nú 14 mánaöa. Ragnhildur
gaf sér þó tíma til aö spjalla viö
mig smástund, við fengum okkur
sæti í setustofunni og ég sýndi
henni myndirnar sem birtust í
læknablaöinu af aðgeröinni. Þess-
ar myndir haföi hún ekki séö áöur,
sagöist reyndar aldrei hafa séö
hvernig höndin leit út eftir slysiö,
Ragnhildur klæöir aólarhringsgamlan soninn í feróafötin.
Fæðingardeildin i Landspítalan-
um kvödd og ferðinni heitiö til
Keflavíkur.
því er þaö geröist var hún meö
gúmmíhanska, og hann var ekki
tekinn af henni fyrr en eftir aö hún
var svæfö á skuröarboröinu. „Ég
held ég gleymi þessu aldrei," sagöi
hún er hún rétti mér blaðiö aö
loknum lestri. Slysið vildi sem
kunnugt er til er hún var aö vinna í
söltunarstöö Miöness, hún segist
hafa staöiö á plastkassa á gólfinu
og runniö til meö þeim afleiöingum
aö stakkurinn hennar flæktist i
færibandinu og höndin lenti í haus-
ingarvélinni. „Þetta geröist rétt eft-
ir morgunkaffiö á mánudags-