Morgunblaðið - 08.12.1983, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 1983
24_______________
Birgitta Sigríður
Jónsdóttir - Minning
Fædd 22. ágúst 1895
Dáin 30. nóvember 1983
Ævidagurinn er orðinn langur
hjá þeim, sem farnir eru að nálg-
ast nírætt. Það fólk, sem fæddist
fyrir aldamót hefur upplifað tím-
ana tvenna, allt frá fornum bú-
skaparháttum og fátækt til vél-
væðingar og velmegunar. Oft er
okkur yngra fólki hollt að hafa í
huga uppvaxtarár þessa fólks,
þegar við kvörtum yfir því, að
þurfa að neita okkur um einhvern
óþarfa.
Ein af þessum var Birgitta Sig-
ríður Jónsdóttir frá Blönduholti í
Kjós, f. 22. ágúst 1895. Hún var
dóttir hjónanna Jóns Stefánsson-
ar og Sigríðar Ingimundardóttur,
sem þar bjuggu. Jón og Sigríður
eignuðust fjögur börn, eitt dó í
bernsku, en hin eru Bjarni, lengst
af bóndi í Dalsmynni á Kjalarnesi,
f. 1892, og Jörína, kennari, f. 1900.
Þau lifa bæði systur sína. Auk
þess ólu Jón og Sigríður upp fimm
fósturbörn, Júlíus Jónsson, sem
lifir enn í hárri elli, Hrefnu Guð-
mundsdóttur, sem dó ung að ár-
um, Guðjón Guðmundsson,
Tryggva Guðmannsson og Svan-
hvíti Ólafsdóttur, sem öll lifa upp-
eldissystur sína.
Birgitta ólst upp í föðurhúsum
ásamt systkinum sínum og upp-
eldissystkinum. Ung að árum nam
hún klæðskeraiðn, sem síðan varð
ævistarf hennar. Fyrstu árin
stundaði hún starf sitt í Reykjavík
á vetrum, en aðstoðaði foreldra
sína við búskapinn á sumrin, þar
til þau brugðu búi og fluttu til
hennar. Hún var einhleyp alla tíð
og bjó ein utan þess tíma, sem hún
hafði foreldra sína hjá sér. Jón
lést árið 1944. Síðustu æviár sín
var Sigríður, móðir Birgittu,
sjúklingur og dvaldi hún þá að
vetrinum á heimili Jörínu, dóttur
sinnar, þar sem hún andaðist 1952.
Jón og Sigríður náðu bæði 88 ára
aldri og Birgitta var einnig 88 ára
er hún lést.
Bigga, eins og við systurbörn
hennar kölluðum hana ávallt, var
mjög fær klæðskeri og saumaði
aðallega kvenkápur. Ofáir eru
peysufatafrakkarnir, sem hún
saumaði á þær konur, er vildu
skarta íslenska þjóðbúningnum.
Hún stundaði klæðskeraiðn sína
langt fram yfir lögboðinn ellilíf-
eyrisaldur.
Bigga var skarpgreind, hnyttin í
tilsvörum og glaðlynd. Bráðdugleg
var hún á alla lund, vön að bjarga
sér sjálf og ætlaðist aldrei til
neins af öðrum en sjálfri sér. Hún
hélt góðri heilsu nær alla ævi, að
undanskilinni sjóndepru allra síð-
ustu ár. Gekk hún undir uppskurð
á síðastliðnu sumri til að lagfæra
sjónina og tókst það vonum fram-
ar. Hún stundaði sund á hverjum
degi og fór í ferðalög á sumrin
fram yfir áttrætt. Er hún loks
lagðist hinstu leguna, hringdi hún
sjálf í lækni til að komast í
sjúkrahús. Þar þurfti hún ekki að
dvelja lengi og lést eftir aðeins sex
daga legu. Það hefir heldur ekki
átt við skapgerð Biggu að þurfa að
liggja lengi veik. Við skyldfólk
hennar erum forsjóninni þakklát
fyrir að henni var hlíft við því.
Það verður skarð fyrir skildi hjá
okkur í fjölskyldunni um jólin,
þegar sæti Biggu verður autt. Það
var eitt, sem tilheyrði jólunum, að
hafa Biggu með glaðlyndi sitt og
skemmtileg tilsvör. Yngstu börnin
skilja ekki, að Bigga ömmusystir
láti sig vanta. En þegar þau eld-
ast, munu þau eiga ljúfar minn-
ingar um stóran persónuleika og
indæla frænku, alveg eins og við
sem eldri erum raunum minnast
hennar.
Björg Sigurvinsdóttir
Birgitta Sigríður Jónsdóttir var
fædd að Blöndholti í Kjós 22. ág-
úst 1895. Voru foreldrar hennar
Jón Stefánsson bóndi þar, Jóns^
sonar í Blöndholti. Kona Stefáns,
móðir Birgittu, var Sigríður Ingi-
mundardóttir, Björnssonar í Eyj-
um í Kjós og Birgittu Sigurðar-
dóttur frá Selkoti í Þingvallasveit,
Þorkelssonar á Heiðarbæ.
Þau hjón, Jón og Sigríður, hófu
búskap á Vestra-Miðfelli á Hval-
fjarðarströnd, en fluttu 1891 að
Blöndholti í Kjós og bjuggu þar
góðu búi til 1935. Jörðin Blöndholt
er vel í sveit sett. Bærinn stendur
á lágri hæð og sér af húsahlaði
yfir allmikið láglendi og til fagurs
fjallahrings; einnig yfir Hvalfjörð
og strendur hans. Fjalllendi fylgir
ei jörðinni heldur láglendi með
mýrarflákum sem gefur mikil
Leiðin liggur
í Markaosnúsið
Sigtúni 3
MARKAÐSHUSIÐ
Sigtúni 3
Opiö 12—18 mánudag til fimmtudag
12—19 föstudaga
10—18 laugardaga
KAFFIBAR í MIÐJU VERSLUNARHÚSINU Póstkröfur.
skilyrði til ræktunar. — Nýbýli
var reist á jörðinni er heitir Fell.
Jóni og Sigríði búnaðist vel.
Hann var dugnaðarmaður að hey-
skap, góður hirðir og fór vel með
sinn lifandi pening. Hún var ráð-
deildarsöm og snyrtileg í allri
framgöngu, og um hýbýlakost
sinn. Þau hjón voru gestrisin og til
þeirra var gott að koma. Lengi vel
voru þau hjón leiguliðar, en eig-
endur búsettir í fjarlægum sveit-
um. Höfðu þau húsað jörðina að
útihúsum á sinn kostnað, en þegar
hún loks var föl, keyptu þau hana
og reistu íbúðarhús úr steini er
stendur að mestu óbreytt.
Jón og Sigríður eignuðust þrjú
börn, sem komust vel til manns.
Bjarna bónda í Miðdal í Kjós,
seinna í Dalsmynni á Kjalarnesi,
kvæntan Álfdísi Helgu Jónsdótt-
ur, d. 1946. Seinni kona Bjarna er
Jensína Guðlaugsdóttir. Jörinu
Þuríði kennara, gifta Sigurvin
Einarssyni skólastjóra og alþing-
ismanni. Þriðja barn þeirra var
Birgitta Sigríður, sem þessi grein
fjallar um. Ennfremur ólust upp í
Blöndholti að miklu eða öllu leyti
Júlíus Jónsson bóndi, nú. í Hvera-
gerði. Hrefna Guðmundsdóttir,
andaðist ung. Guðjón Guðmunds-
son bifreiðasmiður, og Tryggvi
Guðmannsson vélstjóri, búsettir í
Reykjavík. Svanhvít Ólafsdóttir,
húsfreyja á Suðureyri við Súg-
andafjörð. Hefur þessu fólki vegn-
að vel og komist vel áfram í lífinu.
Samband þess við Blöndholtsfólk-
ið hefur ekki rofnað, alltaf verið
góð kynni þess á milli. Var það
lengi fram eftir árum að ungl-
ingar og unga fólkið gekk að vinnu
í Blöndholti uns það fór að heiman
til að læra það sem það hafði kosið
sér að ævistarfi.
Lengst dvaldi Birgitta á heimili
sínu í Blöndholti og var án efa
kjörin til að vera húsmóðir í sveit
sem búkona, röggsöm og vel gerð.
Hún hafði hneigð til saumaskap-
ar, en á þessum árum var mikið
um það að stúlkur færu til
Reykjavíkur að læra karlmanna-
fatasaum, þótti það góður lær-
dómur er þær stofnuðu heimili og
skyldu sauma klæði manna. A
sveitaheimilum áður fyrr var oft
ofin voð í fatnað handa heimilis-
fólki. Svo var í Blöndholti að Jón
bóndi sló vefinn.
Birgitta fór suður á saumanám-
skeið og lærði ennfremur að
sauma út og baldýra. Hún kom
síðar á Saúmastofu Sigurðar Guð-
mundssonar sem var þá helsti
dömuklæðskeri í Reykjavík. Var
Sigurður mikill hagleiksmaður í
Eleseus Marís
Sölvason - Minning
Eleseus Marís Sölvason er far-
inn á fund forfeðra sinna. Mér og
öllum vinum hans til óblandinnar
sorgar.
Hann var fæddur í Lónsnesi,
Auðkúluhreppi 25. september
1915. Þaðan fluttist hann ungur að
Steinanesi við Arnarfjörð og tók
ástfóstri við þann stað.
Síðast í sumar fór hann þangað,
og tók heim með sér stein þaðan
til að minna sig á æskustöðvar
sínar, sem voru honum svo kærar.
Hann átti ekki nógu sterk orð til
að lýsa þeim góðu móttökum sem
hann fékk frá ættingjum og göml-
um vinum fyrir vestan. Það
þyrmdi yfir mig þegar ég hringdi í
vin minn Ella og bróðir hans svar-
aði í símann og tjáði mér að hann
væri allur. Ég gat ekki trúað að
það væri satt, en það var stað-
reynd. Elli hafði hvatt þetta líf.
Maðurinn með ljáinn lætur ekki
sitt eftir liggja.
Eleseus reyndist mér traustur
vinur í blíðu og stríðu. Mörg spor
átti ég upp á Njálsgötu 34, mér til
gleði og ánægju, aldrei fór ég
bónleiður til baka.
Hann gladdi mig á góðri stund,
og huggaði mig á raunastund. Elli
gat ekki hugsað sér lífið án þess að
eiga bát, því það var hans líf og
yndi að dytta að, lagfæra og hafa
allt í lagi, öryggisbúnað og veið-
arfæri. Allir hans mörgu bátar
báru þess merki að hann hafði
farið um þá sínum nærfærnu
höndum.
Ég var þeirrar ánægju aðnjót-
andi að fá að fara með í nokkra
róðra í sumar, þá sá ég það strax
hversu mikill sjómaður hann var.
Enda stýrði hann skipum sínum
ávallt heilum til hafnar. Nú er Elli
kominn til hinstu hafnar.
Guð blessi minningu hans og
veiti vinum hans huggun. Nánustu
aðstandendum votta ég mína
dýpstu samúð.
Gísli
Rit um fornleifarann-
sóknir á Norðurlöndum
Fyrsta bókin sem Þjóðminjasafnið gefur út
Þjóðminjasafn Islands hefur
gefið út bókina „Hus, gárd och
bebyggelse", sem hefur að geyma
25 greinar um merkar fornleifa-
rannsóknir á Norðurlöndum.
Greinarnar byggjast allar á er-
indum sem flutt voru á ráðstefnu
norrænna fornleifafræðinga á
Laugarvatni í ágúst 1982, og eru
allar skrifaðar á norsku, sænsku
og dönsku. M.a. er sagt frá niður-
stöðum fornleifarannsókna í
Reykjavík árin 1971—1975,
byggðarannsóknum á Holti í
Eyjafjallasveit og byggingum frá
fyrstu öldum íslandsbyggðar.
Bókin er 270 bls. að stærð og
prýdd miklum fjölda mynda og
skýringarteikninga. Þetta er
fyrsta bókin sem Þjóðminjasafnið
gefur út, og sá Guðmundur. ólafs-
son safnvörður um útgáfuna.