Morgunblaðið - 05.03.1985, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. MARZ1985
Geir Hallgrímsson á fundi um ratsjárstöðvar á Þórshöfn
Eigum ávallt að vera hús-
bændur á okkar heimili
— Það getum við aðeins verið, ef við viðurkennum þörfina á vörnum
FYRIRHUGAÐAR eru byggingar tveggja nýrra ratsjárstöðva hérlendis á
vegum AtlanLshafshandalagsins og Bandaríkjanna og endurnýjun stöðvanna
á Stokksnesi við Höfn í Hornafirði og á Miðnesheiði á Suðurnesjum. Nýju
stöðvarnar verða staðsettar á Norðausturlandi og Vestfjörðum. Staðsetning
þar hefur ekki verið ákveðin og ekki hefur enn verið gengið frá formlegu
leyfi íslenzkra stjórnvalda. Þetta kom fram á fundi sem utanríkisráðherra,
Geir Hallgrímsson, hélt á Þórshöfn sl. fimmtudagskvöld.
Fundinn sátu 160 til 170 manns.
Auk utanríkisráðherra fluttu
framsöguerindi og sátu fyrir svör-
um þeir Þorgeir Pálsson dósent,
Sverrir Haukur Gunnlaugsson
deildarstjóri varnarmáladeildar
og Haukur Hauksson aðstoðar-
flugmálastjóri, en þeir áttu sæti i
nefnd sem skipuð var til að fjalla
um málið. Fundarstjóri var Þor-
kell Guðfinnsson oddviti Þórs-
hafnarhrepps. Ennfremur sátu
hann þrír þingmenn, Þeir Halldór
Blöndal og Björn Dagbjartsson
Sjálfstæðisflokki og Steingrímur
Sigfússon Alþýðubandalagi. Fund-
urinn stóð frá kl. 20.15 til 1.15 og
tóku 12 fundarmenn til máls, auk
framsögumanna, og spurðu fjöl-
margra spurninga.
Velkomnir, þeir sem
með friði fara
Geir Hallgrímsson utanríkis-
ráðherra bauð fundamenn vel-
komna í upphafi fundar og lét í
ljós þá ósk að þeir mættu ganga
fróðari af fundi og sagðist hann
hlakka til að heyra ábendingar
þeirra. Þá gerði hann grein fyrir
þróun mála og afstöðu sinni til
ratsjárstöðvabygginganna. Hann
sagði tilgang ratsjárstöðvanna að
fylgjast með umferð umhverfis
landið, einnig væri hlutverk þeirra
að aðstoða við að fæla í burtu þá
sem ekki eiga erindi innan 200
mílna lögsögu okkar. „Við bjóðum
alla þá velkomna sem með friði
fara. Það ætti því enginn að geta
fundið neitt athugavert við þetta
eftirlit, nema þeir sem ekki fara
með friði," sagði hann, og kvað
ratsjárstöðvarnar þannig varn-
arráðstöfun en ekki tæki til árása.
Utanríkisráðherra gerði síðan
grein fyrir stórauknum umsvifum
sovétmanna í kringum landið og
yfir því, ennfremur umhverfis Sví-
þjóð og Noreg og ráðstöfunum
þjóðanna þar vegna þess. Þá gerði
hann og að umtalsefni þær yfir-
lýsingar, sem fram hafa komið,
um að ratsjárstöðvar myndu auka
hættu á árás á landið. Hann vísaði
til álits sérfræðinga þess efnis að
ratsjárstöðvar hefðu ekki slíkt að-
dráttarafl. Þá sagðist hann yfir
höfuð eiga erfitt með að tala um
ratsjárstöðvarnar sem hernað-
armannvirki. Þeirra hlutverk væri
að koma í veg fyrir stríð, auk þess
sem þær gegndu margháttuðu
þjónustuhlutverki, sem hann rakti
siðan.
10—12 íslendingar í
stað á annað hundrað
varnarliðsmanna
Það kom og fram í máli utanrík-
isráðherra, að ratsjárstöðvarnar
verða reknar af íslendingum,
10—12 í hverri stöð, en e.t.v.
starfa fyrst í stað bandarískir sér-
fræðingar við þær til að þjálfa ís-
lendingana. 1 dag starfa á annað
hundrað varnarliðsmenn við
hvora stöðina á Stokksnesi og
Miðnesheiði, en þeir munu hverfa
á brott eftir endurnýjun stöðv-
anna.
Næstur tók til máls Þorgeir
Pálsson dósent við Háskóla Is-
lands sem er einn nefndarmanna í
ratsjárnefndinni. Hann gerði
grein fyrir hlutverki stöðvanna,
langdrægni þeirra, stærð o.fl. og
sýndi teikningar af þeim á
skyRgnum. Varðandi staðsetningu
sagði Þorgeir, að á Norðaustur-
landi væri helst rætt um Heiðar-
fjall og Gunnólfsvíkurfjall, en
ennfremur kom fram á fundinum,
að þriðji staðurinn hefði verið
nefndur, en það er Hellisheiði í
nánd við Vopnafjörð. Á Vestfjörð-
um væri helst rætt um Stigahlíð,
sem væri heppilegri staður en t.d.
Straumnesfjall vegna nálægðar
við byggð. Þá gerði hann grein
fyrir gagnsemi stöðvanna, auk
varnarhlutverks þeirra þ.e. aukið
flugöryggi o.fl. Varðandi eftirlit
með siglingum sagði Þorgeir, að
nú væri talið betra að hafa sér-
stakar siglingarratsjár í stöðvun-
um fremur en að breyta þeim bún-
Frummælendur ásamt utanríkis-
ráðherra. Talið frá vinstri: Haukur
Hauksson aðstoðarflugmálastjóri,
Geir Hallgrímsson utanríkisráð-
herra, Sverrir Haukur Gunn-
laugsson deildarstjóri varnarmála-
deildar utanríkisráðuneytisins,
Þorgeir Pálsson dósent og Jón Eg-
ilsson starfsmaður varnarmála-
deildar utanríkisráðuneytisins.
aði sem tilheyrir þeim. Þá munu
stöðvarnar geta annast veðurat-
huganir a.m.k. hvað varðar úr-
komusvæði og e.t.v. hafís.
Koma í auknum mæli
í opna skjöldu
Sverrir Haukur Gunnlaugsson
deildarstjóri varnarmáladeildar
utanrikisráðuneytisins tók næstur
til máls og gerði grein fyrir varn-
armikilvægi íslands í Atlants-
hafsbandalaginu. Það kom fram í
máli hans, að til þessa hefðu
fyrstu upplýsingar um sovéskar
flugvélar á leið til Islands yfirleitt
borist frá Noregi. Vélarnar kæmu
okkur nú oftar en áður í opna
skjöldu vegna þess að þær færu
norðar og vestar en áður frá flug-
völlum á Kolaskaga yfir landið.
Til þess þyrftu þær fyrst að fljúga
langt norður í Barentshaf í fylgd
eldsneytisflugvéla og yrðum við
þeirra því ekki varið fyrr en þær
kæmu yfir landið, nema ratsjár-
vélar varnarliðsins væru á lofti og
næmu flug þeirra. Tilkoma rat-
sjárstöðva á Norðurlandi myndi
auka viðvörunartíma varnarliðs-
ins gagnvart þessum óboðnu
flugvélum. Sverrir lauk máli sínu
á því að segja, aö hann gæti ekki
skilið hvernig mönnum væri
ógnað með því að setja upp tvær
eftirlitsstöðvar,
Eftir að fyrirspurnir voru leyfð-
ar tók fyrstur til máls Steingrím-
ur Sigfússon þingmaður Alþýðu-
bandalagsins. Hann gerði fyrst
grein fyrir afstöðu sinni gagnvart
ratsjárstöðvunum, sem hann sagði
hernaðarmannvirki, kostuð af út-
lendingum til hagsbóta fyrir út-
lendinga. Ef við þyrftum rat-
sjárstöðvar þá ættum við að
byggja þær sjálfir. Hann bar síð-
an fram 16 fyrirspurnir. Þær fjöll-
uðu m.a. um hvort nýjar flugvélar
varnarliðsins tengdust „geim-
stríðsáætlun Ronalds Reagan“,
tengsl ratsjárstöðva hér og er-
lendis; vaxandi hættu á kjarn-
orkustríði og „kjarnorkuvetri". Þá
lék þingmanninum hugur á að vita
afstöðu utanríkisráðherra til um-
ræðna I Bandaríkjunum og- Kan-
ada um varnarmál, ennfremur um
það hvort hann hefði ekki áhyggj-
ur af því að leggja „alíslenzk fyrir-
tæki, eins og Póst og síma og
Landhelgisgæzluna undir hernað-
arleg afnot,“ eins og hann orðaði
það.
Ægir Lúðvíksson spurði hvort
ákvörðun lægi fyrir um á „hvoru
fjallinu stöðin yrði staðsett á
Norðurlandi eystra". Hann spurði
hvort heimamenn fengju að ann-
ast framkvæmdir við stöðina og
hvort mikið fjármagn væri i húfi,
ef eftirlit yrði ekki aukið með til-
komu nýrra ratsjárstöðva. Þá
vildi hann vita hversu mikið gagn
væri í undirskriftalistum. Jóna
Þorsteinsdóttir spurði m.a., hvort
Alþingi kæmi til með að taka
ákvörðun um smíði nýrra rat-
sjárstöðva. Dagný Marinósdóttir
gerði að umræðuefni samþykkt
friðarsamtaka kvenna á svæðinu
og spurði síðan um afstöðu ráð-
herra til kjarorkuvopnalausra
Norðurlanda o.fl.
Undirlægjuháttur
og óheilindi
Kristinn Pétursson spuröi m.a.,
hvort hægt væri að hafa frið án
frelsis. Hann sagðist líta á NATO
sem almannavarnir Vesturlanda
og spurði síðan af hverju ekki
væru bornar fram kvartanir við
sovétmenn vegna óheimilaðra
ferða þeirra í íslenzkri lögsögu.
Guðmundur Stefánsson sagði ís-
lenzk yfirvöld sýna undirlægju-
hátt gagnvart útlendingum og
óheilindi gagnvart landsmönnum í
máli þessu. Ragnar Sigfússon
sagði vissan skyldleika milli utan-
Sjón
er sögu
ríkari.
Timburiðjan hf.
Sími 91-44163 og 91-44788