Morgunblaðið - 01.06.1985, Qupperneq 13

MORCUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. JÚNÍ1985
ia
spurt og svarad
Lesendaþjonusta MORGUNBLAÐSINS
Hafliöi Jónsson, gardyrkjustjóri Reykjavíkurborgar, hefur
tekið að sér að svara spurningum lesenda Morgunblaðsins
um garöyrkju. Þau verða síðan birt eftir því sem spurn-
ingar berast. Lesendur geta lagt spurningar fyrir Hafliða,
jafnt um ræktun matjurta sem trjárækt og blómarækt.
Tekið er á móti spurningum lesenda á ritstjórn Morgun-
blaðsins í síma 10100 á milli kl. 11 og 12 árdegis, mánu-
daga til fóstudaga.
Laugardalur — stærsti
trjágarður í Reykjavík
Allir landsmenn kannast við
Laugardal í Reykjavík, sem er
orðið fast nafn á lægðinni, sem
áður var nefnd Þvottalaugamýri
eða Laugarnesmýri. Það var ekki
fyrr en 1920 sem Laugardalsnafn-
ið varð til, en þó hafði Sigurður
Guðmundsson málari að vísu haft
á orði að réttnefni á þesu svæði
væri Laugardalur, þegar hann
spáði um framtíð Reykjavíkur.
Hér var hinsvegar frá fornu fari
beitiland og útengjar frá hinni
kunnu bújörð á Laugarnesi. í mýr-
inni niðri voru laugar og frá þeim
stóð gufustrókur á lognkyrrum
dögum og sást vítt að og vísaði
ferðalöngum leiðina til Reykjavík-
ur.
Hér var hinsvegar frá fornu fari
beitiland og útengjar frá hinni
kunnu bújörð í Laugarnesi. í mýr-
inni miðri voru laugar og frá þeim
stóð gufustrókur á lognkyrrum
dögum og sást vítt að og vísaði
ferðalöngum leiðina til Reykjavík-
ur.
Um 300 m austan við laugarnar
var Eiríki Hjartarsyni, 35 ára raf-
fræðingi, og konu hans, Valgerði
Halldórsdóttur, úthlutað 2,6 ha.
landspildu í miðri mýrinni og er
þau hófust handa við að grafa
grunn fyrir bæ sínum kom í ljós,
að hversu djúpt sem þau grófu,
með tækni þess tíma, var engan
fastan botn að finna í þessari
mýri. Þeim hugkvæmdist þá, að
hafa sama háttinn á og mófugl-
arnir, sem hvarhvetna í kringum
þau áttu sér hreiður. Húsið, sem
þau höfðu flutt tilhöggvið til
landsins frá Ameríku, létu þau
fljóta ofan á mýrinni. Inn í þetta
hús fluttu þau 1929 og þar ólu þau
upp sinn barnahóp, sjö dætur og
einn son. Húsið stendur ennþá og
vaggar stundum á sama hátt og
hreiður fuglanna í trjánum, sem
þau Eiríkur og Valgerður gróður-
settu kringum húsið með hjálp
barna sinna.
í aldarfjórðung sátu þau að bú-
jörð sinni, sem þau nefndu Laug-
ardal, og öll kvosin milli Álfheima
og Sundlaugavegar hefur nú dreg-
ið nafn af, þótt þar hafi fyrrum
verið mörg býli, hvert með sínu
heiti, sem flest hafa nú horfið og
gleymst.
Börnin voru flogin út og suður,
eins og lögmál lífsins gerir ráð
fyrir. Tvö sátu þau eftir Valgerður
og Eiríkur. Byggðin hafði færst
nær þeim hröðum skrefum, kyrrð-
in var ekki hin sama og fyrrum, en
samt var haldið áfram að sá til
nýrra trjáa, planta þeim og hlú að.
En norður í Svarfaðardal, í fæð-
ingarsveit Eiríks, var víða berang-
ur og þó kom þar græn jörð undan
vetri. „Þar sem gras vex og dafn-
ar, vaxa líka tré,“ sagði Eiríkur af
sannfæringarkrafti. Vor eftir vor
fór hann með hundruð eða þús-
undir trjáplantna og gróðursetti á
æskuslóðum. Þar átti hann áður
en lauk stóran skógarreit, sem
hann fól Skógræktarfélagi Eyfirð-
inga til varðveislu, en Reykjavík-
urborg tók við trjágarðinum í
Laugardal 1955. Þar er nú stærsti
trjágarður borgarinnar.
Meðan líf og heilsa entust komu
þau hjón á afmælisdegi Eiríks,
sem var 1. júní, í garðinn sinn i
Laugardag og nutu þess að sjá að
hann hélt áfram að vaxa og dafna.
Hér var haldið áfram ræktunar-
starfi því, sem þau hófu, frá býl-
inu þeirra í botnlausu mýrinni
voru fóstruð upp tré, blóm og
runnar til að rækta og prýða alla
borgina.
Nú á aldarafmæli Eiríks er mér
efst í huga þakklæti fyrir að hafa
notið þeirrar gæfu að kynnast
honum, að hafa notið þeirrar
blessunar að lifa í þeirri fegurð og
kyrrð, sem þau lögðu grunn að
með ræktun sinni hér í Laugardal,
og að hvern einasta dag í 30 ár
fundið til nálægðar þeirra við
hvert fótmál, sem ég hef gengið
hér um, hvort heldur verið í hús-
um þeirra eða undir krónum
trjánna, sem þau gróðursettu af
bjartsýni sinni og trú á gróður-
mátt þess lands, sem við byggjum.
Maríuhænur góð-
vinir garðanna
Helga Björg Ingvadóttir, Rimasíðu
10, Akureyri, spyr:
1. Eru maríuhænur til góðs í görð-
um? Það er allt morandi af þeim í
garðinum hjá mér og ég hef heyrt
að þær éti lýs. Er það rétt og ef
svo er, hvað lýs éta þær þá helst?
Svar: Sjaldan er nægilega mikið
um maríuhænur til að halda
blómum og runnum fríum frá
blaðlús, en þær lifa af þeim. Hér
syðra eru þessar bjöllur næsta
fágætar og mætti gjarnan safna
einhverju af þeim á Akureyri og
senda okkur hingað suður, við
munum sjálfsagt ekki amast við
þeim.
Klipping á greni
og brekkuvíði
Tryggvína Steinsdóttir, Blönduhlíð
12, spyr:
1. Má klippa grenitré og þá á
hvaða tíma árs?
2. Má klippa brekkuvíði og birki á
þessum árstíma?
Svar 1. Ekki er æskilegt að ganga
nærri með klippingu, en talsverða
skerðingu þola þau, og er hyggi-
legt að framkvæma hana að vetri
til.
Svar 2. Brekkuvíði má klippa því
sem næst á öllum árstíma, þó er
réttara að draga það meðan hann
er að Iaufgast. Hið sama gildir um
birki, það er að sjálfsögðu eðli-
legast að klippa það að vetri með-
an það er lauflaust, en eftir miðj-
an júlí, ef það stendur með laufi.
Komið í veg fyr-
ir grassprettu
Jenný L. Lárusdóttir, Starmóa 1,
Njaróvík, spyr:
Ég var að taka upp hluta af gras-
flötinni hjá mér þar sem ég hyggst
setja hellur og möl i staðinn. Er
gott að setja plast undir mölina til
að aftra því að grasið spretti aft-
ur, eða er betra að bera graseyði í
moldina?
Svar: Sé sand- og malarfylling
undir hellunum 25 sm eða meira á
það að vera nægjanlegt til að verj-
ast grasi. Hinsvegar getur gras-
fræ borist í raufar milli hellna, en
þá er auöveldast að fjarlægja slík-
an gróður með búrhníf eða sterk-
um vírkróki.
Fíflana burt
Arnbjörn Kristinsson, Mávanesi 9,
spyr:
Hvað er besta ráðið til þess að
útrýma fíflum af grasfleti?
Svar: Árangursríkast er að leyfa
fíflunum aldrei að vaxa óáreittum.
Plokka þá upp, strax og þeir
skjóta upp kollinum. Með góðri
áburðargjöf og reglulegri umhirðu j
dregur fljótlega úr vexti fífla og
annarra villtra blómjurta, sem
herja á grasflötina. Öll útrým-
ingarefni, sem auglýst eru til
bjargar við illgresisvandanum,
eru vandmeðfarin, einkum í ná-
lægð við tré og runna eða fjölærar
blómjurtir, sem við viljum ógjarn-
an missa.
Maðkur í brekkuvíði
Valur Guðnason, Bollagörðum 19,
Seltjarnarnesi, spyr:
1. Hvaða aðferð er best að beita
við að eyða maðki á brekkuvíði,
hvaða efni skal nota og hvenær er
best að úða?
2. Er óhætt að klippa brekkuvíði
niður oft yfir sumarið?
Svar 1. Eins og Seltjarnarnesbúar
hafa flestir reynt er brekkuvíðir
einhver harðgerðasta planta, sem
þeir geta ræktað, og sem þolir
norðannepju og sælöður af Faxa-
flóa. Og brekkuvíðir hefur enn-
fremur það til síns ágætis, að
hann er afar blaðfallegur runni og
með honum er hægt að rækta
skjól fyrir annan viðkvæmari
gróður. Hann er því nánast brim-
varnargarður fyrir þá, sem nálægt
úthafi búa. Með hliðsjón af þess-
um miklu kostum brekkuvíðisins
er talsvert í sölurnar leggjandi til
að halda honum lausum frá þeirri
„óværu“, sem á hann vill sækja.
Það gerum við best með því að
sinna honum, eins og hann á fylli-
lega skilið. 1 mars og apríl, þegar
gefur lognkyrran frostlausan dag
og þurran, þá eigum við að baða
hann rækilega með svonefndri
vetrarúðun. Það er olíuefni eða
tjöruefni, sem framleitt hefur ver-
ið og hægt er að blanda saman við
vatn. Efni þetta leysir upp og tor-
tímir eggjum skordýra, sem það
kemur í snertingu við. Þar með
losnum við að mestu við lús og
skaðlegar fiðriidalirfur, sem herja
á lauf trjánna yfir sumarmánuð-
ina.
Nægi þessi vörn ekki fullkom-
lega er sjálfsagt að eiga handhæga
úðunardælu (sem er garðeigend-
um jafn nauðsynleg og ryksuga á
hverju heimili) og hafa tiltæk eit-
urefni, sem dregið geta úr skor-
dýraplágunni, ef okkur þykir
hætta á ferðum. Stundum þarf
ekki að úða nema eitt eða tvö tré
eða fáeina runna (það þarf ekki
alltaf að snýta öllum börnun, þótt
eitt hafi hor í nös) og það er auð-
velt að fá efni, sem hægt er að
nota til úðunar og nægja til að
halda óþrifunum niðri, þannig að
gróðurinn missi ekki öll sín lauf í
bitvarginn.
Nöfn þessara eiturefna geta
verið mismunandi, en sjaldnast er
mikill munur á áhrifamætti
þeirra. Kannski þurfum við að
vera á ferðinni með varnaraðgerð-
ir tvisvar eða þrisvar i viku, en
með því að bæta sápulegi saman
við úðunarvökvann getum við auk-
ið áhrifamátt hans. Skordýrum
þykir á sama hátt og mannfólkinu
ekki gott bragð af sápu. Við skul-
um þegar hefjast handa við varn-
araðgerðir um leið og við sjáum
einhverja hreyfingu á laufblaði í
garðinum okkar, jafnvel þótt við
þurfum að hafa stækkunargler til
að sjá hverskyns skordýr er á
ferðinni. Þetta er þáttur í því, að
rækta garðinn sinn.
Svar 2. Hyggilegt er að fram-
kvæma allan meiriháttar niður-
skurð á trjám og runnum meðan
gróðurinn er blaðlaus. Minnihátt-
ar skerðingar er vel hægt að fram-
kvæma, eftir að full laufgun hefur
átt sér stað og vöxtur er hafinn.
ST0R4R
SUÐReWR
ponk
PLONTUR
EINNIG FALLEGIR KERAMIKPOTTAR
BORGARBLOMÍÐ
SKlPHOLTl 35
SÍMh 3ZZI3