Morgunblaðið - 14.07.1984, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. JÚLÍ 1984
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 251. þáttur
Maður er nefndur Jón Jón-
asson (1876—1914). Hann var
kennari og skólastjóri síðast í
Hafnarfirði. Hans er fyrr getið
í þáttum þessum, enda hafði
hann mikinn áhuga á mál-
vöndun. Sama árið og Jón dó
kom út eftir hann bæklingur
Leiðréttingar nokkurra mállýta,
prentaður í Gutenberg. Svo
segir í formála:
„Það er kunnara en frá þurfi
að segja, hve gjarnt mönnum
er á að skemma móðurmál sitt
með ýmis konar orðskrípum,
útlendum og innlendum; gera
það sumir af fordild og hé-
gómaskap, aðrir í hugsunar-
leysi og margir sökum fáfræði
— af því að þeir hafa eigi lært
að greina gott mál frá illu.
Gleðilegt er það, að á síðustu
árum virðist hafa aukist áhugi
á því að vanda málið. Eg hefi
heyrt ýmsa óska þess, að gefin
væri út leiðbeining um það,
hvað koma eigi í stað hins
ranga máls; þeir segjast oft
ekki finna eða muna hin réttu
orð, er á þeim þarf að halda.
Það er til þess að reyna að
verða við þessum óskum, að eg
hefi tínt saman orðasafn það,
er hér fer á eftir. Eg veit vel,
að í það vantar mörg orð, sem
þar hefðu þurft að vera, og
liggja til þess ýmsar orsakir.
Fyrst og fremst er eg ókunn-
ugur í mörgum héruðum
landsins og veit því eigi um
þær málvillur, er þar tíðkast; í
öðru lagi hefi eg sjálfsagt
gleymt mörgum málvillum,
sem eg hefi heyrt. Af ásettu
ráði hefi eg að mestu leyti
sleppt þeim orðskrípum, sem
tíðkast í máli einstakra stétta,
svo sem meðal sjómanna, iðn-
aðarmanna o.fl. Sömuleiðis er
sleppt flestum orðskrípum,
sem tíðkast við spilamennsku,
leika og ýmsar skemmtanir
aðrar. Þyrfti að taka þetta allt
fyrir sérstaklega, en það er
mikið starf og vandasamt.
Lengi mætti halda áfram, ef
semja ætti skrá yfir öll þau
orðskrípi og dönskuslettur,
sem þeir nota, er kærulausir
eru um móðurmál sitt, eða svo
heimskir og hégómlegir, að
þeim þyki fremd að því að tala
öðruvísi en aðrir. Yrði það stór
orðabók."
★
Hér fara á eftir allmörg
dæmi úr bæklingi Jóns Jónas-
sonar. Má margt af þeim læra,
og það m.a. hvaða „orðskrípum
og dönskuslettum" hefur verið
útrýmt og hvað enn er við að
glíma af því tagi:
adressa utanáskrift, heimilis-
fang; adressubréf fylgibréf
(með sendingum)
afhald mætur, góður þokki;
vera í afhaldi vera vel þokkað-
ur, mikils metinn, kær
afleggjari græðikvistur; auka-
vegur, afvegur, hliðargata
afsendari sendandi
afstands afgangs
afvæta afæta (uppspretta, er
étur — þ.e. þíðir — af sér)
agitera róa undir (t.d. við kosn-
ingar), safna atkvæðum,
styðja (mann eða mál), fylgja
agta virða; börnin agta ekki
kennarann börnin virða ekki
kennarann
akkorð samningur; akkorðs-
vinna ákvæðisverk
aksjón uppboð; aksjónsgóss
uppboðsmunir
allareiðu nú þegar, næstum því
an: það gengur ekki an það
blessast ekki, stoðar ekki, það
má ekki svo til ganga; það kem-
ur an upp á það er undir því
komið
angefa kæra, ljósta upp
apaspil bjánalæti, skrípalæti
appilera áfrýja, skjóta máli til
æðra dóms
artugur hlýðinn, þægur; artar-
legur ræktarsamur, hugulsam-
ur
asfalt jarðbik
assúrera tryggja, votryggja;
assúrans votrygging, ábyrgðar-
félag
augabrýr augabrýn, augabrúnir
aur eyrir; eg á ekki einn aur í
buddunni eg á ekki einn eyri i
buddunni
axel möndull, öxull, ás
axía hlutabréf, hlutur; axíufé-
lag hlutafélag
álnavís í álnatali, í álnum
ári ár (á bát; ári er sunnlenzk
málleysa)
áttahringur áttæringur (skip
með 8 árum)
Fleira verður ekki tínt til í
bili úr þessum bæklingi. At-
hyglisvert er að Jón Jónasson
notar orðmyndirnar votryggja
og votrygging, þar sem nú er
venja að segja og skrifa vá-
tryggja og vátrygging. Orð-
myndir Jóns eru í meira sam-
ræmi við þróun málsins, því að
vá breytist undantekningarlít-
ið í vo í nútímamáli (framvirkt
hljóðvarp). Gamla myndin lifir
aðeins í örfáum dæmum, svo
sem: Nú er vá (= hætta) fyrir
dyrum.
★
Páll Helgason á Akureyri
kom að máli við mig og fræddi
mig á því, hver væri höfundur
vísu sem ég birti í síðasta
þætti. Hann sagði öruggt að
höfundurinn væri Sigfús
Bjarnason frá Grýtubakka í
Suður-Þingeyjarsýslu. Páll
hafði vísuna í þessari gerð:
Sólin lætur sólskinið
svíða mannagreyin,
bara til að venja þá við
velgjuna hinumegin.
P.s.
í síðasta þætti skekktist
nafn. Jóninna Sigurðardóttir
breyttist í Jónína.
P.p.s.
Enska sögnin defrost er rétt
þýdd á íslensku með þíða eða
affrysta, ekki afþíða, eins og
stundum heyrist.
Morgunblaöið/Vilbcrg.
Byggt á Skagaströnd
Þessir ungu athafnamenn, Óskar Ingi Þórsson (Lv.) og Viggó Maríusson,
létu rigninguna á Skagaströnd ekkert á sig fá og gengu ötullega til verks við
að reisa sér „spýtuhús“ í miðju kassafjalaþorpi sem yngsta kynslóðin á
Skagaströnd hefur komið upp í sumar.
16767
Opiö kl. 1—4
Fossvogur
Ca. 200 fm raöhús á tveimur hæóum
-.«ö bílskúr. Mjög falleg eign.
Sólvallagata
160 fm 5 herb. íbúö á 2. hæö í steinhúsi.
Svalir. Verö 3000 þús.
Hafnarfjöröur
Mjög vönduö 140 fm sérhæö i nýlegu
steinhúsi. Bílskúrsréttur. Veró 2,5 millj.
Nýbýlavegur
Ca. 100 fm íbúö á 2. hæó á rólegum
staó fyrir neöan götu. 45% útborgun
eöa skipti á minni íbúö. Bilskúrsréttur.
Eskihlíó
Rúmlega 100 fm 4ra herb. íbúö á 3.
hæö. Verö 1800 þús.
Sléttahraun
4ra herb. ibúð á 2. haBð. Bilskúrsréttur.
Þvottahús og búr innaf eldhúsi. Verö
1750—1800 þús.
Krummahólar
Falleg 3ja herb. ibúö í lyftuhúsi ca. 85
fm. Verö 1550 þús.
Selfoss
Fallegt 130 fm einbýli ásamt bílskúr
noröan árinnar. Hugsanleg eignaskipti.
Sumarhús
viö Stokkseyri ásamt 5% hektara lands
sem liggur aó vatni.
KvöM- og helgars. 22428.
Einar Sigurðsson, hri.
Laugavegi 66,'tími 16767.
685009
685988
Símatími í dag
kl. 1—3
2ja herb.
Miðbærinn
Vönduö, ný íbúö á 1. hæö. Bílskýti fylgir
íbúöinni. Veró 1650 þús.
Fossvogur
Ibúð á jaröhsaö í góðu ástandl. Sár-
garöur. Nýtt gler. Laus strax.
Holtsgata
Rúmgóö íbúó á efstu hæö. Laus strax.
Verö 1350 þús.
Snorrabraut
Rúmgóö íbúö á 2. hæö. Svalir. Ekkert
áhvilandi. Laus strax.
Háaleitisbraut
Rúmgóö ibúö á 1. hæö. Laus strax.
Verö 1.5—1,6 millj.
3ja herb.
Asparfell
Rúmgóö íbúö á 7. hæö. Sv.svalir. Góö-
ar innr. Laus strax. Verö 1600—1650
þús.
Leirubakki
Glæsileg íbúó á 1. hæö Sérþvottahús.
Góöar innr. Aukaherb í kjallara. Verö
1750 þús.
Goöheimar
íbúö á jaröhasö í þríbýllshúsl, rúmir 70
fm. Verö 1550 þús.
Hringbraut
íbúó á 2. hæö. Nýtt gler. Laus strax.
Ekkert áhvílandi. Verö ca. 1500—1550
þús.
Orrahólar
Sérstaklega rúmgóö íbúó, parket á
gólfum, gluggi á baói, herb. á sérgangi.
Stórar svalir. Útsýni. Laus fljótlega.
Furugrund
Vönduö íbúö, ca. 90 fm. Suöursvalir.
Útsýní. Veró 1,8 millj. Laus fljótlega.
Rétt viö Hiemm
ibúö á 1. hæð i góöu steinhúsi. Losun
samkomulag Varö aöeins 1450 þús.
Ugluhólar
Ibúö í þriggja hæöa húsi meö bilskúr.
Verö 1750—1800 þús.
4ra herb.
Blikahólar
117 fm íbúö á 2. hæö. Ákv. sala. Verö
1.8 míllj.
Leirubakki
4ra—5 herb. íbúö á efstu hæö í enda.
Sérþvottahús, gluggi á baói, aukaherb.
í kjallara. Verö 2,0—2,2 millj.
Safamýri
Endaíbúð á 2. haað. Tvennar svallr. Ný
innr. og tæki i eldhúsi. Góöur enda-
bilskur. Ekkert áhvilandi. Verö 2,6 mlllj.
Kaplaskjólsvegur
ibúö á efstu hæó. Gluggi á baöi. Suöur-
svalir. Útsýni. óinnr. ris fylgir íbúöinni
Laus í nóvember.
Eskihlíð
Rúmgóö íbúö i góöu ástandi á 1. hæö.
Tvær góöar stofur, rúmgott eldhús,
gluggi á baöi. Hagstætt verö. Losun
samkomulag.
Seljahverfi
Endaibúö á 3. hæö Sérþvottahús.
Bílskýli. Verö 2 milij.
Sérhæöir
Kópavogur
Fyrsta hæö i þríbýllshúsl, ca. 130 fm.
Sár inng. Bílskúrsréttur Verö 2.8 mlllj.
Noróurmýri
115 fm hæö í þríbýlishúsi. Laus strax.
Ekkert áhvílandi Verö 2 millj.
Borgarholtsbraut
Efri haBÖ í tvíbýlishúsi, ca. 110 fm. Sér-
hiti. Stór bílskúr. Suóursvalir. Verö 2,5
millj.
Langholtsvegur
Ca. 100 fm hæó, talsvewrt endurnýjuö.
Bílskur Verö 2,3 millj.
Kjöreignyi
gg Ármúla 21.
Dan. V.S. Wiium lögtr.
Ólafur Guömundsson sölustjóri.
Kríatján V. Kriatjánsaon viöskiptafr.
29555
Ath.: Nýtt
heimilisfang
Bólstaðarhlíö 6
Opiö frá 1—3
2ja herb. íbúöir
Æsufell. 2ja herb. 65 fm íb. á 4.
hæö. Verö 1350 þús.
Laugarnesvegur. 2ja herb.
60 fm íb. í kjallara. Lítiö niöurgrafin.
Sérinng. Laus nú þegar. Verö 1200 þús.
Gaukshólar. 2ja herb. 65 fm fb. á
3. hæö. BHskúr. Verð 1500—1550 þús.
Austurbrún. 2ja herb. 50 fm ib.
á 2. hæð. Verö 1350 þús.
Þangbakki. 2ja herb. 65 tm ib.»
6. hæó. Verö 1350 þús.
Vesturberg. góo 60 tm ib. a 6.
hasó. Mikiö útsýni. Veró 1250 þús.
3ja herb. íbúöir
Laugarnesvegur. 3ja herb.
90 fm íb. á 4. hsBö. Verö 1600 þús.
Efstíhjalli. 3ja herb. 110 fm íb. á
2. haBÖ. Sérþvottahús í íbúöinni. Æskil.
makaskipti á 2ja herb. íb. meö bílsk.
eöa bílsk.rétti.
Hellisgata. 3ja herb. 90 fm íb. á
2. hæö. Æskil. skípti á 2ja herb. íb.
Asgaröur. 3ja herb. 80 fm íb. á 3.
hæö. Stórar suöursv. Verö 1500 þús.
Furugrund. 3ja herb. 90 fm íb.
ásamt bílskýli á 7. hasö Verö 1800 þús.
4ra herb. og stærri
Langabrekka. 4ra herb 100
fm sérhaBö. Mjög vönduö ibúö auk þess
60 fm bílskúr. Saunabaó. Mjög vönduö
eign. Bein sala eöa skipti á 3ja herb. íb.
helst meö bílskúr í Reykjavík.
Vesturberg. 4ra herb. no tm
íb. á jaróhaBÖ. Vandaóar Innr. Parket á
gólfum. Verö 1800 þús.
Þingholtin. 135 fm lb. á 2 hæó-
um. Verö 2.2—2.3 mlllj.
Asbraut. 4ra herb. 110 fm ib. á 2.
hæö. Bílskúrsplata. Veró 1850 þús.
Engihjalli. 4ra herb. 110 fm íb. á
1. haaö. Verö 1850 þús.
Engjasel. 4ra herb. 117 fm ib. á 2.
haBÖ ásamt bílskýli. 18 fm stórt auka-
herb. í kj. Verö 2,2 millj. Mögul. aó taka
3ja herb. ib. uppí hluta kaupverós.
Mávahlíö. 4ra herb. 120 fm íb. á
2. haBÖ. öll mlkiö endurn. Bílsk.réttur.
Verö 2.6 millj.
Rauöalækur. 4ra-5 herb. 130
fm sérh. á 1. haBÖ. Bílsk róttur. Veró 2,8
milij. Mögul. sk. á mlnni íb. í vesturbæ.
Þinghólsbraut. 5 herb 145 tm
íb. á 2. hæó. Verö 2 mfllj.
Krummahólar. 4ra herb. no
fm íbúö á 5. hæö. Suöursv. Mögul.
skiptí á 2ja herb. íb.
Gnoöarvogur. góö no tm ib. á
efstu hæö í fjórb. Verö 2150 þús.
Kríuhólar. Glæslleg 127 tm Ibúð I
blokk Mjög fallegar Innráttlngar
Einbýlis- og raöhús
GrettÍSgata. 135 fm elnbýll a 3
hæöjm. Verð 1800 þús.
Kópavogur. 200 fm elnb. á 2
hæöum i austurb. Kópav. Mögul. skiptl
á minni eign eöa eignum.
Kambasel. Glæsil. 170 fm raöh.
á 2 haBöum ásamt 25 fm bílsk. Verö
3,8—4 míllj.
Espilundur. Mjöggott 150tmhús
á 1 hæö. Stór bilsk. Góöur garöur.
hrt«lyii>l>n
EIGNANAUST*^
Bólstaðarhlíð 6, 105 Reykjavík.
Simar 29555 — 29558.
Hrolfur Hjaltason. vióskiptafraBÖingur
Hafnarfjöröur
Hef kaupanda aö 2ja herb.
íbúð í Norðurbæ, svo og 3ja
herb. íbuö í eldra húsnæöi.
Hrafnkell Ásgeirsson hrl.,
Strandg. 28, Hafnarfiröi.
Sími 50318 — 54699.
Fasteignir til sölu
Til sölu viölagasjóöshús i Mosfellssveit.
Raöhús viö Hraunbæ í skiptum fyrir 3ja herb. íbúö.
3ja herb. stórglæsil. íbúö við Orrahóla.
2ja herb. íbúö viö Austurbrún.
2ja herb. íbúð vlö Hraunbæ. Laus nú þegar.
Vantar 4ra—5 herb. íbúð í vesturbæ.
Upplýsingar í stma 18163.