Morgunblaðið - 23.06.1985, Blaðsíða 6

6 B
MORGLÍNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. JÚNÍ 1985
Vfir
Sjö þúsund sjómílna sjóferð
til Evrópu og yfir hafið
til Ameríku
TEXTI OG MYNDIR:
HALLUR HALLSSON
Atlantsála
með Rakkafossi
Svartaþoka grúfði yfír Sundahöfn þegar við
leystum landfestar og sigldum út Sundin. Reykja-
vík hvarf fljótlega í þokuna. Við hásetarnir unnum
við að gera klárt fyrir siglinguna yfír hafíð til Evr-
ópu. Framundan var liðlega sjö þúsund sjómílna
ferð með Bakkafossi, skipi Eimskipafélags íslands.
Tæplega fjögurra vikna ferð til Evrópu og síðan yfír
hafíð til Ameríku og til baka til íslands.
Áhöfn Bakkafoss, fremri röA frá vinstri: Gunnar Kristjánsson, Hallur Hallsson, Theodór Jónsson og Atli Ágústsson.
í aftari röð: Haraldur Pálmason, Sveinn Rúnarsson, Bjarni Bjarnason, Einar Sighvatsson, Baldur Harðarson, Hákon
Jónsson, Þórhallur Dan Johansen, Ríkharöur Sverrisson og Guðmundur Haraldsson.
Stefnan var sett á Rotterdam í
Holiandi og Antwerpen í Belgíu.
Þar var fyrirhugað að lesta vöru
og flytja yfir hafið til Bandaríkj-
anna. Veður var stillt þegar við
sigldum út Faxaflóa, rennisléttur
sjór en svartaþoka. Skipstjóri í
ferðinni var Þórhallur Dan Jo-
hansen, Guðmundur Haraldsson
1. stýrimaður og Ríkharður Sverr-
isson 2. stýrimaður. Atli Ágústs-
son var 1. vélstjóri, Sveinn Rún-
arsson 2. vélstjóri, Hlöðver Gunn-
arsson 3. vélstjóri og Baldur Harð-
arson 4. vélstjóri. Dagmaður í vél
— eða smyrjari — var Einar Sig-
hvatsson. Bjarni Bjarnafton var
bryti, Hákon Jónsson bátsmaður.
Hásetar voru Haraldur Pálmason,
Gunnar Kristjánsson og greinar-
höfundur. Theódór Jónsson var
messagutti.
Bakkafoss tekur 300 gáma en
um borð voru liðlega 200 gámar.
Þeirra á meðal 41 frystigámur —
40 feta gámar fullir af fiski á
markað í Bandaríkjunum. í hverj-
um gámi voru liðlega 20 tonn af
frystum fiski, en einnig voru
nokkrir gámar fullir af osti á
Bandaríkjamarkað. Það þurfti að
fylgjast vel með að kælistig væri
rétt á gámunum og við lásum af
mælum á fjögurra tíma fresti.
Ég var á átta til tólf vaktinni,
sem svo er kölluð — vann frá átta
á morgnana til hádegis og svo frá
átta á kvöldin til miðnættis. Við
vorum skammt undan Vest-
mannaeyjum þegar ég var ræstur
morguninn eftir. Fór í dagbundin
skyldustörf, byrjaði á því að þrífa
káetu mína, bátsmanns og dag-
manns. Að því loknu fórum við
Hákon bátsmaður í að reisa palla
við frystigáma, sem lesa þurfti af.
Undir hádegi fór ég í að lesa af
mælunum — það var mikið klifur,
upp og niður stiga, á lúgu og í
lestum. Tíminn var fljótur að líða
enda í nógu að snúast.
22 tonnum af steinbít
umskipað
Að kvöldi þriðja dags dró hins
vegar til tíðinda. Um tíuleytið
kom í ljós að mótor í einum gám-
inum var bilaður og umskipa
þurfti fiskinum, — 22 tonnum af
steinbít. Mér var skipað að ræsa
út mannskap og við hófum að bera
fiskinn úr gáminum yfir i aðra.
Það var skelfilegt verk — aðrir
gámar voru að sjálfsögðu hlaðnir
en hægt var að stafla fiski efst í
gáma við hliðina. Við skriðum þrír
upp í hann og tókum á móti og
stöfluðum fiskinum. Hitastig var
að sjálfsögðu vel fyrir neðan
frostmark. Svitinn bogaði af mér
og félögum mínum. Eftir tæplega
þriggja tíma þrældóm — þar sem
um 900 fiskikassar, sem hver vó
um 25 kíló, fóru um hendur hvers
og eins — höfðum við loks lokið
við að umstafla fiskinum. Hreyf-
ingarnar urðu vélrænar og þreytu-
legar þarna á dekkinu á miðju
Atlantshafi. Við vorum heppnir að
því leyti að stafalogn var, himinn-
inn stjörnubjartur og fagur. Og öll
él birtir upp um síðir. Að verki
loknu fékk hver maður bjór og
hann smakkaðist vel.
Á fimmtudegi var dýrindis
roast-beef hjá Bjarna bryta — til-
efnið var land framundan, Skot-
land. Um níuleytið fórum við í
gegn um Pentilinn, sem sjórttenn
kalla svo — eða Pentlandsfjörð
milli Orkneyja og Skotlands.
Pentillinn gengur undir nafninu
skipakirkjugarðurinn. Þar hefur
margur góður drengurinn látið líf-
ið, ekki sist togarasjómenn á árum
áður. Margir togarar fórust þarna.
Gífurlega straumþungt er í firðin-
um á sjávarföllum og ef hreyfir
vind, verða öldurnar fjallháar.
Skip hafa oft orðið leiksoppur ör-
laganna og eitt íslenzkt skip hefur
farizt þarna, Drangjökull.
í gegn um Pentilinn
Á leiðinni í gegn um Pentilinn
mættum við Ottó N. Þorlákssyni,
sem var að koma úr söluferð. Við
sigldum út á Norðursjóinn og und-
ir miðnætti hóf ég að lesa af mæl-
unum. Svartamyrkur var skollið á
og veður heldur drungalegt, stinn-
ingskaldi. Það var heldur nötur-
legt að rölta um þarna í myrkrinu
með ljóstýruna. Eg las af mælun-
um, einum af öðrum. Klifraði upp
og niður stiga og eins gott að detta
ekki af pöllunum. „Fjandinn —
skyldi vera reimt?" hugsaði ég
með mér og svona eins og til þess
að fullvissa mig um að svo væri
ekki, lýsti ég upp skúmaskot. Og
þar var enginn. „Hér er enginn —
haltu bara áfram. Þú getur ekki
verið þekktur fyrir að vera smeyk-
ur,“ hugsaði ég með mér og hélt
niður í lestar skipsins. En auðvit-
að gekk allt vel og hvað var ég að
kvarta. Menn höfðu þurft að lesa
af mælum við hinar verstu að-
stæður, skríða upp á vinnupalla,
niður í lestar, klöngrast milli stál-
þilja í slæmum vetrarveðrum Atl-
antshafsins. Ég kláraði aflestur-
inn og var ósköp feginn að komast
upp í messa og fá mér kaffisopa.
Auðvitað hvarf þessi beygur —
óttinn við myrkrið — þegar leið á
ferðina og þetta varð eins og hvert
annað skyldustarf, sem leysa
þurfti af hendi. Er ekki einmitt
beygur við drauga merki um fjör-
ugt ímyndunarafl? Ég reyndi að
telja sjálfum mér trú um að svo
væri.
í Rotterdam
og Antwerpen
Við vorum við bryggju í Rott-
erdam um hálfellefu á föstudegi.
Þegar var hafizt handa um að
lesta skipið og við lögðum upp 10
tímum síðar áleiðis til Antwerpen
í Belgíu. Við vorum við bryggju
stundvíslega klukkan átta morg-
uninn eftir og vorum farnir út á
hádegi. Slíkur er hraðinn í sigling-
um nútímans. Okkur gafst ekki
einu sinni tækifæri til þess að
stíga á land, því i nógu var að
snúast um borð.
Undir kvöld á laugardegi sigld-
um við framhjá Dover. Umferðin
á Ermarsundinu var gífurleg —
bókstaflega skip við skip. Þetta
var rétt eins og á Miklubrautinni.
Undir kvöld á sunnudeginum vor-
um við undan Land’s End í Corn-
wall, vestasta odda Englands, og
lögðum út á Atlantshafið. Fram-
undan var níu daga sigling yfir
hafið til New York.
Út á Atlantshafið
Við höfðum í nógu að snúast.
Menn gengu til sinna daglegu
verka. Ég hreinsaði kornlestina
ásamt Konna bátsmanni. Á
þriðjudegi vann ég við að rúst-
berja þakið á brúnni, menja það
og mála. Upp úr hádegi byrjaði að
þykkna upp og síðdegis rigndi. Við
mættum lítilli 28 feta skútu á leið
frá Flórída til Svíþjóðar. Þeir
höfðu það gott um borð og höfðu
verið fjórar vikur í hafi. Með
kvöldinu hvessti og sjór þyngdist.
Á miðvikudegi birti yfir. Ég vann
við að hreinsa tanka ásamt Konna
og eftir hádegi vorum við Harald-
ur ræstir út til þess að rústberja.
Þegar vel viðrar er hver stund
notuð í baráttuna við ryðið.
Á fimmtudegi vorum við suð-
austur af Nýfundnalandi. Á kvöld-
vaktinni var ég með Guðmundi 1.
stýrimanni uppi í brú. Það var
rennisléttur sjór, en svartaþoka
hafði lagzt yfir — við vorum
komnir á eitt mesta þokusvæði
veraldar og jafnframt mátti alltaf
búast við borgarísjökum. For-
mastrið hvarf í þokuna og Guð-
mundur rýndi stöðugt í ratsjána
og hann brýndi fyrir mér að hafa
andvara á mér og rýna í þokuna.
Undir miðnætti fór ég að lesa af
mælum eins og venjulega og fór að
því loknu í koju. Við sigldum allan
föstudaginn í þokunni og fyrir há-
degi vann ég við að rústberja bita
niðri í tvö-Iestinni.
Svitnað yfir skrúbbinum
Á laugardegi var ég ræstur eins
og venjulega og fékk það verkefni.
að þrífa brúna. Ég tók mér fötu,
skrúbb, þvottaklút og stormsveip-
inn Ajax í hönd og marséraði eins
og stormsveitarforingi upp í brú.
Byrjaði á því að þurrka af og hóf
síðan að skrúbba gólfið. „Hvað
óskaplega stynur þú,“ sagði Guð-
mundur stýrimaður og brosti og
var engin furða. Svitinn bogaði af
mér og smellur kvað við þegar
saumarnir á buxunum gáfu sig.
Bærilega gekk þó að skrúbba gólf-
ið en ótrúlegt hvað maður svitnar
yfir skrúbbinum.
I þokunni
Þokan var stöðugur fylginautur
okkar þessa dagana. Lifið um borð
var tilbreytingarlítið — við sigld-
um áfram, áfram og niður vélanna
lét stöðugt í eyrum. Fyrirhugað
var að vera í New York á þriðju-
dagsmorgni. Þokunni létti á
sunnudegi og við hófum að rúst-
berja en undir kvöldið lagðist
svört þokan yfir. Sigldum úti fyrir
strönd Nova Scotia og á mánudegi
vorum við undan strönd Banda-
ríkjanna; sigldum fyrir Maine-flóa
og suður fyrir Cape Cod í Massa-
chusetts.
Ég átti von á því að vera ræstur
um fimmleytið um morguninn en
þá var fyrirhugað að vera á Am-
brose og taka lóðsinn á leið inn til
New York. En mér til undrunar
vorum við á leið niður til Ports-
mouth í Virginíu þegar ég vaknaði
um áttaleytið. Skilaboð höfðu bor-
izt með lóðsinum frá umboðs-
manni Eimskips í Bandaríkjunum
um að við skyldum fyrst halda til
Virginíu. Áætlun skipsins raskað-
ist verulega af þessum sökum — í
stað þess að dagurinn nýttist til
uppskipunar og lestunar i New
York og siglt væri til Portsmouth
um nóttina, þá eyddum við degin-
um á siglingu suður með strönd
Bandaríkjanna.
Hitinn steig ört eftir því sem
sunnar dró og rakinn í loftinu
jókst ótrúlega. Loftkælingin var
sett á. Hitaveggur mætti manni
um leið og út undir bert loft kom
og svitinn spratt fram. Við vorum
á miðnætti í Portsmouth, sem er
skammt frá Norfolk. Á leiðinni að
hafnarbakka sigldum við framhjá
endalausri röð herskipa, en Nor-
folk er aðalflotabækistöð Banda-
ríkjanna á austurströndinni. Á
annað hundrað herskip af öllum
tegundum lágu bundin við hafnar-
bakkann — það var sérkennileg
sjón.
„Rainbow fítnar með
hverri ferð“
í Portsmouth hitti ég á yfir-
mann umboðsskrifstofu Eim-
skipafélagsins í Bandaríkjunum,
Richard Behrents hjá A.L. Bur-
bank, og spurði hann um stöðuna
varðandi flutningana fyrir varn-
arliðið. „Stjórnmálamenn munu
ekkert aðhafast í málinu, nema
þrýst sé á um það — stöðugt sé
þrýst á. Þeir vonast til að vanda-