Morgunblaðið - 20.10.1985, Qupperneq 36

MORGUNBLAÐID, SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER1985
£6
Fjárlög 1986:
Heilbrigðismál taka
fímm þúsund milljónir
Starfsflótti úr heilbrigðisstéttum?
heilbrigðisþjónustu og aðhaldi
samanburðar vex og fylgi.
Af þessum ástæðum öllum er
heilbrigðisþjónustan á vissum
tímamótum.
Eins og er greiðir fólkið í landinu
heilbrigðisþjónustuna nær alfarið
um almenna skatta, en það greiðir
hana engu að síður að fullu. Af
þessu leiðir að verðskyn okkar er
ekki jafn næmt í þessum þjónustu-
þætti sem öðrum, þar sem kostnað-
urinn kemur berlegar i ljós í út-
gjöldum, strax og til þeirra er
stofnað. Samræmi milli kostnaðar
Annmarkar og árangur
Hvernig hefur núverandi skipu-
lag heilbrigðisþjónustunnar staðið
sig að dómi reynslunnar?
Davíð Á. Gunnarsson, forstjóri
ríkisspitala og til skamms tíma að-
stoðarmaður heilbrigðisráðherra,
segir í samantekt (Heilbrigðisþjón-
ustan/Tillögur til úrbóta/1983):
„Núverandi skipulag heilbrigðis-
þjónustunnar hefur þjónað okkur
nokkuð vel.
Það sem einkum hefur verið talið
að núverandi skipulagi," segir hann
ennfremur, „er of mikill kostnaður.
Hér á landi starfa 38 sjúkrahús,
mismunandi að gerð og stærð, með
nálægt 3.400 sjúkrarúmum. Þau eru
flest í eigu ríkis eða sveitarfélaga.
Fjármögnun rekstrar er með
tvennum hætti. Annarsvegar er þeim
skammtað fé á fjárlögum ríkisins
(fjárlagasjúkrahús). Hinsvegar fá
þau greidd daggjöld, ákveðin af til
þess kjörinni nefnd, fyrir hvern
sjúkling (daggjaldasjúkrahús). Öll
sækja sjúkrahúsin rekstrarkostnað
sinn til ríkissjóðs (almennrar skatt-
heimtu), ef horft er fram hjá tak-
mörkuðum sértekjum.
Fjárfesting í heilbrigðisþjónustu
er annað tveggja alfarið í höndum
ríkisins eða skiptist milli ríkis
(85%) og sveitarfélaga (15%).
Framlög og gjafir samtaka og
einkaaðila flýta þó oft nauðsynlegu
framtaki, einkum varðandi að-
stöðu, tæki og tæknibúnað, sam-
anber nýlega landssöfnun Lions-
hreyfingar.
I landinu eru starfandi 65 heilsu-
gæzlustöðvar, þar af 9 á höfuðborg-
arsvæðinu (Reykjavík og ná-
grenni).
Eitt af aðalmarkmiðum hagræð-
ingar hlýtur því að vera að lækka
kostnað án þess að draga úr þjón-
ustu ..
Davíð Á Gunnarsson segir
áfram: „Það sem á vantar er eink-
um þrennt:
• 1) Aðhald viðskiptavinar —
sjúklingsins — Sá sem ekki veit,
hvað þjónustan kostar, veitir ekki
aðhald.
• 2) Það þarf að vera hagkvæmt
fyrir stofnun að hún sýni árangur.
í núverandi kerfi eru engir inn-
byggðir hvatar til að auka hag-
kvæmni. Þær stofnanir sem sýna
aðhald geta allt eins átt von á að í
stað hvata komi aukinn niður-
skurður.
• 3) Það þarf að ríkja samkeppni
milli stofnana. Ekki bara hvað
varðar læknisfræðileg gæði heldur
líka í hagkvæmni í rekstri." *
Þetta eru athyglisverðar niður-
stöður manns, sem bæði býr að
menntun á sviði heilsuhagfræði og
hefur yfirgripsmikla reynslu í
rekstri sjúkrahúsa.
Þessi niðurstaða styður, að dómi
þess sem hér ritar, nauðsyn þess,
að fleiri en eitt rekstrarform fái
framgang í heilbrigðisþjónustu, til
að tryggja aðhald samanburðar og
vissa samkeppni.
Hún varpar einnig ljósi á gildi
svokallaðra sértekna heilbrigðis-
Heilbrigdisþjónusta
á tímamótum
Lára M. Ragnarsdóttir, heilsu-
hagfræðingur, flutti erindi um ís-
lenzka heilbrigðiskerfið í nútíð og
framtíð á ráðstefnu Sambands
ungra sjálfstæðismanna um heil-
brigðisþjónustu fyrr á þessu ári.
Hún hélt því fram að stefnumótun
{ heilbrigðismálum stæði á tíma-
mótum af þríþættri ástæðu:
• 1 fyrsta lagi hafi þörf eða eftir-
spurn eftir læknisþjónustu vaxið
og haldi áfram að vaxa. Þessu veld-
ur: 1) Hópur þeirra, sem nær háum
aldri, stækkar sífellt. 2) Kröfur um
heilbrigði almennt fara vaxandi. 3)
Tækni, sem þjónar sjúkrastofnun-
um, fleygir fram. 4) Fjöldi lækna
vex sem hvetur til aukinnar eftir-
spurnar.
• í annan stað vaxi kostnaður við
heilbrigðisþjónustu stöðugt, en
launakostnaður tekur til 70% af
heildarkostnaði. Nýr tæknibúnaður
í lækningum er yfirhöfuð dýr —
sem og örar framfarir í heilbrigðis-
þjónustu. Framvinda á þessum
vettvangi á hinsvegar undir högg
að sækja vegna minnkandi þjóðar-
tekna og rýrðs almenns kaupmátt-
ar. Brekkan sækist og verr fyrir
fámenna þjóð í stóru og strjálbýlu
Beinar greiðslur neytanda (sjúklings
sem prósenta af heildarútgjöldum
heilbrigðismála árið 1977
Bandaríkin
Ástralía
Frakkland
V-Þýskaland
ísland
Svíþjóð
Bretland
27.1'
21.1
19.6

8.7

8.4
5.8
12.5
Heimildir: l>jó«ha|!HiiU>rnun (1983)
Mnxwell (1981)
Hlutfall opinberrar fjármögnunar
heilbrigðisþjónustu í ýmsum löndum
árið 1977
Bretland
Svíþjóð
Ítalía
ísland
V-Þýskaland
Frakkland
Kanada
Holland
Sviss
Austurríki
Bandaríkin
92.6
91.6.
91.3
89.3
77.1
76.0
75.4
71.1
66.5
64.4
42.7
Heimildir: hjóðhagsstofnun (1983)
Maxwell (1981)
landi, en dreifing byggðar skapar
sérstöðu í rekstri heilsugæzlu hér.
• Þriðji þátturinn, sem Lára tíund-
ar, er vöxtur heilbrigðiskerfisins
gegnum árin, samhliða stóraukinni
fjármagnsþörf. Krafan um sem
hagkvæmasta nýtingu fjármagns-
ins nær því betur eyrum fólks.
Áhugi á fleiri rekstrarformum í
og eftirspurnar er því nánast ekk-
ert.
Form heilbrigðisþjónustunnar
leitar af ýmsum ástæðum ríkulegar
á huga fólks nú en áður.
Líkan að K-álmu Landspítala, sem vinna er hafin við, en þar verða m.a. krabbameinsdeildir til húsa og fjölþætt starfsemi önnur.
Afmæliskveðja:
Bárður ísleifs-
son arkitekt
Fyrir réttum 80 árum, hinn 21.
október 1905, fæddist Bárður
ísleifsson arkitekt.
Á þessum merku tímamótum í
ævi hans senda vinir og samstarfs-
menn honum hugheilar ham-
ingjuóskir ogþakkir.
Að loknu stúdentsprófi 1927 hélt
Bárður til náms í húsagerðarlist
við „Det Kgl. Akademi for de
skönne Kunster" í Kaupmanna-
höfn. Lauk hann prófi þaðan árið
1935. Við heimkomu frá námi réð-
ist Bárður sem arkitekt hjá húsa-
meistara ríkisins. ogstarfaði b'>nn
þai' wi.uu uin 40 ára skeið, hin
síðari árin sem yfirarkitekt emb-
ættis húsameistara, eða þar til
hann lét af embætti vegna aldurs-
takmarka opinberra starfsmanna.
Árið 1935, þegar Bárður kom til
starfa, var hann einn örfárra ís-
lenskra arkitekta, er lokið höfðu
fullnaðarprófí í húsagerðarlist.
Hann fékk fljótlega mjög áhuga-
verð verkefni við að glíma, bæði
sjálfstætt, svo og sem náinn sam-
starfsmaður frænda síns Guðjóns
Samúelssonar þáverandi húsa-
moisstnm ríkisins. Meðal slfk>">
verkefna voru margar helstu opin-
berar byggingar þess tíma, sjúkra-
v*i'vc oi-Alqr pmbættishtWaftír o<r
kirkjur. Á löngum starfsferli við
embætti húsameistara ríkisins
hefur Bárður því víða komið við
og átt drjúgan þátt í mótun opin-
berra bygginga.
Bárður hefur að baki sér merkan
starfsferil á sviði íslenskrar húsa-
gerðarlistar þann tíma, sem nýjar
stefnur eru að mótast og mikil
uppbygging verður í landinu.
Verkefnin urðu æ fjölbreyttari og
vandasamari. Að öllum störfum
vann Bárður með samviskusemi
og nákvæmni en hann byggði einn-
ig á traustum grunni þekkingar
og smekkvísi. Bárður er yfirlætis-
laus og ekki gefinn fyrir að miklast
af verkum sínum, sem þó tala
skýru máli um mikinn hæfileika-
mann. Islenska ríkið hefur heiðrað
Bárð ísleifsson með heiðursmerki
Fálkaorðunnar fyrir störf hans að
byggingarmálum þjóðarinnar.
Þrátt fyrir háan aldur, langan
og heilladrjúgan starfsdag, er
Bárður enn keikur og hinn ungleg-
að sjá. Hann íðV^r miftfr nti-
vist og göngur svo sem hann hefur
ætíð gert. Með ólíkindum er hve
afmælisbarnið ber aldurinn vel og
óskum við honum þess, að hann
megi enn um ókomin ár njóta
slíkrar reisnar oggóðrar heilsu.
Við undirritaðir, svo og aðrir
samstarfsmenn Bárðar og vinir við
emætti húsameistara ríkisins,
sendum honum heillaóskir og
afmæliskveðjur, ásamt þökkum
fyrir samverustundir allar. Jafn-
framt sendum við hans góðu konu,
Unni Arnórsdóttur svo og fjöl-
skyldu þeirra, innilegustu ham-
ingjuóskir og kveðjur í tilefni
þessara tímamóta.
Garðar Halldórsson,
húsameistari ríkisins
Hörður Bjarnason,
fv. húsamcistari ríkisins
Afmælisbarnið og Unnur kona
hans taka á móti gestum á heimili
sonar þeirrar, Leifs, og tengda-
dóttur, Vilborgar, á Reynimel 25,
á afmælisdacdnn milli kl 17-20.