Morgunblaðið - 18.12.1983, Blaðsíða 18

66 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1983
„Lífið gengur ekki fyrir
sig eins og í sögu“
Rætt við Sigurð Á. Friðþjófsson,
sem um þessar mundir sendir frá sér sína fjórðu bók
— smásagnasafnið Sjö fréttir
„Fyrir mér er það að skrifa leið til að átta mig á því sem er
að gerast í kringum mig, vinna úr veruleika. Og frá því við-
fangsefni er aldrei hægt að flýja - maður er alltaf að leita að
einhverju til að nota í það sem maður er að fást við,“ segir
Sigurður Á. Friðþjófsson, rúmlega þrítugur Hafnfirðingur,
sem um þessar mundir sendir frá sér fjórða skáldverk sitt,
smásagnasafnið Sjö fréttir.
Einnig er væntanleg á markaðinn unglingabókin 16 dagar í
september, sem Sigurður hefur þýtt, eftir dönsku hjónin Bibi
og Franz Berlinger og gefur forlagið Svart á hvítu báðar bæk-
urnar út.
Sigurður er því „margra bóka
maður“ eins og stundum er sagt,
þó að hingað til hafi verið hljóð-
ara um verk hans en margra
annarra. Því þótti ekki úr vegi
að eiga við hann spjall og kynn-
ast nokkuð ferli hans og viðhorf-
um.
Það er líka af og frá að Sigurð-
ur segi sjálfsævisögu sína í Sjö
fréttum — til þess leitar hann of
víða fanga í sögum sínum. Þar
segir m.a. af manni, sem kemur
heim frá útlöndum og lendir í
annarlegum fagnaði á afskekkt-
um stað, myndlistarmanni, sem
ieitar fullkomnunar og finnur
hana, næturþönkum einstæðrar
móður, tunglsýki Úlfs Bersason-
ar á Vörtu, spangóli, hrossarækt
og kveðskap. Að ógleymdum Sví-
anum, sem þykist illa strand á
íslandi í lánlausu hjónabandi
með konu, sem liggur uppdópuð í
rúminu og les ástarsögur milli
þess sem hún fellur í trans. Sá
sænski glamrar á píanó í
dansskóla og finnst hann vera
staddur í mesta „nápleisi" norð-
an Mundíufjalla.
Fyrsta sagan í bókinni heitir
Þegar sprengjan féll. Nafnið
skýrir sig sjálft og þegar Sigurð-
ur er spurður af hverju hann
hafi valið að byrja bókina á
þessu yrkisefni, segir hann: „Það
var ekki hægt að setja þessa
sögu aftast. Það hefði verið allt
of dapurlegur endir og ég trúi
því heldur ekki frekar en aðal-
persóna sögunnar, að við eigum
eftir að upplifa hann í raunveru-
leikanum. Maðurinn hefur að
vísu aldrei smíðað vopn sem
hann hefur ekki notað, en á hinn
bóginn hefur fólk risið upp og
mótmælt þessari ógn og því von-
ar maður það besta frekar en að
búast við því versta."
Þetta er í fyrsta sinn sem út
koma smásögur eftir Sigurð en
fyrri bækur hans voru ljóðabók-
in Fúaveggir, sem hann gaf út
sjálfur árið 1975 og var að hans
sögn „afrakstur unglingsár-
anna“ og skáldsögurnar „Þjóðleg
reisn" sem kom út 1978 og
„Heimar", sem kom út í fyrra
„og týndist í jólabókaflóðinu".
Lífið er of stutt...
»Ég er fæddur í Hafnarfirði
1951 og uppalinn þar en fluttist
til Reykjavíkur átján ára gamall
og er stúdent frá Kennaraskól-
anum,“ segir Sigurður. „Eftir
það var ég í eitt ár við kennslu í
Nesjaskóla í A-Skaftafellssýslu
en fluttist síðan til Stokkhólms
og hef búið þar undanfarin sjö
ár. Þar var ég við nám í kvik-
myndafræðum og vann auk þess
fyrir mér og mínum. Ég gaf út
afrakstur unglingsáranna, ljóða-
bókina Fúaveggi, sumarið ’75 og
hélt síðan út til Svíþjóðar með
tvær hendur tómar. Við stóðum
á aðaljárnbrautarstöðinni í
Stokkhólmi og aleigan var
sænskur þúsundkall. En margur
hefur byrjað með enn minna og
einhvern veginn gekk þetta allt,“
segir hann. „Næstu árin vann ég
svo hin ýmsu störf og skrifaði
„Þjóðlega reisn“ árið 1978. Þá
vann ég í verksmiðju þar sem ég
stóð upp á endann átta tíma á
dag í appelsínugulum samfest-
ingi innan um ódýra vinnuaflið,
sem Svíar fluttu inn til þess að
láta vinna skítverkin fyrir sig,
mestmegnis Finna og Tyrki.
Fæst af þessu fólki talaði
sænsku og við bjuggum í út-
hverfi og þekktum engan í borg-
inni. Ég fór því að skrifa í og
með til þess að eyða kvöldunum
en hafði auk þess alltaf langað
til að fá útrás fyrir „rithöfund-
arkomplexinn" — að búa til sög-
ur sem hafa upphaf og endi,“
segir Sigurður og bætir því við
að lífið sé allt of stutt til þess að
gera ekki eitthvað sem maður
hefur gaman af.
»Ég var að visu kominn með
bakteríuna löngu áður en þetta
var — held hún hafi kviknað
þegar ég hafði stutta viðdvöl í
Menntaskólanum á Laugarvatni
á sínum tíma. Þá fór ég að hafa
áhuga á rímuðum vísum, mínum
og annarra. Ég spurði mig aldrei
hvort ég hefði hæfileika, enda
tjá margir sig skriflega á þess-
um aldri í þeim tilgangi, fyrst og
fremst, að átta sig á sjálfum sér.
„Þjóðleg reisn“ gerist í náinni
framtíð og segir þar af því hvað
gerist þegar holræsakerfi
Reykjavíkur stíflast. Verkamenn
eru í yfirvinnubanni og það
skapast neyðarástand, sem verð-
ur til þess að allir innviðir þjóð-
félagsins bresta og við tekur ein-
ræði. Sögunni lýkur á Lækjar-
torgi þar sem nýjum valdhöfum
er fagnað. Þeir sem skrifuðu um
bókina voru ekki alveg sáttir við
hana, m.a. á þeim forsendum að
á íslandi gæti aldrei orðið til
grundvöllur fyrir svona atburð-
um, en það sem gerist í skáldsög-
um þarf ekki endilega að eiga sér
hliðstæðu í raunveruleikanum,
eða hvað,“ segir Sigurður og
bætir því við að næstu skáld-
sögu, sem hann skrifaði, hafi
hvorki hann né útgefendur verið
ánægðir með og sé hann því
fegnastur að hún skyldi ekki
koma út á sínum tíma.
„AÖ koma heim“
„í fyrra gaf Skuggsjá síðan út
skáldsöguna „Heima". Hana
skrifaði ég eiginlega til þess að
undirbúa eigin heimkomu og
hún er sambland af skáldsögu og
sjálfsævisögu. „Heimar" fjalla
um mann á mínu reki, sem býr í
útlöndum, kemur heim til þess
að vera við jarðarför móður
sinnar og finnst hann vera í
hálfgerðu tómarúmi — finnur
sér ekki samastað í tilverunni,
hvorki hér heima né úti.“
Það liggur beint við að spyrja
Sigurð hvernig honum sjálfum
hafi þótt heimkoman eftir sjö
ára vist í ríki Svía.
„Því er oftast þannig farið að
fólk fer allslaust út og kemur
allslaust heirn," segir hann.
„Þannig var það í okkar tilfelli
og við tókum auðvitað þessi sí-
gildu hlaup undan verðbólgu-
skriðunni. Mín kynslóð er alin
upp við það viðhorf í foreldra-
húsum, að menntun sé það sem
gildi. Nú er þetta fólk að koma
heim með háskólagráður upp á
vasann og fær jafnvel ekkert að
gera,“ segir Sigurður, sem sjálf-
ur vinnur á bókasafni Hafnar-
fjarðarbæjar. „Þeir sem eitthvað
fá að gera, fá lúsarlaun og neyð-
ast til þess að fara á snurvoð út
á Faxaflóa eða í virkjanir upp á
hálendi til þess að endar nái
saman. Þetta skapar auðvitað
visst vonleysi hjá ungu fólki. Á
hinn bóginn veitir það vissa
lífsfyllingu að þurfa að vera
svona stöðugt að og þrýstingur-
inn verður ef til vill til þess að
manni verður meira úr verki en
ella.
Svo má heldur ekki gleyma því
hvað íslensku fjölskylduböndin
eru sterk. í þau sækir fólk bæði
siðferðislegan og fjárhagslegan
styrk en í Svíþjóð þjónar kerfið
hlutverki fjölskyldunnar.
Sjálfur hef ég haft mjög gam-
an af því að koma heim. Það hef-
ur verið eins og að fá víta-
mínsprautu því hér er svo margt
á seiði. Það er að vísu ekki allt
jafn merkilegt en það er hreyf-
ing á hlutunum og mikið að ger-
ast. Svo sér maður líka lítið sam-
félag í miklu skýrara ljósi. Það
segir ákveðna sögu þegar fólk er
farið að lesa þingfréttir í stað
teiknimyndasagna.
„Gaman að fást
við konur“
„Annars er sama streðið í Sví-
þjóð og hér og Stokkhólmur er
afar „dauð“ borg að búa í, þang-
flóin
JÍmn
FLÖIN
floin
FLÓIN
vesturgötu4 s:19260