Morgunblaðið - 01.06.1985, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. JÚNl 1985
29
Klakksmálið:
Réttlætið krefst leið-
réttingar mistaka
— eftirSverri
Gunnlaugsson
„Það hefur enginn aðili þessa
máls gert mistök í góðri trú,“
skrifar lögmaður Landhelgisgæsl-
unnar, Jón Magnússon, en skip-
stjóri Klakks er vondi karlinn og
er vísvitandi að brjóta lög. Stór og
mikil fullyrðing þykir mér.
Ef við víkjum aftur til ársins
1977 eða 1978, þegar Tómasarhag-
inn var ákveðinn á sínum tíma,
mótmæltum við togveiðiskipstjór-
ar harðlega þeirri lokun, sem ekki
var ansað.
Hefur þetta hólf verið geipileg-
ur þyrnir í okkar augum æ síðan
og höfum við reynt að fá það
niðurfellt ár eftir ár, því þarna
var verið að hirða af okkur hefð-
bundna togslóð í tugi ára. Sann-
leikurinn er sá að þetta hólf hefur
sáralítið verið notað af neta- og
línubátum.
Von á breytingum
til batnaðar
Með nýjum mönnum á maður
oft von á breytingum til batnaðar.
Þess vegna kom það mér ekki svo
ýkja á óvart þegar ég las frétta-
tilkynninguna í Morgunblaðinu 2.
apríl sl. en hugsaði hinsvegar með
hlýhug til Halldórs þennan dag.
2. apríl eins og dagana á undan
voru nokkur togveiðiskip stödd á
umræddu svæði og utan við það og
vissi enginn hvort ætti að loka því
eða ekki.
En þarna var það komið á
hreint. Með breytingunni fengum
við mjög gott togsvæði innanvert
á tánni. Ekki hvarflaði að nokkr-
um manni að þarna hefði prent-
villupúki læðst svo hrapallega í
umrædda grein né heldur að það
ætti eftir að verða eins dýrkeypt
og raun bar vitni.
Ég er örugglega ekki einn um
það að hafa notað fréttatilkynn-
ingar í Morgunblaðinu frá Sjávar-
útvegsráðuneytinu varðandi
skyndilokanir og annað. Ég er
reyndar viss um að a.m.k. 90% af
skipstjórnarmönnum landsins
hafa stuðst við Morgunblaðið um
árabil og það hefur aldrei brugð-
ist. Ég vil taka undir þau orð Hall-
dórs Ásgrímssonar sjávarút-
vegsráðherra að svona villa hefði
getað komið fram hvar sem er.
2. apríl sl. en ekki 2. mars eins
og J.M. segir og staðfest hefur ver-
ið af Landsíma íslands, hafði ég
samband við Sjávarútvegsráðu-
neytið og bað um Þórð Eyþórsson
deildarstjóra. Var mér tjáð að
hann væri ókominn úr mat, en
fékk samband við Stefán nokkurn.
Bar ég undir hann lokunartíma
hólfsins, hvort hann hefði virki-
lega verið 27. mars eins og ég
hafði lesið út úr greininni. Hann
kvað það ekki vera fyrr en 9. apríl.
Þá las ég fyrir hann tölur þær er
ég hafði fyrir framan mig, úr
Morgunblaðinu og samþykkti
hann þær. Sagðist hafa þetta ein-
hverstaðar á borðinu hjá sér en
fann ekki.
Nýlega hefur skipstjóri sem
hlustaði á talstöðvarsamtalið gef-
ið sig fram og staðfestir hann að
hafa skilið svör ráðuneytisins á
sama veg og ég. Ég hafði kvartað
við Stefán yfir slælegum frétta-
flutningi um svona lokanir og
spurði hvort ekki væri hægt að
setja þetta í útvarpið og til
strandstöðva, því ekki sæjum við
blöðin, nema endrum og eins, og
það virtist enginn vita hvort ætti
að loka eða ekki.
Lofaði hann því að setja þetta í
útvarp um kvöldiö en það er ókomið
enn þegar þetta er skrifað.
Skipstjórinn taldi sig
í fullum rétti
Það er ekki einu sinni borið við
að Ieiðrétta mistökin eftir að
skaðinn er skeður 22. apríl.
Samt er haft samband við ráðu-
neytið sama morgun og skipið er
tekið og spurt um áðurnefnda
punkta. Svörin sem fengust frá
Þórði Eyþórssyni þá voru að svona
hólf setti enginn. Það sæi hver
heilvita maður að þetta væri rugl.
Það er auðséð að maðurinn sá
hefur ekki augum barið þær
kynjamyndir sem komið hafa út á
kortum eftir tölum frá hinu háa
ráðuneyti en þar kennir ýmissa
grasa.
Að framansögðu finnst mér
aumt að lesa í grein J.M. að þarna
sé um visvitandi brot að ræða. Það
er ég viss um að hann er einn um
þá skoðun. Til að mynda hef ég
það fyrir víst að þeir á flugvélinni
töldu þetta sorglega töku því „það
var svo auðséð að skipstjórinn
taldi sig í fullum rétti. Allar hegð-
Sverrír Gunnlaugsson
„Ég hef þá trú, þó sumum
kunni að þykja hún barna-
leg, að þetta mál fái betri
lausn í Hæstarétti, heldur en
varð heima í héraði..."
anir hans voru slíkar", voru þeirra
orð.
Eru upplýsingar hæstvirts
ráðuneytis ómerkar?
Jón Magnússon talar um að
Tómasarhaganum hafi verið lokað
undanfarin 7 ár og væru menn í
vafa ættu þeir að leita upplýsinga
hjá réttum aðilum.
Þá er spurningin: Hverjir eru
þessir réttu aðilar?
Ég hafði samband við Reykja-
víkurradíó og bað um stjórnstöð
Landhelgisgæslunnar. Að vísu var
þetta milli kl. 21 og 22 að kvöldi, ef
það skiptir einhverju máli. Hvern-
ig sem það er þá kom radíóið inn
eftir töluverða bið og sagði að ekki
svaraði hjá gæslunni. Spurði hann
mig hvort nokkuð væri að og tjáði
ég honum að ég hefði viljað fá
upplýsingar um Tómasarhagann.
Hvort honum yrði lokað að kvöldi
27. mars á sama tíma og friðaða
hólfið lokaðist. Kvaðst hann þá
mundu prófa aftur, kom inn eftir
smábið og sagðist hafa náð í ein-
hvern en sá kvaðst ekki vita meir.
en vísaði á Sigurð Árnason. sem
átti að vera heima. Reynt var að
hringja þangað en árangurslaust.
Ráðuneytis símtalinu hef ég lýst
hér að framan.
Nú heiti ég á J.M. að segja mér
hvert ég átti að hringja til að fá
réttar upplýsingar; ráðuneytið er
eftir öllum sólarmerkjum að
dæma ómerkt og vafi á hvort næst
í nokkurn er hefur svar á lausu ef
maður hringir.
Dýr tilvíljun hvaða
skip var tekið
Rétt er að láta það koma fram,
að yfirmaður á þyrlunni lét þau
orð falla við skipstjórnn á Klakk,
að tölur þær, er við töldum réttar,
gætu allt eins verið það, því sam-
bandið væri ekki of gott á milli
þessara stofnanna.
J.M. segir að á tímabilinu 9. til
22. apríl hafi á fjórða tug togara
veitt á svæðinu, en ekki inni á
Tómasarhaga. Flugvél gæslunnar
hafi flogið all oft yfir svæðið á
þessum tíma, en aldrei orðið vör
togskipa inni á því þar til Klakkur
var tekinn og bendi það til þess, að
öðrum skipstjórum hafi verið ljóst
að umrætt svæði væri lokað.
Hversu oft skyldi Jón ætla að
hefði nú verið hægt að draga skik-
ann þvers og kruss á þeim 13 og
hálfa sólarhring er hann ræðir um
og gaman þætti mér að vita, hve
marga klukkutíma gæsluvélin var
yfir haganum á sama tíma.
Eitt get ég sagt J.M, það voru
forlögin er réðu því að Klakkur
var hirtur en ekki einhver annar
og það miklu fyrr. Sólarhring eftir
að Klakkur var tekinn kom skip og
tók hal í hólfinu og var búið að
kasta aftur er við vöruðum það
við.
Og annað dæmi. Af hverju held-
ur J.M. að engin trossa hafi verið í
skikanum?
Jú, skipstjórar á netabátum
vissu ekki annað en búið væri að
breyta og þorðu ekki að leggja í
kjaftinn á togurunum, svo notuð
séu þeirra eigin orð.
Einn línubátur kom þessa nótt
og komst að samkomulagi um
lögnina. Er líklegt að sá skipstjóri
hefði samið við landhelgisbrjót
hefði hann vitað betur?
Nei, orð út í loftið hæfa ekki
lögmanninum J.M. Hann skrifar
fyrir hönd starfsmanna gæslunn-
ar og segir þá óánægða með við-
brögð Halldórs Ásgrímssonar.
Ég er hissa á því að J.M. skuli
undra að til séu menn eins og
Halldór með heilbrigða skynsemi
sem vilja leiðrétta mistök og ekki
láta grandalausa menn gjalda
þeirra.
Ég hef þá trú, þó sumum kunni
að þykja hún barnaleg, að þetta
mál fái betri lausn í Hæstarétti
heldur en varð heima í héraði. Þó
stinga mig orð þau er J.M. ritar í
lokin, að gæslumenn telji sig vita
hver niðurstaðan verði í Hæsta-
rétti. Finnst mér af þessu myglu-
lykt og hljóma eins og samtrygg-
ing. Eða kannske það sé á hinn
veginn?
Á ekki löggæslumaöurinn
aö reyna aö fyrirbyggja
glæpinn?
Oft finnst mér sem annarleg
hugsun stjórni gerðum Landhelg-
isgæslunnar og er ég ekki einn um
þá skoðun. Ég hélt að löggæslu-
menn ættu að starfa að fyrir-
byggjandi aðgerðum ef mögulegt
væri, en ekki horfa aðgerðarlausir
á.
Nú veit ég mörg dæmi þess að
gæslan hefur horft upp á skip
koma og kasta án þess að vara
menn við því að viðkomandi svæði
væri lokað, en hirt síðan skipið
eftir að það hefur togað svo og svo
lengi.
Énginn getur haldið því fram,
að menn geri þetta til að prófa
hversu langt þeir komast með
gæsluna. Þarna er um misskilning
að ræða hjá viðkomandi aðila.
Lítum á bátana, sem hirtir voru
vestur af Stafnesi í apríl sl. Það
netahólf lokaðist um miðnótt en
vegna mistúlkunar héldu þeir, að
það yrði ekki fyrr en um hádegi og
héldu því áfram að veiða um nótt-
ina. Á sama tíma var varðskip hjá
þeim alla nóttina á lóni, en þegar
komið var langt fram á morgun og
bátarnir að tygja sig til brottfarar*
hirti gæslan þá.
Af hverju voru bátarnir ekki
stöðvaðir strax uppúr miðnættinu
þegar sást að þeir höfðu ekki yfir-
gefið svæðið?
Vissu gæslumennirnir ekki bet-
ur og urðu að bíða eftir að ráðu-
neytið vaknaði, eða voru þeir með
Landhelgissjóðinn í huga?
Jú, því meiri afli, þeim mun
meira í sjóðinn.
Þó ég hafi nú rætt meira um það
neikvæða í störfum Landhelgis-
gæslunnar má þó enginn skilja orð
mín svo að ég sjái allt svart hvað
hana varðar. Síður en svo. Þar
vinna menn sem oft hafa unnið
frábær störf og eiga þakkir skild-1
ar og það miklu oftar en hitt, en
það er ekki traustvekjandi að lög-
maðurinn J.M. skuli setja þá
ágætismenn fyrir sig sem skjöld.
Höfundur er skipstjóri á b/r Bergej
VE544.
Flugleiðir hefja áætlunarflug til Bergen:
„Sérstök tilhlökkun að fá
Islendinga í auknum mæli“
— segir Inger-Lise Skarstein, þingmaður Hægri flokksins í Noregi
I DAG, 1. júní, hefst áætlunarflug,
Klugleiða til Bergen i nýjan leik, en
það hefur legið niðri f allmörg ár.
Verður flogið hvern laugardag í
sumar til Bergen, og jafnvel talið
koma til greina að fljúga allan ársins
hring þangað, síðar meir, ef flugið
gengur að óskum. Ilingað til lands
kom af þessu tilefni norski þingmað-
urinn Inger-Lise Skarstein, sem er
þingmaður Hordaland, en Skarstein
á sæti í samgöngu- og ferðanefnd
norska stórþingsins. Blaðamaður
Morgunblaðsins ræddi lítillega við
þingmanninn í gær, í tilefni þess að
nú opnast þessi fluglcið á nýjan leik.
„Eg tel það mjög ánægjulegt að
Flugleiðir skuli nú hefja flug til
Bergen. Við höfðum mjög góða
reynslu af samstarfi við Ix>ftleiðir
hér áður fyrr, og ég efa ekki að
það sama verður uppi á teningn-
um varðandi Flugleiðir," segir
Skarstein. Hún bendir á að Bergen
sé oft nefnt „Hliðið inn í Noreg“
og segir Bergen vera mjög vel í
stakk búna til þess að taka á móti
ferðamönnum. Til dæmis sé nýbú-
ið að byggja þrjú nýtískuleg og
góð hótel, og þar að auki sé mjög
gott að hefja ferð sína í Bergen, ef
menn vilji ferðast til staða eins og
Voss, Geilo og fleiri staða. Þá sé
Bergen höfðustaður Vestlandet, og
mikill menningarbær sem slíkur,
með ýmsa leikhús- og tónlistar-
viðburði allan ársins hring, enda
sé Bergen fæðingarborg Edvards
Grieg.
„Við lítum til þess með sérstakri
tilhlökkun að fá íslendinga í aukn-
um mæli á þessar slóðir í Noregi,
því við lítum svo á að við séum
bundin íslendingum sterkari
böndum en flestir aðrir. Þá ætti
það ekki að spilla fyrir að í Vest-
landet geta flestir íslendingar
bjargað sér nokkuð vel, með því að
tala íslensku, svo fremi sem þeir
tala hægt og skýrt. Við kunnum
flest nýnorsku, og skyldleiki henn-
ar og íslenskunnar er jú talsverð-
ur, eins og allir vita,“ segir Skar-
stein.
Skarstein segir að mikill áhugi
sé nú meðal ungs fólks í Noregi að
sækja ísland heim. Unga fólkið
hafi í ríkum mæli lesið Islend-
ingasögurnar, og vilji margt hvert
komast á söguslóðir. Auk þess sé
það ekki alveg í anda hins unga og
athafnasama Norðmanns að fara
á sólarströnd, og flatmaga þar í
tvær vikur eða þrjár, án þess að
taka sér nokkuð fyrir hendur. Úti-
lífið, fjallaklifur, gönguferðir,
tjaldútilegur og þess háttar sé
meira við hæfi fyrir unga Norð-
manninn. Segir Skarstein því að
það geti orðið um aukningu á
ferðamannastraumi til íslands frá
Noregi að ræða á næstunni.
Skarstein sagði jafnframt aðr
Bergen væri ekki í neinu beinu
flugsambandi við Bandaríkin,
heldur þyrftu farþegar að ferðast
fyrst til Osló. Hún sagði þetta oft
vera bagalegt, og því byndu Berg-
enbúar einnig miklar vonir við
þann möguleika sem opnaðist að
ná beinu sambandi við Bandarík-
in, í gegnum Bergen-flug Flug- “
leiða.