Morgunblaðið - 23.06.1985, Blaðsíða 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. JÚNl 1985
BUBOTl
SOVET/ AFENGISBOLIÐI
Ballið byrj-
ar við upp-
spretturnar
Eins og kunnugt er hefur
Mikhail Gorbachev, leiðtogi
Sovétríkjanna, látið þau boð út
ganga, að nú verði tekið til við að
berja á brennivínsberserkjunum í
landinu, sem öllum ber saman um,
að séu allt of margir. Ef Gorbach-
ev meinar hins vegar eitthvað með
þessu er eins gott fyrir hann að
sjá til að gert verði við girðinguna
umhverfis Sterlitamak-brugg-
verksmiðjuna.
í athyglisverðri grein í flokks-
málgagninu Pravda nú nýlega
sagði frá því, að á hverjum vakt-
askiptum í þessu mikla brugghúsi
gerðist það undur, að allt i kring-
um girðinguna risi upp mikill
markaður með miðaldablæ. Fólk
kæmi úr öllum áttum með pylsur,
ost, smjör og fatnað til að versla
við starfsmennina og kaupa af
þeim vodka og koníak, sem fram-
leitt væri í brugghúsinu. Rétt
fyrir áramótin, þegar allar al-
minlegar rússneskar fjölskyldur
eru á höttunum eftir nýárstrénu,
kom einn framtakssamur maður
með heilt bílhlass af furutrjám,
sem hann hafði höggvið í skógin-
um, og heimtaði i staðinn fínasta
koníakið, sem framleitt væri í
verksmiðjunni.
Yfirvöldin höfðu um sinn uppi
nokkra burði til að hindra þessa
verslun en starfsmennirnir og
viðskiptamenn þeirra sáu við þeim
tilraunum með því að stela öllum
símunum úr klefum varðmann-
anna við verksmiðjuna.
Rannsóknarblaðamennirnir á
Prövdu komust að því, að á hverri
vakt framleiddu starfsmennirnir í
Sterlitamak 500 lítra af vodka um-
fram það, sem var skráð, og þeir
ásamt 4000 lítra leyfilegri „rýrn-
un“ á mánuði lentu allir á svarta
markaðnum.
Blaðamennirnir á Prövdu
kynntu sér líka ástandið í öðrum
brugghúsum í sjálfstjórnarlýð-
veldinu Bashkiria við Úralfjöll og
komust þar að raun um, að Sterlit-
amak-verksmiðjan var engin und-
antekning. Við brugghúsin í Ufa,
Karlamansk, Brezovsky og Birsk
hafði verið gert 50 metra langt gat
á girðinguna, sem verslunin
blómstraði í gegnum, og aðeins
forstöðumaður eins brugghússins
þóttist geta hreykt sér af því, að
þar væri „engin ólögleg rýrnun“.
Það var í Uryushkovo og frétta-
mennirnir flýttu sér á vettvang til
að kynna sér þetta einsdæmi um
heiðarleika og ráðvendni. Þegar
þeir komu á staðinn sáu þeir
hinsvegar að það var ekki einu
sinni girðing um verksmiðjuna.
Nú er það ekki svo, að þessi
blómlega verslun sé nokkuö háð
götóttum girðingum. „Ég er ekki
sá héri að skríða í gegnum gat á
girðingu," sagði maður nokkur við
fréttamennina þegar hann gekk
um aðalhliðið með vodkað sitt, og
blaðamennirnir tóku líka eftir
tveimur embættismönnum, sem
fóru inn og út um sama hlið með
sex lítra af hreinum vínanda og
sex flöskur af besta koníaki, sem
þeir síðan seldu í ríkisversluninni.
„Það er enginn hægðarleikur að
halda aftur af ráðagóðum
mönnurn," sagði í Prövdugrein-
inni. „Sumir verkamannanna eru
með poka innanklæða, sem þeir
fylla af flöskum þegar þeir fara
heim, en aðrir eru dálftið ófrum-
legri. Þeir hella bara í sig svo
miklu vodka að þeir eiga alveg nóg
með að koma sjálfum sér heim.“
— MARTIN WALKER
ÖRBIRGÐI
Niðurstöður rann-
sókna sem gerð-
ar hafa verið á vegum
bandarískrar þing-
nefndar leiða í ljós að
fjöidi barna í Banda-
ríkjunum elst upp við
hina mestu fátækt.
Samkvæmt þeim eru
tekjur hjá uppalend-
um fjórða hvers barns
í Bandarikjunum um
eða innan við 400 þús-
und krónur á ári, en
það eru hin opinberu
fátæktarmörk þar í
landi. Þeir sem unnið
hafa að þessari rann-
sókn eða fjallað um
hana vonast til að
niðurstöður hennar
verði til þess að menn
gefi aukinn gaum
þeim vandamálum
sem fátæktin leiðir af
sér.
Rannsóknin leiðir f
ljós að um það bil 13,8
milljónir barna og
unglinga undir 18 ára
aldri eða 22,2%
Bandaríkjamanna á
þessu aldursskeiði býr
við fátækt, eða 50%
fleiri börn og ungl-
Yngstu
borgararn-
ir verða
sífellt
fátækari
ingar en fyrir 20 ár-
um, þegar svipuð
könnun var gerð.
Börn og unglingar eru
aðeins 26,8% banda-
rísku þjóðarinnar.
Hins vegar eru þau
39,2% þeirra sem búa
við fátækt.
Þessar tölur stað-
festa þær fuilyrðingar
margra bandarískra
mennta- og stjórn-
málamanna að kjör
fjölskyldufólks hafi
versnað á sama tíma
og tekizt hefur að
bæta hag eldri borg-
ara með verðtryggð-
um lífeyri og ókeypis
heiisugæzlu. Börn
einstæðra mæðra sem
eru atvinnulausar eða
hafa iitla menntun
eiga bágar framtíð-
arhorfur og séu þau
þar að auki þeidökk
eða af spænskum upp-
runa er vandi þeirra
ennþá meiri.
Skýrsla nefndar-
innar er 670 biaðsíður
og þar er mikinn fróð-
leik að finna. Þar
kemur m.a. fram að
46,7% þeldökkra
barna og 38,2% barna
af spænskum uppruna
búa við fátækt. Síð-
ustu 20 ár hefur þeim
börnum fjölgað um
helming sem njóta
forsjár einstæðra
mæðra og 55% þess-
ara barna alast upp í
fátækt. Aðeins 17%
hvítra barna sem al-
ast upp við eðliiegar
fjölskylduaðstæður
búa á hinn bóginn við
erfiðar fjárhagsað-
stæður í Bandaríkj-
unum og f mörgum
tiivikum er fátæktin
ekki varanleg, þar
sem hvítu fóiki tekst
betur en þeldökku að
rétta úr kútnum.
— MICHAEL
WHITE
Bóndinn skar
upp skíragull
Gullsjóður, sem fannst fyrir tveimur
árum á akri í Dorset í Englandi, var
í síðasta mánuði seldur hjá uppboðsfyrir-
tækinu Christie’s fyrir 67.856 pund, sem
svarar nokkurn veginn til 3,6 milljóna ísl.
kr. Rann andvirðið allt til finnandans,
Símons Drake, 28 ára gamals bónda á
Grange-býlinu í Bulham.
Drake hafði nýlokið við að plægja akur
sinn og var að gá að því hvort jörðin væri
tilbúin til að taka við sæðinu með því að
róta í einu plógfarinu þegar hann sá allt í
einu glampa á eitthvað gyllt í moldinni.
Hann athugaði það nánar og sá þá, að
þarna var kominn nóbíli, mynt frá miðöld-
um, sem var að nafnverði um þriðjungur úr pundi.
Simon og Sally, kona hans, létu nú hendur standa
fram úr ermum og á næstu mánuðum fundu þau alls
100 peninga, 95 nóbíla, tvo hálfnóbíla og þrjá fjórð-
ungsnóbíla. Þá fannst þeim timi til kominn að skýra
frá fundinum og komst þar til bær dómstóll að þeirri
niðurstöðu, að hér væri um að ræða fjársjóð og væri
þar af leiðandi eign finnandans.
Nóbílarnir eru frá ríkisstjórnarárum fjögurra kon-
unga, Játvarðs III, Hinriks IV, Hinriks V og Hinriks
SIMON: bafði fundið hundrað sty'iki þegar leitinni lauk.
VI, og svo virðist sem þeir hafi verið grafnir í jörð
um 1433. Nafnverð peninganna er 32,25 pund en það
munu hafa verið vinnumannslaun í sex og hálft ár á
þessum tíma.
Símon Drake kveðst enn ekki vera búinn að ákveða
hvað hann ætlar að gera við peningana. Fyrst ætlar
hann að sinna því, sem hann er sjálfur vanur að sá í
akur sinn, en það er raunar bygg af tegund, sem
heitir „Gullna fyrirheitið".
— DONALD WINTERSGILL «
PERUl
Markaðstorg í Perú: Bændurnir bafa rambað á sanna gulluppsprettu.
Það var ófögur sjón
sem blasti við
sjónvarpsáhorfendum
í Perú fyrir skömmu er
18 ára gamali vitstola
eiturlyfjasjúkiingur
tætti í sundur hand-
ieggi sfna og háls með
hvössu gleri. Um leið
ákallaði hann föður
Nýi forsetinn
ætlar í slag við
eiturlyfjahyskið
sinn, Lucy vinkonu sína og Bela
Unde forseta.
Eiturlyfið kókaín er unnið úr
hráefninu kókamauki sem gengur
kaupum og sölum í framhaldsskól-
um í Lima. Þjóðfélagið í Perú er
gagnsýrt áhrifum eiturlyfjasala
sem raka að sér ótrúlegum arði.
Um þessar mundir fara fram
forsetaskipti í landinu. Beia Unde
lætur af embætti en við því tekur
36 ára gamall harðjaxl, Alan
Garcia að nafni. Hann er staðráð-
inn í því að stemma stigu við eit-
urlyfjasölunni með þvf að taka
höndum saman við þau ríki þar
sem eiturlyfjaneyzlan er hvað
mest, svosem Bandaríkin og ýms-
ar Evrópuþjóðir. Hann ætlar að
knýja þessar þjóðir til stórátaks
gegn eiturlyfjabölinu.
Miðstöð eiturlyfjaviðskiptanna f
Perú er í Huallaga-dai við sam-
nefnda á. Talið er að bændur þar
rækti kókarunna á 100.000 hektur-
um lands og hafi af því meiri
ágóða en af ölium öðrum afurðum.
Hver kókarunni gefur árlega af
sér fjórar uppskerur og uppskeran
á hvern hektara er um tonn af
laufi. Úr því er kókamaukið unnið
og eiturlyfjasalarnir fljúga sfðan
með það f litlum flugvélum til
frekari vinnslu í Columbiu og
Brasiiíu. Þar með er fullunnið
kókafn komið á markaðinn.
Kókaekrurnar eru vel faldar í
frumskóginum svo og flugbrautir
smyglaranna. Ekki er vitað með
vissu hversu mikið þessi viðskipti
gefa af sér á þessum stöðum, en þó
er talið að það nemi vel 40 millj-
örðum á ári. Verðmæti þeirrar
framleiðslu sem Perúmenn flytja
út með lögmætum hætti er hins
vegar innan við 120 milljarðar.
Eiturlyfjasölunum er víðast f
iófa lagið að múta embættis-
mönnum eða flækja þá f net sitt á
annan hátt, og þess eru jafnvel
dæmi að ráðherrar landsins hafi
tekið þátt f spillingunni. Á þeim
fimm árum sem Bela Unde hefur
gegnt forsetaembætti hefur hann
reynt að ná tökum á þessu tröll-
aukna vandamáli en tilburðir
hans verið fálmkenndir og borið
haria lítinn árangur.
Þrátt fyrir ítarlegar tilraunir
hefur ekki reynzt unnt að fram-
leiða jurtaeyði sem hægt væri að
nota til að úða á kókarunnana úr
flugvélum. Og eiturlyfjakóngarnir
kunna þá list að verja sig. Þann
19. nóvember síðastliðinn störfuðu
verkamenn við að eyðileggja kóka-
akur sem fundizt hafði f héraðinu
Tingo Maria. Vopnaðir eitur-
lyfjasalar komu á vettvang og
skutu þá alla til bana.
Nú munu kókabændur ætla að
taka upp áburðargjöf á akra sína
og óttast her og lögregla í Huall-
aga-dal að það muni leiða til gíf-
urlegrar aukningar uppskerunnar.
„Áburðargjöf gæti aukið hana um
50%,“ sagði bandarískur embætt-
ismaður fyrir skömmu.
— HUGH O’SHAUGNESSY