Morgunblaðið - 20.10.1985, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER1985
23
. Atrifti úr gamaneleiknum og gengur greinilega mikift L
Ef farsi er ekki fyndinn...
Leiklist
Jóhanna Kristjónsdóttir
Þjóðleikhúsið sýnir: Með vífið í
lúkunum eftir Ray Cooney. Þýft-
ing: Árni Ibsen. Leikmynd og bún-
ingar: Guðrún Sigríður Haralds-
dóttir. Lýsing: Kristinn Daníels-
son. Leikstjórn: Benedikt Árna-
son.
Snjallir farsaleikir eiga ekki
síður rétt á sér á sviðum virðu-
legra leikhúsa en önnur. En far-
sinn lýtur ströngum lögmálum
sviðs, uppsetningar, leiks og síð-
ast en ekki sízt textans. Það er
mesti misskilningur að farsi,
sem byggir á sem allra mestu
klúðri og hamagangi, veki hlát-
ur. Líkast til er farsinn sú grein
leikbókmennta sem hvað mestar
kröfur gerir til þess sem áður
var upp talið. Höfundur verður
að spinna hæfilega útsmoginn og
skipulega ruglingslegan þráð,
svo að dugi til að markinu sé
náð. Og hláturinn lengir líka líf-
ið, stendur þar og góður farsi er
á við hressilegan vítamínkúr.
Ég las í leikskránni að Ray Co-
oney hefði samið fjölda gaman-
leikja og farsa, ýmist einn eða
með öðrum. Tekið er fram að
Með vifið í lúkunum sé langvin-
sælasta verk hans til þessa og sé
sýnt í mörgum löndum um þess-
ar mundir. Einnig er bent á að
frumuppfærslan í London gangi
þar enn eftir að hafa verið sýnd í
þrjú ár. Þetta gefur fyrirheit.
Eftirvænting og tilhlökkun hlýt-
ur að vera vakin. Aukinheldur
hefur sýningin verið flutt víða
úti á landi, svo að ástæða var til
að ætla að löngu hefðu þurrkast
út agnúar ef einhverjir hefðu
verið.
En hvað sem Ray Cooney er
nú frægur í útlöndum fannst
mér texti hans hafa einn ókost
og hann er ansi stór; hann er
ekki fyndinn. Hnyttin tilsvör hér
og hvar og ágætar hugmyndir
höfundar duga ekki til. Hróp og
læti, hlaup og grettur og billeg
brögð verða bara þreytandi til
lengdar. „Lausnir" Cooneys, þeg-
ar varð að losna við nokkrar
persónur af sviðinu, einkum
Barböru, voru einatt beinlínis
hallærislegar.
En þrátt fyrir augljósa ann-
marka leikritsins sjálfs er þá
kannski hugsanlegt að gera úr
þessu sýningu, svo að menn brosi
og jafnvel hlæi? Og víst skal það
tekið fram, að eftir afskaplega
þunglamalega byrjun var hlegið
í Þjóðleikhúsinu, sérstaklega
eftir hlé. Og til þess að hjálpa
upp á farsa sem er svona
fjarskalegur þunnur, verður að
velja leikara sem eru fyndnir
fyrirhafnarlaust, mætti ég leyfa
mér að segja af svokallaðri guðs-
náð.
Leikkonurnar Þórunn Magnea
Magnúsdóttir og Anna Kristín
Arngrímsdóttir og leikarinn
Randver Þorláksson eru ekki
farsaleikarar og ég er því ekki
sátt við val leikstjóra. Og þess-
um leikurum, sem eiga að baki
ágæt afrek, er enginn greiði
gerður með því að setja þá í
þessi hlutverk. Þær Þórunn
Magnea og Anna Kristfn hlupu
fram og aftur, hrópuðu mikið og
vildu án efa gera sitt bezta. Ran-
dver sjálfsagt líka. En geifla eða
skrækir, hvað þá heldur repl-
ikka, verður ekki fyndin ef til-
finningar fyrir farsanum eru
ekki fyrir hendi. Og hana skorti
að mínum dómi. Ég var heldur
ekki ánægð með hreyfingar og
staðsetningar, oftar þó hjá Þór-
unni Magneu. Það hlýtur að
skrifast hjá leikstjóra.
Farsaleikarar þurfa sem sé
ekki að vera æpa eða detta á
hausinn til að kalla fram hlátur.
Þeir verða að hafa þennan
neista, hvort sem það kemur
heim við lærðar bækur eða ekki.
Það er engin ný speki að segja
þetta. Hún sannaðist á föstu-
dagskvöldið að minu viti. Sigurð-
ur Sigurjónsson er gæddur þess-
um hæfileikum og enda hefði
sýningin verið þrautameiri ef
hann hefði ekki borið hana uppi
með þeirri túlkun sem við átti.
Og er einkum hann sjálfur, hans
kækir og klækir. Hlutverk Stanl-
eys/Sigurðar f sýningunni varð
og langtum meira áberandi en
siálfs John Smith sem örn
Arnason fór með. Hann lagði sig
greinilega fram og hann hefur
sýnt að sem gamanleikari er
hann til margs góðs vís. Þarna
var hann fjarri að vera í essinu
sfnu. Sigurður Skúlason lék
Troughton lögregluforingja og
átti góðar senur, mimik hans í
sfðari hlutanum var vel unnið
verk. Pálmi Gestsson stillti f hóf
aulaskap Porterhouse lögreglu-
foringja og náði þvi fram sem
efni stóðu til. Þorgrímur Ein-
arsson er í örlitlu hlutverki
ljósmyndara.
Leikmynd Guðrúnar Sigríðar
Haraldsdóttur virðist vera vel af
hendi leyst. Búningar voru ekki
eftirtektarverðir, hvort sem það
var stefna eða tilviljun. Þýðing
Árna Ibsens er eitt af því tiltölu-
lega fáa sem mér fannst til
fyrirmyndar. Um leikstjórn
Benedikts Árnasonar hefur þeg-
ar verið fjallað. En hann er held-
ur ekki of sæll af þvi að hafa
þennan texta höfundar til að
vinna úr.
Sjálfsagt er að geta þess að
eftir erfiða byrjun sem áður er
minnzt á, var stundum hlegið á
frumsýningunni.
Jean-Pierre Jacquillat Ólöf Kolbrún Harftardóttir
Sinfóníutónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Efnisskrá:
Mozart...Forleikur „Cosi fan tutte“
Alban Berg___________JSjö æskuljóft
Schubert_________Níunda sinfónían
Einsöngvari:
Ólöf Kolbrún Harftardóttir
Stjórnandi:
Jean-Pierre Jacquillat
Forleikurinn af „Cosi fan tutte"
er einkennileg en elskuleg tónsmíð.
Það sem er einkennilegt við tón-
smíðina er, hversu Mozart notar
einfalt lagferli og fá hljómskipti
til að leikurinn með hraðann njóti
sfn sem best. I uppfærslu Jacquill-
at var hraðinn ekki nægilega
mikill, til þess að sú spenna, sem
fylgir því að tefla á tæpasta vaðið,
næðist fram. Þess vegna var leikur
hljómsveitarinnar án áhættu og í
staðinn fyrir háskann fengu
áheyrendur að heyra fallega leik-
inn Mozart. Sjö æskuljóð eftir
Alban Berg eru sérstæðar tón-
smíðar og þykir mörgum þær fullt
eins fallegar með pfanóundirleik.
f hljómsveitargerð þessara við-
kvæmu tónsmíða þarf næstum
hver hljóðfæraleikari að leggja sig
eftir þvf að kanna sérstaklega tón-
mál Bergs. Ólöf Kolbrún Harðar-
dóttir söng ljóðin af glæsileik og
af öryggi, sem vel má taka fram,
þvf auk þess sem túlkun verkanna
er erfið er tónskipan þeirra einnig
erfiðari er gerist og gengur. Leikur
hljómsveitarinnar var allt of
sterkur, því í þessum verkum á að
leika með mjög viðkvæm blæ-
brigði, sem oft á tíðum reyna mjög
á tónmyndunartækni hljóðfæra-
leikaranna. Bæði mættu hljóm-
sveitin vita gjörla um hvað var
fjallað í ljóðunum og hljómsveitar-
stjórinn að vinna þessi blæbrigði
út frá þeirri vitneskju.
Tónleikunum lauk með stóru
C-dúr sinfóníunni eftir Schubert.
Það kom sama upp á teninginn og
í Mozart, að hraðanum var í hóf
stillt og lítið gert úr „drama“
verksins. Það var eftirtektarvert
hversu tréblásararnir voru mjúkir
og léku mjög fallega. Hið hættu-
lega upphaf, þar sem valdhornin
leika ein, var mjög fallega leikið,
mjúkt og tandurhreint. Þá áttu
básúnurnar fallegan leik i fyrsta
þætti. Eitt það sérkennilegasta við
þessa sinfóníu er að Schubert
notar strengjasveitina næstum því
eingöngu til undirleiks við blásara-
sveitina. f öðrum þætti var óbó
einleikurinn og samspil klarin-
ettsins stórkostlega fallegt og trú-
lega var flutningur sveitarinnar á
öðrum þætti hápunktur tónleik-
anna. Það vantaði bæði skerpu og
nákvæmni f Schersóið, þ.e.a.s., það
sem í danstónlist er kallað „drive“
og á köflum var ekki nóg gert úr
„stakkató“ forskriftinni frá hendi
tónskáldsins. Að öðru leyti var
leikurinn í heild áferðafallegur en
án þeirrar áhættu, sem Jacquillat
hefur svo oft stefnt hljómsveitinni
í og oftlega með góðum árangri.
„Ólöf Kolbrún Hardar-
dóttir söng Ijóóin af
glæsileik og af öryggi.“
„í öðrum þætti var
óbó-einleikurinn og
samspil klarinettsins
stórkostlega fallegt og
trúlega var flutningur
sveitarinnar á öðrum
þættinum hápunktur
tónleikanna.“
Ordsending!
til þeirra sem vilja mikið fyrir lítið: