Morgunblaðið - 22.12.1983, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1983
51
Akrakirkja á Vestur-Mýrum
— eftir Jóhann
J.E. Kúld
í Morgunblaðinu 17. desember
1983 er grein eftir Jóhönnu
Björnsdóttur, sem ber yfirskrift-
ina „Hvað á að verða um kirkjur
Mýramanna". Viðvíkjandi Akra-
kirkju segir þar m.a.: „Kirkjan
sem þar er nú er timburkirkja sem
Guðmundur Jakobsson byggði ár-
ið 1900. Hann byggði einnig Akra-
neskirkju og eru þessar kirkjur
mjög svipaðar að ytra útliti." Mér
er ekki kunnugt um hver byggði
kirkjuna á Akranesi, en hitt er
mér fullkunnugt um, að faðir
minn, Eiríkur Kúld Jónsson,
byggði kirkjuna á Ökrum og með
honum Þórarinn Erlendsson, sem
þá var í smíðalæri hjá honum. En
Þórarinn var bróðir Jóns Er-
lendssonar skipstjóra og lengi
verkstjóra hjá Eimskip og Ólafs
Erlendssonar bónda á Jörfa í
Kolbeinsstaðarhreppi. Hvort fleiri
smiðir en Eiríkur og Þórarinn
voru við byggingu kirkjunnar, um
það heyrði ég aldrei. Þegar búið
var að reisa kirkjuna og Þórarinn
sat klofvega á mæni hennar, þá
bar þar að Hannes Blöndal skáld,
sem skrifaði eftirfarandi vísu á
panilfjöl:
Þórarinn er þýður í svörum,
þar er aldrei stilling á förum.
Ekki heyrist krunka í kalli
klofríðandi á guðsorðahjalli.
Guðjón Jónsson frá Hjörsey,
sem dó fjörgamall maður hér í
Reykjavík, sagði mér ýmislegt frá
þessari kirkjubyggingu föður
míns. En Guðjón þessi var faðir
Runólfs bókbindara við Lands-
bókasafnið, Friðriks innrömm-
unarmeistara og listmálara,
Skafta bókbindara, og fjölda ann-
arra sona og dætra.
Hafi Guðmundur Jakobsson
byggt kirkjuna á Akranesi, sem
sögð er svipa til kirkjunnar á ökr-
um, þá gæti það vel staðist, þvi á
meðan faðir minn vann að húsa-
smíði hér í Reykjavík, mun hafa
verið samvinna á milli hans og
Guðmundar. Þetta dreg ég af sam-
tölum þeirra á milli, en Guðmund-
ur kom nokkrum sinnum að Ökr-
um þegar ég var þar drengur og
dvaldi þá eitt sinn í nokkra daga.
Þeir báru þá saman bækur sínar
faðir minn og hann um smíði
timburhúsa, teikningu þeirra o.fl.
Eiríkur Kúld Jónsson er fæddur
á Ökrum 8. apríl 1954, sonur hjón-
anna Elínar Helgadóttur frá Vogi
og Jóns Eyjólfssonar silfursmiðs
frá Svefneyjum á Breiðafirði. Ei-
ríkur lærði húsasmíði hér í
Reykjavík, en fór síðan til Kaup-
mannahafnar og lærði þar húsa-
málun. Hann var einn af alfyrstu
lærðu húsamálurunum hér á
landi. Að loknu námi í Kaup-
mannahöfn kom hann aftur til
Þrjú kver með
málsháttum
TÖRFI Jónsson hefur gefið út þrjú
Iftil kver, sem bera heitin: „Nokkur
orð um hjónabandið", „Nokkur orð
um foreldra & börn“ og „Nokkur
orð um kossa, ást og afbrýði“. Útgef-
andi er Bókaútgáfan Bautasteinn.
Kápu kveranna gerði Magnús I.
Torfason.
Bækurnar eru safn málshátta
og umsagna frægra manna um
efni kveranna. Hverju kveri fylgir
nafnaskrá, sem prentuð er aftast f
hverju þeirra. Á baksíðu hvers
kvers stendur um hjónabandið:
„Um hjónabandið aðeins eitt ætla
ég að segja, það kemur sér vel að
kunna að þegja"; um foreldra og
bðrn: „Börnin okkar ættum við að
eiga að vinum. Þau annast geta
uppeldið á okkur hinum" og um
kossa, ást og afbrýði: „Ástina skal
ávallt tjá í orði jafnt sem verki.
Ég set því hérna aftan á upphróp-
unarmerki."
Reykjavíkur og hóf hér þá smíði
timburhúsa og húsamálun. Meðal
margra húsa sem hann byggði hér
í Reykjavík er húsið sem ennþá
stendur við Laugaveg 41, en það
byggði hann fyrir fósturbróður
sinn, Arinbjörn Sveinbjörnsson
bókbindara. Þá byggði hann húsið
sem stendur við Bókhlöðustíg 7,
upphaflega í Kórunesi við
Straumfjörð sem íbúðarhús fyrir
Ásgeir Eyþórsson kaupmann, föð-
ur Ásgeirs forseta.
Sveinn Jónsson, sem kenndur
var við trésmíðaverksmiðjuna
Völund og var samtímamaður föð-
ur míns, fræddi mig á því hér í
Reykjavík sem gamall maður, að
faðir minn hefði verið hafður með
í ráðum, þegar Völundur var upp-
haflega stofnaður af nokkrum
trésmiðum. Enda sagði hann að
mikið hefði verið til hans leitað
viðvíkjandi byggingu og teiknun
timburhúsa og málun. Þá sagði
Sveinn mér að Eiríkur hefði kennt
sér undirstöðu húsamálunar áður
en hann flutti héðan til Vest-
mannaeyja og ætti hann honum
mikið að þakka á því sviði, því á
þeim tíma hefði húsasmiðurinn
líka þurft að kunna skil á máln-
ingu, ef hann starfaði utan
Reykjavíkur. Sveinn taldi Eirík
vera i hjópi færustu bygginga-
fagmanna, sem hann hefði kynnst.
Eiríkur Kúld Jónsson hóf bú-
skap á eignarjörð sinni, hálfum
Ökrum á Mýrum, 1899 og bjó þar
tii dauðadags 15. des. 1916. Um
hann segir svo m.a. í Borgfirskum
æviskrám: „Hann endurbyggði
Akrakirkju og mörg hús á Mýrum
eftir að hann hóf búskap á Ökr-
um.“
Reykjavík, 17. des. 1983.
Jóhann J.E. Kúld er rithöfundur.
Tafetu
% + ^ ^
meo í rumi(
uua ijudouii uí
Litli ljósálfurinn slær
birtu á næturlífið. Elskan
við hliðina svífur ótruíluð
á vit ljúfra drauma. Á með-
an festir þú litla ljósálfinn
á bókina góðu. Þín bíður
langur næturlestur í frá-
bærum félagsskap.
Þú færö
Litli ljósálfurinn kemur
víðar að góðum notum.
Hvert sem leið liggur,
hafðu þennan upplýsta
félaga með í för. Litli ljós-
álfurinn getur líka notast
við rafhlöður og þannig
varpað ljósi sínu — hvar
sem er.
í PAKKANUM, Borgartúni 22. Einnig getur þú
hringt í síma 91-81699 og fengið hann sendan um hæl í póstkröfu.
RMUaMN GRAFELDUR
Borgartúni 22. Reykjavík
Þingholtsstrafti 2. Reykjuvik Simar