Morgunblaðið - 06.03.1984, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. MARS 1984
ftyttgmtlilftfrtíþ
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 20 kr. eintakið.
Svíum ögrað
Válegar fréttir berast úr
sænska skerjagarðinum
við Karlskrona þar sem tekist
er á við óþekkt farartæki neð-
ansjávar og ókunna frosk-
menn á landi. Öllum fréttum
af þessum atburðum er nauð-
synlegt að taka með vissri var-
úð á meðan ekki er frá því
skýrt að sænska hernum hafi
tekist það ætlunarverk sitt að
ná hinu óþekkta farartæki
sem komist hefur óboðið jafn
langt inn í sænska landhelgi
og raun ber vitni. Ekki er við
því að búast að hernaðaryfir-
völd skýri opinberlega frá ein-
stökum atburðum sem við leit-
ina gerast á meðan henni er
ólokið. Þarna fara ekki aðeins
fram átök með vígvélum held-
ur er einnig háð taugastríð.
Fyrirspurnum um skothvelli
úr skerjagarðinum svarar
sænska herstjórnin með þeim
orðum að skotið hafi verið á
froskmenn og lætur þar við
sitja til að láta óvinunum ekki
meiri upplýsingar í té en
óhjákvæmilegt er þegar svalað
er forvitni fréttamanna.
Þetta er ekki í fyrsta sinn
sem ókunnir kafbátar og far-
artæki neðansjávar ögra Sví-
um. Viðbrögðin núna eru þess
eðlis að telja verður að sænsk
stjórnvöld ætli að heyja
baráttuna þar til þau hafa út-
rýmt óvininum eða náð að
fanga hann ofansjávar. Ekki
er neinn vafi á því að Sovét-
menn hafa haldið úti kafbát-
um í sænskri landhelgi, fræg-
ast er dæmið um kafbátinn
sem strandaði einmitt
skammt frá her- og flotastöð-
inni í Karlskrona í október
1981. Síðan hefur verið skýrt
frá nokkrum tugum tilvika
þegar Svíar hafa tekist á við
óboðna neðansjávar-gesti á
yfirráðasvæði sínu. Svíar hafa
ekki svarað þessari áreitni á
þann veg að gefast upp og lýsa
því til dæmis yfir einhliða að
nú yrði látið hjá liða að takast
á við þessa óvini, þvert á móti
hafa þeir herðvæðst enn frek-
ar og lagað varnaráætlanir að
breyttum aðstæðum, árangur
þeirrar viðleitni kann að vera
að koma í ljós núna.
Á Vesturlöndum hafa menn
ekki getað sameinast um
neina eina skýringu á því
hvers vegna Sovétmenn ögra
Svíum með þessum hætti.
Árásir á Svía í sovéskum blöð-
um í tilefni af kafbátaleitinni
benda til þess að Kremlverjar
vilji að niðurlæging Svía sé
sem mest, þeir eru hafðir að
spotti. Sumir telja að tilgang-
urinn hjá Sovétmönnum sé
einmitt pólitískur og sálfræði- |
legur, að fá Svía til að sætta
sig við að þeir geti ekki stjórn-
að því hverjir noti yfirráða-
svæði þeirra í hernaðarlegum
tilgangi — hlutleysi þeirra
breytist í eftirgjöf gagnvart
Sovétmönnum. Aðrir eru
þeirrar skoðunar að sovéski
flotinn hafi í raun breytt
sænskri landhelgi í athafna-
svæði sitt og ætli að koma þar
fyrir kafbátum sem notaðir
yrðu til að skjóta kjarnorku-
eldflaugum á Vesturlönd ef til
átaka kæmi, þeir eigi einskon-
ar griðastað í landhelgi hlut-
lauss ríkis. Og að lokum má
nefna sjónarmið þeirra sem
telja að í raun séu Sovétmenn
á heræfingum í sænskri land-
helgi og að þjálfa menn til að
eyðileggja mikilvæg sænsk
varnarmannvirki í skerjagarð-
inum og við ströndina.
Hver svo sem skýringin er
verður að líta á þessa atburði
við Karlskrona sem ógnvekj-
andi ögrun við frjálst og full-
valda ríki. Raunar ætti engum
að koma á óvart hvað sovésk
hernaðaryfirvöld geta verið
ósvífin. Áðeins fyrir fáeinum
mánuðum létu þau skjóta
niður suður-kóreska farþega-
þotu sem hafði villst af leið.
Það er í samræmi við ómann-
úðlegu grimmdina sem varn-
arlausu fólki var þá sýnd að
senda vígvélar markvisst inn á
yfirráðasvæði sjálfstæðs ríkis
og hæðast síðan að því fyrir að
reyna að verjast.
En hvers vegna Svíþjóð?
hljóta menn að spyrja. Ekki
hefur Olof Palme, forsætisráð-
herra Svía, beinlínis verið að
ögra Kremlverjum? Nú stend-
ur yfir í Stokkhólmi ráðstefna
35 ríkja og þeirra á meðal Sov-
étríkjanna um leiðir til að efla
traust og auka öryggi í sam-
skiptum þjóða í Evrópu. Á
óboðni gesturinn við Karls-
krona að sýna eftir hvaða leið-
um Sovétmenn vilja helst
minnka tortryggni milli ríkja?
Einnig að þessu leyti ættu at-
hafnir Sovétmanna ekki að
koma á óvart. Þeir hundsa al-
menningsálitið um heim allan
og fara sínu fram með leynd
eða opinberlega hvenær sem
þeim hentar. Ög þeir vita sem
er að alltaf eru einhverjir til
að afsaka þá í lýðfrjálsu ríkj-
unum. Er til dæmis Guðrún
Helgadóttir, sem var fulltrúi
Alþýðubandalagsins á Norður-
Iandaráðsþingi í Stokkhólmi í
síðustu viku, ekki þeirrar
skoðunar að vígbúnaður Norð-
urlanda sé ógnvænlegri frið-
num í okkar heimshluta en
annarra að Atlantshafsbanda-
laginu einu undanskildu?
Síðast dó maður
úr sullaveiki á
íslandi árið 1961
SULLAVEIKI var lengi landlægur
sjúkdómur á Islandi. Rétt fyrir
síðustu aldamót var talið að fjórði
eða fimmti hver maður á landinu
væri smitaður af sullaveiki. Þetta
er byggt á niðurstöðum af krufn-
ingum sem Níels Dungal gerði á
árunum 1932 til 1956. Síðast dó
maður úr sullaveiki á íslandi árið
1961. Að sögn Matthíasar Eydals
líffræðings á Tilraunastöðinni að
Keldum varð sullaveiki vart í
kindum á Austurlandi af og til á
árunum 1968 til 1979. Þess má
geta að gamlir suilir hafa fundist
við krufningar á gömlu fólki.
Sullaveikibandormurinn lifir full-
orðinn í þörmum hunda, refa og ým-
issa annarra rándýra. Hann er ekki
nema 2 til 5 mm á lengd en oft eru
bandormar svo hundruðum eða
jafnvel þúsundum skiptir í einum
hundi, án þess að það hafi sjáanleg
áhrif á hann. Egg bandormsins eru
í saur hýslanna. Sauðfé og aðrir
grasbítar éta síðan eggin á beiti-
landinu, og þau geta slæðst ofan í
mörg önnur dýr, m.a. mann. Úr egg-
inu klekst þá lirfa er oftast berst til
lifrar eða lungna, en getur sest að
næstum hvar sem er í líkamanum.
Sulli
Lirfan breytist síðan í vökvafyllta
blöðru, sull, og inni í sullnum mynd-
ast mikill fjöldi bandormshausa.
Líkaminn myndar bandvefshjúp
utan um sullinn og reynir þannig að
takmarka vöxt hans. Stundum nær
sullurinn þó að vaxa hömlulítið og í
viðkvæmum líffærum getur hann
Guðrún Jónsdóttir ráðin til að endurskoða skipulag gamla bæjarins:
„Gefur mér fleiri tækifæri til a<
áhugamálum mínum á mínu sé
— lætur af starfi forstöðumanns Borgarskipulags 1. aprfl nk.
SKIPULAGSNEFND Reykjavík-
urborgar samþykkti á fundi sín-
um í gær, að ráða Guðrúnu Jóns-
dóttur arkitekt, til að taka að sér
endurskoðun á skipulagi gamla
bæjarins. Tillaga um þetta efni -
kom frá meirihluta skipulags-
nefndar og var hún samþykkt
samhljóða. Guðrún hefur verið
forstöðumaður Borgarskipulags
Reykjavíkur sl. 5 ár, en hún mun
láta af því starfi 1. aprfl nk. Sam-
kvæmt upplýsingum sem Mbl.
fékk hjá Vilhjálmi Þ. Vilhjálms-
syni, formanni skipulagsnefndar,
verður samþykktin borin upp á
borgarráðsfundi í dag, þriðjudag,
en Vilhjálmur gat þess að verk-
efnið sem Guðrún tekur að sér,
væri mjög brýnt og viðamikið og
tengdist endurskoðun aöalskipu-
lags Reykjavíkur, en endurskoð-
un þess er áformað að Ijúki árið
1986.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson var
að því spurður af hverju verkefni
það sem Guðrún tekur nú að sér,
væri ekki unnið hjá Borgarskipu-
lagi. Sagði Vilhjálmur að starfs-
menn Borgarskipulags væru störf-
um hlaðnir við úrlausn ýmissa til-
fallandi viðfangsefna, sem bærust
nánast á hverjum degi. „Hér er um
að ræða svör við fyrirspurnum af
ýmsu tagi, bæði frá borgarstofn-
unum og almenningi," sagði Vil-
hjálmur. „Að auki þarf að ráða
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson og Guðrún Jónsdóttir. i,jýsm Mb| Krístjín.