Morgunblaðið - 23.06.1985, Blaðsíða 8

8 B
MORGUNBLAÐLÐ, SUNNUDAGUR 23. JÚNÍ 1986
Yfir Atlantsála
allt upp í viku, en í gámaflutning-
um nútímans er aðeins stoppað
dagspart í höfn. Þetta þýðir auð-
vitað aukið álag á menn. Konni
bátsmaður og Haraldur háseti
þekkja þetta vel.
„Við kynntumst stórborgum
heimsins vel hér á árum áður.
Viðbrigðin eru gífurleg — nú er
aðeins stoppað part úr degi í höfn-
um og allt gengur svo ótrúlega
hratt fyrir sig. Sjarmi siglinga er
rokinn út í veður og vind,“ sagði
Haraldur, en hann hefur verið til
sjós í 37 ár. Var í siglingum til
Evrópu, en fyrir tæpum 20 árum
fór hann á Selfoss, sem var í sigl-
ingum vestur um haf. „Ég hef val-
ið mér starf með kostum þess og
göllum. Svo ég líti á jákvæðu hlið-
arnar, þá tekur maður sér frí þeg-
ar þarf — reyni að sigla ekki meir
en átta mánuði á ári. En að vissu
leyti sakna ég gömlu góðu dag-
anna,“ sagði Haraldur.
Eins og gefur að skilja, ér mikið
álag á vél og mannskap í vél í sjö
þúsund sjómílna ferð. Atli Ág-
ústsson er fyrsti vélstjóri. Það
hljóta að vera reiðinnar ósköp sem
vélin eyðir í sjö þúsund mílna ferð.
„Já, við eyðum um 300 tonnum af
svartolíu og um 50 tonnum af gas-
olíu í þessari ferð. Tökum ekki olíu
heima heldur í Rotterdam eða
Ameríku þar sem hún er ódýrari
og reynum að keyra vélina eins
hagkvæmt og kostur er. Fylgzt er
með vélinni eftir sérstöku kerfi og
er vinna í vél fólgin í venjubundnu
viðhaldi. Við höfum ekki lent í al-
varlegri vélarbilun á Bakkafossi,
en lent í því að stoppa í nokkrar
klukkustundir þegar þurft hefur
að skipta um hluti, til að mynda
dælur," sagði Atli Agústsson.
Kæfandi hiti og ærandi hávaði
glymur í eyrum þegar niður í vél
er komið. Þar þurfa mennirnir að
vinna við mikinn hita og hávaða
— hitastigið er mismunandi i
vélarrúminu, frá 37 gráðum allt
í höfninni í Halifax á Nova Scotia.
í eldhúsinu, Bjarni Bjarnason, bryti, og Theodór Jónsson.
Konráð hefur verið á kaupskip-
um allar götur síðan 1943, þar af
hjá Eimskip síðan 1948. „Breyt-
ingarnar eru gífurlegar, ekki síst
fækkun manna á skipum. Á Sel-
fossi í Ameríkusiglingum var 30
manna áhöfn. Þá voru hásetar níu
og dagmenn í vél fjórir. Auðvitað
þýðir fækkun manna lakara við-
hald skipa. Áður var meira unnið,
skipin máluð holt og bolt en nú
látið nægja að bletta," sagði Kon-
ráð.
Bjarni Bjarnason, bryti, hefur
einnig upplifað hinar miklu breyt-
ingar í farmennsku á undanföm-
um árum. „Skipin hafa stækkað,
en fólki um borð fækkað,“ sagði
Bjarni. „Ég hafði kokk, sem aftur
hafði aðstoðarmann og þernur
voru þrjár. Þessu fólki réð ég sem
bryti. Nú er ég einn ásamt Theo-
dóri messagutta og er yfir pottun-
um frá sjö á morgnana til átta á
kvöldin. Það er aldrei slegið slöku
við. Svona yfir höfuð finnst mér
farmennskan hafa farið heldur
niður á við — álag á mannskap er
meira en í gamla daga, en ég er
alls ekki óánægður með minn hlut.
Það er í sjálfu sér gott að hafa í
nógu að snúast,“ sagði Bjarni.
upp í 50 gráður og loftið slæmt
eftir því. „Dagur í vél hefst á því,
að vélstjórar yfirfara mæla og
tanka og síðan er unnið að við-
haldi eftir sérstöku kerfi. Við bíð-
um ekki eftir að hlutirnir gangi úr
sér og bili, heldur er stöðugt unnið
að viðhaldi. í dag til að mynda
skiptum við um eldsneytisloka í
ljósavél og sveifarhús var skoðað.
Það tekur þrjá tíma að skipta um
lokana. Þriðji vélstjóri og dag-
maður unnu við að hreinsa loft-
ventla. Starf vélstjóra er erfitt og
þreytandi. Vélstjórar sinna iðu-
lega útkalli á nóttu. Menn eru
kannski rétt búnir að festa svefn,
þegar þeir þurfa hlaupa niður í
vél.
Vegna hins mikla álags siglir
vélstjóri nú tvær ferðir, á eina frí,
siglir síðan eina og á frí eina.
Þannig að vélstjóri siglir sjö mán-
uði á ári, en vinnur áttunda mán-
uð í landi í viðhaldi. Þetta hefur
reynzt vel,“ sagði Atli Ágústsson.
í óveðrum
Atlantshafsins
Ferðin yfir Atlantshafið til ís-
lands sóttist vel. Við sigldum með
Mennirnir I brúnni — Þórhallur Dan, skipstjóri, Ríkharður Sverrisson, 2.
stýrimaður, og Guðmundur Haraldsson, 1. stýrimaður.
vélinni, fri vinstri Atli Ágústsson, 1. véistjóri, Sveinn Rúnarsson, 2. vél-
stjóri, Baldur Harðarson, 3. vélstjóri, og Einar Sighvatsson, dagmaður.
um 15 mílna meðalhraða. Veður
var ákjósanlegt. Bakkafoss sigldi
lygnan sjó, en svo er ekki alltaf í
Ámeríkusiglingum — fjarri því.
Guðmundur Haraldsson, eins og
aðrir skipverjar á Bakkafossi,
þekkir það vel. Á vaktinni sagði
hann mér frá ferð í janúar á síð-
astliðnu ári. Bakkafoss fékk á sig
brotsjó um 400 mílur suðvestur af
íslandi. Veðurhamurinn var ótrú-
legur, vindhraði 70—75 hnútar —
skall á að morgni og skipið keyrt
upp í ölduna allan daginn. Undir
kvöld lægði. Þó voru enn 12
vindstig. Myrkrið grúfði sig yfir
skipið, skyggni ekkert — Atlants-
hafið er fjandsamlegt í slíkum
ham. Skyndilega sá Guðmundur
hvítan öldufald rísa upp — öldu-
hæð hlýtur að hafa verið um 25
metrar, brotnaði og kom á stjórn-
SKALHOLTSSKOLI
Umsóknir sendist til:
Skálholtsskóla 801 Selfoss.
Upplýsingar:
Sr. Gylfi Jónsson rektor
sími 99-6872 — 91-17189
ISLENSKUR LYÐHASKOLI
ALMENNT KJARNANÁM
MYNDLISTARNÁM
LEIÐTOGANAM
borðshorn skipsins að framan.
ósjálfrátt beygði Guðmundur sig
niður, eins og til að verjast högg-
inu, sem var rosalegt — brotið
ruddi skipinu á undan sér, tveir
gámar fóru fyrir borð og stjórn-
borðskinnungur og lunning dæld-
uðust. Ríkharður stýrimaður var í
koju þegar brotið gekk yfir. Hann
vissi ekki fyrr en hann tókst á loft
og skall á hurð káetunnar, en slas-
aðist sem betur fer ekki.
Grípur ótti um sig? „Það er
sjálfsagt einstaklingsbundið,“
sagði Guðmundur, „en í miklum
veðrum hugsa ég heim. Hvernig
veðrið sé heima og fólki mínu líði.
Það er óþægilegt að vita af konu
og börnum heima í vondum veðr-
um — þegar þau þarfnast manns
mest. Veður á hafinu milli íslands
og Ameríku geta orðið anzi vond á
veturna — í þjóðbraut lægðanna
þar sem þær verða dýpstar," sagði
Guðmundur.
Þegar Snæfuglinn
fór niður
Þórhallur var í fríi þegar
Bakkafoss fékk brotið á sig, en
hefur lent í honum kröppum eins
og svo margir íslenzkir sjómenn.
Á loðnunni fyrir austan sökk skip
hans, Snæfuglinn. Veður var
slæmt, haugasjór. Þórhallur vakn-
aði upp við það að káetan fylltist
af sjó — Snæfuglinn hafði farið á
hliðina, menn höfðu ekki sést fyrir
í kappinu við að fylla bátinn.
Hann flýtti sér í dauðans ofboði
upp, gekk erfiðlega að finna leið-
ina, komst þó upp á dekk. Þeir
voru ellefu um borð — reyndu að
komast í lífbátinn, en hann brotn-
aði í spón. Höfðu tvo gúmmíbáta,
sem þá voru tiltölulega nýkomnir
um borð í íslenzk skip. En aðstæð-
ur voru erfiðar, stormur og hauga-
sjór og þeir misstu annan út í
sortann. Komu hinum út háifupp-
blásnum. Ellefu stukku þeir fyrir
borð. Sumir komust um borð í
björgunarbátinn — aðrir ekki, en
náðu að hanga utan á bátnum,
sem lét illa utan í sokkvandi skip-
inu. Um tíma óttuðust þeir að
lenda í skrúfunni og þá hefði ekki
þurft að spyrja að leikslokum, en
einhver æðri máttur hélt yfir
þeim verndarhendi. Snæfuglinn
hvarf sjónum þeirra, en skömmu
síðar var þeim bjargað um borð í
síldarbát. ótrúlega vel hafði tekizt
til um björgun, en svo litlu mátti
muna að mannskaði yrði. „Ég fór í
land og varð fráhverfur sjó-
mennsku um tíma. En sjórinn lað-
aði — hefur alltaf gert. Sjó-
mennskan er í blóðinu," sagði
Þórhallur Dan.
Heim
Ferðin yfir hafið gekk vel. Niður
vélanna lét stöðugt í eyrum,
Bakkafoss öslaði ölduna. Við kom-
um á ytri höfnina skömmu eftir
miðnætti á laugardegi. Sjö þúsund
sjómílna ferð var að baki — fjöl-
skyldur biðu á hafnarbakkanum.
Stoppið í Reykjavík var stutt — að
kvöldi mánudags lagði Bakkafoss
upp i aðra för yfir hafið til Evrópu
og síðan til Ámeríku. Það gafst
ekki langur tími til hvíldar —
starf farmannsins er erfitt og
strangt.