Morgunblaðið - 20.10.1985, Blaðsíða 38

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER1985
>38
Sitt af hverju tagi eða bara
kássa gæti verið yfirskriftin á
þessum gárupistli. Og þó. Lík-
lega öllu heldur „potpourri" ef
maður vill vera í stílnum og
nota fína útlensku.
Á gðngu í miðbænum blasti við
að síðasta vígið er fallið. Gamli
góði Hressingarskálinn orðinn
að Café Hressó, væntanlega
framborið af óbrotnum íslend-
ingum „kafjé Hressó“ , enda C
varla íslenskur stafur. C-in ekki
nema hálf blaðsíða í síma-
skránni. Gaman að farið var að
dubba upp á Hressingarskál-
ann. Hann var farinn að verða
svolítið lúinn, enda dugað Reyk-
víkingum vel og lengi. En var
ekki óþarfi að útlenska nafnið
og skera alveg á tengslin við
fortíðina í vitund gesta og veg-
farenda um miðbæinn? I nýju
fötunum hefur góði gamli skál-
inn líklega átt að verða fínn
eins og nýju veitingahúsin með
útlendu nöfnunum. Okkur
íhaldssömum sálum finnst samt
dulítið dapurlegt að týna sögu-
legu tengslunum við fortíðina,
og söknum góða gamla Hress-
ingarskálans.
Viðkvæmni fyrir nöfnum má
víst ekki keyra úr hófi. Minnir
á söguna af menntaskólakenn-
aranum, sem kom stórhneyksl-
aður á kennarastofu MR, eftir
að hafa gengið um miðbæinn.
„Hvað haldið þið að ég hafi séð?
Komin ný verslun sem heitir
„rífill", skrifuð refill upp á
ensku." Ritari rektors hafði líka
labbað um miðbæinn og skaut
inn i: „Er þetta ekki bara hann-
yrðaverslunin sem heitir góðu
og gegnu íslensku nafni, Ref-
ill?“
Utlend nöfn á húsum í miðbæ
Reykjavíkur draga fram í hug-
ann áletrun á nýsmíðuðu
„gömlu húsi“ við Bankastræti.
Þar stendur „Konditori" við það
sem við köllum stundum brauð-
búð og hefði heitið á dönskuár-
um Bakarabrekkunnar einfald-
lega bakarí. Umm, hægt að
setjast og fá sér góðgæti þarna
inni, var fyrsta viðbragð. í
dönsku alfræðiorðabókinni
stendur að heitið Konditori sé
komið af latneska orðinu cond-
ire, sulta, og skýrt svo: mat-
vælaverslun, þar sem á boðstól-
um eru kökur og vínarbrauð, ís
og súkkulaði og ýmiskonar
sætindi og það borið fram á
staðnum jafnframt því sem má
kaupa það og taka með sér.“
En semsagt í þessu íslenska
konditorii eru engin borð til að
bera góðgætið á eða stólar til
að sitja við. En það er kannski
betra að hafa útlent heiti, þótt
það tákni ekki neitt. Hvern
varðar um merkingu þegar bún-
ingurinn er útlendur? Kökuhús-
ið við Austurvöll væri líklega
nær því að vera konditori, ekki
rétt?. Svona geta málin orðið
flókin þegar maður vill vera í
stílnum og nota útlend nöfn á
veitingahús og búðir.
Það er víst eðli mannsins að
vilja láta blekkja sig svolítið.
Það ku létta lífið. Veitir það til
dæmis ekki mikla öryggistil-
finningu þegar maður skrifar á
ávísunina sína númerið, sem
enginn annar kann og maður
getur einn notfært sér? En hún
er fölsk. Þetta númer er ómark.
Mörg ár síðan bankarnir út-
þurrkuðu þennan öryggisventil.
Það mun hafa verið þegar tölv-
urnar komu. Það skiptir engu
hvaða númer er skrifað á ávís-
unina, tólvan les bara prentaða
númerið á ávísuninni og tekur
út af reikningi þess sem fékk
það hefti. Sá öryggisventill sem
einu sinni fólst i því að kunna
og skrifa rétta ávísananúmerið
er löngu fyrir bý. Maður er samt
látinn muna númerið og skrifa
það. (A ávísanahefti sem ég
fékk einhvern tíma frá erlend-
um banka var þetta númer líka
prentað á blöðin.) Öryggistil-
finningin situr eftir. Það er svo
notalegt að láta blekkjast.
Svona notalega öryggistil-
finningu fær maður líka í flug-
vélum þegar flugstjóri og flug-
freyja byrja að vesenast með
að farþeginn sé nú örugglega
með spennt beltið. Það er svo
gott að láta bera umhyggju
fyrir sér. Enda hefur maður títt
lesið um það að öryggisbeltin
tryggi það að maður kastist
ekki fram og brjóti á sér haus-
inn ef svo ólíklega vildi til að
eitthvað kæmi fyrir flugvélina
í flugtaki eða lendingu og
hnykkur kæmi á vélina. A
undanförnum árum eða síðan
farið var að þétta sætin í þeim
fróma tilgangi að geta troðið
sem flestum í eina vél og lækkað
með því fargjöldin hefur nú
stundum læðst bros fram í
munnvikin yfir alvöru augna-
bliksins. Því augljóst er að
maður er löngu kominn með
ennið fram í bak næsta sætis
áður en mittisól getur tekið í.
Nema vélin hrapi og maður
kippist eins og korktappi beint
upp í loftið á milli sætanna. Þá
mun beltið taka í og halda
manni niðri í sætinu. Við Sig-
urður á Kvískerjum, sem er
mikill rannsakari og vísinda-
maður og tekur ekki það sem
honum er sagt án þess að sann-
prófa það, dunduðum við að
mæla bilið milli sæta og átakið
af beltinu á leið milli staða í
vor. Frá sætisbaki og fram á
næsta sætisbak reyndust 40 sm.
Raunar það sama og í flugvél á
leið milli erlendra staða í fyrra.
Svona getur maður verið vit-
laus, að fara að eyðileggja þessa
indælu blekkingu. Þetta breytir
sjálfsagt ekki miklu ef flugvél
á annað borð hlekkist verulega
á. En allt vesenið við að tryggja
að öryggsbeltið sé á er fjarska
notalegt, finnst ykkur það ekki?
Margt fleira mætti til tína, en
það er ótugtarskapur að vera
að eyðileggja notalegar blekk-
ingar. Best að taka sér í munn
orð hirðskálds Gáruhöfundar
(þýðing ABS):
Sáerefast
um sinn hag,
felluráðuren
fær hann slag.
ÁSTRÍÐUGLÆPIR
A KEN RUSSELL FILM
KATHLEEN TURNER
ANTHONY PF.RKINS
A KEN RUSSELL HLM A DONALD P. BORCHERS PRODUCTION
KATHLEEN TURNER
ANTHÖNY PFRKINS
CRIMES OF PASSION JOHN IJVUGHUN KnerolKe Produrrr LARRY THOMPÍ
Wuulr by RJCK WAKEMAN (ft-Produrrd by DONALD P. BORCHERS WrlUrn by BARRY S>
Produrrd by BARRYSANDLER Dlrrrlfd by KEN RUSSELLBHHHBI^Hi
Sýnd kl. 5,7,9og 11.
FURA
BORG/IR-
húsqöqn
Hreyfilshúsinu við Grens-
ásveg Símar: 686070 og
685944